GEBELİK VE LOHUSALIK
ANA SAĞLIĞI Sağlık hizmetleri açısından doğurganlık çağındaki (15-49 yaş arası) tüm kadınlara ana denir. 15-49 yaş doğurganlık çağındaki kadınlar nüfusumuzun % 27 sini oluşturmaktadır. Yaklaşık % 27 si de 0-14 yaş arası çocuklardır.
ANA SAĞLIĞINDA ÖNEMLİ EVRELER Gebelik Doğum Lohusalık
GEBELİK Yaklaşık 40 haftalık (280 gün) evredir.
GEBELİK Zigot Embriyo Fetüs (8 haftalık)
Bebek anne karnında amniyon kesesi içinde gelişir. Anneden besinler plasenta ve göbek kordonu aracılığı ile bebeğe geçer.
GEBELİK Gebelik belirtileri Adet görmeme Bulantı ve kusma Karında ve göğüslerde büyüme ve dolgunluk o Gebelik tanısı İdrar ve kan testi Ultrasonografi Kalp sesi dinlenmesi "Emin değilim ama bazı şüphelerim var, acilen bir gebelik testi yapılmasını öneriyorum"
BEBEĞİN CİNSİYETİ
GEBELİK DÖNEMİ Bu dönem annede bazı bedensel ve ruhsal değişikliklerin olduğu hassas bir dönemdir.
ANNE ADAYI Annede ilk 3 ayda kütle artışı yaklaşık 1,5-2 kg kadar olmalı doğuma kadar 10-13 kg olmalıdır. Düzenli olarak kan basıncı takip edilmeli, idrar tahlili gebeliğe bağlı şeker taramaları yapılmalıdır. Bebeğin anne karnındaki duruş şekli, bebeğin gelişimi ultrason ile takip edilmelidir. Anneye gebeliğin 5. ayından sonra bir ay ara ile 2 kez tetanos aşısı yapılmalıdır. Kontrolsüz ilaç kullanılmamalı, röntgen ışınlarına maruz kalmamalı, hastalıklardan korunmalıdır Rahat bol giysiler giymeli, uzun yolculuklar l l d
ANNE ADAYI Hafif ve düzenli egzersizler yapmalı, ağır ve aşırı hareketlerden uzak olmalıdır Sigara, alkol, uyuşturucu madde gibi zararlı alışkanlıklardan uzak durmalıdır.
ANNE ADAYI Yeterli ve dengeli beslenmeye özen göstermelidir. Özellikle bol proteinli, vitamin ve mineral içeriği zengin gıdalarla beslenmeli, gaz yapan güç sindirilen gıdalardan kaçınmalı, aşırı beslenmemelidir.
GEBELİKTE TEHLİKELER Anne adayının 18 den küçük, 35 ten büyük olması İlk gebelik Çok sayıda gebelik Ölü doğum yapmış olma Sık doğum yapma Boyun 150 cm den kısa olması Karın ameliyatı geçirme Kan uyuşmazlığı Gebelikte ateşli hastalık geçirme
GEBELİK DÖNEMİNDE NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR? Gebelik süresi ve doğumda bir anormalliğin yaşanmaması, anne ve bebek sağlığının korunabilmesi için annenin ve anne karnındaki bebeğin düzenli olarak izlenmesi gerekir. Böylece anne sağlığı kontrol edilir Bebek sağlığı kontrol edilir Doğum şekli belirlenir Kan uyuşmazlığı belirlenir Anneye doğum ve bebek bakımı bilgisi verilir
KAN GRUPLARI VE RH FAKTÖRÜ Kanımızda oksijen taşımakla görevli olan eritrositlerin (alyuvar) üzerindeki proteinler esas alındığında A, B, AB ve 0 kan grubu olmak üzere 4 ana kan grubu vardır Ayrıca kanın serum kısmında D proteini mevcutsa Rh(+), D proteini yoksa Rh(-) olarak belirtilir. Rh(-) bir hasta için D proteini vücudun bağışıklık sistemi için tamamen yabancı bir maddedir. Anne ve baba Rh(-) kan grubuna sahipse genetik olarak bebekleri Rh(+) kan grubuna sahip olamaz. Anne Rh(-), baba Rh(+) olduğu durumlarda doğacak bebeğin kan grubu Rh(-) veya Rh(+) olabilir.
KAN UYUŞMAZLIĞI (ERİTROBLASTOZİS FETALİS) Kan uyuşmazlığı açısından kendisi Rh(-) kan grubu, eşi ise Rh(+) kan grubuna sahip olan anne adaylarının dikkatli olması gerekir. Anne ile bebeği arasındaki Rh uyumsuzluğudur. Bu durum anne Rh (-), baba Rh (+) kana sahipse, Bebekte Rh (+) ise bebekten doğum sırasında anneye geçen alyuvarlar annenin kanında antikor oluşmasına neden olur.
KAN UYUŞMAZLIĞI (ERİTROBLASTOZİS FETALİS) Annede oluşan bu antikorlar 2-3 yıl boyunca annenin kan dolaşımında kalabilir. Annenin bu süre içinde 2. bir Rh (+) bebeğe hamile kalması durumunda bu antikorlar bebeğe geçerek kanındaki alyuvarları parçalar. Bu durum bebekte aşırı kansızlık, vücudunda sararma, kalp yetmezliği, kalıcı sakatlıklar ve ölümlere neden olabilir.
KAN UYUŞMAZLIĞI (ERİTROBLASTOZİS FETALİS) Bu durumu önlemek amacıyla Rh (-) olan anne adayına gebeliğinin 28. haftasında halk arasında uyuşmazlık iğnesi adı verilen anti-d enjekte edilir. Doğan bebeğin kanı Rh (+) ise doğumdan sonraki ilk 72 saat içerisinde anneye yeniden anti-d yapılır ve gerekirse bebeğin kanı hemen Rh (-) kanla değiştirilir.
DOĞUM Normal olarak 40 hafta (280 gün) olan gebelik süresi daha erken ya da geç bir zamanda tamamlanabilir. 28 haftadan önceki doğumlara düşük denir. 37. haftadan önce doğan bebeğe prematüre denir. Erken doğum annenin yaşı,beslenme yetersizliği, zararlı alışkanlıkları, geçirilen hastalıklar, sık doğum yapma ya da çoğul gebelik vb. nedenlerden kaynaklanabilir. Prematüre bebekler özel bakımla büyütülürler.
DOĞUM Gebelik süresi 42 hafta ve daha uzun sürebilir. Bu şekilde geç doğan bebeklere de postmatüre denir. Geç doğum bebeğin 3-3,5 kg dan daha büyük olması, duruş bozukluğu ve anne rahmindeki doğum yolundaki darlık gibi nedenlerden kaynaklanabilir.
DOĞUM Normalde gebelik süresi tamamlanınca hormonların etkisi ile rahimde kasılmalar başlar. Vücut artık bebeği dışarı atmaya hazırdır. Her kasılma sancı verir. Bebek rahimden dışarı doğru itilerek normal yollarla doğabilir. Doğumun zamanında ya da normal yollarla yapılamadığı durumlarda bebeğin hekim tarafından sezeryan ameliyatı ile alınması gerekebilir.
LOHUSALIK DÖNEMİ
LOHUSALIK Doğumdan sonra 6 hafta süren çok önemli bir dönemdir. Hijyenik ortamda doğum ve temiz bir bakım bu evreyi kolaylaştırır. Emzirme bu evrede önemlidir. Bebeğin ana besin kaynağı anne sütüdür. Egzersiz yapılmalıdır. Dengeli ve yeterli beslenmelidir. Dinlenmelidir.