YENİ SAYIŞTAY KANUNU NU YASALAŞMA SÜRECİNİN; BASINDA YER ALAN HABERLER VE TBMM DE YAPILAN GÖRÜŞMELER IŞIĞINDA DEĞERLENDİRİLMESİ Mehmet IŞIN Sayıştay Denetçisi Bu çalışma iki kısımdan oluşmakta olup, ilk önce Yeni Sayıştay Kanunu nun yasalaşma sürecinde basında yer alan haberler ele alınacak. Daha sonra TBMM de yasayla ilgili görüşmeler incelenecektir. A- YENİ SAYIŞTAY KANUNU NUN YASALAŞMA SÜ- RECİNDE ULUSAL GÜNLÜK YAYIN YAPAN GAZETELER- DE ÇIKAN HABERLER ÜZERİNE BİR İNCELEME 6085 sayılı Sayıştay Kanunu 19.12.2010 tarih ve 27790 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Yeni Sayıştay Kanunu uzunca bir süre kamuoyu gündeminde yer almıştır. Kamuoyu yeni Sayıştay Kanunu ile ilgili bilgi ve değerlendirmeleri daha çok günlük yayın yapan gazetelerden ve bunların internet ortamındaki sayfalarından takip etmektedir. Bu çerçeve de gazetelerde yer alan haberler kamuoyunun yeni Sayıştay Kanunu ile ilgili algısını şekillendirmektedir. 6085 sayılı Sayıştay Kanunu nun yasalaşma sürecinde ulusal günlük yayın yapan gazetelerde yer alan haberlerin ele alınacağı bu çalışmada; zaman aralığı olarak Sayıştay Kanun Teklifi nin TBMM Başkanlığına sunulduğu 01.02.2010 tarihinden bir ay öncesi yani 01.01.2010 tarihi ve resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdiği 19.12.2010 tarihinden 40 gün sonrası 29.01.2010 tarihi esas alınmıştır. Bu tarih aralığı belirlenirken, Sayıştay Kanunu teklifinin TBMM ye sunulmasından önce, Kanun Teklifi nin TBMM de Plan ve Bütçe Komisyonu ve Genel Kurulda görüşülmesi sürecinde ve resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdikten sonra basında nasıl ele alındığını ortaya koymak amaçlanmıştır. 01.01.2010 29.01.2011 tarihleri arasını kapsayan yaklaşık olarak 13 aylık bu dönemde İnterpress Medya Takip Merkezi nin 1 arşiv taramasında Sayıştay Kanun Teklifi ile ilgili olarak ulusal günlük yayın yapan ga- 1 Sayıştay Başkanlığı nın İnterpress Medya Takip Merkezi ile olan anlaşması çerçevesinde Sayıştay ile ilgili çıkan bütün yazılı haberler takip edilmektedir. Bu çalışmada İnterpress in arşivinden faydalanılmıştır. 167 OCAK - ŞUBAT - MART 2011
Yeni Sayıştay Kanunu nu Yasallaşma Sürecinin; Basında Yer Alan Haberler Ve TBMM de Yapılan Görüşmeler Işığında Değerlendirilmesi zetelerde 435 adet haber bulunmaktadır. Çalışmanın amacına uygun şekilde devam etmesini sağlamak amacıyla bu haberler arasından Köşe Yazısı, Manşet Haber, Yorum, Röportaj ve Basın Açıklaması olarak değerlendirilen haberlerin ele alınmasının daha uygun olacağı düşünülmüştür. Bu çerçevede ele alınan haberlerin 4 farklı dönemde yoğunlaştığı görülmektedir. İlk olarak kanun teklifinin hazırlık çalışmalarının tamamlandığı ve kamuoyu ile paylaşıldığı dönem (2010 Ocak), Kanun Teklifi nin Plan ve Bütçe Komisyonunda görüşüldüğü dönem (2010 Şubat-Mart-Nisan-Mayıs), Kanun Teklifi nin TBMM Genel Kurulunda görüşüldüğü dönem (2010 Ekim-Aralık) ve son olarak 6085 sayılı Sayıştay Kanunu nun TBMM tarafından kabul edildiği, Cumhurbaşkanı tarafından onaylanarak resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdikten sonraki dönem (2010 Aralık- 2011 Ocak). 1. SAYIŞTAY KANUN TEKLİFİ NİN TBMM YE SUNUL- MASINDAN ÖNCEKİ DÖNEM Sayıştay Kanun Teklifi hazırlıklarının tamamlanmasını takiben Teklif in kamuoyu ile paylaşılması amacıyla AKP Grup Başkanvekili Nurettin CANİKLİ tarafından yapılan açıklamalar ulusal günlük yayın yapan gazetelerde 26.01.2010 30.01.2010 tarihleri arasında aşağıda belirtilen başlıklar altında yer almıştır. 30.01.2010 ÖNCE VATAN SAYIŞTAY KANUNU DÜZENLENİYOR 29.01.2010 AKŞAM SAYIŞTAY KANUNU İLE ASKERE SİVİL DENETİM GELİYOR 29.01.2010 BİRGÜN ASKERİN MALİYESİNİ SAYIŞTAY DENETLİYOR 29.01.2010 CUMHURİYET TSK SİLAHLARI DENETLENECEK 29.01.2010 HABERTÜRK TSK HARCAMALARI SAYIŞTAY DENETİMİNE AÇILIYOR 29.01.2010 MİLLİYET TSK YA PERFORMANS DENETİMİ 29.01.2010 RADİKAL TSK HESAPLARINA FİİLİ DENETİM GELİYOR 29.01.2010 TARAF SAYIŞTAY KANUNU SİL BAŞTAN 29.01.2010 VATAN TSK NIN PERFORMANSINI VE PARASINI SAYIŞTAY DENETLEYECEK 29.01.2010 ZAMAN ASKERÎ SİLAH VE MÜHİMMATA SİVİL DENETİM GELİYOR 27.01.2010 YENİ ÇAĞ SIRA TSK NIN BÜTÇESİNE GELDİ 26.01.2010 SABAH TSK HESAPLARINA DENETİM 26.01.2010 TAKVİM SAYIŞTAY KANUNU DEĞİŞİKLİĞİ YOLDA 26.01.2010 TÜRKİYE SAYIŞTAY YASASI DEĞİŞİYOR Haber başlıklarına bakıldığı zaman yeni Sayıştay Kanunu nun basın tarafından daha çok Türk Silahlı Kuvvetlerinin denetimi çerçevesinde ele alındığı ve sonuç olarak okuyuculara bu yönüyle aktarıldığı görülmektedir. Nurettin CANİKLİ tarafından yapılan açıklamalardan oluşan 29.01.2010 tarihli VATAN gazetesinin TSK NIN PERFORMANSINI VE PARASINI SAYIŞTAY DENETLEYE- CEK başlıklı haberinde; Sayıştay Kanunu nda değişiklik planlanıyor. Düzenlemeye göre şu anda sadece hukuki denetim yapan Sayıştay, TSK dâhil tüm kamu kurum ve kuruluşlarında mali ve performans denetimi yapacak. AKP li Canikli TSK da per- 168 OCAK - ŞUBAT - MART 2011
Mehmet IŞIN formans denetimi konusunda sorumluluğun hükümette olduğunu söyledi. AKP Grup Başkanvekili Nurettin Canikli nin verdiği bilgilere göre Sayıştay ın görevleri şöyle olacak: HUKUKİ UYGUNLUK DENETİM: Mevcut ve yeni yasaya göre de TSK dâhil tüm kamu kurum ve kuruluşlarının tüm harcamalarının kanun ve mevzuata uygunluğunu denetleyecek. Tüm kamu kurumlarının yaptığı harcamalar, aldığı kararlar, Meclis adına Sayıştay tarafından değerlendirilecek. MALİ DENETİM: TSK dâhil tüm kamu kurum ve kuruluşlarının her yıl yayınladığı mali tabloların ve raporların gerçeği yansıtıp yansıtmadığını denetleyecek ve güvenirliğini test edecek. Bu denetimle, şeffaflık ve saydamlık kuralının hayata geçmesi sağlanacak. Envantere giren bir malın alımından kullanımına, stoklardan çıkmasına kadarki süreç takip edilecek. Kurumların bütçeyi amacı doğrultusunda kullanıp kullanmadığına bakacak. PERFORMANS DENETİMİ: Yine TSK dâhil tüm kurum ve kuruluşların performansını ölçecek. Kamu kurum ve kuruluşları, önceden belirlenen kriterlere göre performans hedeflerini bütçesinde açıklayacak. Performans denetiminin temel amacı; tüm kamu kurumlarının etkin, verimli kaynak kullanımım sağlamak, şeffaflığı tesis etmek, daha saydam olmalarının önünü açmak ve suiistimalleri ortadan kaldırmak olacak. Performans denetimiyle, tüm kamu idarelerinin başarılı olup olmadığı tespit edilecek. Her kurum, yılbaşında kendisine bir hedef koyacak. Meclis tarafından tahsis edilen kaynak ile bu hedeflere ulaşılıp ulaşılamadığı, Meclis adına Sayıştay tarafından denetlenecek. Canikli, gazetecilerin Performans denetiminin yaptırımının nasıl olacağı yönündeki bir soruyu yanıtlarken, performans denetiminin, mali ve hukuki sorumluluğunun olmadığını ifade etti. Canikli, şunları söyledi: Herhangi bir kamu kurumu bütün işlemlerini hukuka uygun olarak yapmış, mali tablolar da gerçeği yansıtıyor ama hedeflere ulaşamamış. Bu, onu hukuk açısından sorumlu hale getirmez. Ama siyasidir bunun sorumluluğu. O kamu kurumunun başarılı olup olmadığının tespit edilmesi, bunun Meclis in ve sonra tüm kamuoyunun bilgisine sunulması. Amaç bu zaten. Bu, sadece başarılı olup olmadığını ölçmek için getiriliyor. Genelkurmay ın performans kriterlerini yakalamaması halinde, siyasi sorumluluğun kimde olacağının sorulması üzerine Canikli, bu durumda siyasi sorumluluğun Hükümete ait olacağını bildirdi. denilmektedir. Bu haberde yeni Kanun ile getirilmesi planlanan denetim sisteminin unsurları olan mali denetim ve performans denetimi genel hatları ile tanımlanmakta, TSK nın da diğer kurumlar gibi mali ve performans denetimine tabi olacağı belirtilmektedir. Bu dönemde çıkan diğer gazete haberlerinde de hazırlanan Sayıştay Kanun Teklifi ile yapılması planlanan denetim sisteminden genel hatlarıyla bahsedilerek TSK nın da bu yeni sisteme göre denetleneceği vurgulanmaktadır.. Yine bu dönemde 30.01.2010 tarihli ÖNCE VATAN gazetesinin SAYIŞTAY KANUNU DÜZENLENİYOR başlıklı birinci sayfa manşet haberinde; AK Parti Grup Başkanvekili Nurettin Canikli, Sayıştay Kanunu nda yapılacak değişiklikle tüm kamu kurumları için uygunluk denetiminin yanında mali denetim ve performans denetimi getirileceğini açıkladı. Meclis te gazetecilere kanun teklifiyle ilgili bilgi veren AK Parti Grup Başkanvekili Canikli, Sayıştay Kanunu nun yeniden düzenleneceğini belirterek, buna askerin denetimi şeklinde bir başlık atmanın uygun olmadığını söyledi. Anayasa ya göre tüm kamu kurumlarının Sayıştay ın denetim alanı içinde olduğuna işaret eden Canikli, bu çerçevede tüm bakanlıkların ilk andan itibaren Sayıştay ın denetimi içinde olduğunu hatırlattı. Bu anlamda değişen bir şey olmadığını vurgulayan Canikli, hazırlanan teklifle tüm kamu kurumları için daha önce olmayan denetim mekanizmaları getirildiğini ifade etti. Sayıştay ın bugüne kadar klasik bir denetim mekanizması olduğunu bildiren Canikli, buna hukukilik ya da uygunluk denetimi dendiğini belirtti. Bu denetimin bugüne kadar Silahlı Kuvvetler için de geçerli olduğunu hatırlatan Canikli, Silahlı Kuvvetler için özel bir denetim mekanizması öngörülmediğini, sadece Silahlı Kuvvetler e özgü bir denetim mekanizması da getirilmediğini açıkladı denilmektedir. ÖNCE VATAN gazetesinin haberinde Sayıştay Kanun Teklifinin sadece askeriyenin denetim boyutuyla ele alınmaması gerektiği, TSK için özel bir düzenleme yapılmadığı ve bu yeni denetim sisteminin tüm kamu kurumları için geçerli olacağına dikkat çekilmektedir. 2. SAYIŞTAY KANUN TEKLİFİ NİN PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU NDA GÖRÜŞÜLDÜĞÜ DÖNEM Sayıştay Kanunu Teklifi 01.02.2010 tarihinde TBMM Başkanlığına sunulmuş, Başkanlık tarafından da ilgili komisyonlarda görüşülmek üzere havale edilmiştir. Kanun Teklifi nin meclise sunulmasından sonra Taraf Gazetesi Ankara Temsilcisi Lale KEMAL 03.02.2010 tarihli LAF OLA DENETİMDEN ANLAMLI DENETİME başlıklı köşe yazısında genelde Sayıştay Kanun Teklifi ni özelde 169 OCAK - ŞUBAT - MART 2011
Yeni Sayıştay Kanunu nu Yasallaşma Sürecinin; Basında Yer Alan Haberler Ve TBMM de Yapılan Görüşmeler Işığında Değerlendirilmesi ise askeri harcamaların denetimini ele almaktadır. Köşe yazısında; Türkiye nin temel sorunlarından biri de asker, sivil tüm kamu kuruluşları, vakıflar ve belediyeler -artık aklınıza ne gelirse-, harcamalarının gerçek anlamda bir denetim süzgecinden geçmiyor olmasıdır. Ancak, harcamaların şeffaf ve hesap verilebilir hale getirilmesinin önünü açan ve 2003 yılında kabul edilen Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu nun (KMYKK) 2005 ocak ayında yürürlüğe girmesinin ardından, pek çok kamu kuruluşunda bir ölçüde denetim mekanizması oluşturuldu ama yeterli değil. Dört yıldır tozlu raflarda bekletilen Sayıştay Yasa Tasarısı nın, üzerinde yapılan yeni değişikliklerin ardından pazartesi günü Meclis e sevk edilmesiyle, genelde kâğıt üzerinde kalan mali denetimin yerine vergilerimizin hesabını daha rahat sorgulayabileceğimiz bir denetim sistemine geçilmesinin önü açıldı. Daha önce kanunlaşan kimi reform projelerinde olduğu gibi Sayıştay Kanunu nun uygulanması sırasında, harcamalarının hesabını vermemekte direnen kurumların başında gelen TSK nın ilk başlarda sorun çıkartması kaçınılmaz. Zira mevcut Sayıştay Kanunu da TSK nın harcamalarına sınırlı da olsa denetim getirmesine karşın, geçmişte, Sayıştay denetçilerinin karargâh kapılarından geri çevrilip, içeri alınmadıkları olaylarını bu köşede yayımlamıştık. denilmektedir. KEMAL, bu yazısında yeni Sayıştay Kanunu ile daha etkin bir denetim sürecinin başlayacağını belirtmekle birlikte bu denetimin özelikle Türk Silahlı Kuvvetleri harcamalarının şeffaf ve hesap verebilir hale gelmesini sağlayacağını vurgulamaktadır. Kanun teklifinin TBMM ye sunulmasından hemen sonra Sayıştay Uzman Denetçisi Sacit YÖRÜKER in SA- YIŞTAY KANUNUN TEKLİFİNİN DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ başlıklı yorum yazısı 06.02.2010 tarihinde RADİKAL gazetesinde yayınlanmıştır. Sözü edilen yazıda; Yeni Teklifin 2,35 ve 36. maddeleriyle öngörülen performans denetim modeli, kamu idaresinin kendisi tarafından yapılan -performans ölçme- işleminin Sayıştay tarafından yeniden yapılmasına dayanmaktadır. Teklifin 2. madde gerekçesinde bu model bir ders notunda olduğu gibi, uzun uzadıya anlatılmaktadır. Yeni teklif bununla yetinmemekte, ülkemizde ve dünyada bir ilki gerçekleştirerek -Sayıştay tarafından yerindelik denetimi yapılamaz, idarenin takdir yetkisini sınırlayacak ve ortadan kaldıracak karar alınamaz- hükmünü getirmektedir Teklif bu haliyle performans denetimi adı altında performans denetimiyle hiçbir bağı olmayan bir faaliyeti düzenlerken, gerçekte performans denetimi faaliyetine son vermektedir. 14 yıllık Sayıştay performans denetimi birikimi ülkemizin yüzünü ağartan bir birikimdir. Bu birikim küçük hesaplara feda edilmemelidir. denilmektedir. YÖRÜKER yazısında; Performans Denetiminin 14 yıldır Sayıştay tarafından yapıldığını ve yeni teklif ile uygulanması planlanan performans denetiminin esasında performans ölçme faaliyeti olduğunu belirterek sonuç olarak teklif bu haliyle yasalaşırsa uygulana gelen performans denetiminin sona ereceğine dikkat çekmektedir. Sayıştay Kanun Teklifi 24.02.2010 tarihinden itibaren Plan ve Bütçe Alt Komisyonunda görüşülmeye başlanmıştır. Bu toplantılarda yaşanan önemli gelişmeler ulusal günlük yayın yapan gazetelerde 11.03.2010 27.03.2010 tarihleri arasında aşağıda belirtilen başlıklar altında yer almıştır. 27.03.2010 HABERTÜRK SAYIŞTAY, MERKEZ E ENFLASYON İÇİN HESAP SORAMAYACAK 25.03.2010 MİLLİYET SAYIŞTAY KRİZİNDE GELİŞME: ASKERLERİN İKİ İTİRAZINA KABUL 23.03.2010 BUGÜN ASKERİ HARCAMALARIN DENETİMİNE TSK İTİRAZI 19.03.2010 STAR MİT PERFORMANS DENETİMİNE KARŞI 15.03.2010 STAR SAYIŞTAY, SAYIŞTAY KANUNU NA KARŞI 12.03.2010 CUMHURİYET SAYIŞTAY A İTİRAZ YAĞMURU 12.03.2010 HABERTÜRK MERKEZ DE SAYIŞTAY DENETİMİNE KARŞI 12.03.2010 HÜRRİYET SAYIŞTAY YASASINA ASKER RÖTUŞU 12.03.2010 RADİKAL SAYIŞTAY IN YETKİSİNİ ARTIRAN TEKLİFE, SAYIŞTAY BİLE KARŞI ÇIKTI 12.03.2010 STAR GAZİNOYA SİVİLLER VE SAYIŞTAY GİREMEZ 12.03.2010 YENİ ASYA ASKERDEN SAYIŞTAY DENETİMİNE İTİRAZ 12.03.2010 YENİ ÇAĞ TSK, SAYIŞTAY DENETİMİNE KARŞI 11.03.2010 MİLLİYET SAYIŞTAY A TSK İTİRAZI ASKERDEN İTİRAZ 11.03.2010 RADİKAL ASKER DENETİME KARŞI- SAYIŞTAY DENETİMİNE ASKERİ İTİRAZ Haber başlıklarına bakıldığı zaman komisyon görüşmelerinde gündeme gelen konuların basın tarafından daha çok Türk Silahlı Kuvvetlerinin teklif hakkındaki görüşleri çerçevesinde ele alındığı ve sonuç olarak okuyuculara bu yönüyle aktarıldığı görülmektedir. 170 OCAK - ŞUBAT - MART 2011
Mehmet IŞIN RADİKAL gazetesinin 11.03.2010 tarihli SAYIŞTAY DENETİMİNE ASKERİ İTİRAZ başlıklı haberinde; Genelkurmay, Sayıştay a TSK nın harcama ve performansını denetleme yetkisi veren yasa teklifine itiraz etti. Gerekçe: Gizlilik. Genelkurmay Başkanlığı, askeri harcamaların Sayıştay denetimine açılmasını öngören Sayıştay Yasa Teklifi ne itiraz etti. Gerekçe projelerin gizliliği. Genelkurmay ın en önemli itirazlarından biri teklifin Sayıştay ın Türk Silahlı Kuvvetleri nde (TSK) performans denetimi yapmasını öngörmesi. Performans hedeflerine ulaşılıp ulaşılmadığının açıklanmasının istihbarat açısından sakınca doğuracağım savunan Genelkurmay, Askeri hizmetleri özellikleri göz önüne alındığında Silahlı Kuvvetlerin performansı ve verimliliği kanun teklifinde öngörülen kriterler itibarıyla ölçülebilir değildir denilmektedir. RADİKAL gazetesinin bu haberinde; kanun teklifinin öngördüğü düzenlemeler çerçevesinde TSK nın Performans Denetiminin yapılmasında sakıncalar bulunduğu belirtilmektedir. Kamu idarelerinin belirleyeceği hedef ve göstergeler, yine kamu idarelerinin orta ve uzun vadeli amaçlarını, temel ilke ve politikalarını, hedef ve önceliklerini, performans ölçütlerini, bunlara ulaşmak için izlenecek yöntemler ile kaynak dağılımlarını içeren stratejik plan ve performans programlarında bulunmaktadır. Kamu idareleri 5 yıllık dönemler için Stratejik Plan, yılık olarak da performans programları hazırlamaktadırlar. Performans programlarında, program döneminde gerçekleştirmeyi planladıkları çıktı-sonuç odaklı performans hedeflerini; bu hedeflere hedeflerine ulaşılıp ulaşılmadığını ya da ne kadar ulaşıldığını ölçmek, izlemek ve değerlendirmek için kullanılan ve sayısal olarak ifade edilen araçlar olarak ise performans göstergelerini belirlemektedirler. Yürürlükte olan Kamu İdarelerinde Stratejik Planlamaya İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmeliğin 2.maddesinin 2.fıkrasına göre yerine getirmekle yükümlü oldukları hizmetlerin hassasiyeti nedeniyle Millî Savunma Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Millî Gü- STAR gazetesinin 19.03.2010 tarihli ve MİT PER- FORMANS DENETİMİNE KARŞI başlıklı yazısında ise; Yeni Sayıştay Kanunu yla getirilecek olan performans düzenlemesine MİT de karşı çıktı. MİT, gizlilik dereceli işlerde performans denetimi yapmanın zorluğuna işaret etti. TSK nın da Sayıştay denetiminde olmasına karşı çıkmasının ardından, güvenlik ve gizlilik gerektiren faaliyetleri olan Emniyet Genel Müdürlüğü, MİT ve Dışişleri Bakanlığı gibi kurumların da denetimi istemediği ortaya çıktı. denilmektedir. STAR gazetesinin bu haberinde ise TSK nın yanı sıra MİT, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Dışişleri Bakanlığının da Performans Denetimi uygulamasına itirazları olduğuna dikkat çekilmektedir. RADİKAL ve STAR gazetelerinin haberleri, Sayıştay Kanun Teklifi hazırlıklarının tamamlanmasını takiben teklifin kamuoyu ile paylaşılması amacıyla AKP Grup Başkanvekili Nurettin CANİKLİ tarafından yapılan açıklamalar ile birlikte değerlendirildiğinde üzerinde önemle durulması gereken bir noktanın olduğu görülecektir. CANİKLİ nin açıklamalarına göre; TSK dâhil tüm kurumların performans denetimi önceden kurumlar tarafından belirlenecek olan performans hedef ve göstergelerine ulaşıp ulaşmadıkları çerçevesinde yani performans ölçümü şeklinde yapılacaktır. 171 OCAK - ŞUBAT - MART 2011
Yeni Sayıştay Kanunu nu Yasallaşma Sürecinin; Basında Yer Alan Haberler Ve TBMM de Yapılan Görüşmeler Işığında Değerlendirilmesi venlik Kurulu Genel Sekreterliği, Millî İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığının stratejik plan hazırlaması zorunlu değildir. Ayrıca; Kamu İdarelerince Hazırlanacak Performans Programları Hakkında Yönetmeliğin 2.maddesinin 2.fıkrasına göre stratejik plan hazırlamakla yükümlü olmayan idarelerin performans programı hazırlaması da zorunlu değildir. Sonuç olarak; Millî Savunma Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği, Millî İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığının yasal olarak performans hedef ve göstergeleri belirleme zorunluluğu bulunmamaktadır. Uygulamada da bu kurumlar performans hedef ve göstergeleri belirlememektedir. Yukarıda belirtilenlerin doğal sonucu olarak; performans hedef ve göstergeleri olmayan kurumların Sayıştay tarafından Kanun Teklifi ile amaçlanan şekilde performans denetiminin yapılmasına da imkân bulunmamaktadır. Komisyon görüşmelerinde tartışma konusu olan ve kurumların itiraz ettikleri hususların zaten uygulama imkânının olmadığı görülmektedir. Sayıştay Kanun Teklifi 07.04.2010 tarihinden itibaren Alt Komisyonunun hazırladığı metin esas alınarak Plan ve Bütçe Komisyonunda görüşülmeye başlanmıştır. Bu toplantılarda yaşanan önemli gelişmeler ulusal günlük yayın yapan gazetelerde 09.04.2010 26.05.2010 tarihleri arasında aşağıda belirtilen başlıklar altında yer almıştır. Haber başlıklarına bakıldığı zaman komisyon görüşmelerinde gündeme gelen konuların basın tarafından Türk Silahlı Kuvvetlerinin denetim boyutunun yanı sıra Merkez Bankasının denetimi ve Yüksek Denetleme Kurulu nun kapatılması çerçevesinde ele alındığı ve sonuç olarak okuyuculara bu yönleriyle aktarıldığı görülmektedir. DÜNYA gazetesinin 13.04.2010 tarihli ve YDK, SA- YIŞTAY ÇATISI ALTINA GİRİYOR başlıklı haberinde; Kamu iktisadi Teşebbüslerini, özel kanunlarında Yüksek Denetleme Kurulunun (YDK) denetimine tabi olduğu belirtilen kurum ve kuruluşları, TBMM adına denetleyen Yüksek Denetleme Kurulu (YDK) Sayıştaya devrediliyor. Sermayesinin yarıdan fazlası doğrudan doğruya veya dolaylı olarak Devlete ait olan kamu kuruluş ve ortaklıklarını TBMM adına denetleyen YDK kapanarak personel, her türlü taşınır ve taşınmaz varlığı ile Sayıştay a devrediliyor. Uzun zamandır gündemde olan YDK nın kapatılması konusundaki adım Sayıştay Kanunu ile atılıyor. Meclis Plan Bütçe Komisyonunda bulunan Sayıştay Yasa teklifine alt komisyon da eklenen geçici madde ile 72 yıldır faaliyet gösteren YDK tarih oluyor. denilmektedir. DÜNYA gazetesinin haberinde, yeni Sayıştay Kanunu nun kamu mali yönetimine getireceği en önemli düzenlemelerden birisi olan Yüksek Denetleme Kuru- 26.05.2010 ANADOLUDA VAKİT SAYIŞTAY KANUNU DEĞİŞİYOR 26.05.2010 DÜNYA BAŞBAKANLIK YDK İLE SAYIŞTAY BİRLEŞİYOR 26.05.2010 VATAN MERKEZ BANKASI NIN İSTEDİĞİ OLDU SAYIŞTAY DENETİMİNDEN KURTULDU 28.04.2010 SÖZCÜ YÜKSEK DENETLEME KURULU KAPATILIYOR 13.04.2010 DÜNYA YDK, SAYIŞTAY ÇATISI ALTINA GİRİYOR 10.04.2010 HABERTÜRK ASKERİ MALLARA SAYIŞTAY DENETİMİ 10.04.2010 HABERTÜRK SAYIŞTAY, MERKEZ E ENFLASYON TUTMAZSA HESAP SORABİLECEK 09.04.2010 ANADOLUDA VAKİT ASKER, SAYIŞTAY KANUNU NDAN ÇIKARILDI 09.04.2010 HÜRRİYET MERKEZ BANKASI NA SAYIŞTAY DENETİMİ YOLU AÇILIYOR 09.04.2010 SABAH TSK, SAYIŞTAY DENETİMİ DIŞINDA KALDI 172 OCAK - ŞUBAT - MART 2011
Mehmet IŞIN lunun denetim alanındaki kurum ve kuruluşların Sayıştay denetimine tabi olması ve sonuç olarak YDK nın da Sayıştay bünyesine dâhil olması işlenmektedir. VATAN gazetesinin 26.05.2010 tarihli ve MERKEZ BANKASININ İSTEDİĞİ OLDU SAYIŞTAY DENETİMİN- DEN KURTULDU başlıklı haberinde; Bir süredir komisyon gündeminde olan Sayıştay teklifinde Merkez in tüm işlemlerini denetim altına alan hüküm, banka yönetiminin itirazlarıyla Alt Komisyon da tekliften çıkarılmıştı. Ancak bu değişiklik, teklif komisyon gündemine geldiğinde eski haline getirilip, denetim hükmü yeniden metne konulunca banka yönetimi, komisyon görüşmelerine kilitlendi. Merkez Bankası, değişiklikle ilgili itirazlarını daha önce komisyona yazılı olarak iletmişti. Teklifin komisyondaki görüşme sürecini yakın takibe alan Merkez Bankası, teklifle ilgili son gelişmelerin yaratacağı sıkıntıları Meclis, komisyon ve bakanlar düzeyinde anlattı. Bankanın yoğun çabası sonucunda teklifin alt komisyondaki görüşmelerinde Sayıştayın Merkez Bankası üzerindeki denetim yetkisi, Merkez Bankası Kanunu nun temel görev ve yetkileri dışında kalan faaliyetlerle ilgili hesap ve işlemlerle sınırlıdır ifadesi metne yeniden konularak komisyondan çıktı. denilmektedir. VATAN gazetesinin haberinde, Sayıştay ın Merkez Bankası üzerindeki denetiminin hangi hesap ve işlemleri kapsayacağını belirleyen kanun hükmünün komisyon görüşmeleri sürecinde nasıl değişikliğe uğradığı anlatılmaktadır. 3. SAYIŞTAY KANUN TEKLİFİ NİN TBMM GENEL KURULUNDA GÖRÜŞÜLDÜĞÜ DÖNEM Sayıştay Kanunun Teklifi, Plan ve Bütçe Komisyonu görüşmeleri çerçevesinde düzenlenen en son hali ile TBMM nin tatil süreci ve 12 Eylül Referandumu sonrasında başlayan 5.Yasama yılı içerisinde 14.10.2010 tarihinden itibaren 510.sıra sayılı Temel Kanun olarak Meclis Genel Kurulunda görüşülmeye başlanmıştır. Meclis Genel Kurul görüşmeleri, arasında bir aylık boşluk olan iki dönem şeklinde gerçekleşmiştir. İlk dönem 14 Ekim-27 Ekim, ikinci dönem ise 30 Kasım-3 Aralık arasındadır. Meclis Genel Kurulunda en hareretli tartışmaların olduğu ve kamuoyunun gelişmeleri yakından takip ettiği dönem ilk dönem olmuştur. İlk dönem Meclis Genel Kurul görüşmelerinde yaşanan önemli gelişmeler ulusal günlük yayın yapan gazetelerde 20.10.2010 30.10.2010 tarihleri arasında aşağıda belirtilen başlıklar altında yer almıştır. 30.10.2010 ZAMAN ASKERÎ MALLAR DA VERGİLERLE ALINIYOR, DENETİMDEN KAÇIRILAMAZ 29.10.2010 CUMHURİYET SAYIŞTAY YASASI DEĞİŞİKLİĞİNİN ARKA PLANI 28.10.2010 ZAMAN SAYIŞTAY IN ASKERÎ HARCAMALAR DENETİMİNİ KISITLAMAK İSTEMİŞLER 27.10.2010 MİLLİYET SAYIŞTAY RAPORLARI 7 AYDIR NEDEN BEKLİYOR? 27.10.2010 ZAMAN KORSAN ÖNERGEYLE, ASKERÎ MALLARI DENETİMDEN KAÇIRMA GİRİŞİMİ 25.10.2010 BUGÜN SAYIŞTAY ZAFİYET İSTEMİYOR 25.10.2010 DÜNYA SAYIŞTAY PERFORMANS DENETİMİ İÇİN KULİS YAPACAK 25.10.2010 TARAF AKP ŞEFFAFLIĞIN ÜSTÜNE ŞAL ÖRTTÜ 23.10.2010 VATAN SAYIŞTAY IN KAMU İDARELERİNİ DENETLEMESİ TIRPANLANIYOR 22.10.2010 BİRGÜN SAYIŞTAY OYUNUNA MUHALEFET DUVARI 22.10.2010 ÖNCE VATAN BOPLİ HASİP KAPLAN DAN MECLİS KÜRSÜSÜNDE SESSİZ PROTESTO 22.10.2010 TARAF HASİP KAPLANDAN SUSKUN PROTESTO 21.10.2010 CUMHURİYET HASİP KAPLAN DAN SUSMA EYLEMİ 21.10.2010 TÜRKİYE SAYIŞTAY KANUN TEKLİFİNİN 4 MADDESİ KABUL EDİLDİ 21.10.2010 YENİ ÇAĞ MECLİS TE DENETİMDEN KAÇMA TARTIŞMASI 20.10.2010 YENİ AKİT SAYIŞTAY IN GÖZÜ MECLİS TE 20.10.2010 ZAMAN ORDUEVİNDEKİ DENETİM KRİZİ, MECLİSİN GÜNDEMİNDE Bu dönemin en temel özelliği; Sayıştay Kanunu Teklifi nin yasalaşma sürecinde en çok Manşet Haber, Köşe Yazısı ve Yorum un yapıldığı dönem olmasıdır. Gazetelerde çıkan haberler değerlendirildiğinde ise; daha çok 20.10.2010 tarihinde Genel Kurul görüşmeleri sırasında hükümet tarafından verilen bir önerge ile Sayıştayın performans denetimi tanımında yapılan değişikliğin üzerinde durulduğu ve bu değişikliğin yapılma nedenlerinin yorumlanarak okuyuculara aktarıldığı görülmektedir. 173 OCAK - ŞUBAT - MART 2011
Yeni Sayıştay Kanunu nu Yasallaşma Sürecinin; Basında Yer Alan Haberler Ve TBMM de Yapılan Görüşmeler Işığında Değerlendirilmesi CUMHURİYET gazetesinin 21.10.2010 tarih ve HA- SİP KAPLAN DAN SUSMA EYLEMİ başlıklı haberinde; BDP Milletvekili Hasip Kaplan, TBMM Genel Kurulu nda Sayıştay Kanunu Teklifinde performans denetimine ilişkin verilen önerge üzerine söz alarak, performans denetiminin, performans ölçümüne dönüştürüldüğünü kaydetti. Bu maddeyi düzeltmediğiniz zaman Sayıştay, Sayıştay olmaktan çıkar. Milletin temsilcisi olarak, Sayıştay ı Sayıştay olmaktan çıkaran bu çok önemli tehlike karşısında sözün bittiği yerdeyiz diyoruz, geri kalan dakikamı bu kürsüyü sessiz şekilde protesto ederek, bu yanlış düzeltilene kadar kullanıyorum denilerek söz konusu önerge ile yapılan değişikliğe bir milletvekilinin verdiği tepki anlatılmaktadır. Sayıştayın görev tanımının önergeyle değiştirilmesi kurumda denetim zafiyeti endişesine neden oldu. SAY- DER Başkanı Özsemerci, düzenlemeyle kamu kaynaklarının kullanımı konusunda Sayıştay ın denetim yapamaz hale geleceğini savundu. Sayıştay Kanunu nda yapılan görev tanımıyla ilgili değişiklik Sayıştay denetçilerinde ciddi endişelere yol açtı. SAYDER Başkanı Kemal Özsemerci, yapılan değişiklikle Sayıştayın 14 yıldır kamu kaynaklarının denetiminde kullandığı Verimlilik, Etkinlik ve Tutumluluk (VET) kıstaslarından vazgeçildiğini söyledi. Özsemerci, değişikliğin onaylanması halinde Sayıştayın en önemli varlık nedeninin ortadan kalkacağını savundu. Özsemerci, Yeni düzenleme, TBMM nin bilgilenme hakkından vazgeçtiği anlamına gelmektedir. Oysa bu bilgilenme gerekliliği, bütçe hakkını kullanan parlamentonun, demokrasinin işlerliliği yönüyle olmazsa olmaz koşuludur ve aynı zaman da Sayıştayın da en önemli varlık nedenidir denilmektedir. Taraf Gazetesi Ankara Temsilcisi Lale KEMAL in 25.10.2010 tarih ve AKP ŞEFFAFLIĞIN ÜSTÜNE ŞAL ÖRTTÜ başlıklı yazısı gazetenin birinci sayfasında Manşet Haber olarak yer almaktadır. Muhalif bir grubun hazırladığı rapordan çekinen AKP liler devletin denetlenmesi için kritik önemdeki Sayıştay Kanunu nu eleğe çevirdi Devletin tüm kurumlarıyla hesap verebilir kılınması amacıyla, 6,5 yıllık uzun bir süreç sonrasında Meclis te tartışılmaya başlanan Sayıştay Yasa teklifinin en kritik maddesi olan performans denetiminde değişiklik yapan hükümet, böylece şeffaflık ilkesi ni de kadük etti Böylece, örneğin, Sayıştay ın yaptığı denetimlerde, TSK nın kendisine tahsis edilen kaynakları yanlış kullandığının tespiti de artık mümkün olmayacak. Sayıştay Kanun Teklifi ile ilgili gelişmeleri yakından takip eden ve teklifin meclise sunulmasında hemen sonraki ilk yazısında yeni Sayıştay Kanunu ile daha etkin bir denetim sisteminin geleceğini vurgulayan KEMAL; bu yazısında ise kanun teklifinde yapılan değişiklik ile şeffaflık ilkesinin zedelendiğine dikkat çekmekte ve bu değişikliğin yapılmasının muhtemel nedenlerini yorumlamaktadır. BUGÜN gazetesinin 25.10.2010 tarih ve SAYIŞTAY ZAFİYET İSTEMİYOR başlıklı haberinde Sayıştay Denetçileri Derneği(SAYDER) Başkanı Kemal ÖZSEMERCİ nin açıklamalarına yer verilmektedir. Söz konusu haberde; ÖZSEMERCİ bu açıklamalarını 30.10.2010 tarihinde RADİKAL gazetesinin YORUM sayfasında yayınlanan SAYIŞTAYIN PERFORMANS DENETİM YETKİSİ KAL- MALI başlıklı yazısıyla desteklemektedir. ÖZSEMERCİ yazısında; Sayıştayın performans denetim yetkisini yalnızca kurumlarca belirlenen hedef ve göstergelerle sınırlamak denetimi zayıflatır. Bir yüksek denetim kurumu olarak Sayıştayın performans denetim yetkisini yalnızca kamu kurumlarının kendilerinin belirlediği hedef ve göstergeler ile sınırlamak, Sayıştay denetiminin bağımsızlığı açısından da önemli bir engeldir. Çünkü Sayıştay belli kıstaslara göre hangi konuyu, hangi kurumu denetleyeceğine, yetkili organlarınca kendisi karar vermektedir. Kurumlar, performans yönüyle sorun olabilecek görev alanları ile ilgili hiçbir hedef ve gösterge koymamış veya hedef ve göstergelerini gerçekçi belirlememiş olabilirler ki; bu durumda hedef ve göstergelere göre yapılacak denetim tamamen anlamsız hale gelecektir. Sonuç olarak önerimiz teklifte yer alan performans denetimi tanımının mevcut yasalara ve uluslararası denetim standartlarına uygun olarak kamu kaynaklarının etkin, ekonomik ve verimli olarak kullanılıp kullanılmadığının incelenmesi esasını getirecek şekilde yeniden düzenlenmesidir demektedir. ÖZSEMERCİ yapmış olduğu açıklamalar ve yazısıyla yapılan değişikliğin sakıncalarını ve muhtemel sonuçlarını objektif olarak kamuoyunun dikkatine sunmaktadır. Sayıştay Kanun Teklifi nin Performans Denetimi tanımında yapılan değişiklik ile ilgili yapılan haberler ve SAYDER Başkanı Kemal ÖZSEMERCİ nin açıklamaları bazı köşe yazarları tarafından ele alınmıştır. 174 OCAK - ŞUBAT - MART 2011
Mehmet IŞIN Ali Atıf BİR in 26.10.2010 tarihinde BUGÜN gazetesinde yayınlanan SAYIŞTAYDA SİYASİ YANILTMA VAR başlıklı köşe yazısı SAYDER in performans denetimi ile ilgili açıklamalarını siyasi olarak değerlendirirken; Yalçın DOĞAN ın 27.10.2010 tarihinde HÜRRİYET gazetesinde yayınlanan İSTEDİĞİMİ YAPARIM, HESAP SORMAK YASAK başlıklı köşe yazısı ise performans denetimi ile ilgili yapılan değişikliğin nedenlerini siyasi olarak değerlendirmektedir. Gülay GÖKTÜRK ün 27.10.2010 tarihinde BUGÜN gazetesinde yayınlanan SAYIŞTAY YERİNDELİK DENE- TİMİ YAPMALI MI? başlıklı köşe yazısında; AK Parti Grup Başkanvekili Nurettin Canikli verilen önergenin sebebini şöyle açıklıyor: Performans denetimi bölümündeki hükmü kaldırmamış olsaydık, Sayıştay kendisini idarenin yerine koyarak, idarenin takdir yetkisindeki alanlarına girip onu denetleyecekti. Hep tartıştığımız, yargının yürütmeye müdahalesi durumunu doğuracaktı. Öte yandan ben kendi payıma, Canikli nin gerekçesini çok önemli buluyorum. Herhangi bir kamu kuruluşunda yolsuzluk olup olmadığını, harcanan paranın hukuka uygun bir biçimde kullanıldığını denetlemek tamam da, o kuruluşun yürüttüğü herhangi bir projenin amacına ulaşıp ulaşmadığı, verimli bir şekilde yürütülüp yürütülmediği gibi sübjektif değerlendirmeler yapmak yargının işi olabilir mi? Bütçe görüşmeleri bir bakıma, bakanlıkların kendilerine bağlı kamu kurumlarının performanslarının hesabını Meclise vermesidir. Ve seçimler, iktidarın yönettiği bütün kamu kurumlarının toplam performansı demek olan kendi performansının hesabını verdiği yerdir Performans değerlendirmesini siyaset dışı kurumlara devretmek bizi yine birçok Danıştay kararında karşımıza çıkan kamu çıkarı kavramıyla karşı karşıya getirmez mi? Kamu çıkarının ne olduğu konusunda yargıyı yetkili kılma noktasına gelmez miyiz? Anayasa Mahkemesi ile ilgili yaptığımız bütün o yerindelik denetimi tartışmalarından sonra, benzer bir yetkinin Sayıştay a verilmesini nasıl savunabiliriz?... denilmektedir. GÖKTÜRK, Sayıştay ve yerindelik denetimi konusunu; AKP Grup Başkan Vekili Nurettin CANİKLİ nin açıklamaları çerçevesinde değerlendirmektedir. CANİKLİ, performans denetimi tanımında yapılan 175 OCAK - ŞUBAT - MART 2011
Yeni Sayıştay Kanunu nu Yasallaşma Sürecinin; Basında Yer Alan Haberler Ve TBMM de Yapılan Görüşmeler Işığında Değerlendirilmesi değişikliğin, Sayıştayın kendisini idarenin yerine koyarak yerindelik denetimi yapmasını önlemek amacıyla gerçekleştirildiğini belirtmektedir. Burada üzerinde önemle durulması gereken husus; kamu kaynaklarının etkin, ekonomik ve verimli olarak kullanılıp kullanılmadığının incelenmesi çerçevesinde yapılan performans denetiminin idarenin yerine geçilerek yerindelik denetimi yapılması ile ilgisinin bulunmamasıdır. Bu husus Sayıştay Uzman Denetçisi Sacit YÖRÜKER in 06.02.2010 tarihinde RADİKAL gazetesinde yayınlanan SAYIŞTAY KANUNUN TEKLİFİNİN DÜŞÜNDÜRDÜKLE- Rİ başlıklı yazısında; 22.02.2010 tarihinde SAYDER tarafından kamuoyuna duyurularak Sayıştay Kanunu Teklif sahibi milletvekilleri sunulan SAYIŞTAY KANUNU TEK- LİFİ HAKKINDA GÖRÜŞ VE ÖNERİLER başlıklı raporda ve son olarak SAYDER Başkanı Kemal ÖZSEMERCİ nin 30.10.2010 tarihinde RADİKAL gazetesinde yayınlanan SAYIŞTAYIN PERFORMANS DENETİM YETKİSİ KALMA- LI başlıklı yazısında belirtilmektedir. Sonuç olarak; konunun uzmanları tarafından ayrıntılarıyla belirtilmesine rağmen, performans denetiminin yerindelik denetimi ile karıştırılması kanun teklifinde değişiklik yapılmasına neden olabilmekte ve köşe yazarları tarafından da bu çerçevede sağlam temeller üzerine oturmayan değerlendirmeler yapılabilmektedir. Yine Sayıştay Kanunu Teklifi nin Meclis Genel Kurul görüşmelerinin ilk döneminde basın tarafından üzerinde durulan bir diğer konu ise askeri harcamaların denetimine kısıtlama getirilmesini amaçlayan önergedir. Bu konuya 27.10.2010 tarihli ZAMAN gazetesinde KORSAN ÖNERGEYLE, ASKERÎ MALLARI DENETİM- DEN KAÇIRMA GİRİŞİMİ aşlığıyla birinci sayfada manşet haber olarak yer verilmiştir. Söz konusu haberde; Askerî malların denetimiyle ilgili Sayıştay Kanunu nda yapılacak değişiklik Meclisin gündemine geldi. Ancak kim tarafından hazırlandığı belli olmayan korsan bir önerge krize yol açtı. İmzasız önergede Sayıştayın, TSK yı dar bir çerçevede denetlemesi isteniyor. Gerekçe olarak da askerî malların gizlilik arz etmesi gösteriliyor. İddialara göre, AK Parti ye kabul ettirilmek istenen önerge, askerî kanat tarafından Meclis e gönderildi Meclis teki Sayıştay Kanun görüşmelerinde ilginç gelişmeler yaşanıyor. Sayıştayın, tank ve top ihalesinden gayrimenkule kadar bütün askerî malların denetimini yapması engellenmeye çalışılıyor. Yasanın en can alıcı yeri olan savunma, istihbarat ve güvenliğe ilişkin devlet mallarıyla ilgili madde görüşülmeden önce korsan önerge krizi patlak verdi. Meclis Genel Kurulu nda kimin hazırladığı belli olmayan isimsiz ve imzasız önerge elden ele dolaşmaya başladı. Önergeyle, denetimin Silahlı Kuvvetler in görüşü doğrultusunda yapılması isteniyor. Bunun için de Bakanlar Kurulunun yönetmelik çıkarması talep ediliyor. Benzer talebin askerî kanat tarafından daha önce AK Parti ye iletildiği ancak kabul görmediği belirtiliyor. denilmektedir. ZAMAN gazetesinin haberinde; savunma, istihbarat ve güvenliğe ilişkin devlet mallarının Sayıştay denetiminin demokratikleşme için taşıdığı önem vurgulanırken bu denetim süreci ile ilgili hazırlanan önergeye dikkat çekilmektedir. Bu manşet haber; Mehmet ALTAN tarafından 28.10.2010 tarihinde STAR gazetesinin başyazısında O İSİMSİZ VE İMZASIZ ÖNERGEYİ KİM VERDİ? başlığı altında ele alınmıştır. ALTAN; söz konusu önerge ile performans denetimi tanımında yapılan değişikliği birlikte yorumlayarak şu tespitlerde bulunuyor; Devletin tüm kurumlarıyla hesap verebilir kılınması amacıyla, 6,5 yıllık uzun bir süreç sonrasında Meclis te tartışılmaya başlanan Sayıştay yasa teklifi böylece sizlere ömür oldu. Bir Sayıştay mensubu raflarda yaşlanan mevcut yasa teklifini askerlerin ve belediyelerin istemediğini söylemişti. Hesap verme imiş... Yerinde bilfiil sayım yaparak denetimmiş... Korsan önergeyle, askerî malları denetimden kaçırma girişiminin söz konusu olduğu bir ülkede bunlar zaten çok lüks... Performans kriteri gitti ve şimdi hak ettiğimiz bir biçimde biz bize benzedik... Madalyalı mayın eşeği Reşo nun ülkesine de bu yakışır zaten 4. SAYIŞTAY KANUN TEKLİFİ NİN TBMM GENEL KURULUNDA KABUL EDİLMESİNDEN SONRAKİ DÖNEM Sayıştay Kanun Teklifi üzerindeki Meclis Genel Kurul Görüşmeleri 03.12.2010 tarihinde tamamlanarak, Teklif TBMM tarafından 6085 nolu Sayıştay Kanunu olarak kabul edilmiştir. 6085 sayılı kanun 09.12.2010 tarihinde Cumhurbaşkanı na sunulmuş, 18.12.2010 tarihinde ise Cumhurbaşkanı tarafından yayımlanması uygun bulunarak Başbakanlığa gönderilmiştir. Sonuç olarak 6085 sayılı Sayıştay Kanunu 19.12.2010 tarih ve 27790 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 176 OCAK - ŞUBAT - MART 2011
Mehmet IŞIN TBMM tarafından kabul edilen yeni Sayıştay Kanunu ile ilgili haberler ulusal günlük yayın yapan gazetelerde 03.12.2010 19.12.2010 tarihleri arasında aşağıda belirtilen başlıklar altında yer almıştır. 19.12.2010 CUMHURİYET TARTIŞMALI YASAYA ONAY 19.12.2010 MİLLİ GAZETE GÜL, SAYIŞTAY KANUNU NU ONAYLADI 19.12.2010 YENİ AKİT GÜL, SAYIŞTAY KANUNUNU ONAYLADI 19.12.2010 YENİ ASYA KÖŞK TEN SAYIŞTAY KANUNUNA ONAY 11.12.2010 DÜNYA SAYIŞTAY KANUNU NDA DENETİM TARTIŞMASI 08.12.2010 TARAF AKP KENDİ AYAĞINA SIKTI 06.12.2010 TARAF ASKERÎ HARCAMALARA DENETİM 05.12.2010 ÖNCE VATAN SAYIŞTAY KANUN TEKLİFİ MECLİS GENEL KURULU NDA KABUL EDİLDİ 05.12.2010 RADİKAL SAYIŞTAY IN ASKER RAPORU GİZLİ KALACAK 05.12.2010 STAR TSK DENETİMİ GİZLİ KALACAK 05.12.2010 YENİ AKİT ASKER DE SAYIŞTAY A HESAP VERECEK 04.12.2010 CUMHURİYET SAYIŞTAY YASASI DEĞİŞTİ 04.12.2010 MİLLİYET SAYIŞTAY YASASI MECLİS TEN GEÇTİ 04.12.2010 POSTA SAYIŞTAY KANUNU YASALAŞTI 04.12.2010 SABAH SAYIŞTAY YASASI MECLİS TEN GEÇTİ 04.12.2010 YENİ AKİT SAYIŞTAY KANUNU TEKLİFİ YASALAŞTI 04.12.2010 YENİ ÇAĞ SAYIŞTAY KANUNU TEKLİFİ YASALAŞTI Haber başlıklarına bakıldığı zaman; yeni Sayıştay Kanunu nun, TBMM tarafından kabul edilmesi ve Cumhurbaşkanı nca onaylanmasına ilişkin kısa bilgilendirme haberleri dışında daha çok askeri harcamaların denetim boyutu çerçevesinde ele alındığı ve sonuç olarak okuyuculara bu yönleriyle aktarıldığı görülmektedir STAR gazetesinin 05.12.2010 tarih ve TSK DENETİ- Mİ GİZLİ KALACAK başlıklı haberinde; Sayıştay Kanunu nda askeri harcamaların tamamına yönelik Sayıştay denetimi genişletildi. Ancak denetim sonuçları kamuoyuna açıklanmayacak Askeri harcamaların denetim kapsamı genişletilirken, denetimin nasıl olacağı gizli bir yönetmelikle belirlenecek ve raporlar vatandaşa duyurulmayacak. Kanunla, tüm askeri ihaleler, askeri mekânlar, askeri mal ve harcamaları denetim kapsamında yer alacak. Ama ülke güvenliği gerekçesiyle denetim raporlan gizli tutulacak. Hazırlanacak raporlara ilişkin düzenlemelerin nasıl olacağı Genelkurmay, Milli Savunma, İçişleri ve Sayıştay ın görüşleri doğrultusunda Bakanlar Kurulu nca çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek. denilmektedir. Mehmet ALTAN, 06.12.2010 tarih ve İLERİ DEMOK- RASİ başlıklı STAR gazetesi başyazısında ise; söz konusu haber ile ZAMAN gazetesinin 25.10.2010 tarihli haberini birlikte değerlendirerek; AB nin şeffaflık ilkeleri yerine askeriyenin nabzını tutma konunca, durum bu oluyor... Aradan geçen zaman içinde askeri talebin kabul gördüğü anlaşılmakta. İdarelerin, siyasi çıkar hesaplarından bağımsız ve keyfi harcamalarını önlemeyi amaçlayan en kritik maddeleri olan performans kriteri böylece hacamat edilmiş oldu. Canına yandığımın ileri demokrasisi demektedir. Taraf Gazetesi Ankara Temsilcisi Lale KEMAL in AKP KENDİ AYAĞINA SIKTI başlıklı yazısı 08.12.2010 tarihinde gazetenin birinci sayfasında Manşet Haber olarak yer almaktadır. KEMAL, yazısında; AB nin istediği Sayıştay Kanunu delik deşik edildi. Sayıştay Kanunu nu altı yıl sonra Meclis e getiren AKP, son dakikada israf ve askerî denetim raporlarının açıklanmasında geri adım attı. ASKERLERİN çıkmaması için uzun süre mücadele etmesi nedeniyle ancak altı yıl sonra 177 OCAK - ŞUBAT - MART 2011
Yeni Sayıştay Kanunu nu Yasallaşma Sürecinin; Basında Yer Alan Haberler Ve TBMM de Yapılan Görüşmeler Işığında Değerlendirilmesi Meclis e gelebilen Sayıştay Kanunu nda, AKP nin yaptığı son dakika değişiklikleri şeffaflaşmaya büyük sekte vurdu. DEĞİŞİKLİKLE, Sayıştay, TSK dâhil hiçbir kurumu verimlilik ve israf açısından değerlendiremeyecek. Askerî denetim raporları da TSK nm inisiyatifine bırakılıyor Diğer yandan, çıkan yeni kanunla Sayıştay denetçileri, ordu dâhil tüm kurum ve kuruluşların mali denetimlerini yapacak. Devlete ait ordunun elindeki silah ve bina gibi tüm mallarının sayımını yapacak ve denetleyecek. Ama yeni Sayıştay Kanunu, askerî harcamaların denetimini artık mümkün kılarken bu denetim raporlarının kamuoyuna açıklanmasını, TSK nın hazırlayacağı yönetmelik hükümlerine bağlıyor. İşte sıkıntı da burada başlıyor. Zira kanunun çıkmasına karşı dahi adeta Meclis te savaş veren TSK nın, harcamalarının kamuoyu ile paylaşılmasına ciddi engel getireceği tartışılamaz. Hatırlatmakta yarar var, silah alımları dâhil askerî harcamaların kamuoyuna açıklanması konusunda gelişmiş ülkelerde de kısıtlama var. Ama bu ülkelerdeki kısıtlama, bizdekinin aksine gerçekten gizli olması gereken silah üretim projeleriyle ilgili, askerin yaptığı harcamalarla ilgili değil demektedir. Bu dönemde askeri harcamaların-malların denetimi ve raporların açıklanması hakkında çıkan haberler ve köşe yazıları yeni Sayıştay Kanunu nun ilgili maddeleri ile birlikte değerlendirildiğinde söz konusu haber ve köşe yazılarında çelişkiler olduğu görülmektedir. Yeni Sayıştay Kanununda askeri harcamaların ve malların denetime sınırlama getiren her hangi bir düzenleme bulunmamakla birlikte bu denetimin nasıl yapılacağına dair bir yönetmeliğin hazırlanması da söz konusu değildir. Sayıştay Raporları nın kamuoyuna duyurulmasını düzenleyen 44.maddenin ikinci fıkrasında ise Savunma, güvenlik ve istihbarat ile ilgili kamu idarelerinin ellerinde bulunan devlet mallarının bu Kanun uyarınca yapılacak denetimi sonucunda hazırlanacak raporların kamuoyuna duyurulmasına ilişkin hususlar; ilgili kamu idarelerinin görüşleri alınarak Sayıştay tarafından hazırlanıp Bakanlar Kurulunca çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir. denilerek özel bir düzenleme yapılmaktadır. Bu hükme göre; savunma, güvenlik ve istihbarat ile ilgili kamu idarelerinin yani Türk Silahlı Kuvvetleri, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Milli İstihbarat Teşkilatı nın ellerinde bulunan devlet mallarının denetimi sonucunda hazırlanacak raporların kamuoyuna duyurulmasına ilişkin hususlar; ilgili kamu idarelerinin görüşleri alınarak Sayıştay tarafından hazırlanıp Bakanlar Kurulunca çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenecektir. Haber ve köşe yazılarında belirtildiği gibi; raporların kamuoyuna açıklanmaması veya TSK nın hazırlayacağı bir yönetmeliğe göre açıklanması gibi bir durum söz konusu değildir Çalışmamızın bu kısmında ise 6085 sayılı Sayıştay Kanunu nun resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdiği 19.12.2010 tarihinden sonraki 40 günlük dönem yani 20.12.2010-29.01.2011 tarihleri arasındaki dönemde yeni Sayıştay Kanunu ile ilgili olarak gazetelerde çıkan haber, köşe yazısı ve yorumlar ele alınacaktır. Yeni Sayıştay Kanunu ile ilgili haberler ulusal günlük yayın yapan gazetelerde 20.12.2010-29.01.2010 tarihleri arasında aşağıda belirtilen başlıklar altında yer almıştır. 29.01.2011 TARAF ASKERİ ALANA MÜFETTİŞ GİREMEZ 26.01.2011 HÜRRİYET GİZLİ BİLGİ AÇIKLAMA MÜEBBET GETİRİR 26.01.2011 STAR ASKERİ HARCAMALARA SAYIŞTAY DENETİMİ 26.01.2011 TARAF SAYIŞTAY DA SON DAKİKA OLMADI 26.01.2011 TARAF DEVASA BÜTÇELİ FİRMALAR DA DENETLENECEK Mİ? 26.01.2011 ZAMAN SAYIŞTAY, ASKERÎ ALANDA HER DENETİMİ YAPABİLİR 23.01.2011 TARAF AKP YE PAZAR BULMACASI 22.01.2011 TARAF SAYIŞTAY DA ALTI YILDA BAŞA DÖNÜŞ 20.01.2011 ZAMAN SAYIŞTAY KANUNU 2010- AKTÜTÜN 2010 04.01.2011 RADİKAL YDK NIN TÜZEL KİŞİLİĞİ SONA ERDİ 20.12.2010 TARAF KADÜK EDİLEN KANUN YÜRÜRLÜKTE Bu dönemde çıkan haberler ele alındığı zaman; geçmiş dönemlerde olduğu gibi yeni Sayıştay Kanunu nun askeri harcamaların denetimi konusunda odaklanıldığı, bu çerçeve de yorum ve değerlendirmelerin yapıldığı ve sonuç olarak yeni Sayıştay Kanunu nun kamuoyuna ve okuyuculara bu yönleriyle aktarıldığı görülmektedir Bu dönemin en dikkat çekici yazılarından birisi, Sayıştay Kanunu ile ilgili değerlendirmelerini daha çok askeri harcamaların denetimi boyutu çerçevesinde yapan ve yazılarında sıklıkla bu konuya yer veren maliye profesörü Eser KARAKAŞ tarafından kaleme alınmıştır. 178 OCAK - ŞUBAT - MART 2011
Mehmet IŞIN KARAKAŞ, 20.01.2010 tarihinde ZAMAN gazetesinin YORUM sayfasında yayınlanan SAYIŞTAY KANUNU 2010- AKTÜTÜN 2010 başlıklı yazısında, Sayıştay ın demokratik hukuk devletinin en önemli kurumlarından birisi olduğunu belirterek 2004 yılında Anayasa nın Sayıştay maddesinde yapılan değişikliği olumlu bir gelişme olarak değerlendirirken, yeni Sayıştay Kanunu nun 42.maddesinin ikinci fıkrasındaki düzenlemeyi ise Anayasa da yapılan düzenleme ile çelişen ve geri atılmış bir adım olarak görmektedir. KARAKAŞ yapmış olduğu değerlendirmeleri son dönemde yaşanan Aktütün olayı ile birlikte ele alarak yazısını; Askerî malların denetiminin gizli gizlilik derecesini haiz bir yönetmelikle denetlenmesinin son olarak Aktütün karakolunun on metre ilerisinde bulunan gizli silahlarla bir ilişkisinin olup olmadığı sorusu da, haklı olarak, herkesin aklına biraz takılıyor doğrusu; bu akla takılmayı Poyrazköy e, başka yerlere de uzatmak mümkün. Askerî malların denetimi konusunu bu kadar saydamlıktan uzaklaştırır iseniz, kazdığınız her yerden, namlusu size dönük silahlar pıtrak gibi çıkabilir, bunu unutmayalım, iyi görelim. Yazıyı bitirmeden önce bir noktanın daha altını çizmek istiyorum: 1967 tarihli Sayıştay Kanunu, geçici maddeleri saymaz isek, 108 madde idi, 6085 sayılı yeni kanun (2010) yine geçici maddeler dışında 84 madde. Oysa, Fransa nın Sayıştay Kanunu 21 madde ve maddeler son derece kısa ve özlü; Belçika nın 9 madde, İsviçre nin Cenevre kantonununki ise 11 madde. Bu ülkelerin Sayıştay yasaları ile bizimkisi arasındaki temel fark; başka ülkelerin yasaları bazı kamu harcamalarına farklı muamele göstermiyor, istisnalar tanımıyor, meselenin sadece özünü, demokratik özünü ve etkinlik koşullarını tanımlıyor. Yeni Sayıştay Kanunu (sayı 6085, tarih 2010) bende Erich Maria Remarque ın ünlü romanının ismini çağrıştırdı: Batı cephesinde yeni bir şey yok. diyerek bitirmektedir. KARAKAŞ ın bu değerlendirmelerine TARAF gazetesinin 22.01.2011 tarih ve SAYIŞTAY DA ALTI YILDA BAŞA DÖNÜŞ başlıklı haberinde de yer verilmektedir. 179 OCAK - ŞUBAT - MART 2011
Yeni Sayıştay Kanunu nu Yasallaşma Sürecinin; Basında Yer Alan Haberler Ve TBMM de Yapılan Görüşmeler Işığında Değerlendirilmesi Yine bu dönemin en dikkat çekici haberlerinden birisi 23.01.2011 tarihinde TARAF gazetesinin birinci sayfasından manşet haber olarak verilen AKP YE PAZAR BULMACASI başlıklı haberdir. Bu haberde; Askerî malları halktan neden gizliyorsunuz? Sayıştay Kanunu nda ordu mallarının denetimine gizlilik getiren AKP 2004 te yaptığı reformu tersine çevirmesinin perde arkasını açıklamıyor. SON ANDA BİR MADDE EKLENDİ AKP 2004 te TSK ya mali denetim özerkliği veren maddeyi Anayasa dan çıkarıp AB den destek aldı. Geçen ay çıkan yeni yasaya son anda eklenen gizlilik maddesiyle ise 2004 yılındaki reform tersine çevrildi. Peki niye? denilerek Sayıştay Raporlarının kamuoyuna duyurulmasını düzenleyen madde de son anda yapıldığı iddia edilen değişiklik üzerinde durulmaktadır. 25.01.2011 tarihinde ise AKP Grup Başkan Vekili Nurettin CANİKLİ tarafından Sayıştay ın, başta TSK olmak üzere, güvenlik hizmeti sunan kamu kurumlarında yapacağı denetim raporlarının kamuoyuna açıklanması konusunda, bazı basın yayın organlarında çıkan haberler ile ilgili olarak TBMM de basın toplantısı düzenlenmiştir. CANİKLİ nin bu açıklamalarına 26.01.2011 tarihli TA- RAF gazetesinin SAYIŞTAY DA SON DAKİKA OLMA- DI başlıklı haberde yer verilmektedir. Sayıştay ın, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) başta olmak üzere emniyet ve savunma hizmeti sunan kurumlar üzerinde yapacağı denetim sonucunda hazırlayacağı raporların kamuoyuna açıklanmayacağı hususunun, Sayıştay Kanunu na son dakikada girmediğini belirterek, Bu düzenleme 2005 te TBMM ye sunulan fakat kanunlaşmayan teklifte de yer almaktaydı Ne kadar gizli olursa olsun, bütün bu alımlar, satımlar Sayıştayın denetçileri tarafından denetlenecek, TBMM ye gönderilecek. Aradaki fark sadece şu; gizlilik gerektirmeyen kurumların raporları kamuoyuna açık olarak duyurulurken, TSK gibi kurumların raporları Meclis te gizli oturumlarda görüşülecek. Milletvekilleri, ilgili komisyonlarda ve Genel Kurulda bu bilgilere sahip olacaklar. Herkesten gizlenecek şeklinde bir uygulama söz konusu değil ama hayati önemi sahip, tüm dünyada gizli olarak korunan silah ve savunma sistemi ile ilgili bilgilerin bizde de ülke güvenliği açısından korunması kaçınılmazdır ve gereklidir Sayıştayın, başta TSK olmak üzere, güvenlik hizmeti sunan kamu kurumlarında yapacağı denetim raporlarının kamuoyuna açıklanması konusundaki haberler ve bunlar üzerine CANİKLİ tarafından yapılan açıklamalar; Mehmet ALTAN ın 27.01.2011 tarih ve TEK SORU başlıklı STAR gazetesi başyazısında ele alınmıştır. ALTAN, söz konusu düzenlemeyi 2004 yılındaki Anayasa değişikliği ile birlikte değerlendirerek; Yani... 2004 yılında ileri demokrasi için 1982 Anayasasının askeriyenin denetiminin gizli tutulmasını emreden 160. maddenin kaldırılan son paragrafı, bunu kaldıran aynı siyasi irade tarafından 2010 yılında yeniden yasalaştırıldı. Neden? Şimdilik sorduğum tek soru bu. demektedir. KARAKAŞ ve ALTAN ın yazılarının ortak noktası; 2004 yılında Silahlı Kuvvetler elinde bulunan devlet mallarının Sayıştay denetimi ile ilgili yapılan Anayasa değişikliğinin yapılmasından sonra 2010 yılında aynı konu ile ilgili olarak yeni Sayıştay Kanunu nda bir düzenleme yapılmasının nedenlerine eleştirel olarak yaklaşılmasıdır. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME 6085 sayılı Sayıştay Kanunu nun yasalaşma sürecinde ulusal günlük yayın yapan gazetelerde yer alan haberlerin incelendiği bu çalışmada sonuç olarak; Yeni Sayıştay Kanunu nun basın tarafından daha çok askeri harcama ve malların denetimi boyutu ile ele alındığı ve okuyuculara bu yönleriyle aktarıldığı ve kamu mali yönetimine getireceği yeni düzenlemeleri bütünsel olarak ele alan haber ve yorumların yapılmadığı, Yeni Sayıştay Kanunu nun sadece belirli bazı kurumların özelikle Türk Silahlı Kuvvetleri nin denetimine özgü düzenlemeler içerdiğine yönelik haberlerin yapıldığı ve Kanun un bazı maddelerine ilişkin, özellikle performans denetimi ile ilgili yapılan yorumların konunun uzmanları olan Sayıştay Denetçileri tarafından yapılan açıklamalar ve değerlendirmeler dikkate alınmadan yapıldığı, Sayıştayın demokratik hukuk devletinin temel kurumları arasında olduğu kabul edilmesine rağmen Sayıştayın kurumsal konumu ve faaliyetleri üzerinden siyasi içerikli haber ve yorumların yapıldığı görülmektedir. Yukarıda belirtilen inceleme sonuçlarını değerlendirecek olursak; Kamuoyunun, Yeni Sayıştay Kanunu ile askeri harcama ve malların denetlenebileceği düşüncesine sahip olmasının altında; bugüne kadar askeri harcama ve malların Sayıştay tarafından denetlenmediği veya denetlenemediği yönünde hâkim bir düşüncenin olması yatmaktadır. Bu düşüncenin kamuoyunda hâkim olması ise demokrasi kültürümüzün hem teorik hem de pratik uygulamalarından beslenmektedir. Köşe yazarlarının Yeni Sayıştay Kanunu ile ilgili ola- 180 OCAK - ŞUBAT - MART 2011
Mehmet IŞIN rak yaptıkları yorumlarda konunun uzmanları olan Sayıştay Denetçileri tarafından yapılan açıklamalar ve değerlendirmeleri dikkate almamaları da kamuoyunun yanlış bilgilendirilmesi ve yönlendirilmesine neden olmaktadır. Sayıştay anayasal olarak demokratik hukuk devletinin temel kurumları arasında olmasına rağmen Sayıştay ın kurumsal konumu ve faaliyetleri üzerinden siyasi içerikli haber ve yorumların yapılması ise, siyasal kültürümüzün basın ve medya sektörü üzerindeki etkilerinden kaynaklanmaktadır. B- TBMM İHTİSAS KOMİSYONLARI RAPORLARI VE GENEL KURUL TUTANAKLARI IŞIĞINDA YENİ SAYIŞTAY KANUNU NUN YASALAŞMA SÜRECİ 27.02.1967 tarihinde yürürlüğe giren 832 sayılı Sayıştay Kanunu, günümüze kadar çeşitli kanunlarla birçok defa değişikliğe uğramış ve yapılan bu düzenlemelerle ya madde metinleri değiştirilmiş ya da Kanuna ek maddeler eklenmiştir. Diğer yandan, bu değişikliklerin bir kısmı Anayasa Mahkemesince iptal edilmiş, ancak iptallerle ortaya çıkan boşlukların bir bölümü bugüne kadar doldurulamamıştır 2. Ayrıca; 10.12.2003 tarih 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile kamu mali yönetim sistemimizde köklü değişiklikler yapılmıştır. Bu değişiklikler, Sayıştay Kanunu nun hem denetim hem de yargı fonksiyonu ile ilgili maddelerinde önemli değişikliklerin yapılmasını zorunlu hale getirmiştir 3. Bu nedenler ile hazırlanan ilk Sayıştay Kanun Teklifi 25.02.2005 tarihinde TBMM Başkanlığına sunulmuş ancak 22. Yasama Dönemi nde* sonuçlandırılmadığı için TBMM İçtüzüğü nün 77.maddesi gereğince hükümsüz sayılarak kadük olmuştur. 23.Yasama Dönemi** ile yeni Sayıştay Kanunu için hazırlık çalışmaları tekrar başlamış, kadük olan kanun teklifinin yeni gelişmeler ışığında revize edilmesi sonucu hazırlanan Sayıştay Kanunu Teklifi 4 ancak 23. dönemin 4.yasama yılında 01.02.2010 tarihinde; Adalet ve Kalkınma Partisi Grup Başkanvekilleri Yozgat Milletveki- 2 510 Sıra Sayılı Sayıştay Kanunu Teklifinin Gerekçesi, s.2, http:// www.sayistay.gov.tr/mevzuat/6085/02%206085%20gerekçe.pdf 3 510 Sıra Sayılı Sayıştay Kanunu Teklifinin Gerekçesi, s.3,http:// www.sayistay.gov.tr/mevzuat/6085/02%206085%20gerekçe.pdf * 22 Yasama Dönemi 14 Kasım 2002 03 Haziran 2007 tarihleri arasını kapsamaktadır. ** 23 Yasama Dönemi 04 Ağustos 2007 07 Nisan 2011 tarihleri arasını kapsamaktadır. 4 (2/594) Esas Numaralı Sayıştay Kanunu Teklifi http://www.sayistay.gov.tr/mevzuat/6085/01%20kanun%20teklifinin%20metni.pdf li Bekir Bozdağ, Samsun Milletvekili Suat Kılıç, Kayseri Milletvekili Mustafa Elitaş, Giresun Milletvekili Nurettin Canikli, İstanbul Milletvekili Ayşe Nur Bahçekapılı ile Bilecik Milletvekili Fahrettin Poyraz, İstanbul Milletvekili Alaattin Büyükkaya ve K.Maraş Milletvekili Veysi Kaynak imzalarıyla TBMM Başkanlığına sunulabilmiştir. 01.02.2010 tarihinde TBMM Başkanlığına sunulan (2/594) esas numaralı Sayıştay Kanunu Teklifi Başkanlık tarafından 02.02.2010 tarihinde esas komisyon olarak Plan ve Bütçe Komisyonuna, tali komisyon olarak Anayasa Komisyonu ve Adalet Komisyonu ile AB Uyum Komisyonuna havale edilmiştir. AB Uyum Komisyonu, 18.02.2010 tarihli 39 uncu toplantısında, teklif sahiplerinden Bilecik Milletvekili Fahrettin POYRAZ ile Sayıştay Başkanlığı, Maliye Bakanlığı, Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu ve Avrupa Birliği Genel Sekreterliği (ABGS) temsilcilerinin de katılımıyla Sayıştay Kanunu Teklifi ni inceleyip görüşmüştür. Komisyon tarafından bu aşamada; maddeler üzerinde ayrıca görüşme açılmaksızın Teklif in tümü üzerindeki görüşmeler sırasında maddeler hakkında görüşlerin ortaya konulması kararlaştırılmış ve ortaya konulan görüşler çerçevesinde aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır 5 : Sayıştayın dış denetimi sonunda elde edilen raporların TBMM tarafından etkin bir şekilde değerlendirilebilmesi için Meclis bünyesinde bir komisyon oluşturulması, Avrupa Birliğinin de taraf olduğu uluslararası standartlar çerçevesinde dış denetimin tek çatı altında toplanması için Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu nun Sayıştay ile birleştirilmesi yerinde olacaktır. Bu çerçevede hazırlanan AB Uyum Komisyonu Raporu, Teklif in görüşüleceği esas komisyon olan Plan ve Bütçe Komisyonuna sunulmak üzere 23.02.2010 tarihinde TBMM Başkanlığına gönderilmiştir. Sayıştay Kanunu Teklifi nin tali komisyon olarak havale edildiği Anayasa ve Adalet Komisyonları ise Kanun Teklifi hakkında herhangi bir rapor hazırlamamışlardır. Sayıştay Kanunu Teklifi nin görüşmelerine; esas komisyon olan Plan ve Bütçe Komisyonunun 24.02.2010 tarihinde yaptığı 29 uncu Birleşiminde, Türkiye Büyük Millet Meclisini temsilen Meclis Başkanvekili Nevzat PAKDİL ile Sayıştay Başkanlığı, Maliye Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, Genelkurmay Baş- 5 510 Sıra Sayılı Sayıştay Kanunu Teklifi - AB Uyum Komisyonu Raporu, s.17. http://www.sayistay.gov.tr/mevzuat/6085/03%20 6085%20AB%20Uyum%20Kom%20Raporu.pdf 181 OCAK - ŞUBAT - MART 2011
Yeni Sayıştay Kanunu nu Yasallaşma Sürecinin; Basında Yer Alan Haberler Ve TBMM de Yapılan Görüşmeler Işığında Değerlendirilmesi kanlığı, Devlet Personel Başkanlığı, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı, Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu, Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, Emniyet Genel Müdürlüğü, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı ve Sayıştay Denetçileri Derneği temsilcilerinin katılımlarıyla başlanmıştır 6. Plan ve Bütçe Komisyonunun ilk toplantısında, komisyon üyeleri tarafından Kanun Teklifi ve Gerekçesi incelenerek yeni Sayıştay Kanunu ile öngörülen yapı ortaya konulmuştur 7. Yeni Kanun ile öngörülen yapı ortaya konulduktan sonra Kanun Teklifi nin geneli üzerinde yapılan görüşmelerde; toplantıya katılan ilgili kurum ve kuruluşların temsilcileri görüş, eleştiri ve önerilerini belirtmişlerdir 8. Yapılan bu değerlendirmeler ile ilgili olarak Sayıştay Başkanı Dr. Recai AKYEL tarafından tamamlayıcı açıklamalar 9 yapılarak Teklif in geneli üzerindeki görüşmeler tamamlanmıştır. 6 510 Sıra Sayılı Sayıştay Kanunu Teklifi -Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu, s.19. http://www.sayistay.gov.tr/mevzuat/6085/04%20 6085%20Plan%20Bütçe%20Komisyon%20Raporu.pdf 7 Ayrıntılı bilgi için bknz. Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu, s.21-22-23-24. http://www.sayistay.gov.tr/mevzuat/6085/04%206085%20 Plan%20Bütçe%20Komisyon%20Raporu.pdf 8 Ayrıntılı bilgi için bknz. Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu, s.24-25-26. http://www.sayistay.gov.tr/mevzuat/6085/04%206085%20 Plan%20Bütçe%20Komisyon%20Raporu.pdf 9 Ayrıntılı bilgi için bknz. Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu, s.26-27-28. http://www.sayistay.gov.tr/mevzuat/6085/04%206085%20 Plan%20Bütçe%20Komisyon%20Raporu.pdf Plan ve Bütçe Komisyonunda Teklif in geneli üzerinde yapılan görüşmelerin ardından, daha ayrıntılı bir şekilde incelenebilmesini teminen Teklif in öncelikle bir alt komisyonda ele alınmasına ve alt komisyon çalışmalarını müteakiben görüşmelere devam edilmesine karar verilmiştir. Alt Komisyon; 24.02.2010, 09.03.2010, 10.03.2010, 11.03.2010, 16.03.2010, 17.03.2010, 24.03.2010 ve 31.03.2010 tarihlerinde ilgili kurum ve kuruluş temsilcilerinin katılımlarıyla toplanarak kapsamlı değerlendirmeler yapmış ve Teklif üzerindeki çalışmalarını tamamlamıştır. Alt Komisyonda yapılan müzakerelerde Teklif in maddeleri sırayla ele alınarak metin üzerinde değişiklik ve ilaveler 10 yapıldıktan sonra hazırlanan yeni metin kabul edilerek Kanun Teklifi nin görüşmeleri tamamlanmıştır. Teklif metninde yapılan değişiklik ve ilavelerin yanı sıra Alt Komisyon; Sayıştay tarafından hazırlanacak iç yönetmelikler ve Sayıştay raporlarının Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülme usul ve esasları hakkındaki hususların 11 uygun görüşle Plan ve Bütçe Komisyonunda değerlendirilmesine karar vermiştir. 10 Ayrıntılı bilgi için bknz. Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu, s.28-29-30-31-32-33-34-35 http://www.sayistay.gov.tr/ mevzuat/6085/04%206085%20plan%20bütçe%20komisyon%20 Raporu.pdf 11 Ayrıntılı bilgi için bknz. Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu, s.35-36. http://www.sayistay.gov.tr/mevzuat/6085/04%206085%20 Plan%20Bütçe%20Komisyon%20Raporu.pdf 182 OCAK - ŞUBAT - MART 2011
Mehmet IŞIN Alt komisyonda yapılan müzakerelerin ardından, Plan ve Bütçe Komisyonunun 07.04.2010 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisini temsilen Meclis Başkanvekili Sadık YAKUT ile Sayıştay Başkanlığı, Maliye Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı, Devlet Personel Başkanlığı, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı, Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu, Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, Emniyet Genel Müdürlüğü, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı ve Sayıştay Denetçileri Derneği temsilcilerinin katılımlarıyla yaptığı 38 inci Birleşiminde, Kanun Teklifi nin görüşmelerine Alt Komisyon metni esas alınarak devam edilmesine karar verilmiştir. Alt Komisyon metninin maddeleri sırayla ele alınarak yapılan değişiklik ve ilaveler sonucunda hazırlanan ve TBMM Genel Kurulundaki görüşmelerde esas alınacak metin 12 Plan ve Bütçe Komisyonu tarafından kabul edilmiştir. Ayrıca, Alt Komisyon metni, kanunların hazırlanmasına ilişkin esas ve usuller çerçevesinde atıf yapılan kanunların tarih ve numaraları belirtilerek ve fıkra numaraları eklenerek redaksiyona tabi tutulmuştur. Plan ve Bütçe Komisyonu tarafından kabul edilen metne; Trabzon Milletvekili M. Akif Hamzaçebi, Antalya Milletvekili Osman Kaptan, İzmir Milletvekili Bülent Baratalı, Malatya Milletvekili Ferit Mevlüt Aslanoğlu, Muğla Milletvekili Gürol Ergin ve Tekirdağ Milletvekili Faik Öztrak; komisyonun CHP li üyeleri olarak ayrıntılı şekilde kaleme alınan 40 sayfalık KARŞI OY YAZISI 13 hazırlamışlardır. Milletvekilleri KARŞI OY YAZISI nın Teklifin Bütünü Hakkında Görüşlerimiz bölümünü şu ifadelerle bitirmektedirler. Sayıştay Genel Kurulu, yürürlük ve yürütme dahil 82 maddelik Teklifin, tam 56 maddesinde değişiklik yapılması yönünde görüş bildirmesine rağmen; bir buçuk asırlık bir birikimin taşıyıcısı olan Sayıştay Genel Kurulunun görüşleri Alt Komisyon ve Komisyon görüşmelerinde dikkate alınmamıştır. Görüşmelere Sayıştay kurumunu temsilen katılan Sayıştay Başkanı ile Başkanlık görevlileri, Sayıştay Genel Kurulunu temsil ederek Sayıştayın Kanunundan 12 510 Sıra Sayılı Sayıştay Kanunu Teklifi -Plan ve Bütçe Komisyonu Tarafından Kabul Edilen Metin http://www.sayistay.gov.tr/ mevzuat/6085/05%206085%20plan%20b%c3%bct%c3%a7ede%20 Kabul%20edilen%20Metin.pdf 13 Ayrıntılı bilgi için bknz. Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu, s.41-80. http://www.sayistay.gov.tr/mevzuat/6085/04%206085%20 Plan%20Bütçe%20Komisyon%20Raporu.pdf kaynaklanan kurumsal görüşlerini Komisyona açıklamak yerine, makamları üzerinden Teklif sahiplerinin düşüncelerini Komisyona dikte etme gibi kabul edilemez bir tutum sergilemişlerdir. Sayıştay Genel Kurulu ve Sayıştay Denetçileri Derneğinin görüşlerine ve tüm hata, yanlış ve eksiklikleri bütün açıklığı ile ortaya koyan açıklamalarımıza rağmen, Alt Komisyon ve Komisyon görüşmelerinde ortak aklın gücü, kas gücünün harekete geçirdiği havaya kalkan parmakların sayısına yenik düşmüş; umudumuz Genel Kurul görüşmelerine kalmıştır. Yine Plan ve Bütçe Komisyonu tarafından kabul edilen metne; Sakarya Milletvekili Münir Kutluata, Denizli Milletvekili Emin Haluk Ayhan, Konya Milletvekili Mustafa Kalaycı, Manisa Milletvekili Erkan Akçay ve Antalya Milletvekili Mehmet Günal komisyonun MHP li üyeleri olarak MUHALEFET ŞERHİ 14 düşmüşlerdir. Milletvekilleri MUHALEFET ŞERHİ nde ; TBMM Başkanlığına sunulan 01.02.2010 tarihli Sayıştay Kanun Teklifi, Plan ve Bütçe Komisyonunun 24.02.2010 tarihli gündemine alınmış, Teklifin Alt Komisyon ve Komisyon görüşmeleri 3 ay sürmüştür. Plan ve Bütçe Komisyonunca dağıtılan Kanun Teklifi ile birlikte, Sayıştay Başkanlığı tarafından 15.02.2010 tarihli yazı ekinde gönderilen ve 57 maddeden oluşan Sayıştay Genel Kurulunun Kanun Teklifine dair görüşleri yer almıştır. Ancak gerek Alt Komisyon, gerekse Komisyon görüşmelerinde, Sayıştay ın resmi görüşü niteliğinde olan ve Kanun Teklifi hakkında Sayıştay Genel Kurulunun 57 maddeden oluşan görüşleri hiç dikkate alınmamıştır. Sayıştay Başkanlığını temsilen toplantılara katılan yetkililerin, söz konusu Sayıştay görüşlerini gündeme getirmek yerine tümüyle Kanun Teklifinin sahibi gibi bir tavır sergilemeleri dikkat çekici olmuştur. Dolayısıyla 57 maddeden oluşan Sayıştay Genel Kurulu görüşlerini ve gerekçelerini savunacak yetkililer görüşmelerde yer almamış, böylelikle anılan görüşler hiç değerlendirilememiştir. Yukarıda açıklanan nedenlerle Teklife muhalefet ettiğimizi bilgilerinize arz ederiz. demektedirler. 14 Ayrıntılı bilgi için bknz. Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu, s.81-87. http://www.sayistay.gov.tr/mevzuat/6085/04%206085%20 Plan%20Bütçe%20Komisyon%20Raporu.pdf 183 OCAK - ŞUBAT - MART 2011
Yeni Sayıştay Kanunu nu Yasallaşma Sürecinin; Basında Yer Alan Haberler Ve TBMM de Yapılan Görüşmeler Işığında Değerlendirilmesi CHP ve MHP li milletvekillerinin yanı sıra Şırnak Milletvekili Hasip Kaplan da komisyonunun BDP li üyesi olarak kabul edilen metin için KARŞI OY YAZISI hazırlamıştır. Ancak, Hasip Kaplan ın bu yazısı Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu na eklenmemiştir. Sayıştay Kanunu Teklifi hakkındaki Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu 03.06.2010 tarihinde TBMM Genel Kurulunun onayına sunulmak üzere TBMM Başkanlığına arz edilmiştir. İç Tüzük ün 91 inci maddesi kapsamında değerlendirilerek temel kanun olarak bölümler hâlinde görüşülmesi kabul edilen Sayıştay Kanunu Teklifi ve Avrupa Birliği Uyum ile Plan ve Bütçe Komisyonları Raporları; 510 sıra sayılı Yasa Teklifi olarak, TBMM Genel Kurulu nun 14.10.2010 tarihli 7 nci Birleşim de görüşülmeye başlanmıştır. Alınan karar gereğince, Sayıştay Kanunu Teklifi, İç Tüzük ün 91 inci maddesi kapsamında temel kanun olarak görüşülecektir. Bu nedenle teklif, tümü üzerindeki görüşmeler tamamlanıp maddelerine geçilmesi kabul edildikten sonra bölümler hâlinde görüşülecek ve bölümlerde yer alan maddeler ayrı ayrı oylanacaktır. 7 nci Birleşim in 3. Oturumu nda, teklifin tümü üzerinde; Barış ve Demokrasi Partisi Grubu adına Hakkâri Milletvekili Hamit Geylani, Milliyetçi Hareket Partisi Grubu adına Konya Milletvekili Mustafa Kalaycı, Cumhuriyet Halk Partisi Grubu adına Trabzon Milletvekili Mehmet Akif Hamzaçebi, AK PARTİ Grubu adına İstanbul Milletvekili Alaattin Büyükkaya söz alarak konuşma yapmışlardır 15. Bunların yanı sıra 30 civarında milletvekili de şahısları adına söz talebinde bulunmuşlardır. TBMM Genel Kurulu nun 14.10.2010 tarihli 7 nci Birleşim inde, teklifin tümü ve birinci bölüm üzerindeki görüşmeleri tamamlanmış, verilen aradan sonra Komisyon yetkilileri Genel Kurulda hazır bulunmadığından görüşme ertelenmiştir. Sayıştay Kanunu Teklifinin görüşmelerine 20.10.2010 tarihli 9 uncu Birleşim de devam edilmiştir. Bu birleşimin 4.Oturumu nda iktidar partisinden Giresun Milletvekili Nurettin Canikli, Adıyaman Milletvekili Ahmet Aydın, Konya Milletvekili Orhan Erdem Diyarbakır Milletvekili Osman Aslan ve Osmaniye Milletvekili Durdu Mehmet Katsal imzalı; 15 510 Sıra Sayılı Sayıştay Kanunu Teklifi - TBMM Genel Kurul Görüşme Tutanakları http://www.sayistay.gov.tr/mevzuat/6085/06%20 6085%20Genel%20Kurul%20Tutanaklar%C4%B1.pdf 510 sıra sayılı kanun teklifinin 2 nci maddesinin 1 inci fıkrasının (d) bendinin aşağıdaki şekilde değiştirilmesini arz ve teklif ederiz. d) Performans denetimi: Hesap verme sorumluluğu çerçevesinde idarelerce belirlenen hedef ve göstergeler ile ilgili olarak faaliyet sonuçlarının ölçülmesini, değişiklik önergesi verilmiştir. Bu değişiklik önergesi ile Plan ve Bütçe Komisyonu tarafından kabul edilen metinde 16 ; d) Performans denetimi: Hesap verme sorumluluğu çerçevesinde idarelerce belirlenen hedef ve göstergeler ile ilgili olarak faaliyet sonuçlarının ölçülmesi ve değerlendirilmesi ile kamu kaynaklarının etkin, ekonomik ve verimli olarak kullanılıp kullanılmadığının incelenmesini, şeklinde olan tanımdan ve değerlendirilmesi ile kamu kaynaklarının etkin, ekonomik ve verimli olarak kullanılıp kullanılmadığının incelenmesini ifadeleri çıkartılmak istenmektedir. İktidar partisinin bu değişiklik önergesi ile ilgili olarak, MHP İzmir Milletvekili Oktay Vural, milletin kaynaklarının verimli ve doğru kullanılıp kullanılmadığına; CHP Trabzon Milletvekili Mehmet Akif Hamzaçebi de, Sayıştayın performans denetimi yapıp yapamayacağına ilişkin birer açıklamada bulunmuş 17 ; BDP Batman Milletvekili Hasip Kaplan ise kürsüde söz almasına rağmen süresini susma eylemi gerçekleştirerek tamamlamıştır 18. İktidar partisi milletvekilleri tarafından verilen değişiklik önergesi yine iktidar partisi milletvekillerinin oyları ile kabul edilmiş; sonuç olarak performans denetimi tanımı Hesap verme sorumluluğu çerçevesinde idarelerce belirlenen hedef ve göstergeler ile ilgili olarak faaliyet sonuçlarının ölçülmesi şeklini almıştır. Sayıştay Kanunu Teklifi nin görüşmeleri sırasında bir önergeyle Sayıştayın performans denetiminin ortadan kaldırılmasının hukuk bozuculuğu olduğuna ve Başkanlık Divanının buna müsaade etmemesi gerektiğine ilişkin Oturum Başkanı Sadık Yakut un tutumu hakkında açılan usul tartışması sonunda ise Oturum Başkanı tutumunda bir değişiklik olmadığını açıklamıştır. 16 510 Sıra Sayılı Sayıştay Kanunu Teklifi - Plan ve Bütçe Komisyonu Tarafından Kabul Edilen Metin http://www.sayistay.gov.tr/ mevzuat/6085/05%206085%20plan%20b%c3%bct%c3%a7ede%20 Kabul%20edilen%20Metin.pdf 17 Ayrıntılı bilgi için bknz. TBMM Genel Kurul Görüşme Tutanakları http://www.sayistay.gov.tr/mevzuat/6085/06%206085%20 Genel%20Kurul%20Tutanaklar%C4%B1.pdf 18 Ayrıntılı bilgi için bknz. 22.10.2010 tarihli Taraf Gazetesi Hasip Kaplan dan Suskun Protesto başlıklı haber 184 OCAK - ŞUBAT - MART 2011
Mehmet IŞIN Sayıştay Kanunu Teklifi nin TBMM Genel Kurul Görüşmeleri nin en hararetli tartışmalarına sahne olan 20.10.2010 tarihli 9 uncu Birleşim sonucunda Teklif, birinci bölümünün 5 inci maddesine kadar kabul edilmiş, verilen aradan sonra; Komisyon yetkilileri Genel Kurulda hazır bulunmadığından görüşmeler ertelenmiştir. Sayıştay Kanunu Teklifi nin görüşmelerine 26.10.2010 tarihli 11 uncu Birleşim de devam edilerek teklif birinci bölümünün 8 inci maddesine kadar; 27.10.2010 tarihli 12 nci birleşimde ise teklif birinci bölümünün 19 uncu maddesine kadar kabul edilmiştir. Sayıştay Kanunu Teklifi nin görüşmeleri yaklaşık bir aylık aranın ardından 30.11.2010 tarihli 23 üncü Birleşim ile tekrar başlamış, bu birleşimde teklifin ikinci bölümünün tümü üzerindeki görüşmeler tamamlanmıştır. Sayıştay Kanunu Teklifi nin görüşmelerine 01.12.2010 tarihli 24 üncü Birleşim de devam edilerek teklif ikinci bölümün 49 uncu maddesine kadar, 02.12.2010 tarihli 25 inci Birleşim de ise üçüncü bölümün 65 inci maddesine kadar kabul edilmiştir. Sayıştay Kanunu Teklifi nin TBMM Genel Kurulu ndaki son görüşmeleri 03.12.2010 tarihli 26 ıncı birleşimde olmuştur. Bu birleşimde kanun teklifi hakkındaki görüşmeler tamamlanarak kanun teklifinin tümü için yapılan açık oylamada 268 oy kullanılmış, 14 ret oyuna karşın 254 kabul oyu ile kanun teklifi kanunlaşmıştır. Birleşimi yöneten TBMM Başkan Vekili Nevzat PAK- DİL bu durumu; Saygıdeğer milletvekili arkadaşlarım, böylece 510 sıra sayılı Sayıştay Kanunu Teklifi kabul edilmiştir. Haftalardır süren çok özverili çalışmalarınızdan dolayı ve grup başkan vekili arkadaşlarımızın, grup üyelerinin, milletvekili arkadaşlarımızın gösterdikleri uzlaşma çabası içerisinde bugün bu kanunu, Sayıştayımızın kanununu kabul etmiş oluyoruz. Sayıştayımız için, milletimiz için ve bütün toplumumuz için hayırlar getirmesini diliyorum ve sizlere bu konuda gösterdiğiniz özverili çalışmadan ve ilgiden dolayı ve özellikle grup başkan vekili arkadaşlarım başta olmak üzere, teşekkürlerimi, şükranlarımı sunuyorum. Hayırlı olsun efendim. 19 ifadeleriyle tutanaklara geçirmiştir. 510 sıra sayılı Sayıştay Kanunu Teklifi, 03.12.2010 tarihinde TBMM tarafından kabul edilerek 6085 sayılı Sayıştay Kanunu 20 olarak yasalaşmıştır. 6085 sayılı Kanun 09.12.2010 tarihinde Cumhurbaşkanına sunulmuş, 18.12.2010 tarihinde ise Cumhurbaşkanı tarafından yayımlanması uygun bulunarak Başbakanlığa gönderilmiştir. Sonuç olarak 6085 sayılı Sayıştay Kanunu 19.12.2010 tarih ve 27790 sayılı Resmi Gazete 21 de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 19 510 Sıra Sayılı Sayıştay Kanunu Teklifi - TBMM Genel Kurul Görüşme Tutanakları http://www.sayistay.gov.tr/mevzuat/6085/06%20 6085%20Genel%20Kurul%20Tutanaklar%C4%B1.pdf 20 TBMM Tarafından Kabul Edilen 6085 Sayılı Sayıştay Kanunu http://www.sayistay.gov.tr/mevzuat/6085/07%206085%20 TBMM%E2%80%99de%20Kabul%20Edilen%20Yeni%20 Say%C4%B1%C5%9Ftay%20Kanunu.pdf 21 http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www. resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/12/20101219 KAYNAKLAR 01.01.2010 29.01.2011 Tarihleri Arası İnterpress Medya Takip Merkezi nin Ulusal Günlük Yayın Yapan Gazetelerde Sayıştay Arşiv Taraması (2/594) Esas Numaralı Sayıştay Kanunu Teklifi 510 Sıra Sayılı Sayıştay Kanunu Teklifinin Gerekçesi 510 Sıra Sayılı Sayıştay Kanunu Teklifi - AB Uyum Komisyonu Raporu 510 Sıra Sayılı Sayıştay Kanunu Teklifi - Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu 510 Sıra Sayılı Sayıştay Kanunu Teklifi - Plan ve Bütçe Komisyonu Tarafından Kabul Edilen Metin 510 Sıra Sayılı Sayıştay Kanunu Teklifi - TBMM Genel Kurul Görüşme Tutanakları TBMM Tarafından Kabul Edilen 6085 Sayılı Sayıştay Kanunu 185 OCAK - ŞUBAT - MART 2011