1
2
HenrIk Nordbrandt Her Sözcüğü Bir Aşk İlanı Gibi Duyumsuyorum 3
Can Yayınları 2061 Syvsoverne: 1969, Henrik Nordbrandt, Gyldendal, Kopenhag / Omgivelser: 1972, Henrik Nordbrandt, Gyldendal, Kopenhag / Opbrud og ankomster: 1974, Henrik Nordbrandt, Gyldendal, Kopenhag / Ode til Blæksprutten og andre kærlighedshistorier: 1975, Henrik Nordbrandt, Gyldendal, Kopenhag / Glas: 1976, Henrik Nordbrandt, Gyldendal, Kopenhag / Istid: 1977, Henrik Nordbrandt, Gyldendal, / Guds hus: 1977, Henrik Nordbrandt, Gyldendal, Kopenhag / Spøgelseslege: 1979, Henrik Nordbrandt, Gyldendal, Kopenhag / Forsvar for vinden under døren: 1980, Henrik Nordbrandt, Gyldendal, Kopenhag / 84 Digte: 1984, Henrik Nordbrandt, Gyldendal, Kopenhag / Violinbyggernes by: 1985, Henrik Nordbrandt, Gyldendal, Kopenhag / Håndens skælven i november: 1986, Henrik Nordbrandt, Gyldendal, Kopenhag / Under mausolæet: 1987, Henrik Nordbrandt, Gyldendal, Kopenhag / Vandspejlet: 1989, Henrik Nordbrandt, Gyldendal, Kopenhag / Glemmesteder: 1991, Henrik Nordbrandt, Gyldendal, Kopenhag / Støvets tyngde: 1992, Henrik Nordbrandt, Gyldendal, Kopenhag / Drømmebroer: 1998, Henrik Nordbrandt, Gyldendal, Kopenhag / Fralandsvind: 2001, Henrik Nordbrandt, Gyldendal, Kopenhag / Pjaltefisk: 2004, Henrik Nordbrandt, Gyldendal, Kopenhag 2012, Can Sanat Yayınları Ltd. Şti. Bu eserin Türkçe yayın hakları Gyldendal Group Agency aracılığıyla alınmıştır. Tüm hakları saklıdır. Tanıtım için yapılacak kısa alıntılar dışında yayıncının yazılı izni olmaksızın hiçbir yolla çoğaltılamaz. 1. basım: Nisan 2012 Bu kitabın 1. baskısı 1 000 adet yapılmıştır. Yayına hazırlayan: Cevat Çapan Kapak tasarımı: Ayşe Çelem Design Kapak resmi: istockphoto.com / Nataliya Kuvaeva Kapak baskı: Azra Matbaası İç baskı ve cilt: Özal Matbaası ISBN 978-975-07-1450-4 CAN SANAT YAYINLARI YAPIM, DAĞITIM, TİCARET VE SANAYİ LTD. ŞTİ. Hayriye Caddesi No. 2, 34430 Galatasaray, İstanbul Telefon: (0212) 252 56 75 / 252 59 88 / 252 59 89 Faks: (0212) 252 72 33 www.canyayinlari.com yayinevi@canyayinlari.com 4
HenrIk Nordbrandt Her Sözcüğü Bir Aşk İlanı Gibi Duyumsuyorum ŞİİR Danca aslından çeviren Murat Alpar < > 5
6
HENRIK NORDBRANDT, 1945 te Kopen hag da doğdu. Kopenhag Üniversitesi Doğu Dilleri Bölümü nde Arapça, Türkçe, Çince okudu. İlk şiir kitabı 1966 da Digte (Şiirler) adı altında yayımlandı. Bu ve bunu izleyen Miniaturer (Minyatürler) ve Syvsoverne (Yediuyurlar) kitaplarındaki şiirlerde Ezra Pound, William Carlos Williams ve Wallace Stevens gibi Amerikalı yenilikçi şairlerin etkisi görülüyordu. Omgivelser (Çevre, 1972) ile başlayarak bugüne dek yayımlanan şiir kitaplarında geliştirdiği, yakından tanıdığı Türk şiirinden de izler taşıyan ve çağdaş Danimarka şiirine yepyeni bir soluk getiren, kendine özgü deyişi, onu hem kendi ülkesinde çok sevilen ve okunan hem de uluslararası alanda değer verilen önemli bir şair durumuna getirdi. Nordbrandt a Danimarka daki pek çok ödülün yanı sıra, Küçük Nobel diye bilinen İsveç Akademisi nin Kuzey Ülkeleri Ödülü (1990) ile Kuzey Kurulu Gökçeyazın Ödülü (2000) de verildi. MURAT ALPAR, 1943 te doğdu. 1966 da ODTÜ Fizik Bö lümü nü bitirdi. Ko penhag da yaşıyor. Da ni marka da yayımlanan Danca şiirlerinin yanı sıra, Yunus Emre, Orhan Veli, Fazıl Hüsnü Dağlarca ve Danimarkalı şair Erik Stinus ile birlikte Melih Cevdet Anday, Kemal Özer ve Nâzım Hikmet ten Dancaya yaptığı şiir çevirileriyle de tanınıyor. Dancadan bazı çevirileri ise şunlardır: Ondört Çağdaş Danimarkalı Ozan, Durduramazsın Dünyayı, Sessizlikteki Sessizlik, Bindoğumlu, Bütün Sıradan Ağaçlar Farklıdır, Andersen Masalları, Sincabın Sakladığı Söz cükler. 7
8
İçindekiler Önsöz... 15 YEDİUYURLAR Öyle Önemli ki... 23 Sevgilinin Uzakyakınlığı Üstüne Buruk Şiir... 24 ÇEVRE Bir İnsan Ölünce... 27 Sıkıyönetim... 28 Sokaklar... 29 Birbirimizden Ayrılınca... 30 Hayatımın Büyük Aşkının Hüzünlü Hikâyesi... 31 Mektup... 33 Bir Asya Köyünde... 34 Adım Sait tir... 35 Suzannah... 37 Bir Akdeniz Limanında... 38 Ara Sıra... 39 İlkyaz Akşamı... 40 Sevgilim... 41 Özlemden Öleceğim... 42 9
Yaylada... 43 Çok Geç... 44 AYRILIŞLAR VE VARIŞLAR Simi... 47 Ege Denizi... 51 Bu Gece... 52 Nereye Gidersek Gidelim... 53 Yakarı... 54 Karaya Çıkış... 56 MÜREKKEPBALIĞINA ÖVGÜ VE BAŞKA AŞK ŞİİRLERİ Midilli den Gelen Gül... 59 Yediler Ülkesi... 60 Gestus... 61 Toroslar... 62 Güllere Harcadım Bütün Paramı... 63 Bodrum... 64 Agoraphilia... 65 Aşk Öyle Uygun ki Mantığa... 66 İlkyazda Bir Hastane Kuruyorlar... 67 Histeri... 68 Kastellorizo... 69 Denizli Anısı... 70 Marooned... 71 Kimi Zaman Öyle Yakınım ki Sana... 72 Martın Son Günleri... 73 Artık Kullanamam Seni... 74 Sen... 75 Küçük Sabah Duası... 76 Gülümseyiş... 77 10
Senin Kollarında Uyumak... 78 KADEH Her Dize ile... 81 Nöbet... 82 Zakinthos... 83 Girit... 84 Eufori... 85 Bağlama... 86 Zeytin Ağaçlarının Altında Bekleyiş... 87 Akseki ye Doğru Tırmanış... 89 Bizans ı Ele Geçirmek... 91 Düşünceye Dalmış Deve... 92 BUZ ÇAĞI Yaşama Katlanmak... 95 Taşlar Üstüne... 97 Taşlar Bile... 98 Arkadan... 99 Günleri Ayırırız... 100 Bir Yaşam... 101 TANRI NIN EVİ Duvarlar yalnızca duvar Tanrı nın Evi nde... 105 Su dolu üç sarnıç var Tanrı nın Evi nde... 106 Ağaçlar ile ilgili bir konuşma... 107 HAYALET OYUNLARI Olta İğneleri... 111 Baltık ta Mayıs Sabahı... 112 De Nerval e... 113 11
KAPININ ALTINDAN GİREN RÜZGÂRIN SAVUNMASI Ortancalar... 117 Henrik... 118 Okurun Bana Şiiri... 119 Bir Mavi Kelebek... 120 Adalar Gibidir Aşk... 121 İskenderiye Ilgımı... 122 Haziran Günleri 1976... 123 Karasevda... 124 Takımyıldız... 125 Eşek Anırması... 126 Katırlı Şiir... 127 Sisler Kentidir Atina... 128 84 ŞİİR İrili Ufaklı... 131 Elma... 133 Diken... 135 KEMAN YAPIMCILARI KENTİ Postane... 139 Alf ile Hanımlar... 141 Afrika ya Doğru... 143 Dalgınlık... 144 Venüs... 145 Bir Tür Görünmezlik... 147 Carducci... 148 Senin Suçun Değil... 149 Ruh Yokmuş Diyorlar... 151 Çiçek Satıcıları... 152 Dün Seni Görmediğim... 153
Merdivenler Ve Pazaryerleriyle Dolu Bir Kent... 154 Binlerce Yol... 155 KASIMDA ELİN TİTREMESİ Çektiğim acı boş bir kömür madenine benzetilebilir... 159 Bana ne bu dünyadan?... 160 Ey sen bir başkasını... 161 Martha, Luisa, Conchita, Gülbahar!... 162 Cüretli kızları severim... 163 Çektiklerim hiçbir şeyle karşılaştırılamaz... 164 Sevgilimin yanağındaki ben mi... 165 Yağan kar güzelse de, yağmış kar en güzeli... 166 Önceki bir yaşamda ayakkabıcıymışım ben kuşkusuz!. 167 Sevmek zor. Ölmek zor... 168 Yirmi yılımı aldı sezmek... 169 İki dünyada yaşıyordum gençliğimde... 170 GÖMÜTÜN ALTINDA Kısa Yaşamöyküsü... 173 SU AYNASI Kiria Dora nın Evi... 177 Hasat Mevsiminde Ay Işığı... 178 Kitap... 179 UNUTMA-YERLERİ İbn Battuta... 182 İki kadını birden seviyordum... 183 Şaşırtıyordu bu beni ama artık şaşırtmıyor... 184 TOZUN AĞIRLIĞI Kavaklıdere... 187 Deniz Kıyısındaki Ankara... 188
DÜŞ KÖPRÜLERİ Yalan... 191 Çığlık... 192 Düşte Düş Görmek... 193 KARADAN ESEN RÜZGÂR Cehennem ile Cennet... 197 Altınkuş... 198 YIRTIK BALIK İstek... 201
Önsöz Bugün yaşayan İskandinav şairleri arasında özel bir yeri olan Henrik Nordbrandt, 1945 yılında Danimarka nın başkenti Kopenhag da doğdu. Çocukluğu II. Dünya Savaşı nı izleyen Soğuk Savaş ın sürdüğü kültür karamsarlığı ve toplumsal çözülme yıllarında kentsoylu bir çevrede geçti. Bu dönem, hiç şüphesiz kişiliğinde ve dünyaya bakışında izler bırakmıştır. Nitekim Danimarkalı yenilikçi şairlerden çok, Ezra Pound, William Carlos Williams ile Wallace Stevens ın etkisi görülen ve 1966 yılında Digte (Şiirler) başlığı ile yayımlanan ilk şiir kitabında izlek olarak kentlerdeki toplumsal çözülme işlenmiştir. Miniaturer (Minyatürler, 1967) başlığını taşıyan ikinci şiir kitabında da gene ölüm ile çözülme izleği bu kez bir masal âlemi havasında ele alınmıştır. Ayrıca ilkin bu kitapta şairin sonraki şiirlerinde büyük önem kazanacak olan Yunan motifleri kendini gösterir. Üçüncü şiir kitabı olan Syvsoverne deki (Yediuyurlar, 1967) şiirler ise acayip düşleri ve bir yakın-uzaklık duygusunu yansıtır: Dil aracılığıyla, dilsel betimlemelerle yakına gelen bir uzaklıktır bu ve şair bu yolla bir özlemi gidermeye çalışmaktadır. 1960 larda Kopenhag Üniversitesi nde Türkçe, Arapça, Çince derslerini izleyen Nordbrandt ın Omgivelser (Çevre) başlığını taşıyan dördüncü şiir kitabı, şairin uzunca bir süre Türkiye ile Yunanistan da kalmasından sonra, 1972 yılında yayımlandı. Antalya ya bağlı Side (Selimiye) köyü halkına hem 15
Danca hem Türkçe kısa bir sunu ile başlayan bu kitapla, Nordbrandt ın o güne kadarki deyişinde bir değişiklik görülür: Deyişte baştan beri gösterdiği ustalığa şimdi yeni bir ezgisellik eklenmiş, aynı zamanda Ege Denizi ndeki adalar, Türkiye ile Yunanistan, motif ve kulis olarak, vazgeçilmez bir önem kazanmıştır. Bu yerlerdeki renklerin, kokuların, seslerin, insanların, konuşulan dillerin, müziğin, şarabın büyüsünün yarattığı sürekli bir esriklik, şaire özlediği şiiri yazma olanağı vermiştir, denilebilir. Bu büyülenme, 1974-76 yılları arasında yayımlanan üç şiir kitabında doruğuna erişir: Opbrud og Ankomster (Ay rılışlar ve Varışlar, 1974), Ode til Blæksprutten og andre kœrlighedsdigte (Mürekkepbalığına Övgü ve Başka Aşk Şiirleri, 1975), Glas (Kadeh, 1976). Bu üçlüden özellikle ikincisinde tasavvuf felsefesinin etkisi açıkça görülür. Örneğin, Konya başlığını taşıyan dört dizelik şiirde Nordbrandt, İşte doldurdu beni ey Celaleddin o sözünü ettiğin aşkın deryası demekte ve bunu kanıtlayan dörder dizelik aşk şiirleriyle okura unutulmaz bir şiir-yaşantısı sunmaktadır. Şairin Yediuyurlar da yakın-uzaklık duygusuyla dile getirdiği özlem, şimdi uzak-yakınlık duygusuyla dile gelen bir özleme dönüşmüştür. Bu yeni tinsel durumun kapsamı şöyle özetlenebilir: Ege-Akdeniz ortamının gizine bütünüyle varabilmenin ve bu özlemin bütünüyle giderilmesinin olanaksızlığı, bu olanaksızlığın yarattığı karamsarlık, kişiliğin bölünmesi! Ya da Nordbrandt ın deyişiyle, Her gün biraz daha uzağa gitmem gerekli, geriye kendime dönebilmek için. Nordbrandt, Breve fra en ottoman (Bir Osmanlıdan Mektuplar, 1978) adlı denemeler kitabında, Türkçeye âşık olduğunu ama Türkçeyi okuyup konuşabilmesine karşın, istediği gibi hiç öğrenemeyeceğinden de büyük üzüntü duyduğunu yazar. Kimi şiirlerinde geçen Türkçe sözcükler, yer ya da kişi adları, onun Türkçe tutkusunun göstergesidir. Çok farklı bir yenilikçilik sergileyen bu Danimarkalı şai- 16
rin şiir anlayışının gelişmesinde, Yunan şairi Kavafis in olduğu kadar, Yunus Emre ile Orhan Veli nin etkisi de görülür. Altı bölümden oluşan Mürekkepbalığına Övgü ve Başka Aşk Şiirleri nde, her bölümün başında Yunus Emre nin şiirlerinden kendisinin Dancaya çevirdiği parçalar vardır. Ama 1977 yılında yayımlanan Istid (Buz Çağı) başlıklı kitabındaki şiirlerde, deyişindeki coşkunun yittiği, karamsarlıkla çağını eleştirdiği gözlenir. Gene aynı yılda yayımlanan ve Danimarkalı kimi eleştirmenlerce küçük bir başyapıt sayılan Guds hus (Tanrı nın Evi) ise Yunanistan da esinlenmiş, gizemci bir felsefe ile yazılmış bir şiir kitabıdır. 1978 de çıkan Spøgelseslege (Hayalet Oyunları) başlıklı kitapta da Buz Çağı ndaki bunalım sürmekte, deyişte yıkıcı bir alaycılık görülmektedir. 1980 li yıllarda okurla buluşan yedi yeni şiir kitabının başlıkları ise şunlardır: Forsvar for vinden under døren (Kapının Altından Giren Rüzgârın Savunması, 1980), Armenia (Ermenistan, 1982), 84 digte (84 Şiir, 1984), Violinbyggernes by (Keman Yapımcıları Kenti, 1985), Håndens skœlven i november (Ka sımda Elin Titremesi, 1986), Under mausolœet (Gömütün Altında, 1987), Vandspejlet (Su Aynası, 1989). Yukarıda anılan yedi kitaptan 84 Şiir adını taşıyanı Danimarkalı eleştirmenlerce Nordbrandt ın o güne dek çıkan en yetkin şiir kitabı olarak değerlendirilmiştir. Bu kitaptaki şiirlerde, özellikle Batı da 1980 lerde ortaya çıkan gelişmelere karşı bir öfke de sezilir. Kulis olarak İtalya yı kullandığı Keman Yapımcıları Kenti ndeki şiirler ise karamsar, ironik ve mizahi bir biçimde, bir aşk özlemini dile getirirler. Ömer Hayyam ın bir rubaisi ile başlayan Kasımda Elin Titremesi, dörder dizelik başlıksız 91 şiirden oluşmuştur. 1990 dan bugüne dek yayımlanan öteki şiir kitapları da şu başlıkları taşımaktadır: Glemmesteder (Unutma-Yerleri, 1991), Støvets tyngde (Tozun Ağırlığı, 1993), Ormene ved himlens port (Cennetin Girişindeki Kurtçuklar, 1995), Drømmebroer (Düş Köprüleri, 1998), Fralandsvind (Karadan Esen Rüzgâr, 2001), Pjaltefisk (Yırtık Balık, 2004), Besøgstid (Ziyaret Saatleri, 2007), Vi danskere (Biz Danimarkalılar, 2010). Nordbrandt ın kişiliğinin başlıca yönlerinden biri, nereye giderse gitsin hep içinde taşıdığı bir yabancılık duygusudur. 17
Goethe nin Dort wo du nicht bist, dort ist Paradies (Nerede değilsen, Cennet oradadır) sözüyle, Nordbrandt ın da, Benim özlediğim yer yaratılmadı daha dizeleriyle dile getirdiği bu amansız yabancılık duygusunun ya rattığı tedirginlik, şairin yaşamını büyük ölçüde etkilemiştir. Ama bu duygunun onu çok duyarlı kıldığı, Danimarka gökçeyazınında benzeri olmayan şiirlerini yazabilme olanağı sağladığı da yadsınamaz. Çeşitli tinsel durumların betimlemesi niteliğindeki pek çok şiirini Nordbrandt, Wittgenstein ın Wovon man nicht sprechen kann, darüber muss man schweigen, (Söylenemeyene gelince, susmak gerekir) savını çürütmek, söylenemeyeni okura sezdirerek yaşatmak için yazmış gibidir. Kendisi ise bu konuda şunları söylüyor: Karmaşık duyguları, bölünmüş bir kişiliği yansıtsalar bile, hem kendine özgü dizemi hem kendine özgü bir sesi olan güzel bir şeyler yazmaya çalışıyorum. Aslında dilin sınırları ve neyin nasıl ne kadar söylenebileceği sorunu, şair olarak Nordbrandt ın ana sorunlarından biridir. Bu soruna çözüm getirme araştırmaları, ona bulguladığı çeşitli teknikleri uygulama olanağı vermiştir. Bu tekniklerin en ilginçlerinden biri, karmaşık bir duyguyu şiir yoluyla okura sezdirebilmek, karmaşık bir dille sağlanabilir görüşüyle, kimi şiirlerini uzun karmaşık tümcelerden oluşturmasıdır. Örneğin, on dizeye bölünmüş bir tek tümceyi içeren ve Wittgenstein a bir gönderme ile biten Fırat başlıklı şiir bu yöntemle yazılmıştır: Şu düz çatılar üzerinde gidip gelerek ay ışığında çarşafları kurutmaya asanlar da yeni yıkanmış çamaşır kokusuyla esrik böyle akşamlarda, çiçeklenmiş elma ağaçları arasında belki bir yere tutturulmuş bir iğnenin her şeyin uçup gitmesini önlediğini düşünmüş ve neyin söylenemeyeceğini bilmenin acısını, bulunmak isteğiyle yanıp tutuşan 18
bulununca da bulucusunun parmaklarını yakan o özel tekniği herhalde duyumsamışlardır. Gene tek bir ezgisel düzyazı tümcesinden oluşan İkimiz Arasında adlı şiir de, özellikle 1970 li yıllarda uyguladığı arabesk yönteminin en belirgin örneklerinden biridir: Rüzgârın çimento tabanda sürüklediği ve café nin masaları altında biriken tozdan; yabancı bir dilde bağrışan çocuklardan; ikindi sularında gittikçe zayıflayan ışıktan; paslı güneşliklerde hışırdayan rüzgârdan; ve masadaki boş şarap şişelerini ışıldatan birdenbire mavileşivermiş yapılardan; akşam karanlığında, çoktan ölmüş bir prensesin mermer gömütündeki duvarları anımsatan, çarşının çevresindeki kireçlenmiş duvarlardan; ve hafif rüzgârda dökülen çiçek yapraklarının renkleri, kokuları ve ara sıra acılık sınırına varan tatlılığını ve gömütteki prensesi besleyen uzaklığa duyulan aşktan büyük bir aşkı hiç yaşayamayacak ve hiçbir zaman kavuşamayacak iki sevgiliyi de kapsamına alan o eşsiz, o süsten uzak ve acayip ikonlardan başka şeyler de var aramızda sevgilim. Nordbrandt ın şiir tekniğinden söz ederken vurgulanması gereken önemli bir nokta, şiirlerinde sık sık paradokslardan yararlandığıdır. Uyguladığı paradoks yöntemini bir şiirde, gene bir paradoks aracılığıyla şöyle açıklar: Bir dizede öne sürdüğümü, yadsıyorum bir sonraki dizede. Ama elimi Dünya yönettiğine göre, aynı ölçüde doğru onların ikisi de. Üç deneme kitabı, iki polisiye roman, iki çocuk kitabı, bir anı kitabı, bir yemek kitabı, bir yıl süreyle Türkiye de tuttuğu günlük gibi kitapları da yayımlanmış olmasına karşın, Nord- 19
brandt ın Danimarka yazınındaki asıl önemi, şairliğinden kaynaklanır. Kendisine verilen birçok ödül arasında özellikle şu ödülleri anmak gerekir: Det Danske Akademis Store Pris (Danimarka Akademisi Büyük Ödülü, 1980), Küçük Nobel Ödülü diye de bilinen Svenska Akademiens Nordiska Pris (İsveç Akademisi nin Kuzey Ülkeleri Ödülü, 1990) ve yalnız Kuzey ülkelerini kapsamına alan Nordisk Råds Litteraturpris (Kuzey Kurulu Gökçeyazın Ödülü, 2000). Her yeni şiir kitabı Danimarkalı eleştirmenlerce bir gökçeyazın olayı olarak algılanagelen Nordbrandt ın şiirlerindeki büyüleyici ezgisellik, dili kullanışındaki çarpıcılık, paradokslarla işleyen şaşırtıcı şiirsel mantık şiirlerin başlıca özelliklerindendir. Bu saydığımız özelliklerin 1980 den sonra yazmaya başlayan Danimarkalı genç şairlerin deyişi üzerinde etkisi büyük olmuştur, çünkü bir eleştirmenin de belirttiği gibi: Nordbrandt ın şiirlerinden sonra Danca şiir dili, artık eski şiir dili değil, eski şiir dilinden çok daha fazlasıdır. Bu kitaptaki şiirlerin çevirisi süresince desteğini esirgemeyen Danimarka Sanat Konseyi Gökçeyazın Kurulu na (Kunstrå dets Litteraturudvalg) teşekkür ederim. MURAT ALPAR Kopenhag, Mart 2011 20
Yediuyurlar 21
22
ÖYLE ÖNEMLİ Kİ sen bir akşamüstü batıya bakan bir pencereyi ayna gibi kullanarak bir yandan tüm dikkatinle yüzündeki bir çili inceleyip bir yandan da saçını düzeltirken bu halinin nerdeyse ilkyaz kadar güzel olduğunu sana nasıl söyleyeceğim öyle önemli ki. 23
SEVGİLİNİN UZAKYAKINLIĞI ÜSTÜNE BURUK ŞİİR nasıl olur da üzülürsün ne şuna ne buna ne de bir başka şeye hiç üzülmek bilmeyen sen nasıl olur da üzülürsün ben seni düşünürken ben nasıl düşünürüm seni ya da bir başka şeyi ya da bambaşka bir şeyi benim düşündüğüme sen böyle üzülürken ama nasıl üzülürsün ben böyle düşünürken. 24
Çevre 25
26
BİR İNSAN ÖLÜNCE Bir insan ölünce çevresi kalıyor geriye: Uzaklardaki dağlar yöredeki evler ve pazar günleri tam kentin dışına çıkmadan önce tahta bir köprüden geçen yol. Ve biraz ilerlemiş ikindi vakti bir zamanlar şüphesiz yeni olan kitaplar ve dergilerin bulunduğu bir rafa ulaşan ilkyaz güneşi. Şaşılacak bir şey yok bunda. Gene de sık sık şaşırtıyor bu beni. 27
SIKIYÖNETİM Her şey yerli yerinde: Masa yerli yerinde, yerli yerinde pencere; pencereden içeri vuran akşam güneşi masanın üstünde yerli yerinde. Güneş içinde yerli yerinde masanın üstündeki kâğıt. Ve bir bütünlük içinde yerli yerinde kâğıttaki sözcükler. Tutulmuş yerler arasındaki boş yerler yerli yerinde. Yerli yerinde boş yerlere vuran yaz sonu akşam güneşi... 28
29
30