Süs Bitkilerinin Sağlanmasında Kamu KuruluĢlarının Artan Rolü; Erzurum Kenti Örneği

Süs Bitkilerinin Sağlanmasında Kamu KuruluĢlarının Artan Rolü; Erzurum Kenti Örneği Metin Demir *, Beyza Ersoy Doğu Anadolu Ormancılık AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü, 25050 Yakutiye/Erzurum * metindemir25@ogm.gov.tr Özet Sıcaklık ortalaması en düģük yerleģim yerlerinden biri olan Erzurum kentinde, karasal iklim hüküm sürdüğü ekstrem ilkim koģulları, süs bitkilerinin geliģmesini sınırlandırmaktadır. Buna karģın iklimin bütün olumsuz koģullarına rağmen, kamu kuruluģlarının süs bitkilerinin sağlanması ve bakımında yaptıkları önemli katkılar sonucunda, halkın süs bitkilerine olan ilgi ve sevgisi artmaktadır. Bu çalıģmada, 2008 2012 yıllarında kamu kuruluģlarının, Erzurum kent merkezi yeģil alanlarında kullanılan süs bitkisi türlerinin kullanım oranları ve eksiklikleri belirlemek amacıyla yapılmıģtır. ÇalıĢmanın ana materyalini, Erzurum BüyükĢehir, Palandöken, Yakutiye ve Aziziye Belediyeleri ile Erzurum Orman Fidanlık Müdürlüğü oluģturmaktadır. AraĢtırma alanında yapılan etüt analiz çalıģmaları sonucunda, dıģ mekân süs bitkilerinin, kullanım potansiyelinin sektörel bazda geliģtirilmesinin olanakları üzerinde durularak, uygulayıcılara yararlı olacak öneriler getirilmeye çalıģılmıģtır. Anahtar kelimeler: Süs bitkileri, yeģil alan, Orman Bölge Müdürlüğü, belediye, Erzurum The Increasing Role of Government Agencies on Providing Ornamental Plants; Sample of Erzurum Province Abstract Extreme continental climate conditions have limited development of the ornamental plants in Erzurum, the settlement which has the lowest average temperature. However, in spite of the negative climate, the interest and love of people for ornamental plants have increased because of the important contributions of the public institutions for the provision and maintenance of the ornamental plants. The study was carried out to determine utilization rates and deficiency of the ornamental plants used by public institutions in the green areas of Erzurum city center in 2008 2012. The main materials of the study were Erzurum Metropolitan, Palandöken, Yakutiye and Aziziye Municipalities and Erzurum Nursery Directorate of Forestry. As a result of the analysis and survey in the field, useful advices have been given practitioners emphasizing sectorial development opportunities of the potential use of the outdoor ornamental plants. Keywords: Ornamental plants, green area, Regional Directorate of Forestry, municipality, Erzurum GiriĢ Sürekli değiģim içinde bulunan bir çağda yasayan günümüz toplumları, hızlı bir endüstrileģme ve kentleģme sürecinden geçmektedir. KentleĢmenin beraberinde getirdiği stres, gürültü, hava kirliliği, vb. gibi olumsuz etkiler, kent insanını, kentleri daha yaģanabilir mekânlara dönüģtürebilmek için kent içi ve çevresinde kaybolan doğal alanları yeniden oluģturma çabası içine sokmuģ ve bu ortamlarda serbest zamanlarını geçirmeye yöneltmiģtir (Gül ve Küçük 2001; Ekici ve SarıbaĢ, 2006; Ay, 2009; Bekçi ve ark., 2010). KentleĢme ile yapılaģmanın ön plana çıkartılıp çevre ve yeģil alan planlanmasının önemsenmemesi, kentleģme hızının planlama sürecinden daha hızlı geliģmesi beraberinde kentsel mekânları yaģanmaz duruma getirmiģtir. Bu nedenle, çevre düzenlemesi ve peyzaj planlama çalıģılmalarında kullanılacak bitkilerin seçimi seçimi oldukça önemlidir. Planlamaların sürdürülebilir kullanımının sağlanması için fiziksel planlama kararlarının ekolojik mekan planlaması temelinde, iģlevsel ve estetiksel tasarlanması ancak peyzaj planlamasının ve tasarım sürecinin doğru ve eksiksiz uygulanması ile gerçekleģtirilmektedir. ġayet bu süreç ekolojik niteliklerinin ortaya konulmadığı, önem verilmediği, göz ardı edilen süreç ise baģarılı olması beklenemez (Yücel, 1992; Schwets ve Brown 2000; Yılmaz, 2006; ġiģman ve ark., 2008). Uygulama alanın ekolojik özellikleri dikkate alınarak adaptasyonda sorun yaģayan bitki türlerinin alternatif türlerle değiģtirilmesi planlamanın baģarısını artırmaktadır. Estetik ve fonksiyonel mekânların oluģturulmasında bitkilerin rolü 373

büyük olmakta ve peyzaj tasarımında kullanılan taģ, duvar, yapı gibi sert zemin ve malzemelerin yumuģatılmasında önemli yer almaktadırlar. Kentlerde, peyzaj mimarları için önemli olan bir sorumluluk mekânlar ve binalar arasındaki geçiģlerin yaratılmasıdır. Bitkiler, insan ölçekli mekânlar ile büyük yapı gruplarının oluģturduğu mekânları birbirine bağlamakta ve bunları birbirinden ayırmaktadırlar. Bitkilerin, estetik ve iģlevsel mekânların tasarlanmasında önemli etkileri vardır. Nitekim peyzaj mimarlığını çalıģmalarında kullanılan taģ, beton, demir vb. donuk ve cansız görünümleri sıcak bir görünüme kazandırılmasında önemli önemeli iģlevleri bulunmaktadır (Kuter ve Erdoğan, 2010). Ġklim bileģenleri olan sıcaklık, bağıl nem ve rüzgâr planlamayı etkiler. Çünkü insan sağlığı ve rahatı açısından uygun olan bölgelerin tasarlanmasında iklim değerlendirilmesi önemli parametrelerden biridir. (Yılmaz, 2006; Önder ve Akbulut, 2011). Ülkemizin en düģük hava sıcaklığına sahip Ģehirlerinden olan Erzurum da, karasal iklimin bütün özellikleri görülmektedir. Ekstrem iklim koģulları, birçok odunsu süs ağaç ve çalısının geliģmesini engellemektedir. Ġklimin bitki adaptasyonu üzerindeki olumsuz koģullarına karģın, halkın süs bitkilerinin yetiģtirilmesine yönelik ilgi ve sevgisi, uygun bakım koģullarında adaptasyonları izledikçe artmaktadır. Dünyanın 2000 m yükseklikteki üç büyük yerleģim merkezlerinden biri olan Erzurum, odunsu süs bitkilerinin geliģmesi bakımından oldukça zayıf durumdadır. Yöre, odunsu bitki türleri bakımından en gerilerde yer almaktadır. Genel itibariyle 2000 m odunsu bitkilerin yayılma alanlarının üst sınırını oluģturmaktadır (Güçlü, 1991; Yılmaz ve Zengin, 2003; Yılmaz ve Irmak, 2004). Soğuk bölgelerde süs bitkilerinin yetiģmesinde birçok faktör etkilidir. Arazinin morfolojik yapısı ile karasal iklimin etkisi, bitki yetiģmesini sınırlayan en önemli etmendir. Bu nedenle peyzaj çalıģmalarında kullanılacak süs bitki çeģitliliği çok azdır (Güçlü, 1994). Bu çalıģmada, 2008 2012 yıllarında Erzurum kentinde, kamu kuruluģlarının peyzaj düzenleme çalıģmalarında kullandığı süs bitkileri ihtiyaçlarını nasıl karģıladıkları tespit edilerek, bitkisel düzenleme çalıģmalarında baģarı oranının yükseltilmesi için uygulayıcılara yararlı olacak öneriler getirilmeye çalıģılmıģtır. Materyal ve Yöntem Bu çalıģmanın ana materyalini, Erzurum kenti sınırları içerisinde bulunan, Erzurum BüyükĢehir, Palandöken, Yakutiye ve Aziziye Belediyeleri ile Erzurum Orman Fidanlık Müdürlüğünün 2008 2012 yıllarında süs bitkisi üretim ve kullanım miktarlarını oluģturmaktadır. Erzurum Ģehir merkezi (ġekil 1), 1800 2000 m yükseklikte kurulmuģ olup, 3200 m yüksekliğinde dağlarla çevrilmiģtir. Erzurum un topoğrafik yapısı ve coğrafik konumu il genelinde Ģiddetli bir karasal iklim yaratır. Erzurum kentinin iklim verileri incelendiğinde Erzurum Meteoroloji Bölge Müdürlüğünden alınan 1960 2012 yılları arası 52 yıllık ortalama verilere göre; Türkiye nin sıcaklık ortalaması en düģük illerden biri olan Erzurum da kıģlar oldukça soğuk ve sert, yazlar ise sıcak ve kurak geçmektedir. 1960 2012 yılları arası ortalama sıcaklığı 5.5 o C olan Erzurum, yıllık ortalama 400.6 mm yağıģ değerlerine sahiptir. Kar yağıģlı günler Ekim ayının sonlarında baģlamakta Mayıs ayına kadar sürmektedir. (Anonim, 2013a). AraĢtırmada veri toplama, analiz, sentez ve değerlendirme metodu kullanılmıģtır. Alanların fotoğrafları çekilerek, sörvey çalıģmaları yapılmıģtır. Kurumlardan elde edilen rapor ve dokümanlardan yararlanılmıģ mevcut durum analizleri için de kurum yetkilileri ile röportajlar yapılmıģtır. Elde edilen veriler değerlendirilerek, araģtırmada ele alınan kamu kuruluģlarının süs bitkisi üretim ve kullanım miktarları saptanmıģ, Peyzaj Mimarlığı temel prensiplerine uygun olup olmadığı değerlendirilerek eksiklikler belirlenip, önerilerde bulunulmuģtur. Bulgular Erzurum Ġlinde süs bitkisi kullanımının mevcut durumunu ortaya koyabilmek için Ġl de süs bitkisi üretim ve kullanımına sektörel bazda yön veren baģlıca kurumlar olan Erzurum BüyükĢehir, Palandöken, Yakutiye ve Aziziye Belediyeleri ile Erzurum Orman Fidanlık Müdürlüğü incelenmiģtir. Bu kurumlardaki süs bitkisi üretim miktarları aģağıda aktarılmıģtır. 374

Erzurum Orman Fidanlık Müdürlüğü; Erzurum Orman Fidanlık Müdürlüğü, Merkez Fidanlığı ve Horasan Fidanlığı olmak üzere 2 Ģeflik olarak hizmet vermektedir. (ġekil 2) de merkez fidanlığından görünümlere yer verilmiģtir. Fidanlıkların bulundukları alan ve denizden yükseklikleri (Çizelge 1) de verilmiģtir. Erzurum Orman Fidanlığında 2008 2012 yılları arasında süs bitkisi üretimi (Çizelge 2) de gösterilmiģtir. Süs bitkisi üretimi toplam yapraklı fidan üretiminin %20 lik kısmını oluģturmaktadır (Anonim, 2013b). Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrollü Seferberliği çerçevesinde yapılan çalıģmalar için ihtiyaç duyulan fidanlar orman fidanlıklarında üretilirken, aynı zamanda da köylüler, tarımsal kalkınma kooperatifleri, küçük çiftçilere istihdam oluģturmak ve özel sektör fidancılığını geliģtirmek gayesiyle Satın Alım Garantili SözleĢmeli Fidan Üretimi kapsamında birçok orman fidanlığında gerçekleģtirilmiģtir. Erzurum Orman Fidanlık Müdürlüğünde de Satın Alım Garantili SözleĢmeli Fidan Üretimi kapsamında 2009 2010 2011 yıllarında Sarıçam (Pinus slyvestris) ve HuĢ (Betula verrucosa) bitkileri için ağırlıklı olarak uygulanmıģtır. Bu uygulamalarda süs bitkisi bulunmamaktadır. Ancak artan talep doğrultusunda 2013 yılı satın alım garantili fidan üretim programına meyve fidanı ve süs bitkisi çeģitleri alınmıģtır (Çizelge 3). Erzurum BüyükĢehir Belediyesi; Belediyeler, bünyelerinde kentlerin doğal ve mimari çevresini korumak, kentin estetiğini geliģtirmek ve daha yaģanır bir kent kimliği kazandırmak amacıyla yasal dayanağını 5393 sayılı kanundan alan Park ve Bahçeler Müdürlükleri kurmaktadırlar. Erzurum BüyükĢehir Belediyesi de 2008 2012 yıllarında yeģil alan düzenlemesinde süs bitkileri ihtiyaçlarını nasıl karģıladıkları ve mevcut durumları (Çizelge 4) de gösterilmiģtir (Anonim, 2013c). Erzurum Yakutiye Belediyesi; Yakutiye Belediyesinin görev ve sorumluluk alanı, Erzurum un çekirdek noktasını teģkil etmektedir. Belediyenin hizmet verdiği nüfus 170.698 kiģidir. Yakutiye Belediyesi nde 2008 2012 yıllarında yeģil alan düzenlemesinde süs bitkileri ihtiyaçlarını nasıl karģıladıkları, mevcut durumları (Çizelge 4) de ortaya konulmuģtur (Anonim, 2013d). Erzurum Palandöken Belediyesi; Palandöken Belediye sınırları içerisinde 39 mahallesi 3 köyü bulunmaktadır. Hizmet alanı 49.448 hektar alandan oluģmaktadır. Palandöken Belediyesi nde 2008 2012 yıllarında yeģil alan düzenlemesinde süs bitkileri ihtiyaçlarını nasıl karģıladıkları, mevcut durumları (Çizelge 5) de gösterilmiģtir (Anonim, 2013e). Erzurum Aziziye Belediyesi; Erzurum ovası üzerinde kurulu bulunan Aziziyenin Belediyesinin batısında Daphan Ovası bulunmaktadır. Aziziye Belediyesinin hizmet ettiği alan toplamda yaklaģık 300 km 2 olup, rakımı ise 1812 m. dir. Aziziye Belediyesi nde 2008 2012 yıllarında yeģil alan düzenlemesinde süs bitkileri ihtiyaçlarını nasıl karģıladıkları, mevcut durumları (Çizelge 5) de ortaya konulmuģtur (Anonim, 2013f). Çizelge 4 ve 5 de Erzurum Belediyeleri arģivlerinde kayıtlı bulunan süs bitkilerine yer verilmiģtir. BoĢ bırakılan senelere ait envanter kaydı bulunmamaktadır. Erzurum Belediyelerin süs bitkisi üretim baģarısı, iklim koģullarından dolayı geçmiģten günümüze istenilen düzeyde olmamıģtır. Palandöken Belediyesi 2005 yılında kontrollü sera inģa edip bir iki yıl üretim yaptıktan sonra ısıtma maliyetinin yüksek olmasından dolayı üretimden vazgeçmiģtir. Erzurum Belediyeleri yeģil alan düzenlemelerde gereksinim duyduğu tüm süs bitkilerini kamu ya da özel fidanlıklardan satın alarak karģılamaya çalıģmaktadır. Erzurum Belediyelerinin açık yeģil alanlarda ve kent estetiği çalıģmalarında kullandığı süs bitkilerinin uygulamalarından örnekler ġekil 3 de verilmiģtir. TartıĢma ve Sonuç Kentsel dıģ mekânların biçimlenmesinde mekânı oluģturan ve belirleyen ögeler olarak bitkisel materyalin kullanımı büyük önem taģımaktadır. Bir kentteki bitki türü sayısı ve kullanımı, doğal koģullara, sosyoekonomik yapıya, coğrafik geliģmeye, alan kullanımlarına, yerel yönetimlerin tutumlarına ve kiģisel tercihlere bağlı olarak değiģir (Önder ve Akbulut, 2011). Süs bitkileri yetiģtiriciliği için Erzurum Ġlinin ekolojik koģulları çok uygun olmaması ile birlikte, iģletme sermayelerinin sınırlı oluģunun üretim yapılmasını engellediği tespit edilmiģtir. 375

Erzurum ilinde süs bitkilerinin temin edildiği yerler incelendiğinde ise, üretimin çoğunlukla Orman Genel Müdürlüğü ve düģük bir oranda özel fidanlıklar tarafından yapıldığı, Belediyelerin ise çoğunlukla il dıģından aldığı tespit edilmiģtir. Arazi çalıģmaları sırasında yapılan gözlemlerde, düzenlemelerde kullanılan bitkilerin alanlara adaptasyon sağladığı, ancak ağır kıģ Ģartlarına uyum sağlaması için kıģ bakımı yapılmadığı görülmüģtür. Süs bitkisi yetiģtiriciliğinin, iklimsel olarak uygun mikroklimatik bölgelerinden biri olan Uzundere bölgesinde teģvik edilmesi ve OGM tarafından verilen ORKÖY ve Orman Genel Müdürlüğünün Alım Garantili SözleĢmeli Fidan Üretimi miktarları ve koģulları kolaylaģtırılması, fidancılık sektörünün geliģtirilmesi ve istihdamın artırılması bakımından önemli katkı sağlayacağı ön görülmektedir. Erzurum kent merkezindeki süs bitkisi kullanımı ve park ve bahçeler müdürlüklerinin kendilerine yüklenen sorumlukları yerine getirebilmeleri için aģağıdaki öneriler geliģtirilmiģtir: 1. Erzurum Belediyelerde önceki yıllarda istihdam ettirilmeyen ziraat mühendisi peyzaj mimarı ve orman mühendislerinin çalıģtırma son yıllarda artıģ göstermesi, planlamaya ağırlık verildiğini de ortaya koymaktadır. Bu kapsamda nitelikli elemanların istihdamı artan talep doğrultusunda devam ettirilmelidir. 2. Belediye sınırları içerisindeki konut ve toplu konut alanlarının inģaat ruhsatı vermeden önce onaylı peyzaj projeleri zorunlu hale getirilmelidir. 3. Açık yeģil alanlarda yapılacak planlama ve uygulamalarda, kent insanın sosyal dokusu ve beklentileri dikkate alınmalıdır. 4. Özel sektörün Erzurum Ġl ine yakın mikroklimatik bölgelerde, profesyonel anlamda kurularak ve kaliteli fidan üretimi teģvik edilmelidir. 5. Erzurum ekolojik koģullarında doğal olarak yetiģen soğanlı, rizomlu ve yumrulu bitkilerin tespit edilerek, üzerinde ıslah çalıģması bulunan türlere Belediyelerin talep göstermesi gerekmektedir. Sonuç olarak, Erzurum kentini sağlıklı, modern ve yaģanılabilir bir mekan haline getirmek için, süs bitkisi üretimi, alımı, uygulamaları bilimsel ve teknik kriterler dikkate alınarak yapılması ile mümkün olabilecektir. Kaynaklar Anonim, 2013a. Erzurum Meteoroloji Bölge Müdürlüğü Verileri Anonim, 2013b. Erzurum Orman Fidanlık Müdürlüğü, Erzurum Orman Fidanlık ġefliği, Envanter Kayıtları. Anonim, 2013c. Erzurum BüyükĢehir Belediyesi, Çevre ve Kontrol Dairesi BaĢkanlığı, Park ve Bahçeler Müdürlüğü Envanter Kayıtları. Anonim, 2013d. Erzurum Yakutiye Belediyesi, Park ve Bahçeler Müdürlüğü Envanter Kayıtları. Anonim, 2013e. Erzurum Palandöken Belediyesi, Park ve Bahçeler Müdürlüğü Envanter Kayıtları. Anonim, 2013f. Erzurum Aziziye Belediyesi, Park ve Bahçeler Müdürlüğü Envanter Kayıtları. Ay, S., 2009. Süs Bitkileri Ġhracatı, Sorunları ve Çözüm Önerileri: Yalova Ölçeğinde Bir AraĢtırma, Süleyman Demirel Üniversitesi, Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi Dergisi 14, 423 443. Bekci, B., D. Dinçer, M. Var ve Z. Yahyaoğlu, 2010. Trabzon ve Yöresinde Doğal Olarak Bulunan Bazı Meyveli Bitkilerin YetiĢme Teknikleri ve Peyzaj Mimarlığında Değerlendirilmesi, III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, 1456 1466. Ekici, B. ve M. SarıbaĢ, 2006. Bartın Kenti Peyzaj Düzenlemelerinde Kullanılan Bitki Materyali Üzerine Bir AraĢtırma. ZKÜ Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 8(9), 1 9. Güçlü, K., 1991. Erzurum ve Çevre Ġllerinde Süs Bitkileri Tüketimi. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi 22(1), 88 92. Güçlü, K., 1994. Erzurum da Kültürel Çevreni GüzelleĢtirilmesinde Kullanılabilecek Süs Ağaç ve Ağaççıkların YetiĢtirilmesi. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 25(3), 461 468. Gül, A. ve V. Küçük, 2001. Kentsel Açık YeĢil Alanlar ve Isparta Kenti Örneğinde Ġrdelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi; 27 48. Kuter, N. ve E. Erdoğan, 2010. Çankırı Kentsel Sit Alanının Bitki Varlığı Açısından Değerlendirilmesi, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 7(2), 105 111. Önder, S. ve Ç. D. Akbulut, 2011. Kentsel Açık YeĢil Alanlarda Kullanılan Bitki Materyalinin Değerlendirilmesi; Aksaray Kenti Örneği. Selçuk Üniversitesi, Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 25 (2): 93 100 Schwets, T. L. ve R. D. Brown, 2000. Form and Structure of Maple Trees in Urban Environments. Landscape and Urban Planning 46, 191 201. 376

ġiģman, E. E., A. Korkut ve B. Etli, 2008. Tekirdağ Valiliği Tören ve Park Alanı Peyzaj Tasarım Süreci, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 5(2), 119 129 Yılmaz, S. ve M. Zengin, 2003 Erzurum Kent Halkının Süs Bitkilerine Olan Talebinin Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, 29 42. Yılmaz, B., 2006. Bartın Ġli ve Yakın Çevresi Peyzaj Özelliklerini Etkileyen Ġklim Parametrelerinin Analizi ve Değerlendirilmesi, ZKÜ Bartın Orman Fak. Derg., 8(9), 33 41. Yılmaz, H. ve M. A. Irmak, 2004. Erzurum Kenti Açık YeĢil Alanlarında Kullanılan Bitki Materyalinin Değerlendirilmesi. Ekoloji Derg., 13(52), 9 16. Yılmaz, R., 2006. Tekirdağ Halkının Tasarım Bitkilerine Olan Talebinin Belirlenmesi Üzerine Bir AraĢtırma, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi 3(1), 71 81. Yücel, E., 1992 EskiĢehir de YetiĢtirilen Ağaç ve Çalıların Kentsel Ekoloji Açısından Değerlendirilmesi. Anadolu Ün., Fen Ed. Fak. Dergisi, 4(1): 93 1 Çizelge 1. Erzurum Fidanlık Müdürlüğünün alansal dağılımı Fidanlık Adı Alan (ha) Rakım (metre) Erzurum Fidanlığı 44.58 1843 Horasan Fidanlığı 87.08 1540 Toplam Alan 131.66 Çizelge 2. Erzurum orman fidanlık Ģefliğinde 2008 2012 yılları arası üretilen süs bitkileri ve miktarları Üretim Yılı Türkçe Adı Latince Adı Ambalaj ġekli Miktarı Leylak Syringa vulgaris Enso Poot 10.000 2008 Salkım Söğüt Salix babylonica Tüplü 5.000 Berberis Berberis x thunbergia Tüplü 1.000 Toplam 16.000 Leylak Syringa vulgaris Enso Poot 15.000 2009 Leylak Syringa vulgaris Tüplü 15.000 Berberis Berberis x thunbergia Tüplü 1.300 Toplam 31.300 2010 Frenk Üzümü Ribes aureum Enso Poot 5.000 Frenk Üzümü Ribes aureum Yere Repikaj 9.000 Toplam 14.000 Leylak Syringa vulgaris Enso Poot 15.000 Frenk Üzümü Ribes aureum Enso Poot 6.000 Berberis Berberis x thunbergia Enso Poot 22.800 2011 Doğu Mazısı Thuja orientalis L. Enso Poot 2.500 Mavi Ladin Picea pungens glauca Tüplü 6.000 Frenk Üzümü Ribes aureum Yere Repikaj 5.000 Salkım Söğüt Salix babylonica Yere Repikaj 2.000 Toplam 59.300 Leylak Syringa vulgaris Enso Poot 10.000 Leylak Syringa vulgaris Tüplü 10.000 Berberis Berberis x thunbergia Enso Poot 5.000 Doğu Mazısı Thuja orientalis L. Enso Poot 5.000 2012 Mavi Ladin Picea pungens glauca Yere Repikaj 5.000 Frenk Üzümü Ribes aureum Yere Repikaj 5.000 Salkım Söğüt Salix babylonica Yere Repikaj 1.000 Ġnci Çalısı Symphoricorpus albus Yere Repikaj 2.000 Keçi Sakalı Spiraea x vanhouttei Yere Repikaj 2.000 Toplam 45.000 Genel Toplam 165.600 377

Ağaçlar Çalılar Mevsimlik Çiçekler Çizelge 3. 2013 yılı satın alım garantili fidan üretim programı (Anonim, 2013b) Fidan Türü Latince Adı Ambalaj ġekli Adet Kullan. YaĢı Ceviz Junglas regia Kaplı (25*35) 20.000 1+1 Ceviz Junglas regia Torbalı (18*30) 10.000 1+0 Leylak Syringa Vulgaris Kaplı (18*30) 15.000 1+2 AĢısız Kızılcık Cornus alba Kaplı (18*30) 20.000 1+2 AĢısız Zerdali Armeniaca vulgaris Kaplı (18*30) 10.000 1+2 Dut Morus alba Kaplı (18*30) 10.000 1+2 Toplam 85.000 Çizelge 4. BüyükĢehir Belediyesi ve Palandöken Belediyesinin (2008 2012) yıllarında uygulamalarda kullandığı ağaç, çalı ve mevsimlik bitkiler Türü Latince Adı Türkçe Adı Erzurum BüyükĢehir Belediyesi Yakutiye Belediyesi 2008 2009 2010 2011 2012 2008 2009 2010 2011 2012 Tagates erecta L. Kadife çiçeği 40000 40000 20000 30000 105000 4750 Salvia splendens AteĢ çiçeği 22500 12500 20000 15000 36000 9250 10000 Petunia hybrida Petunya 25000 20000 20000 35000 100000 16750 30000 Antirrhium majus L. Aslanağzı 5000 7500 20000 9000 5000 9250 10000 Chamomilla recutita L. Papatya 50000 20000 Begonya semperflorens Begonya 5000 Dahlia variabilis L. Yıldız çiçeği 5000 30000 Tulipa gesneriana Lale 5000 20000 Ageratum houstanianum Vapur dumanı 7000 Impatiens walleriana Cam güzeli 5000 Gazania rigens Gazanya 5000 Celosia ciristata Horoz ibiği 10000 Zinnia elegans Zinnina 20000 Celosia argenten Horoz ibiği 11250 Celosia ciristata Horoz ibiği 16250 Cornus australis Kızılcık 500 Spiraea x vanhouttei Briot. Keçi sakalı 2500 2000 1200 1500 234 Berberis x thunbergia Atropurpurea Kadın tuzluğu 2000 2000 2814 2000 30 554 Forsythia x intermedia Lynwood Altınçanağı 1000 500 940 Pyracantha coccinea Roemer. AteĢ dikeni 2000 Viburnum opulus L. Kartopu 1000 402 370 13 966 Cornus alba Sibirica Süs kızılcığı 1250 934 630 4 789 Prunus cerasus Süs viģnesi 200 Rosa sp. Gül 750 5000 5000 4770 191 2662 Juniperus sabina L. Sabin Ardıçı 20 693 161 143 Thuju accidontalis Yellow Mazı Ribben 25 82 80 Symphoricorpus albus Ġnci çalısı 257 400 Syringa vulgaris Leylak 117 5 219 Robinia pseudoacacia Umbraculifera Top Akasya 460 22 2 153 Acer negundo Flamingo Akçaağaç 4 160 Acer Platanoides Crimson King Akçaağaç 4 250 80 Malus floribundo Süs Elması 40 573 Picea pungens glauca Mavi Ladin 100 33 120 Crataegus laevigata Alıç 10 Malus x purpurea Eleyi Süs elması 80 210 Betula alba HuĢ 200 Betula pendula Youngii Ters aģılı HuĢ 6 66 24 Prunus serrulata Kanzan Süs Kirazı 50 Prunus cerasifera Pissardi Süs Eriği 94 10 239 Pyrus calleryana Süs Armudu 5 378

Ağaçlar Çalılar Mevsimlik Çiçekler Çizelge 5. Palandöken Belediyesi ve Aziziye Belediyesinin (2008 2012) yıllarında uygulamalarda kullandığı ağaç, çalı ve mevsimlik bitki miktarları Türü Latince Adı Türkçe Adı Palandöken Belediyesi Aziziye Belediyesi 2008 2009 2010 2011 2012 2008 2009 2010 2011 2012 Tagates erecta L. Kadife çiçeği 12000 14400 16000 17600 20000 750 1000 Salvia splendens AteĢ çiçeği 1875 2250 2500 2750 3125 450 Petunia hybrida Petunya 10500 12600 14000 15400 17500 500 750 Antirrhium majus L. Aslanağzı 3750 4500 5000 5500 6250 750 1000 Rosa sp. Gül 825 900 1100 1210 1375 1000 3000 Chamomilla recutita L. Papatya Begonya semperflorens Begonya Dahlia variabilis L. Yıldız çiçeği Tulipa gesneriana Lale Ageratum houstanianum Vapur dumanı Impatiens walleriana Cam güzeli Gazania rigens Gazanya Celosia ciristata Horoz ibiği Zinnia elegans Zinnina 750 900 1100 Celosia argenten Horoz ibiği Celosia ciristata Horoz ibiği Cornus australis Kızılcık 500 Spiraea x vanhouttei Briot. Keçi sakalı Berberis x thunbergia Kadın Atropurpurea tuzluğu 1000 Forsythia x intermedia Lynwood Altınçanağı 500 Pyracantha coccinea Roemer. AteĢ dikeni 250 Viburnum opulus L. Kartopu 500 Cornus alba Sibirica Süs kızılcığı Prunus cerasus Süs viģnesi Juniperus sabina L. Sabin Ardıçı 112 135 150 165 210 500 Thuju accidontalis Yellow Mazı Ribben Symphoricorpus albus Ġnci çalısı Syringa vulgaris Leylak 250 Robinia pseudoacacia Umbraculifera Top Akasya 480 945 1050 1155 1315 200 Acer negundo Flamingo Akçaağaç Acer Platanoides Crimson King Akçaağaç 315 375 420 460 525 200 150 Malus floribundo Süs Elması 75 100 Picea pungens glauca Mavi Ladin 112 135 150 165 190 Crataegus laevigata Alıç Malus x purpurea Eleyi Süs elması 180 215 240 260 320 200 300 Betula alba HuĢ 540 650 720 795 900 Betula Pendula Youngii Ters aģılı HuĢ Prunus serrulata Kanzan Süs Kirazı 150 Prunus cerasifera Pissardi Süs Eriği 180 216 240 265 300 Pyrus calleryana Süs Armudu 379

ġekil 1. ÇalıĢma alanı ġekil 2. Erzurum Orman Fidanlık Müdürlüğü seralarından görünüm (Anonim, 2013b) 380

ġekil 3. Erzurum Belediyeleri süs bitkisi uygulamalarından görünümler A)Anonim, 2013c B)Anonim, 2013e C)Anonim, 2013f 381