Ders : 11 Konu: Kıyamet Alâmetleri ve Ahiret Hayatının Devreleri (2) 1. Hesap ve Sual Mahşerde toplanan insanlar muhakeme edilecekler, sualler sorulacak ve herkes dünyada yaptıklarının hesabını verecektir. Rabb ine and olsun, onların hepsine yapmakta olduklarını mutlaka soracağız. (Hicr, 15/92-93). İnsanlara defterleri verlidiğinde, yazılmamış hiç bir amellerinin kalmadığını görecekler. Bundan sonra da bu amellerinin hesabı sorulacaktır. Bu durum Kur an- ı Kerim de şöyle anlatılmaktadır: وو وو ض ع اال ك ت ابب ف ت ر ىى اال م ج ر م يین م ش ف ق يین م ما ف يیهھ وو يی ق ول ونن يی ا وو يی ل ت ن ا م الل هھھھ ذ اا اال ك ت ابب لا يی غ ادد رر ص غ يیر ةة وو لا ك ب يیر ةة ا إ لا ا أ ح ص اهھھھ ا وو وو ج د وواا م ا ع م ل واا ح اض ر اا وو لا يی ظ ل م رر ب ك ا أ ح د اا Kitap ortaya konmuştur: Suçluların, onda yazılı olanlardan korkmuş olduklarını görürsün. "Vay halimize! derler, bu nasıl kitapmış! Küçük büyük hiçbir şey bırakmaksızın (yaptıklarımızın) hepsini sayıp dökmüş!" BöyIece yaptıklarını karşılarında bulmuşlardır. Senin Rabbin hiç kimseye zulmetmez. (Kehf, 18:49) Zerre kadar hayır işleyenin mükâfatı, kötülük işleyenin de cezası tesbit edilecek bu günde hiçbir adaletsizlik olmayacaktır. ف م ن يی ع م ل م ث ق الل ذذ ررةة خ يی ر اا يی ر هه وو م ن يی ع م ل م ث ق الل ذذ ررةة ش ر اا يی ر هه Kim zerre miktarı hayır yapmışsa onu görür. Kim de zerre miktarı şer işlemişse onu görür. (Zilzal, 99:7-8) Hesap gününde amel defterlerinin dışında insanların kendi azaları da konuşturulacaktır. Âyet- i kerîmede buna şu şekilde işaret buyurulmaktadır: اال يی و مم ن خ ت م ع ل ى ا أ ف و ااهھھھ هھ م وو ت ك ل م ن ا ا أ يی د يیهھ م وو ت ش هھ د ا أ رر ج ل هھ م ب م ا ك ان واا يی ك س ب ونن O gün onların ağızlarını mühürleriz; yaptıklarını bize elleri anlatır, ayakları da şahitlik eder. (Yasîn, 36:65) 2. Mizan: Mizan, sözlükte terazi anlamına gelir. Dinimizde ise, âhirette hesaptan sonra herkesin amellerinin tartılacağı ve mahiyeti Allah tarafından bilinen ilâhî adalet ölçüsüdür. Tartıda iyilikleri kötülüklerinden ağır gelenler kurtuluşa erecekler, hafif gelenler ise cezaya çarptırılacaklardır. Cezaya çarptırılacakların içinde bulunan müminler, işledikleri suçun karşılığı olan cezalarını çektikten sonra cennete gireceklerdir. Mizan anlatan Kur an âyetlerinden biri şöyledir: وو ن ض ع اال م و اازز يین اال ق س ط ل يی و مم اال ق يی ام ة ف لا ت ظ ل م ن ف س ش يی ي ا وو ا إ نن ك انن م ث ق الل ح ب ة من خ ر دد لل ا أ ت يی ن ا ب هھ ا وو ك ف ى ب ن ا ح اس ب يین Biz, kıyamet günü için adalet terazileri kurarız. Artık kimseye, hiçbir şekilde haksızlık edilmez. (Yapılan iş,) bir hardal tanesi kadar dahi olsa, onu (adalet terazisine) IGMG Ev Sohbetleri 1
getiririz. Hesap gören olarak biz (herkese) yeteriz. (Enbiya, 21:47) Yüksek uçan gönül yorulur birgün Mizan terazisi kurulur birgün Herkesin ettiği sorulur birgün Döner mi yarabbi dil yavaş yavaş (Aşık Meslekî) 3. Sırat: Sırat cehennemin üzerine uzatılmış bir yoldur. Herkes bu yoldan geçecektir. İnsanlar dünyadaki amellerine göre bu yolu katedecekler. Müminler de hayırlı amllerinin derecesine göre, sür atle, yürüyerek veya sürünerek geçecekler. Ama inanmayanlar bir şekilde ayakları sürçecek ve cehenneme düşeceklerdir. ع ن اال م غ يیر ةة ب ن ش ع ب ة ق الل ق الل رر س ولل الله ص ل ى الله ع ل يی هھ وو س ل م ش ع ارر اال م و م ن ع ل ى اال صر ااطط رر بب س ل م س ل م Mugîre b. Şu be (r.a.) den: Peygamber Efendimiz (a.s.) buyurduki: Sırat köprüsündeki müminin duası hep Rabbim beni selamete erdir olacaktır. (Tirmizî, Sırat, H. No: 2356) Sırat kıldan incedir Kılıçtan keskincedir Varıp anın üstüne Evler yapasım gelir (Yunus Emre) 4. Havuz: Kıyamet gününde müminlerin tatlı ve berrak sularından içeciği ve peygamberlere Allah tarafından ihsan edileceği bildirilen havuzlar olacaktır. Örneğin Peygamber Efendimiz (a.s.) a verilecek havuzun Kevser olduğunu Kur an- ı Kerim den öğreniyoruz: ا إ ن ا ا أ ع ط يی ن اكك اال ك و ث ر (Resulum!) Kuşkusuz biz sana Kevser'i verdik. (Kevser, 108:1) ع ن س م ر ةة ق الل ق الل رر س ولل الله ص ل ى الله ع ل يی هھ وو س ل م ا إ نن ل ك ل ن ب ي ح و ض ا وو ا إ ن هھ م يی ت ب اهھھھ و نن ا أ يی هھ م ا أ ك ث ر وو اارر دد ةة وو ا إ ن ي ا أ رر ج و ا أ نن ا أ ك ونن ا أ ك ث ر هھھھ م وو اارر دد ةة Semüre (r.a.) den: Peygamber Efendimiz (a.s.) şöyle buyurdu: Her peygamberin bir havuzu vardır ve her kes bu havuzlardan içenlerin çokluğu ile övünür. Ben benim hazumdan içenlerin daha çok olacağını umuyorum. (Tirmizî, Havuz, H.No: 2367) 5. Şefaat: Ehl- i sünnet inancına göre, Allah ın izni ile âhirette peygamberler şefaat edeceklerdir. Şefaat, günahı olan müminlerin affedilmeleri, günahı olmayanların da daha yüce makamlara erişmeleri için, peygamberlerin veya Allah katında derecesi yüksek olanların Allah a yalvarmaları ve dua etmeleri demektir. Dolayısı ile kâfir ve münafıklara şefaat söz konusu olmayacaktır. Şefaatin varlığı hakkında şu âyetler ve hadis- i şerif bize bir fikir vermektedir: م ن ذذ اا اال ذ يي يی ش ف ع ع ند هه ا إ لا ب ا ذذ ن هھ IGMG Ev Sohbetleri 2
İzni olmadan O'nun katında kim şefaat edebilir? (Bakara, 2:255) يی ع ل م م ا ب يی ن ا أ يی د يیهھ م وو م ا خ ل ف هھ م وو لا يی ش ف ع ونن ا إ لا ل م ن اارر ت ض ى وو هھھھ م من خ ش يی ت هھ م ش ف ق ونن Allah, onların önlerindekini de, arkalarındakini de (yaptıklarını da, yapacaklarını da) bilir. Allah rızasına ulaşmış olanlardan başkasına şefaat etmezler. Onlar, Allah korkusundan titrerler! (Enbiya, 21:28) ع ن ا أ ن س ب ن م ال ك ع ن االن ب ي ص ل ى الله ع ل يی هھ وو س ل م ق الل ش ف اع ت ي لا هھھھ ل اال ك ب اي ر م ن ا أ مت ي Şefaatim, ümmetimden büyük günah işleyenler içindir". (Ebû Dâvûd, "Sünnet", 21, H. No: 4114) 6. A raf: A raf, dağ ve tepenin zirve kısımları anlamına gelir. Dinimizde ise, cennetle cehennemin arasında bulunan sûrun ve yüksek kısmın adıdır. A raf ve ve a rafta kalacak insanlarla alakalı olarak âlimlerimizin farklı görüşleri vardır. a) Herhangi bir peygamberin tebliğ ve davetini duymadan ölen insanlarla, müşriklerin mükellef olmadan ölen çocukları. b) İyi ve kötü amelleri eşit olan müminlerdir. Bunlar cennete girmeden önce cennetle cehennem arasında bir süre bekletilecekler; sonra Allah ın lütfu ile cennete gireceklerdir. Şu âyetler bize bu sahneleri anlatmaktadır: وو ب يی ن هھ م ا ح ج ابب وو ع ل ى االا ع ر اافف رر ج الل يی ع ر ف ونن ك لا ب س يیم اهھھھ م وو ن ادد وو اا ا أ ص ح ابب اال ج ن ة ا أ نن س لا مم ع ل يی ك م ل م يی د خ ل وهھھھ ا وو هھھھ م يی ط م ع ونن وو ا إ ذذ اا ص ر ف ت ا أ ب ص ارر هھھھ م ت ل ق اء ا أ ص ح ابب االن ارر ق ال واا رر ب ن ا لا ت ج ع ل ن ا م ع اال ق و مم االظ ال م يین İki taraf (cennetlikler ve cehennemlikler) arasında bir perde ve A'raf üzerinde de herkesi simalarından tanıyan adamlar vardır ki, bunlar henüz cennete giremedikleri halde (girmeyi) umarak cennet ehline: "Selam size!" diye seslenirler. Gözleri cehennem ehli tarafına döndürülünce de: Ey Rabbimiz! Bizi zalimler topluluğu ile beraber bulundurma! derler. (A raf, 7:46-47) 7. Cehennem: Cehennem kelimesi sözlükte derin kuyu manasına gelir. Dinimiz literatüründe ise, âhirette kâfirlerin süresiz ve ebedî, günahkâr müminlerin de günahları nisbetinde cezalarını çekmek üzere girip kalacakları azap yeridir. Şu âyet ve hadis- i şerifte olduğu gibi: İnkar edip zulmedenleri Allah asla bağışlayacak değildir. Onları (başka) bir yola iletecek de değildir. (Nisa, 4:168) İnsanların bir kısmı cehennemde bir miktar kaldıktan sonra çıkacaklar ve cennete gireceklerdir. Cennet ehli bunları cehennemîler diye isimlendireceklerdir. (Buhari, Sıfatu l Cenneti ve n-nâr, H. No: 6074) Kuranı kerimde cehenemmin azabını anlatan bir çok ayet vadır. işte bunlardan bazıları: Suçlular cehenneme vardıklarında, cehennem onlara büyük kıvılcımlar saçar: ا إ ن هھ ا ت ر م ي ب ش ر رر ك ال ق ص ر ك ا ن هھ ج م ال ت ص ف ر O, saray gibi kocaman kıvılcım saçar. Her bir kıvılcım, sanki birer sarı deve IGMG Ev Sohbetleri 3
gibidir. (Mürselat, 77:32-33) Uzaktan gözüktüğünde kaynaması ve uğultusu işitilir : ا إ ذذ اا رر ا أ ت هھ م من مك انن ب ع يید س م ع واا ل هھ ا ت غ يی ظ ا وو زز ف يیر اا Cehennem ateşi uzak bir mesafeden kendilerini görünce, onun öfkelenişini (müthiş kaynamasını) ve uğultusunu işitirler. (Furkan, 25:12) Ateşten örtü ve yatakları olan cehennem: ل هھ م من ج هھ ن م م هھ ادد وو م ن ف و ق هھ م غ و ااشش وو ك ذ ل ك ن ج ز يي االظ ال م يین Onlar için cehennem ateşinden döşekler, üstlerine de örtüler vardır. İşte zalimleri böyle cezalandırırız! (A raf, 7:41) 8. Cennet: Cennet kelimesi, "bahçe, bitki ve sık ağaçlarla örtülü yer" anlamına gelir. Dinimizde ise, "çeşitli nimetlerle bezenmiş olan ve müminlerin içinde ebedî olarak kalacakları âhiret yurdu"nun adıdır. Cennet ve cennetteki hayat sonsuzdur. Kur an- ı Kerim de cenneti anlatan bir çok kelime zikredilmiştir. Bunlar cennetin katları veya içinde bulunan nimetleri anlatan tabirlerdir. Cennet nimetlerinin insan akıl ve hayalinin alamayacağı güzellikte olduğunu Hz. Peygamber bir hadis- i kutsîde şöyle beyan buyurmuştur: ع ن ا أ ب ي هھھھ ر يی ر ةة ع ن االن ب ي ص ل ى الله ع ل يی هھ وو س ل م ق الل ق الل الله ع ز وو ج ل ا أ ع د دد تت ل ع ب ادد يي اال صال ح يین م ا لا ع يی ن رر ا أ تت وو لا ا أ ذذ نن س م ع ت وو لا خ ط ر ع ل ى ق ل ب ب ش ر م ص د ااقق ذذ ل ك ف ي ك ت ابب الله. "Cenâb- ı Hak buyuruyor ki: Sâlih kullarım için ben, cennette hiçbir gözün görmediği, hiçbir kulağın işitmediği ve insanın kalbinden bile geçmeyen nice nimetler hazırladım". (Müslim, "Cennet", 1, H. No: 5050) Cennet nimetlerinin en büyüğü Allah'ın hoşnutluğunu kazanmak ve Allah'ı görmektir. Kur'an- ı Kerim de şöyle buyurulmuştur: وو ع د الله اال م و م ن يین وو اال م و م ن اتت ج ن اتت ت ج ر يي م ن ت ح ت هھ ا االا ن هھ ارر خ ال د يین ف يیهھ ا وو م س اك ن طط يی ب ة ف ي ج ن اتت ع د نن وو رر ض و اانن من الله ا أ ك ب ر ذذ ل ك هھھھ و اال ف و زز اال ع ظ يیم Allah, mümin erkeklere ve mümin kadınlara, içinde ebedi kalmak üzere altından ırmaklar akan cennetler ve Adn cennetlerinde güzel meskenler vadetti. Allah'ın rızası ise hepsinden büyüktür. İşte büyük kurtuluş da budur. (Tevbe, 9:72) Allah ın âhirette görülmesi olayı önemlidir. Bizim inancımız, müminler âhirette cennete girdikten sonra Allah ı göreceklerdir. Bu görmenini mahiyeti bilinmemekle beraber, Allah ı görmek için dünyadaki varlıkları görmeyi sağlayacak zorunlu şartlara ihtiyaç olmayacaktır. Kur an- ı Kerim de, وو ج وهه يی و م ي ذ ن اض ر ةة ا إ ل ى رر ب هھ ا ن اظظ ر ةة Yüzler vardır ki, o gün ışıl ışıl parıldayacaktır. Rablerine bakacaklardır (O'nu göreceklerdir). (Kıyame, 75:23) buyurulmuş ve âhirette müminlerin Allah ı görecekleri haberi verilmiştir. IGMG Ev Sohbetleri 4
SONUÇ Kısaca söylemek gerekirse; bu dünya hayatı geçicidir. İnsan imtihan için yaratılmıştır. Herkesine davranışlarının adaletli bir şekilde karşılığını görmesi için, hiçbir yan etkinin bulunmayacağı adil bir mahkemenin ve adalet ortamının gerçekleşmesi kaçınılmazdır. Aksi taktirde, yer yüzündeki haksızlıklar ve zulümler, yapanın yanında kâr kalır. Böyle bir durum akla aykırıdır. İşte bu sebeple, herkesin yaptıklarının hesabını vereceği bir ikinci hayat zorunludur. Bütün semavi dinlerin temel ilkeleri arasında, öldükten sonra dirilme ve ebedi olan ikinci bir hayatın varlığı inancı yer almaktadır. Ahiret inancı, insanı boşluktan ve ümitsizlikten kurtarır, ilahi adaletin gerçekleşecek olması azmi ve gayreti arttırır. Ölüm bir yok oluş değil, asıl ve sonsuz hayatın bir başlangıcıdır. Dersler: 1. Gayba imanın en önemli şartlarından biri de şüphesiz âhiretin varlığına ve oradaki hallere iman etmektir. 2. Elbette bir hesap ve terazi olmalı ki, zalimler hesaplarını versinler. 3. Cennetin nimetleri ve zevkleri sonsuz, ancak Allah ı temaşa eylemek ve O nun rızasına kavuşmak zevklerin en zirvesidir. 4. Bu kısacık dünya hayatı da son derece önemlidir. Çünkü ebedi azap veya nimetler yurdu bu az sermaye ile elde edilecektir. 5. Şefaati ve Allah ı görmeyi kabul etmemek, her halde onlardan mahrum kalmaya sebep olabilir, akıllı olmak gerekir. Ödev: Cennet nimetleri ve cehennem azabı ile ilgili daha fazla bilgi için, İmam Gazzali (rhm.) ın İlahî Nizam kitabının bu bölümlerini okuynuz. IGMG Ev Sohbetleri 5