MYO-ÖS 2010- Ulusal Meslek Yüksekokulları Öğrenci Sempozyumu 21-22 EKĐM 2010-DÜZCE HAZIR GĐYĐM ÜRETĐMĐNDE ÜTÜ- KALĐTE KONTROL - PAKETLEME VE ÖRNEK BĐR UYGULAMA Burcu BOZKURT, Öğr. Grv. Dilek KARAYĐĞĐT, Öğr. Grv. Bahriye KICIROĞLU, Öğr. Grv. Nuran OCAKOĞLU Dumlupınar Üniversitesi, Gediz Meslek Yüksekokulu, Gediz / KÜTAHYA, TÜRKĐYE, dkarayigit@hotmail.com, bahriyekc@hotmail.com, nocakoglu@hotmail.com ÖZET Değişen dünya koşullarında paketlemenin pazarlamadaki yerinin anlaşılmasıyla, çağdaş paketleme kavramı gelişmiştir. Hazır giyim sektöründe üretimin son aşamasında yer alan ütü ve kalite kontrol işlemi de paketlemenin yanında ürünün fiyatını ve kalitesini etkileyen önemli etkenlerdir. Giysinin kalite kontrolü; ürün tasarımıyla başlayan, işletme içerisindeki tüm bölümlerde hatasız giysi üretmeyi hedefleyen koordineli bir sistemdir. Bu süreçte ürün, istenilen özelliklere uygunluğu, dikişlerinin düzgünlüğü, renklerin uyumu, temizlik gibi kontrollerden geçirilir. Hazır giyim üretiminde ütülemenin özel bir önemi vardır. Ütüleme, özel ütüpreslerinin kullanılması yanında malzemeye el ile şekil verildiği emek yoğun bir çalışmadır. Bu nedenlerle de kaliteyi ve maliyeti doğrudan etkiler. Üretim sürecini tamamlayarak müşteri kullanımına hazır hale gelen ve kalite kontrol işlemi biten ürünler paketleme bölümüne gelir. Paketleme işlemlerinde kullanılacak malzeme ve yöntemler çok çeşitlidir. Çünkü bunların seçiminde; üretilen ürünün özellikleri, mevsim, müşteri istekleri, depolama şartları, nakliye türü ve süresi önemli bir etkendir. Bu çalışmada, hazır giyim işletmelerinde üretim sonrası ütü, kalite kontrol ve paketlemede yapılan işlemler ve kullanılan malzemelerin, özellikleri incelenerek, bir atlet-tshırt kıyafeti üzerinde örnek bir çalışma sunulacaktır. Anahtar Kelimeler: Hazır Giyim, Ütü, Kalite, Kalite kontrol, Paketleme 1.GĐRĐŞ Hazır giyim ve konfeksiyon sektörü ülkemiz endüstrisi içinde çok önemli bir yere sahiptir. Sektörün ülkemizin dış satımları içindeki önemi giderek artış göstermektedir. Hazır giyim ürünlerinin kalitesini etkileyen en önemli unsurlardan biri de ütü, kalite kontrol ve paketleme işlemleridir. Hazır giyim üretiminde ütülemenin özel bir önemi vardır. Bir giysi ne kadar düzgün dikilirse dikilsin, güzel görünmesini sağlayan ütü işlemleridir. Hazır giyim sanayi, çeşitli tekstil üretim faaliyetlerinin en son halkasını teşkil etmektedir. Bu sektör de kalite son derece önemlidir. Zira hazır giysilerin istenilen fiyatla satılabilmesi ancak tüketici isteklerinin karşılanması ile mümkün olabilir. Kalite deyince, bir ürünün ihtiyaca uygunluğu, iyi veya kötü oluşu akla gelir. Hazır giyim ürünlerinde kalite fiyat kadar önemli bir satış etkenidir. Hazır giyim sektöründe rasyonel çalışmanın ana prensiplerinden biri de paketleme (ambalajlama)dır. Paketleme bir yandan maliyeti, diğer yandan da satışı etkileyen bir unsurdur. Paketlemenin albenisi ve reklam fonksiyonu konteynırlara bile sıçramış durumdadır. Kuşkusuz bu noktada paketlemenin form ve içeriği ile ilgili açıklamaların yanı sıra malların müşterilere hasarsız iletilmesi kaygısı da önemli rol oynamaktadır. Ayrıca bu konuda özellikle ihracat paketlemelerinde ISO standartlarına uyma zorunluluğu da bulunmaktadır. [1] 1
2. DENEYSEL VE TEORĐK ÇALIŞMA 2. 1. HAZIR GĐYĐM ÜRETĐMĐNDE ÜTÜ- KALĐTE KONTROL - PAKETLEME ĐŞLEMLERĐ Hazır giyim üretiminde dikim işlemleri arasında ve dikim işlemleri tamamlandıktan sonra giysi türüne göre ütü ve pres işlemleri gerekmektedir. Genel olarak küçük parçaların hazırlanması sırasında uygulanan ütüleme işlemleri çoğu kez dikiş açma, yapıştırma ve düzgünleştirme amacıyla yapılan işlemlerdir. Bu işlemler ara ütüleme olarak bilinir. Dikim işleminin bazı aşamalarında büyük parçalara şekil verilmesi için ara presler kullanılır. Bitmiş giysi üzerinde yapılan ütülemenin amacı ise giysiye biçim vermektir. Bu işlemler son ütü işlemleri adını alarak bölümler ve aşamalar halinde uygulanırlar. Ara ütü işlemlerinde elektrikli el ütüleri ve elle çalıştırılan bu harlı ütüler kullanılmaktadır. El ütüleri genellikle tek katlı küçük parçaların ve astarların ütülenmesinde kullanılır. Dikiş açma işlemlerinde ve kalın parçaların ütülenmesinde buharlı el ütüleri ile vakum çekişli ve ısıtmalı ütü masaları birlikte kullanılır. Bu masalar elektrik akımıyla ısıtılır. Böylelikle rutubetin masa üzerinden çabuk geçmesi sağlanır. Ayrıca ütüde soğutmayı sağlamak ve buharı emmek üzere masalar vakum tertibatı ile donatılmıştır.[2] Ütüleme, çok özel ütü-preslerin yapılmasına karşın malzemeye elle hareketin verildiği emek yoğun bir çalışmadır. Bu nedenlerle de kaliteyi ve maliyeti doğrudan etkiler. Kaliteyi arttırmak ve maliyeti azaltmak için iş yeri düzenlemesinin dikkatle yapılması gerekmektedir. Kalite kontrol, sadece üretim aşamasında değil, üretim öncesi ve sonrasında da yapılan ve işletmenin diğer bölümleriyle yakın ilişkisi olan bir fonksiyon olarak düşünülmelidir. Kısaca kalite kontrolü, tüketici isteklerini en ekonomik düzeyde karşılamak amacıyla işletme organizasyonu içindeki çeşitli ünitelerde, kalitenin yaratılması, yaşatılması ve geliştirilmesi yolunda çabaların koordineli bir şekilde birleştirildiği bir sistemdir. Hazır Giyimde Kalite Kontrolünün Yararları: -Mamul ürün kalite düzeyinin yükselmesine, -Son kontrolde işlerin geri çevrilmemesine -Satış mağazalarında şikayetlerin azalmasına, -Firma prestijinin artmasına, -Dikişteki çalışmaların kolaylaşmasına, -Tamirlerinin azalmasına, -Personel moralinin yükselmesine ve dolayısıyla -Maliyetin düşmesine neden olur. 2. 2. Hazır Giyim Sektöründe Paketleme de Kullanılan Malzemeler ve Özellikleri Hazır giyim sektöründe giysiler genelde belli bir üretim (kumaş seçimi, kalıp hazırlama, kesim, dikim, ütü, son işlemler, kalite kontrol) sürecinden geçtikten sonra paketleme ve sevkiyat bölümüne gelir. Burada giysiler durumlarına ve müşterinin (alıcı firmanın) isteğine göre katlanarak poşetlenir ve kolilere konularak sevkiyatı yapılır. Ya da askılara takılarak poşetlenir ve sevkiyatı da askı sistemindeki bir nakliye aracı ile yapılır. 2
Paketleme işleminin amacı, giysilerin bedenini, rengini, cinsini vb. özelliklerini belirlemek, düzgün ve net görünmesini sağlamak, giysilerin kirlenmesini ve yıpranmasını önlemek, gideceği yere sağlam ulaşmasını sağlamaktır. Paketleme işlemi yapılırken genellikle kullanılan malzemeler şunlardır: Katlama kartonu, kart etiket, ip, çengelli iğne, kılçık, sticker, askı, şeffaf kağıt, poşet, koli, koli bandı, çember (koli için), koli üstü bilgi kağıdıdır.[1] 2.3. Hazır Giyim Sektöründe Paketlemede Dikkat Edilecek Noktalar Paketleme; bir malın taşınması, depolanması ya da satışa hazır hale getirilmesi işlemidir. Paketleme işlemi yapılırken müşterinin (siparişi veren alıcı firmanın ) vermiş olduğu siparişe göre mallar üretilir, paketlenir ve sevkiyatı (yüklemesi) yapılır.[1] Müşteri, malı üretici firmaya verirken istediği tüm detayları net bir şekilde yazılı olarak bildirir. Bu bir sipariş dökümüdür. Sipariş dökümündeki bulunan bilgiler mutlaka yazılı olmak zorundadır. Aksi takdirde üretim yanlış yönlendirilmiş olur ve bu da müşterinin hatasıdır. Üretici firmada almış olduğu sipariş dökümünü ve üretimde kendisinden kullanacağı malzemeler varsa bunları müşteriye onaylatmak zorundadır. Onay almayan bir malzeme kullanıldığında üretici firma hatalıdır. Müşteri tarafından üretici firmaya verilen sipariş dökümü şöyledir: Yapılacak olan malın kumaş bilgisi, renk bilgisi, beden bilgisi, etiket bilgisi, aksesuar bilgisi, ambalajlama şekli, yükleme şekli, malda dikiş tekniği, iplik kalınlıkları ve renkleri, ve özel istek varsa bunların belirtilmesidir. Hazır giyim ürünlerinin sevkiyatı sırasında herhangi bir sorun çıkmaması için paketleme yapılırken aşağıdaki ayrıntılara dikkat edilmelidir. - Kumaşların cinslerinin aynı olmasına, - Renklerin birbirleriyle aynı olmasına, - Bedenlerinin birbirleriyle aynı olmasına, - Đstenen ölçülerle ürünün aynı olmasına, - Ütüsünün düzgün olmasına, - Aksesuar olarak kullanılan malzemelerin doğru olarak kullanılmasına, - Kullanılan kart etiketlerin doğru olmasına, - Katlamanın düzgün şekilde olmasına - Katlama esnasında malın içinde ip, iğne vb. şeylerin kalmamasına, - Doğru poşetlerin kullanılmasına, - Asorti sayılarının doğru olmasına, - Dikiş tekniği ile kullanılan ipliğin uygunluğuna, - Koli üstü bilgi kağıdındaki bilgilerin doğru olmasına, - Koli poşet ölçülerinin, içine konacak malın ölçülerine uygun olmasına dikkat edilir. 3
2.4.Hazır Giyim Sektöründe Paketleme Sonucu Yapılan Yükleme Daha öncede belirtildiği gibi paketleme bir malın taşınması, depolanması ya da satışa hazır hale getirilmesi işlemidir. Bu işlem yapılırken giysilerin durumları ve müşterinin vermiş olduğu paketleme-yükleme detayları göz önünde bulundurulur. Üretici firma kendisine göre paketleme-yükleme yapamaz. Bunun için müşteri tarafından üretici firmaya malda istediği paketleme-yükleme detayları yazılı olarak verilmelidir. Üretici firmada bu bilgilere uymak zorundadır. Aksi halde mal müşteri tarafından kabul edilemez ve satış yapılamaz. Müşteri tarafından belirlenen paketleme ve yükleme detayında koli poşet ölçüleri, artikel, renk-beden numaraları, kullanılması gereken etiketler ve malın asortisi hakkında bilgiler bulunur. Paketleme işlemi yapılırken giysilerin durumları da göz önünde bulundurulur. Çünkü giysilerin durumlarına göre paketleme şeklide değişir. Örneğin; penye, t.shirt, elbise, pantolon, gömlek vb. katlanması mümkün olan giysiler verilen ölçülere göre katlanır. Gerekli etiketler basılır, poşetlenir, asortisine göre kolilere yerleştirilir ve ambalajlanır. Üzerine koli üstü bilgi kağıdı yapıştırılır. Ayrıca ceket, takım elbise, mont, kaban, pardesü, gelinlik, fantezi elbise vb. gibi katlanması mümkün olmayan giysiler ütülendikten sonra askılara takılarak, gerekli etiket ve stickerları ilave edildikten sonra giysilere uygun poşet ve ya kılıflara konulur. Bütün bu paketleme işlemleri yapıldıktan sonra katlanarak paketlenen ve kolilere konan mallar koliler halinde, katlanamayan ve askılara takılıp poşetlenen malların da askı sistemindeki nakliye araçlarıyla sevkiyatı yapılır. Sevkiyatı yapılan mallar Avrupa ülkelerine gidiyorsa poşetlerin ve kolilerin üzerinde çevreci ve geri dönüşüm ibaresi bulunması gerekir (Şekil 1.) Şekil 1.Poşetlerin ve kolilerin üzerinde bulunması gereken geri dönüşüm ibaresi Paketlemede çevreyi korumak için önlem alındığında hem paketleme maliyetine hem de atıklardan tasarruf edilmesine yardımcı olunmaktadır. 2.5. HAZIR GĐYĐM SEKTÖRÜNDE ÜRETĐLEN ÖRNEK BĐR ÜRÜNÜN ÜTÜ- KALĐTE KONTROL - PAKETLEMENMESĐ Hazır giyim sektöründe giysiler; istenen ölçüler esas alınarak elde edilen kalıplardan seri halde ve provasız olarak üretilir. Daha sonra da müşterinin ölçülerine göre satılır. Bu çalışmada, bir hazır giyim işletmesinde atlet-tshırt üretimi süreci gözlemlenerek giysiye uygulanan ütü, kalite kontrol ve paketleme işlemleri sırası ile sunulmuştur. Üretimin istenilen kalitede olması için ütü, kalite kontrol ve paketleme işlemleri çok önemlidir. Bu bölümlerde eğitilmiş kişiler çalıştığı sürece iyi sonuç alınacağı bir gerçektir. 4
Hazır giyim sektöründe atlet-tshırt üretiminde dikim işlemlerinin arasında ve dikim işlemleri bittikten sonra ütü işlemleri gerekmektedir. Atlet-tshırt üretiminde arka beden parçalarının birleştirilmesi, arka yakaya karyoka, ön kol biye, arka yaka + kol biye, parça takma, birleştirme, karyokası, sağ omuz, yaka biye, sol omuz, yan çatma, kol kapama, yaka kapama, arka yaka önü, etek recme kullanılmaktadır. Atlet üretiminde dikim sonrası bitmiş ütüsü yapılırken, çok dikkat edilerek ütülenir. Ütüleme, ütü makinelerinin kullanılmasına rağmen giysiye elle hareket verildiğinden emekyoğun bir çalışmadır. Bu nedenlerle de kalite özelliklerini iki açıdan incelemek mümkündür. 1- Dikim öncesinde ve dikim esnasında yapılan kalite kontrolleri: Kumaş ve yardımcı malzemenin kesilmesinden önce yapılan kalıp kontrolü, yardımcı malzemenin hatasız olarak kesilmesi, dikişte rahat bir çalışmayı sağlar. Kesimden gelen işlerin çıt yerleri, bütün kesim parçalarının tam olup olmadığı dağıtım masasında kontrol edilir. Dikiş kalitesi, dikişin sağlamlığı, düzgünlüğü ve görünüm özellikleriyle ilgilidir. Dikişte; -Dikiş genişliği, (5 dikiş/1 cm. gibi) -Makine iğnesinin kumaşın kalınlığına veya inceliğine göre değiştirilmesi, -Đpliğin renk ve kalınlık seçimi, -Kumaş ve yardımcı malzemenin ütüde ve yapıştırmada sıcaktan göreceği değişikliklerin önceden hesaplanması, -Belirli miktarlar da belli yerlere (omuz gibi) verilen bollukların hatasız olarak verilmesi, -Düğme, vb. diğer yardımcı malzemelerin doğru, düzgün ve sağlam bir şekilde dikilmesi, -Etiketlerin yerinde ve düzgün dikilmesi gerekir. Ütü kalitesi ise son kontrolde önemlidir. Eğer yetersiz ise tekrarlanabilir. Bir kalite kontrol sisteminin kurulmasını gerektiren kalite ise, işlem hataları ile ilgili kalitedir. Bu hatalar kesim, dikim, ütü ve pres işlemlerinde ortaya çıkabilir. Hataya yol açan olay, işlemlin yanlış uygulanması veya uygulama sırasında gerekli dikkatin gösterilmemiş olmasıdır. Kesim kalıpları ve iş analizleri sonucu hazırlanan operasyon tanımları, işlemlerin nasıl yapılması gerektiğini, işlem süreleri ile birlikte açıklama ve çizimlerle gösterdiğinden firma kalite standartları olarak da kullanılabilir. 2- Đşlem hataları ve bunların yol açtığı görünüm hataları: Đşlem hatalarının nedenleri ve hangi aşamada ortaya çıkmış olabileceği, kalite kontrolcülerin tecrübe ve teknik bilgileriyle ortaya konabilir. Đşlem hataları saptandığında yapılacak ilk iş, hatanın değerlendirilmesidir. Hatalar; düzeltilebilen ve düzeltilemeyen olmak üzere iki türdür. Düzeltilebilir hataları olan bitmiş veya yarı bitmiş atlet-tshırtler bir tamir grubuna verilerek düzeltilebilir. Bu durumda ayrı bir onarım grubu gerekmektedir. Bu hem makinelerin, hem de belirli, bir işgücünün üretim kapasitesinin dışında tutulmasına yol açar. Düzeltilebilir hataları olan atlet-tshırtlerin düzeltilmesi için bir başka yol ise, atlet-tshırtteki hatanın oluştuğu işlem saptanır ve işlemin yapıldığı noktaya geri gönderilerek hata giderilir. Bu yöntem, hatanın yapıldığı işlemlerde üretimin yavaşlamasına ve birikim nedeniyle diğer işlemlerin aksamasına yol açabilir. 5
Düzeltilemeyen hatalar ise, hatalı ürün ambarına gönderilir. Daha sonra hatalı ürünler mümkünse indirimli fiyatlarla satılarak değerlendir. Bitmiş bir atlet-tshırtte hatalı ürün olarak ayrılmasını gerektiren ve düzeltilemeyen hatalar şunlardır: -Simetri hataları (özellikle yaka, omuz vb.) -Düzgün olmayan uzun dikişler, -Düzeltilme imkanı olmayan potlar, -Yapıştırılan telaların yüzey bozuklukları (kabarıklık, dönüklük vb.) -Ekoselerde, omuz ve yan dikişlerde karelerin tutması.(2cm boyutundaki karelerde 0,5cm yi geçen kaymalar hata olarak kabul edilir.) -Çıkmayan lekeler, -Ütü yanıkları, -Yanlış montajlanmış parçalar (renk farkı olan parçalar) Günümüzde hazır giyim sektörlerinde uygulanan kalite kontrolü, hatalı ürün ihtimalinin azalması için kalite düzeyinin belirlenmesi ve bu düzeyin korunması ile ilgili çalışmalar olup, kalite standartlarının saptanması, ölçülmesi ve uygulamada standartlara uyulması ile ilgili denetim ve önlem çalışmalarının tümüdür. 3. BULGULAR 3.1. Atlet-Tshirt Katlama Tekniği Hazır giyim sektöründe atlet-tshırt üretiminde kullanılan ütüleme şekli, katlama ve paketleme işlemlerinde büyük işletmelerde özellikle otomatik katlayıcılar kullanılmaktadır. Fakat henüz o aşamaya gelemeyen küçük işletmelerde ise, insan gücü kullanılarak elde katlanıp paketlenmektedir. Burada otomatik katlayıcılar kullanmaktaki en önemli amaç, görünümde kalite ve işgücünde verimlilik sağlamaktır. Hazır giyim işletmesinde atlet-tshırt üretim süreci gözlemlenerek, giysiye uygulanan dikim işlemi sırasında ve sonrasındaki ütüleme, resim 1 de verilmiştir.(resim 1.a, 1.b, 1.c, 1.d.) Resim 1.a. Resim 1.b. Resim 1.c. Resim 1.d. Resim 1. Ürüne uygulanan dikim işlemi sırasında ve sonrasındaki ütüleme işlemi Ütüleme işlemi bitiminde ürünler kalite kontrol bölümüne gelir. Ürün üzerinde ölçülerin siparişte formundaki birimlere uygunluğuna dikkat edilir. Modele göre ölçüm yerleri belirlenen omuz, boy, kol oyuntusu, yaka açıklığı, yaka düşüklüğü, yaka genişliği ve beden genişliği gibi yerlerin ölçü kontrolü yapılır. Ürün üzerindeki aksesuar, etiketlerin numune ve siparişe uygunluğu kontrol edilir. Son olarak ta ürünün ön yüzü, arka yüzü ve iç kısmı da 6
kontrol edilir. Ürün üzerine kart etiketleri sticker (kılçık) tabancası ile takılır. ( Resim 2.a, 2.b, 2.c, 2.d, 2.e.) Resim 2.a. Resim 2.b. Resim 2.c. Resim 2.d. Resim 2.e. Resim 2. Dikim işlemi biten ürünlerin kalite kontrolü ve kart etiketlerinin takılarak bedenlere ayrılması(asorti) Kalite kontrolden geçen ürünler, 25x40 cm ölçülerindeki katlama kartonu kullanılarak katlanan ürünler bedenlerine göre ayrılarak, kolilenmesi için raflara yerleştirilir. ( Resim 3.a, 3.b, 3.c, 3.d, 3.e.) Resim 3.a. Resim 3.b. Resim 3.c. Resim 3.d. Resim 3.e. Resim 3.Ütüleme işlemi biten ürünlerin katlama teknikleri. Raflardan alınan ve gerekli kart etiketleri takılarak katlanmış ürünler, asorti sayılarına göre ürünlerin ön yüzleri üste gelecek şekilde kolilere iki sıra halinde yerleştirilir. Kolilerin üstü koli bandı kullanılarak kapatılır. Kolinin yan görünen yüzeyine koli üstü bilgi formu ve ürünün gönderileceği ülkenin bayrağı yapıştırılır. ( Ürün dışarıya ihraç edildiği ve siparişinde bu şekilde olduğu için) ( Resim 4.a, 4.b, 4.c, 4.d, 4.e.) Ürün artık sevkiyata hazırdır. Resim 4.a. Resim 4.b. Resim 4.c. Resim 4.d. Resim 4.e. Resim 4. Katlama sonrası yapılan ürünlerin kolilere yerleştirilip paketleme aşamaları. 7
3. 2. Atlet-Tshırt Paketlemede Kullanılacak Malzemeler ve Özellikleri Günümüzde hazır giyim sektöründe çeşitli model ve renklerde üretilen Atlet-tshırt paketleme işlemi yapılırken kullanılan malzemeler ve özellikleri aşağıdaki gibi sıralanabilir. -Katlama Kartonu: Bu modelde katlama kartonu 25x40 cm ölçülerindedir. Fakat bu ölçüler firmalara, modele ve isteğe göre değişir. Katlama kartonu, sert beyaz kartondan hazırlanmıştır ve katlamanın düzgün olması, istenen ölçülerde olması ve katlandıktan sonra görüntünün net olması için kullanılır. -Firma Kart Etiketi: Buna reklam etiketi de denir ve Atlet-tshırt yaka etiketine takılır. Adından da anlaşılacağı gibi etiketin üzerinde malı üreten firmanın adı ve arması bulunur. Đnce kartondan yapılmış olan etiketin ön tarafında malı üreten firmanın arması, telefon numarası ve üretim yeri, arka tarafında ise gömleğin kalitesi, bedeni, fiyatı, kullanım talimatları, atlet-tshırt üretimi yapılan adresi ve yine telefon numarası vardır. ( Şekil 2.a.- Şekil 2.b.) Şekil 2.a. Şekil 2.b. Şekil 2.a. Firma Kart Etiketinin ön yüzü Şekil 2.b. Firma kart etiketinin arka yüzü( ürünün gönderildiği ülkelere göre ait fiyatı, bedeni ve barkodu) - Poşet: 25x40 cm ölçülerindedir. Kapanma yeri kendinden yapışkanlıdır. Poşetin ölçüleri ve kapanma özelliği firmalara ve isteğe göre değişir. Bazı poşetlerde uluslar arası simgelerin anlamları, çevreci ve geri dönüşüm işaretleri bulunur. (Şekil 3.) Şekil 3. Uluslar arası ürünün gönderildiği ülkelere ait poşetle ilgili uyarı, çevreci ve geri dönüşüm işaretleri, 8
-Koli: 40x54x40 ölçülerinde kraft liner oluklu kartondan yapılmıştır. Kolinin ölçüsü müşterinin isteği ve asorti sayısına göre değişir. Kolinin üzerinde geri dönüşüm ve çevre ibaresi vardır. -Koli Bandı: Paketleme işlemi bittikten sonra, atlet-tshırt asortilerine göre kolilerin içine yerleştirilerek üzeri şeffaf yapışkan koli bandı yapıştırılarak tutturulur. Böylece koliler kapanmış olur. -Koli Üstü Bilgi Kağıdı: Kolinin içinde bulunan atlet-tshırtün cinsi, artikel numarası, renk numarası, bedeni ve giysiyi üreten firmanın adı ve uygulanan asorti yazılarak kolilerin üzerine yapıştırılır.(şekil 4) Üretici Firma : Artikel (model) No : Renk (color) No : Beden ve : Asorti sayıları : Şekil 4. Koli Üstü Bilgi Kağıdı 3.3.Gömleğin Paketlenmesi ve Sevkiyatı Bütün bu işlemler yapıldıktan sonra atlet-tshırtlerin istenen asortiye göre kolileme işlemi yapılır. Örneğin; üretici firmanın atlet-tshırtte uyguladığı asorti şu şekildedir.(tablo 1.) XS S M L TOPLAM Pembe 4000 Adet 6000 Adet 6000 Adet 4000 Adet 20.000.000 Adet Tablo 1. Atlet-Tshırte Uygulanan Toplam Asorti Şekli Bu tabloya bakıldığında işletmenin pembe renkli 20.000.000 adet atlet-tshıt üreteceği görülmektedir. Đstenen bedenler belirtilmiştir. Đşletmede bedenlere göre bu asortiler uygulanarak paketlenir ve kolilerin üzerine etiketleri yapıştırılarak sevkiyatı yapılır. 4.SONUÇLAR VE ÖNERĐLER Hazır giyim ürünlerinin dış pazarlarda rekabet edebilmesi ve aranan niteliklerde olmasında ütü, kalite kontrol ve paketlemenin konuyla ilgili standartlara uyması son derece önemlidir. Paketleme ve sevkiyat işlemleri sırasında kullanılan plastik maddelerin uzun süre bozulmadığı için doğada gittikçe ağırlaşan çevre sorunlarına neden oldukları görülmüştür. Bu yüzden plastik maddelerin az kullanımı ve geri dönüşümüne önem verilmeli ve doğal malzemelerden ambalaj tasarımları yapılmalıdır. Üretilen giysilerdeki ütü, kaliteli görünüm ve ambalajın ürünü koruması yanında dayanıklılığı ve kolay açılıp kapanabilme özellikleri tüketicinin dikkatini çekerek, satın alma kararını büyük ölçüde etkilemektedir. 9
Türkiye her türlü malın alıcı bulabildiği geniş bir iç pazara sahiptir. Üretim yaygın olarak atölyelerde gerçekleştirildiğinden kaliteye gereken önem verilmemektedir. Bu konuda ve dünyada hazır giyim sektöründe ütü, kalite kontrol ve paketleme hakkında paneller düzenlenerek sektör çalışanları ve yöneticileri bilinçlendirilmelidir. 5. KAYNAKLAR [1]VURAL, Tuba; Specialist Clothıng Technology Magazine Konfeksiyon Teknik Dergisi, Ocak 1999, Sayfa 65-68. [2]SEZER, Handan; Hazır Giyim Üretimi, Ankara, Sayfa 169 [3] AKDOĞAN, Sabahattin Konfeksiyon Üretimi ve Đhracatı ile ilgili Sorunlar Sümerbank Genel Müdürlüğü Hazır Giyim Sanayi Teknolojisi Organizasyon ve Đş Etüdü Semineri Ders Notları, Bursa:1978, Sayfa 1-2 [4] ANONĐM; M. P. M. Yayınları 143 Hazır Giyim Sanayinin Đhracata Yönelme Olanakları, Ankara, 1994 [5] ANONĐM; Tekstil Đşveren Dergisi, Nisan 1993, Sayı 62, Sayfa 2 [6]BĐLGĐN, Ferhan; Hazır Giyim Endüstrisi, Ankara, Sayfa 142-149. [7]GNGÖR, Baser; Genel Konfeksiyon, Sayfa 1-3 [8]YAZICI, Mehmet; Hazır Giyim Mamullerinin Planlaması ve Mağaza Organizasyonu Sümerbank Genel Müdürlüğü, Hazır Giyim Teknolojisi, Organizasyonu ve Đş Etüdü Semineri. Ders Notları Bürosu.1978, Sayfa 16. 10