HAYVAN HAKLARI & HAYVANLARI KORUMA & VETERİNER HEKİMLERİN SORUMLULUKLARI
Animal Protection Law (1822-İngiltere) The Victoria Street Society (1875-İngiltere) Cruelty to Animal Act (1876-İngiltere)
Hayvan Hakları Evrensel Bildirgesi (I) Bütün hayvanlar yaşam önünde eşit doğarlar ve aynı var olma hakkına sahiptirler. Bütün hayvanlar saygı görme hakkına sahiptir. Bir hayvan türü olan insan, öbür hayvanları yok edemez. Bu hakkı çiğneyerek onları sömüremez. Bilgilerini hayvanların hizmetine sunmakla görevlidir. Bütün hayvanların insanca gözetilme, bakılma, ve korunma hakları vardır. Hiçbir hayvana kötü davranılamaz, acımasız ve zalimce eylem yapılamaz. Bir hayvanın öldürülmesi zorunlu olursa, bu bir anda, acı çektirmeden ve korkutmadan yapılmalıdır. Yabani türden olan bütün hayvanlar, kendi özel doğal çevrelerinde karada, havada ve suda yaşama ve üreme hakkına sahiptir. Eğitim amaçlı olsa bile özgürlükten yoksun kılmanın her çeşidi bu hakka aykırıdır. Geleneksel olarak insanların çevresinde yaşayan bir türden olan bütün hayvanlar uyumlu bir biçimde türüne özgü yaşam koşulları ve özgürlük içinde yaşama ve üreme hakkına sahiptir. İnsanların yanlarına aldıkları bütün hayvanlar doğal ömür uzunluklarına uygun sürece yaşama hakkına sahiptir. Bir hayvanı terk etmek acımasız ve aşağılık bir davranıştır. Bütün çalışan hayvanlar iş süresi ve yoğunluğunun sınırlandırılması ve güçlerini artırıcı bir beslenme ve dinlenme hakkına sahiptir.
Hayvan Hakları Evrensel Bildirgesi (II) Hayvanlara fiziki ya da psikolojik bir acı çektiren deneyler yapmak hayvan haklarına aykırıdır. Tıbbi, bilimsel, ticari ve başkaca biçimlerdeki her türlü deneyler için de durum böyledir. Hayvan beslenmek için yetiştirilmişse de bakılmalı, barındırılmalı, taşınmalı, ölümü de acı çektirmeden ve korkutmadan olmalıdır. Hayvanlardan insanların eğlencesi olsun diye yararlanılamaz, hayvanların seyrettirilmesi ve hayvanlardan yararlanılan gösteriler hayvan onuruna aykırıdır. Zorunluluk olmaksızın bir hayvanın öldürülmesi yaşama karşı suçtur. Çok sayıda yabani hayvanın öldürülmesi demek olan her davranış bir soykırım, yani bir suçtur. Hayvan ölümüne de saygı göstermek gerekir. Hayvanın öldürüldüğü şiddet sahneleri sinema ve televizyonda yasaklanmalıdır. Hayvanları koruma ve savunma kuralları, hükümet düzeyinde temsil olunmalıdır. Hayvan hakları da insan hakları gibi yasayla korunmalıdır.
İngiltere Cruelty to Animal Act (1876,1906,1912,1960,1970,1979,1983) The Animals Act (1986) Lüksemburg Law for Protection and Welfare of Animals (1983) İtalya Animal Protection Law (1931, 1941) İsveç Protection of Animal Act (1944, 1979, 1982) Fransa Decree for Animal Experiments (1963) Articles of Penal Code (1968) ABD The Animal Welfare Act (1966) The Laboratory Animal Welfare Act (1966, 1970, 1976, 1985) Almanya Animal Protection Law (1972) Avusturya Federal Law on Animal Experimentation (1974) Norveç Welfare of Animal Act (1974) Biological Experiments on Animal (1977) Belçika Animal Protection Act (1975) Danimarka Animal Experiments (1977) Hollanda Law for Animal Experiments (1977) İsviçre Animal Protection Law (1978) Animal Protection Ordinance (1981) Yunanistan Protection of Animals (1981)
TÜRKİYE Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğu Hakkında Kanun (22 Temmuz 2003) Deneysel ve Diğer Bilimsel Amaçlar İçin Kullanılan Deney Hayvanlarının Korunması, Deney Hayvanlarının Üretim Yerleri ile Deney Yapacak Olan Laboratuvarların Kuruluş, Çalışma, Denetleme, Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik (16 Mayıs 2004) Hayvanları Koruma Kanunu (1 Temmuz 2004) Veteriner Çerçeve Kanunu
Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğu Hakkında Kanun RG Tarih: 22 Temmuz 2003 RG Sayı: 25176
Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğu Hakkında Kanun Giriş Genel Gerekçe Bölüm I- Genel Hükümler Bölüm II- Ev Hayvanları İçin Muhafaza Etme Prensipleri Bölüm III- Başıboş Hayvanlar İçin Ek Tedbirler Bölüm IV- Bilgilendirme ve Öğretim Bölüm V- Çok Taraflı Danışma ve Müzakereler Bölüm VI- Değişiklikler Bölüm VII- Son Hükümler
Sözleşme uyarınca, Ev hayvanlarına gereksiz yere acı sıkıntı çektirilemez Ev hayvanı olan kişiler, o hayvanın sağlık ve refahından sorumludur Hayvanın sağlık ve refahı için gerekli şartlar yerine getirilemez ise ya da hayvan ortama adapte olamazsa ev hayvanı olarak muhafaza edilemez Ebeveynlerinin izni olmaksızın 16 yaşın altındakilere ev hayvanı satılamaz Ev hayvanları, sağlık ve refahına zarar verecek şekilde eğitilemez Profesyonel eğitim almış ya da yeterli deneyime sahip kişiler, uzman otoritenin izni ile ve denetimi altında ev hayvanlarını ticari amaçlı üretebilirler ve barındırabilirler Ev hayvanlarının sağlık ve refahı için gerekli şartlar sağlanmadıkça, hayvan, reklam, eğlence, sergi, yarışma vb. amaçlı kullanılamaz Ev hayvanlarına tedavi edici nitelikte olmayan cerrahi müdahaleler uygulanamaz Özel ve zorunlu durumlar dışında, ev hayvanları, ancak bir veteriner hekim ya da yetkili kılınan kişiler tarafından öldürülebilir Başıboş hayvanların yakalanma, muhafaza ya da öldürülme işlemleri Sözleşmede belirtilen prensiplere uygun olarak gerçekleştirilir
Veteriner Hekimliği Açısından Önemli Hükümler (I) Cerrahi Operasyonlar (Madde-10) Bir ev hayvanının dış görünüşünü değiştirmeye yönelik - tedavi edici nitelik taşımayan aşağıdaki müdahaleler yasaktır a) Kuyruğun kesilmesi b) Kulakların kesilmesi c) Ses tellerinin alınması d) Tırnak ve dişlerin sökülmesi Bu uygulamalar, veteriner hekimin (bilimsel nedenler ya da hayvanın yararı için) gerekli gördüğü durumlarda gerçekleştirilebilir
Veteriner Hekimliği Açısından Önemli Hükümler (II) Öldürme (Madde-11) Acil ve zorunlu durumlar dışında, bir ev hayvanı ancak bir veteriner hekim veya yetkili kılınan kişi tarafından öldürülebilir. Tüm öldürmeler, şartların gerektirdiği asgari düzeyde fiziksel ve manevi acı vermeyecek şekilde, ani şuur kaybı ve öldürme işlemi ya da derin genel anesteziyi izleyen mutlak ölümü sağlayacak işlemler ile gerçekleştirilecektir Öldürmeden sorumlu kişi, hayvanın cesedi yok edilmeden önce o hayvanın öldüğünden emin olacaktır Yasak Yöntemler a) Öldürme işleminden beklenen etkilerin gerçekleşmemesi durumunda, boğma veya nefessiz bırakmaya yönelik yöntemler b) Dozu ve uygulaması kontrol edilemeyen herhangi bir zehirli madde veya ilaç kullanımı c) Ani şuur kaybı meydana getirmeden yapılan elektrikle öldürme
Hayvanları Koruma Kanunu Kanun No: 5199 RG Tarih: 1 Temmuz 2004 RG Sayı: 25509
Hayvanları Koruma Kanunu BİRİNCİ KISIM Genel Hükümler İKİNCİ KISIM Koruma Tedbirleri ÜÇÜNCÜ KISIM Hayvan Koruma Yönetimi DÖRDÜNCÜ KISIM Cezai Hükümler BEŞİNCİ KISIM Çeşitli, Son ve Geçici Hükümler
Hayvanları Koruma Kanunu Amaç (Madde-1) Bu Kanunun amacı; hayvanların rahat yaşamlarını ve hayvanlara iyi ve uygun muamele edilmesini temin etmek, hayvanların acı, ıstırap ve eziyet çekmelerine karşı en iyi şekilde korunmalarını, her türlü mağduriyetlerinin önlenmesini sağlamaktır. Kapsam (Madde-2) Bu Kanun, amaç maddesi doğrultusunda yapılacak düzenlemeleri, alınacak önlemleri, sağlanacak eşgüdümü, denetim, sınırlama ve yükümlülükler ile tâbi olunacak cezaî hükümleri kapsar.
Hayvanların Korunmasına ve Rahat Yaşamalarına İlişkin Temel İlkeler (Madde-4) a) Bütün hayvanlar eşit doğar ve bu Kanun hükümleri çerçevesinde yaşama hakkına sahiptir. b) Evcil hayvanlar, türüne özgü hayat şartları içinde yaşama özgürlüğüne sahiptir. Sahipsiz hayvanların da, sahipli hayvanlar gibi yaşamları desteklenmelidir. c) Hayvanların korunması, gözetilmesi, bakımı ve kötü muamelelerden uzak tutulması için gerekli önlemler alınmalıdır. d) Hiçbir maddî kazanç ve menfaat amacı gütmeksizin, sadece insanî ve vicdanî sorumluluklarla, sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanlara bakan veya bakmak isteyen ve bu Kanunda öngörülen koşulları taşıyan gerçek ve tüzel kişilerin teşviki ve bu kapsamda eşgüdüm sağlanması esastır. e) Nesli yok olma tehlikesi altında bulunan tür ve bunların yaşama ortamlarının korunması esastır.
f) Yabani hayvanların yaşama ortamlarından koparılmaması, doğada serbestçe yaşayan bir hayvanın yakalanıp özgürlükten yoksun bırakılmaması esastır. g) Hayvanların korunması ve rahat yaşamalarının sağlanmasında; insanlarla diğer hayvanların hijyen, sağlık ve güvenlikleri de dikkate alınmalıdır. h) Hayvanların türüne özgü şartlarda bakılması, beslenmesi, barındırılma ve taşınması esastır. ı) Hayvanları taşıyan ve taşıtanlar onları türüne ve özelliğine uygun ortam ve şartlarda taşımalı, taşıma sırasında beslemeli ve bakımını yapmalıdırlar. j) Yerel yönetimlerin, gönüllü kuruluşlarla işbirliği içerisinde, sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanların korunması için hayvan bakımevleri ve hastaneler kurarak onların bakımlarını ve tedavilerini sağlamaları ve eğitim çalışmaları yapmaları esastır. k) Kontrolsüz üremeyi önlemek amacıyla, toplu yaşanan yerlerde beslenen ve barındırılan kedi ve köpeklerin sahiplerince kısırlaştırılması esastır. Bununla birlikte, söz konusu hayvanlarını yavrulatmak isteyenler, doğacak yavruları belediyece kayıt altına aldırarak bakmakla ve/veya dağıtımını yapmakla yükümlüdür.
YASAKLAR (Madde-14) Hayvanlara kasıtlı olarak kötü davranmak, acımasız ve zalimce işlem yapmak, dövmek, aç ve susuz bırakmak, aşırı soğuğa ve sıcağa maruz bırakmak, bakımlarını ihmal etmek, fiziksel ve psikolojik acı çektirmek Hayvanları, gücünü aştığı açıkça görülen fiillere zorlamak Hayvan bakımı eğitimi almamış kişilerce ev ve süs hayvanı satmak Ev ve süs hayvanlarını onaltı yaşından küçüklere satmak Hayvanların kesin olarak öldüğü anlaşılmadan, vücutlarına müdahalelerde bulunmak Kesim hayvanları ve 4915 sayılı Kanun çerçevesinde avlanmasına ve özel üretim çiftliklerinde kesim hayvanı olarak üretimine izin verilen av hayvanları ile ticarete konu yabani hayvanlar dışındaki hayvanları, et ihtiyacı amacıyla kesip ya da öldürüp piyasaya sürmek
YASAKLAR (Madde-14) Kesim için yetiştirilmiş hayvanlar dışındaki hayvanları ödül, ikramiye ya da prim olarak dağıtmak Tıbbî gerekçeler hariç hayvanlara ya da onların ana karnındaki yavrularına veya havyar üretimi hariç yumurtalarına zarar verebilecek sunî müdahaleler yapmak, yabancı maddeler vermek Hayvanları hasta, gebelik süresinin 2/3 ünü tamamlamış gebe ve yeni ana iken çalıştırmak, uygun olmayan koşullarda barındırmak Hayvanlarla cinsel ilişkide bulunmak, işkence yapmak Sağlık nedenleri ile gerekli olmadıkça bir hayvana zor kullanarak yem yedirmek, acı, ıstırap ya da zarar veren yiyecekler ile alkollü içki, sigara, uyuşturucu ve bunun gibi bağımlılık yapan yiyecek veya içecekler vermek Pitbull Terrier, Japanese Tosa gibi tehlike arz eden hayvanları üretmek; sahiplendirilmesini, ülkemize girişini, satışını ve reklamını yapmak; takas etmek, sergilemek ve hediye etmek
Veteriner Hekimliği Açısından Önemli Hükümler Cerrahi Müdahaleler (Madde-7) Hayvanlara tıbbî ve cerrahi müdahaleler sadece veteriner hekimler tarafından yapılır. Kontrolsüz üremenin önlenmesi için, hayvanlara acı vermeden kısırlaştırma müdahaleleri yapılır.
Veteriner Hekimliği Açısından Önemli Hükümler Yasak Müdahaleler (Madde-8) Ev ve süs hayvanının dış görünüşünü değiştirmeye yönelik veya diğer tedavi edici olmayan kuyruk ve kulak kesilmesi, ses tellerinin alınması ve tırnak ve dişlerinin sökülmesine yönelik cerrahi müdahale yapılması yasaktır. Ancak bu yasaklamalara; bir veteriner hekimin, veteriner hekimliği uygulamaları ile ilgili tıbbî sebepler veya özel bir hayvanın yararı için gerektiğinde tedavi edici olmayan müdahaleyi gerekli görmesi veya üremenin önlenmesi durumlarında izin verilebilir.
Veteriner Hekimliği Açısından Önemli Hükümler İl Hayvanları Koruma Kurulu (Madde-15) Her ilde il hayvanları koruma kurulu, valinin başkanlığında, sadece hayvanların korunması ve mevcut sorunlar ile çözümlerine yönelik olmak üzere toplanır. Bu toplantılara; a) Büyükşehir belediyesi olan illerde Büyükşehir Belediye Başkanları, büyükşehire bağlı İlçe Belediye Başkanları, büyükşehir olmayan illerde Belediye Başkanları, b) İl Çevre ve Orman Müdürü, c) İl Tarım Müdürü, d) İl Sağlık Müdürü, e) İl Millî Eğitim Müdürü, f) İl Müftüsü, g) Belediyelerin Veteriner İşleri Müdürü, h) Veteriner fakülteleri olan yerlerde Fakülte Temsilcisi, i) Münhasıran hayvanları koruma ile ilgili faaliyet gösteren gönüllü kuruluşlardan valilik takdiri ile seçilecek en çok iki temsilci, j) İl veya Bölge Veteriner Hekimler Odasından bir Temsilci katılır
Veteriner Hekimliği Açısından Önemli Hükümler Trafik Kazaları (Madde-21) Bir hayvana çarpan ve ona zarar veren sürücü, onu en yakın veteriner hekim ya da tedavi ünitesine götürmek veya götürülmesini sağlamak zorundadır.
Veteriner Hekimliği Açısından Önemli Hükümler Cezalar (Madde-28) Bu maddenin (b) bendinde atıfta bulunulan 5 inci maddenin birinci, ikinci ve beşinci fıkraları ile (o) bendi dışında kalan fiillerin, veteriner hekim, veteriner sağlık teknisyeni, hayvan koruma gönüllüsü, hayvan koruma derneği üyeleri, hayvan koruma vakfı üyeleri, hayvan toplama, gözetim altına alma, bakma, koruma ile görevlendirilmiş olan kişilerce işlenmesi halinde verilecek ceza iki kat artırılarak uygulanır.