1 Yaklaşım Dergisinin 236 Sayısında Yayınlanmıştır. Zihni KARTAL 1 I. GENEL BİLGİ MELEK YATIRIMCI TEŞVİKİ İş fikri ile buna destek verecek meleğin buluştuğu sisteme melek yatırımcılık adı verilmektedir. Gelişmiş ekonomilerde yaygın bir yatırım türüdür. Ülkemizde Dragon's Den Türkiye adlı TV programıyla gündeme gelmiş olup, fikir çok temel bir dinamiğe dayanır. İş fikri olup kaynağa sahip olmayanların öncelikle çevresinden destek araması, en çok karşılaşılan uygulamalardandır. Melek yatırımcılık, bunun kurumsal olarak yapılmasıdır. Bir iş fikri ile bir bankaya, bir fona başvurarak kaynak sağlamak ve fikri hayata geçirmek melek yatırımcılığın özüdür. Melek yatırımcı bu arada, bir yandan elindeki kaynağa yeni zenginlik alanları ararken diğer yanda destekleyeceği fikrin sürecine de katılır. Melek yatırımcılığa, finansal yönden destek olmak amacıyla 6322 sayılı Vergi Kanunlarında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile, birtakım vergi teşvikleri getirilmiştir. İzleyen bölümlerde sözü edilen teşvikler açıklanmaktadır. 1 E. Baş Hesap Uzmanı
2 II. GİRİŞİM SERMAYESİ FONU 213 sayılı Vergi Usul Kanunu nun 325/A maddesine göre, işletmeler Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine tabi olarak Türkiye de kurulmuş veya kurulacak olan girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına sermaye olarak konulması veya girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması amacıyla, ilgili dönem kazancından veya beyan edilen gelirden girişim sermayesi fonu ayrılabileceklerdir. Ayrılacak ola bu fonun iki üst limiti bulunmaktadır. Birincisi, bu fonun tutarı, kurum kazancının veya beyan edilen gelirin %10 unu aşamayacaktır. Bu kıyaslamanın her yıl ayrı ayrı yapılması gerekir. İkinci üst limit ise, öz sermaye ile ilgilidir. Ayrılacak olan fon tutarı işletme özsermayesinin %20 sini aşamaz. Girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarlar bilançonun pasifte geçici bir hesapta tutulacaktır. Buradan anlaşılması gereken, girişim sermayesi fonu ayırmak isteyen işletmenin bilanço esasında defter tutan bir işletme olması gerektiğidir. Bu fon, ayıran mükellefler tarafından belli bir amaca tahsis edilmesi kaydıyla gelir/kurumlar vergisine tabi tutulmayacaktır. Bu amaç; ayrılan fonu girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına veya girişim sermayesi yatırım fonlarına yatırım olarak plase etmektir.
3 Mükellefler tarafından, girişim sermayesi fonunun ayrıldığı yılın sonuna kadar girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına veya girişim sermayesi yatırım fonlarına yatırım yapılmaması halinde, zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler gecikme faizi ile birlikte tahsil edilecektir. Bu fon; amacı dışında herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledilmesi, işletmeden çekilmesi, ortaklara dağıtılması, dar mükelleflerce ana merkeze aktarılması işin terki, işletmenin tasfiyesi, işletmenin devredilmesi, işletmenin bölünmesi girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinin veya girişim sermayesi yatırım fonu katılma paylarının elden çıkarılması hallerinde yukarıda sayılan gelişmeleri yaşandığı tarihten itibaren altı ay içinde yukarıda belirtilen amaçla yeniden kullanılmaması halinde, bu işlemlerin yapıldığı veya sürenin dolduğu dönemde vergiye tabi tutulacaktır.
4 III. KAZANÇTAN İNDİRİLECEK GİRİŞİM SERMAYESİ FONU 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu nun 89 uncu maddesi ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu nun 10 uncu maddesine göre, girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların beyan edilen gelirin %10 unu aşmayan kısmı, gelir ve kurumlar vergi mükellefleri tarafından beyan edilen kazançtan indirilerek vergi matrahının belirlenmesinde indirim kalemi olarak dikkate alınacaktır. IV. GİRİŞİM SERMAYESİ FON VE ORTAKLIKLARININ PORTFÖY İŞLETMECİLİĞİ KAZANÇLARI 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 5 inci maddesi uyarınca, kurumların Türkiye de tam mükellefiyete tabi girişim sermayesi yatırım fon ve ortaklıklarının portföy işletmeciliği kazançları kurumlar vergisinden istisnadır, bu kazançlar kurumlar vergisine tabi tutulmaz. 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 15 inci maddesi uyarınca çıkarılan 3.2.2009 tarihli, 2009/14594 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına göre, girişim sermayesi yatırım fon ve ortaklıklarının portföy işletmeciliği kazançları üzerinden yapılacak kurumlar vergisi stopajı oranı %0 dır.
5 V. GİRİŞİM SERMAYESİ FON VE ORTAKLIKLARINDAN GELİR EDEN KİŞİLERE YAPILAN ÖDEMELER 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu nun geçici 67 nci maddesi uyarınca çıkarılan 22.7.2006 tarihli, 2006/10731 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına göre, girişim sermayesi yatırım fonlarından alım-satım kazancı ve girişim sermayesi ortaklıklarının hisse senetlerinin alım satım kazancı elde eden gerçek kişilerin elde ettikleri kazançları üzerinden yapılacak gelir vergisi stopajı oranı %0 dır. Bu nedenle, bu tür gelirler ödeyenler tarafından gelir vergisi stopajına tabi tutulmaz. VI. GİRİŞİM SERMAYESİ FON VE ORTAKLIKLARINDAN GELİR EDEN KİŞİLERİN GELİR VERGİSİ BEYANI 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu nun geçici 67 nci maddesi uyarınca Sermaye Piyasası Kanunu na göre kurulan yatırım fon veya ortaklıklarının katılma belgelerinin ilgili fona iadesinden elde eden ve/veya hisse senetlerinin alım satımından elde edilen kazanç sağlayanlar bu gelirleri için yıllık gelir beyannamesi vermezler. Bu kişiler, diğer gelirleri nedeniyle yıllık beyanname vermesi halinde girişim sermayesi yatırım fon ve ortaklıklarından elde ettikleri kazançlarını bu beyannameye dahil etmezler.
6 Ticarî işletmeye dahil olan girişim sermayesi yatırım fon ve ortaklıklarından elde ettikleri kazançları için II. ve III bölümlerde yer alan açıklamalar geçerlidir. VII. SONUÇ Melek yatırımcı olarak adlandırılan girişim sermayesi yatırım fonları ve girişim sermayesi yatırım ortaklıkları, sektörün ve bu sektördeki faaliyetlerin gelişmesine katkıda bulunmak amacıyla vergisel yönden teşvik edilmektedir. Bu kapsamda, girişim sermayesi yatırım fon ve ortaklıklarından elde ettikleri kazançlar üzerinden gerçek kişiler için gelir vergisi stopajı yapılmamakta, yıllık beyanname zorunluluğu bulunmamaktadır. Girişim sermayesi yatırım fon ve ortaklıklarının portföy işletmeciliği kazançları kurumlar vergisine ve kurumlar vergisi stopajına tabi tutulmamaktadır. Öte yandan, tasarruflarını girişim sermayesi yatırım fon ve ortaklıklarına plase eden gelir/kurumlar vergisi mükelleflerine, yıllık kazançlarının/gelirlerinin %10 una kadar, vergi dışı tutabilecekleri bir fon ayırma imkanı tanınmaktadır. Focus Denetim Sağlıklı çözümlere ODAK lanır.