TABAN ÜLSERİ --- ULCUS SOLEA VEYSEL TAHİROĞLU
Tanım: Süt ineklerinde çoğunlukla arka bacakların lateral, seyrek olarak ön bacakların medial tırnaklarında lokalize olan, boynuz tabakasının erozyonu ile karakterize, corium soleare'nin sınırlı bir reaksiyonudur
Bunlar aşın vücut ağırlığı ve az hareket, kaba ve kemikli bir vücut yapısına sahip olma, ayı ayaklılık veya duruş bozukluğu (arkaları açık), kötü ya da ihmal edilmiş tırnak bakımı sonrası oluşan tırnak deformasyonları ve buna bağlı olarak şekillenen ekstremite duruş bozuklukları, hayvanların uzun sûre ahırda kalması sayılabilir
Sekunder faktörler ise tırnağa dışarıdan etkiyen nedenler ve enfeksiyon olarak sayılabilir. Mevsim etkisi ancak gebelik dönemi ve ahır bakımı yönünden önem taşır Seyrek olarak da diğer bir tırnak hastalığını (sivri cisim yaralan, panarisyum, podarthritis) izleyerek şekillenir.
Tırnağın normal şeklindeki tüm değişiklikler, duruş bozuklukları, topuk ekleminin hiperekstensiyonu predispoze bir faktör olarak karşımıza çıkar. Taban ülserlerinin diyet veya yüksek süt verimi ile de ilişkili olduğu belirtilmektedir
Lokal dolaşım bozuklukları, önceden var olan laminitis ve yanlış tırnak kesimi, lezyon oluşumunda önemli faktörler olarak kabul edilmektedir. Arka bacağın lateral tırnağında, solea ungulae ile yumuşak ökçenin birleşme yerinde medialde oluşan spesifik taban ülserlerine Rusterholz ülseri adı verilir.
Patojeni: Tabanın arka bölümüne olan basınç ve ayak ekleminin hiperekstensiyonu sonucu, m. flexor digitorum profundus tendosu aşın gerilir. Bunun sonucu üçüncü falanks'a yapıştığı tubereulum flexoria'da periostitis ossificans şekillenir
Zamanla burada osteofitler oluşur, Hayvanın ayağını yere basması sırasında bunların yaptığı basınç sonucu corium ungulae'de ezilmeler ve nekroz meydana gelir. Bu lezyonu izleyerek pigmentsizliği ile karakterize düşük kalitede tırnak üretilir, Sonunda bu bölgedeki boynuz tırnak üremesi iyice azalır. Bu arada aşınma sonucu tabanda perforasyon (delinme) görülür
Enfeksiyon etkenleri buradan içeri girerek komşu dokulara yayılır. Bu dokular buna şiddetli bir granulasyon dokusu ile reaksiyon gösterir. Bu oluşum da ülsere yol açar
Hastalığın lokalize olduğu bölgedeki küçük arterlerde görülen trombo embolilerin de buna neden olabileceği belirtilmiştir. Hastalığın seyri sırasında oluşan nekroz ayak eklemi, yumuşak ökçeler ve m. flexor digitorum profundus tendosu yönünde ilerler
Buna bağlı olarak yumuşak ökçelerde apse, tendovaginitis purulenta, tendinitis necroticans, podotrochlitis purulenta, distal susam kemiğinin osteolizi, podarthritis purulenta ve osteomyelitis şekillenir.
Klinik görünüm: Hayvanda basış topallığı vardır Topallık dıştan herhangi bir lezyon olmaksızın da görülebilir. Lezyonun dışarıya açılmasını izleyerek topallık hızla şiddetlenir
Yumuşak ökçe apseleşmiş ise, normalin iki katı şişmiştir Yumuşak ökçedeki apse çoğunlukla dışarıya değil, derinde bulunan tendovaginaya açılır. Bu bölgede tendovaginanın olmaması nedeniyle hastalığın yukarıya doğru yayılması olanaksızdır. Bu nedenle tendo burada nekroze olarak parsiyel veya total ruptura uğrar
Tırnak muayene pensiyle muayenede, ulkusun bulunduğu yerdi maksimum ağrı vardır Bu noktada üstteki boynuz tabakasının 1-3 cm çapında kesilip atılması ile hastalık ortaya çıkar.
ÖKÇE ÇÜRÜĞÜ- EROSİO UNGULAE Tanım: Ökçenin kornu tabakasında derin yarıklar ve çok sayıda küçük çöküntüler şeklinde düzensiz kayıplarla karakterize bir ayak hastalığıdır Çürük etkenlerinin işe karışmasıyla ahırda tutulan hayvanların arka ayaklarında çok görülür
Nedenler: Düz taban ile sivri tırnak yapıları, nemli ve hijyenik olmayan çevre koşulları, eksersiz azlığı, kronik laminitis ve aşırı tırnak uzaması predispoze faktörleri oluşturur Yapıcı etken olarak ise saprophyt'ler ve fusiformis nodosus ile fusobacterium necrophorum izole edilmiştir. Hastalık çoğunlukla kışın hayvanların ahırda tutulmaları sırasında meydana gelir.
Birinci aşamada tipik etken olan bacteroides nodosus tarafından oluşturulan interdigital dermatitis sonucu ökçenin tırnak tabakasında destruktif bozukluklar ve aşırı bir tırnak deformasyonu oluşur Çevrede bulunan bakteriler bu bozuk tabaka ve çatlaklardan canlı tırnağa ulaşarak 'sekunder enfeksiyonların oluşumunu kolaylaştırır Boynuz tırnağın içindeki havasızlık bakteriler için ideal bir yaşam ortamıdır.
İkinci aşamada bu kötü kaliteli tırnak oluşumu ve enfeksiyon etkenlerinin işe karışmasıyla, bu bölgedeki travmalar coriurn ve diğer dokulara daha fazla etki yapar Kötü kaliteli tırnak oluşumu ile paralel giden travmatik etkiler bir kısır döngü şeklinde ökçe çürüğünü oluştururlar
Klinik görünüm: Hastalığın şiddeti hayvandan hayvana değişir. Şiddetli bir topallık yoktur Topallıkların derecesi çatlakların corium'a kadar ulaşmasına bağlıdır Ökçeler şişmiş ve üst kısmındaki deri kızarıktır (interdigital flegmon). Ökçelerde boynuz tabakası canlı dokudan ayrılmıştır. Genellikle bu boynuz tabakasının altında çatlaklarda kötü kokulu bir irin bulunur.