ŞANLIURFA DA SIRA GECESİ GELENEĞİNİN HARRAN ÜNİVERSİTESİ MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ BURÇİN UÇANER 1 GİRİŞ: Binlerce yıllık geçmişe sahip Türk kültür tarihi incelendiğinde; çok çeşitli medeniyetleri, dinleri, kültürleri bünyesinde barındırdığı görülmektedir. 11000 yıllık bilinen tarihi, binlerce yıllık yazılı tarihi ile Şanlıurfa, Akkad lar (M.Ö 2350-2150), Hurriler (M.Ö 2000), Hititler, Aramiler, Assurlar gibi daha pek çok medeniyete evsahipliği yapmıştır. Peygamberler şehri olarak da bilinen Şanlıurfa, din ve medeniyetlerin çıkış ve uğrak yeri olmuştur. Bu yüzden tarihin her safhasında ilgi odağı olmuş, sanat, edebiyat, düşünce ve tarihte çok önemli işlevler görmüştür ( Kurtoğlu, 216 ). Tarih boyunca Urfa da farklı din ve ırklar bir arada yaşadığından birçok kültür ve medeniyetin izlerini burada bulmak mümkündür. Bu kültür öğelerinin en belirgin ve Şanlıurfa ya özgü olanı sıra gecesi geleneğidir. Şanlıurfa da yüzyıllardan beri yaşayan sıra gecesi geleneği günümüzde de etkin bir şekilde devam etmektedir. Geleneksel sıra geceleri; genellikle kış gecelerinde, birbirine yakın yaş grubundaki gençlerin veya orta yaşlardaki arkadaş gruplarının, her hafta başka bir arkadaşın evinde olmak üzere, haftada bir akşam belirli bir niteliğe ve düzene göre sıra ile yaptıkları toplantılardır. Sıra gecelerine benzer geceler Adıyaman da Harefene gecesi, Elazığ da Kürsübaşı, Diyarbakır da Eyvan geceleri adı altında Güneydoğu ve Doğu da pek çok şehirde yapılmaktadır. Günümüzde sıra geceleri eğlence sektörünün bir parçası olarak da karşımıza çıkmaktadır. Aslında sıra geceleri içerik olarak yardımlaşma ve dayanışmanın yoğunlaştığı, güncel konuların, Şanlıurfa nın sorunlarının konuşulduğu ayrıca 1 Harran Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Müzik Öğretmenliği Bölümü Araştırma Görevlisi
hoyratların, gazellerin, türkülerin, şarkıların okunduğu geceler olarak gözlenmektedir fakat her sıra gecesinde müzik olmayabilir. Sıra gecelerinde müzik, genellikle konuşulan konular, karara bağlandıktan sonra icra edilir. Türk Müziği fasıllarında ğu gibi, girişte icra edilecek makama uygun olarak peşrev, divan gibi ( çoğunlukla Urfa Divanı ) açışlarla başlar, arada gazel ve hoyratla devam eder ve daha ritmik şarkı ve türkülerle son bulur. Akbıyık a ( 2001 ) göre Şanlıurfa da müziğin yaygınlaşmasında sıra gecelerinin çok büyük önemi vardır. Şanlıurfalının hayatının önemli bir bölümünde müzik yer aldığından kafası, ruhu, gönlü sürekli müzik ile doludur. Şanlıurfa da çocuklar müzikli bir çevre içine doğarlar. Daha küçük yaşta erkek çocukları aile büyükleri tarafından sıra gecelerine götürülürler. Biraz daha büyüdüklerinde sıra gecelerinde büyüklerine hizmet ederler. Bu şekilde sıra gecelerine katılan erkek çocukları ve gençler; gelenek ve göreneklerini, görgü kurallarını, ilk müzik bilgisi ve terbiyesini ( türküyü, hoyratı, gazeli, makamı vb. ) usta-çırak geleneği içerisinde bu gecelerde öğrenirler. Sıra gecesi geleneği içerisinde kadınlar yer almaz. Müziğe ilgili gençler büyüklerinden görerek enstrüman çalmaya başlarlar. Bu gençler enstrüman çalmanın yanı sıra makama uygun hoyrat, türkü, gazel vb. okuyabilmektedir. Bu nedenledir ki Şanlıurfa açık bir konservatuardır benzetmesi yapılmaktadır. Ancak son yıllarda sosyal çevrenin genişlemesiyle (sinema, tiyatro gibi) gençlerin sıra gecelerine olan ilgilerinin azalmaya başladığı saptanmıştır. Ayrıca gençlerin büyük çoğunluğu para kazanmak amacıyla turistik amaçlı yapılan sıra gecelerindeki müzik gruplarında yer almaktadırlar. Bunlarla birlikte Şanlıurfa da müziğe olan ilgi bir çok resmi kurum ve kuruluş tarafından desteklenmekte, faaliyetler sürdürülmektedir. Bu kurumlar; Kültür Bakanlığı Şanlıurfa Devlet Türk Halk Müziği Korosu, ŞURKAV ( Şanlıurfa İli Kültür Eğitim Sanat ve Araştırma Vakfı ) bünyesinde Türk Halk Müziği Korosu, Türk Sanat Müziği Korosu, Şanlıurfa Belediye Konservatuarı, Şanlıurfa Musiki Cemiyeti, Şanlıurfa Valiliğine bağlı Şanlıurfa Tasavvuf Musikisi Topluluğudur.
Harran Üniversitesi Müzik Öğretmenliği Bölümü nden mezun Kültür Bakanlığı Şanlıurfa Devlet Türk Halk Müziği sanatçısı Halil Altıngöz ile yapılan görüşmede müziğe yönelmesinde ve müziği meslek olarak seçmesinde sıra gecesi geleneğinin çok fazla etkili ğunu dile getirmiştir. Altıngöz eskiden sıra gecelerinde makama ve notaya uygun eserler seslendirildiğini ve kendisinin de bu gecelerde notayı öğrendiğini ifade etmektedir. Ancak günümüzde çok az sıra gecesinde notaya ve makama uygun seslendirmeler yapılmaktadır. Yine eskiden özellikle sıcak yaz aylarında erkekler dağ yatılarına gider orada ev haline getirilmiş mağaralarda 2-3 ay kalır ve günlerce sıra gecesi düzenlerlermiş. Ancak dağ yatıları da günümüzde eskisi kadar devam ettirilmemektedir. Altıngöz, Şanlıurfa da sıra gecelerinin insanların sosyal ilişkilerine çok büyük katkısı ğunun önemle üzerinde durmaktadır. Bu çalışma Sıra Gecesi geleneğinin Harran Üniversitesi Müzik Öğretmenliği Bölümü nde okuyan öğrenciler üzerinde etkisinin olup olmadığını saptamak amacıyla yapılmıştır. Bu amaca yönelik açık uçlu ve çoktan seçmeli 17 sorunun yer aldığı anket soruları oluşturulmuştur. Anketler Harran Üniversitesi Müzik Öğretmenliği Bölümü nde okuyan 96 öğrenciye uygulanmıştır. Bulgular ve Yorum: Tablo 1: Araştırmaya Katılan in Sınıflarına Göre Nereli Olduklarının Dağılımı Sınıf Şanlıurfalı Doğu - Diğer Bölgelerden Güneydoğu Gelen Bölgelerinden Gelen 1.Sınıf 6 22 4 % 6,3 23 4,2 2.Sınıf 2 13 9 % 2,1 13,5 37,5 3.Sınıf 7 10 7 % 7,3 10,4 29,2 4.Sınıf 14 4 0 % 77,8 4,2 0 29 50 17 % 30,2 52,1 17,7
Tablo 2: Bölgelere Göre Sıra Gecesine Katılım Oranları Daha önce sıra Şanlıurfalı Doğu - Diğer gecesine katıldınız mı? Güneydoğu Bölgelerinden Gelen Bölgelerden Gelen EVET 21 16 5 42 % 21,9 16,7 5,2 43,8 HAYIR 8 34 12 54 % 8,3 35,4 12,5 56,3 TOPLAM 29 50 17 96 % 30,2 52,1 17.7 100 Tablo 2 de görüldüğü gibi sıra gecesine katılan öğrencilerin çoğunluğu Şanlıurfalı öğrencilerdir. İkinci sırada % 16,7 lik bir oranla Doğu ve Güneydoğu bölgeleri yer almaktadır. Diğer bölgelerden gelen öğrencilerden ise yalnızca 5 öğrenci sıra gecesine katılmıştır. Ancak bu öğrencilerin turistik ya da eğlence amaçlı yapılan sıra gecelerine katıldıkları bilinmektedir. Tablo 3 : Şanlıurfalı Kız ve Erkek in Sıra Gecesine Katılım Oranları Daha Önce Sıra Gecesine Katıldınız mı? Şanlıurfalı Doğu ve Güneydoğu Bölgelerinden Gelen Diğer Bölgeler Gelen Kadın Evet 4 7 2 13 % 30,8 25,9 22,2 26,5 Hayır 9 20 7 36 % 69,2 74, 77,8 73,5 13 27 9 49 % 100,0 100,0 100,0 100,0 Erkek Evet 21 5 3 29 % 100,0 27,8 37,5 61,7
Hayır 0 13 5 18 % 0 72,2 62,5 38,3 21 18 8 47 % 100,0 100,0 100,0 100,0 Şanlıurfalı kızların yalnızca % 30 u daha önce sıra gecesine katılmış, % 69,2 si daha önce sıra gecesine katılmamıştır. Tablo 2 de görüldüğü üzere Şanlıurfalı kız öğrencilerde ğu gibi, diğer bölgeden gelen kız öğrencilerde de sıra gecelerine katılım oranı çok düşüktür. Sıra gecesine katılan Şanlıurfalı kızlar ise turistik amaçlı yapılan sıra gecelerine katılmıştır. Şanlıurfa da yapılan gerçek sıra gecesi tamamen erkekleri kapsamaktadır. Şanlıurfalı erkeklerin % 100 ü sıra gecesine katılmıştır. Doğu ve Güneydoğu kökenli erkeklerin sadece % 27,8 i sıra gecesine katılmış, %72,2 si sıra gecesine katılmamıştır. Diğer bölgelerden gelen erkeklerin % 37,5 i sıra gecesine katılmış, % 62,5 daha önce sıra gecesine katılmamıştır. Ancak Doğu ve Güneydoğu kökenli erkek öğrenciler ile diğer bölgelerden gelen erkek öğrencilerin çoğunluğunun da yine turistik amaçlı sıra gecelerine katıldığı tespit edilmiştir. Tablo 4: Araştırmaya Katılan Erkek in İlk Olarak Kaç Yaşında Sıra Gecesine Katıldıklarına Göre Nereli Olduklarının Oranı İlk Olarak Kaç Şanlıurfa lı Erkek Doğu ve Güneydoğu Yaşında Sıra Diğer Bölgeler Gecesine Bölgelerinden Gelen Gelen Erkek Katıldınız? Erkek Cevapsız 0 19 7 % 0 70,4 77,8 8-12 11 0 0 % 52,4 0 0 13-16 8 1 0 % 38,1 3,7 0 17-20 2 7 2 % 9,5 25,9 22,2 21 27 9 % 100 100 100
Tablo 4 te araştırmaya katılan erkek öğrencilerden Şanlıurfalı öğrencilerin % 52,4 ü sıra gecesine 8-12 yaş arasında, % 38,1 i 13-16 yaş arasında, % 9,5 i 17-20 yaş arasında sıra gecesine katıldığı görülmektedir. Doğu ve Güneydoğu kökenli öğrencilerin %70,4 ü, diğer bölgelerden gelen öğrencilerin ise %77,8 i sıra gecesine katılmadığından bu soruya cevap vermemiştir. Doğu ve Güneydoğu lu öğrencilerin % 25,9 u, diğer bölgelerden gelenlerin % 22,2 si üniversiteyi kazanıp Şanlıurfa ya geldikten sonra 17-20 yaş arasında sıra gecelerine katılmışlardır. Tablo 5 : Sıra Gecesine Bir Aile Büyüğü Vasıtası ile Katılan Erkek in Nereli Olduklarına Oranı Sıra Gecesine Bir Aile Büyüğü Vasıtası ile Mi Katıldınız? Şanlıurfalı Doğu ve Güneydoğu Bölgelerinden Gelen CEVAPSIZ 0 4 6 % 0 21,1 54,5 EVET 15 3 0 % 78,9 75,0 0 HAYIR 6 11 2 % 60,0 50,0 33,3 21 18 8 % 61,8 40,0 47,1 Diğer Bölgelerden Gelen Tablo 5 te Şanlıurfalı erkek öğrencilerin % 78,9 unun sıra gecesine aile büyükleri vasıtası ile katıldıklarını görülmektedir. Şanlıurfalı erkek öğrenciler ile yapılan görüşmede de, öğrenciler küçük yaşlarda aile büyükleri ile sıra gecelerine katıldıklarını belirtmişlerdir. Doğu ve Güneydoğu bölgelerinden gelen öğrencilerin %75 i aile büyükleri vasıtası ile sıra gecesine katılmış, diğer bölgelerden gelen öğrencilerin hiçbiri aile büyükleri vasıtası ile sıra gecesine katılmamıştır. Tablo 6 : Olduklarına Göre Oranı Arkadaş Çevreleri İle Sıra Gecesi Yapan Erkek in Nereli Siz de Arkadaş Şanlıurfalı Erkek Doğu ve Diğer Bölgelerden Çevreniz İle Sıra Güneydoğu Gelen Erkek Gecesi Yapıyor Musunuz? Bölgelerinden Gelen Erkek CEVAPSIZ 2 6 1 9 % 2,1 6,3 1,0 9,4
EVET 15 2 0 21 % 15,6 2,1 0 21,9 HAYIR 12 42 16 70 % 12,5 43,1 16,7 74,3 29 50 17 96 % 30,2 52,1 17,7 100 Tablo 6 da görüldüğü gibi Şanlıurfalı erkek öğrencilerin % 15,6 si kendi arkadaş çevreleri ile sıra gecesi düzenlemekte, % 12,5 i sıra gecesi düzenlememektedir. Şanlıurfalı gençlerin bir kısmı sıra gecesi düzenlese de, Şanlıurfa da sosyal çevrenin artması ile günümüzde eskiye oranla gençlerin sıra gecelerine katılım oranının düştüğü gözlenmektedir. Sıra gecelerinde yaygın olarak kullanılan enstrümanlar ; Cura, çöğür, bağlama, divan sazı, ud, cümbüş, Urfa Tanburu, kanun, keman, kaval, zurna, davul, def, darbuka, kaşık, zilli maşa, çalpara ve leğendir. Neşetkar ve Rebap isimli iki enstrümanın ise daha önceleri kullanıldığı bilinmektedir. Tablo 7: Bireysel Çalgıları ve Piyanonun Dışında Başka Bir Enstrüman Çalan Erkek in Nereli Olduklarına Oranı Bireysel Çalgınız Şanlıurfalı Erkek Doğu ve Diğer ve Piyanonun Güneydoğu Bölgelerden Dışında Başka Bir Gelen Erkek Enstrüman Bölgelerinden Çalıyor musunuz? Gelen Erkek CEVAPSIZ 0 2 0 2 % 0 100 0 100 EVET 17 10 4 31 % 54,8 32,3 12,9 100 HAYIR 4 6 4 14 % 28,6 42,9 28,6 100 21 18 8 47 % 44,7 38,3 17 100 Anket sonuçlarına göre Şanlıurfalı erkek öğrencilerin % 54,8 i bireysel çalgıları ve piyanonun dışında bir enstrüman çalmaktadır. Şanlıurfalı erkek öğrencilerin bireysel çalgıları büyük oranda sıra gecelerinde kullanılan çalgılardandır. Bireysel çalgıları dışında çaldıkları enstrümanlar da yine sıra
gecelerinde kullanılan enstrümanlardan çoğunlukla bağlama, keman ve vurmalı enstrümanlardandır. Tablo 8 : İlk Müzik Bilgilerini Sıra Gecesinde Aldıklarına Göre Nereli Olduklarının Oranı İlk Müzik Şanlıurfalı Doğu - Diğer Bilgilerinizi Sıra Güneydoğu Gecesinde mi lu Aldınız? kız erkek kız erkek Kız erkek kız erkek CEVAPSIZ 2 0 3 3 0 1 5 4 % 4,1 0 6,1 6,4 0 2,1 10,2 8,5 EVET 0 11 0 1 0 0 0 12 % 0 20,4 0 2,1 0 0 0 25,5 HAYIR 11 10 24 14 9 7 44 31 % 22,4 21,3 49 29,8 18,4 14,9 89,8 66 13 21 27 18 9 8 49 47 % 26,5 44,7 55,1 38,3 18,4 17 100 100 Araştırmaya katılan öğrencilerden, 11 Şanlıurfalı erkek öğrencinin (Şanlıurfalı erkek öğrencilerin yaklaşık yarısı) ilk müzik bilgilerini sıra gecelerinde aldığı görülmektedir. Tablo 9: Sıra Gecesi Geleneğinin Erkek in Çaldıkları Enstrümanları Seçmelerinde Etkisinin Nereli Olduklarına Oranı Çaldığınız Şanlıurfalı Doğu ve Diğer enstrümanı seçmenizde sıra Güneydoğu Bölgelerden Gelen gecesi geleneğinin etkisi mu? Bölgelerinden Gelen Cevapsız 0 2 0 2 % 0 11,1 0 4,3 hiç etkisi olmadı 5 14 8 27 % 23,8 77,8 100,0 57,4 Çok az etkisi 2 1 0 3 % 9,5 5,6 0 6,4 orta derecede 4 etkisi 1 0 5 % 19,0 5,6 0 10 Oldukça etkisi 9 0 0 9
% 42,9 0 0 19,1 Çok Etkisi Oldu 1 0 0 1 % 4,8 0 0 2,1 21 18 8 47 % 100,0 100,0 100,0 100,0 Bu soruda kızların büyük çoğunluğu üzerinde, sıra gecelerinin, çaldıkları enstrümanları seçmelerinde etkisi olmadığından kız öğrencilerin payları dikkate alınmamıştır. Şanlıurfalı erkek öğrencilerin büyük çoğunluğu sıra gecesine katılmasına rağmen % 23,8 i enstrüman seçimlerinde sıra gecesi geleneğinin hiç etkisi olmadığını, % 19 u orta derecede etkisi ğunu belirtmiş, % 42,8 i etkisi, % 4,8 i çok etkisi cevaplarını vermiştir. Doğu ve Güneydoğu kökenli öğrencilerin % 77,8 i hiç etkisi olmadı, % 5,6 sı etkisi olmadı, % 5,6 sı orta derecede etkisi şeklinde görüşlerini belirtmişlerdir. Diğer bölgelerden gelen öğrencilerin % 100 ü hiç etkisi olmadı cevabını vermiştir. Ankete katılan Şanlıurfalı erkek öğrencilerin enstrüman seçimlerinde ise sıra gecesi geleneğinin önemli bir etkisi olmadığı görülmektedir. Tablo 10 : Sıra Gecesi Geleneğinin Erkek in Hoyrat ya da Gazel Öğrenmelerindeki Hoyrat Öğrenmenizde Sıra Gecesi Geleneğinin Etkisi Oldu mu? Şanlıurfalı Doğu - Güneydoğu lu Etkisinin Nereli Olduklarına Oranı Diğer Bölgelerden Gelen Cevapsız 0 2 0 2 % 0 4,3 0 4,3 hiç etkisi olmadı 1 8 8 17 % 5,9 17 17 36,2 Çok az etkisi 2 0 0 2 % 4,3 0 0 4,3 orta derecede etkisi 2 3 0 5 % 4,3 6,4 0 10,6 Oldukça etkisi 5 5 0 10 % 10,6 10,6 0 21,3 çok etkisi 11 0 0 11
% 23,4 0 0 23,4 21 18 8 47 % 44,7 38,3 17 100 Şanlıurfalı erkek öğrencilerin çoğunluğunun sıra gecelerinde hoyrat öğrendiği anlaşılmaktadır. Diğer bölgelerden gelen erkek öğrencilerin hoyrat öğrenmelerinde sıra gecesi geleneğinin hiç etkisi olmamıştır. Tablo 11: Sıra Gecesi Geleneğinin Erkek in Türkü Öğrenmelerindeki Etkisinin Nereli Olduklarına Oranı Türkü Öğrenmenizde Şanlıurfalı Doğu ve Güneydoğu Diğer Bölgelerden Sıra Gecesi Gelen Geleneğinin Etkisi Bölgelerinden Gelen Oldu mu? Cevapsız 0 2 0 2 % 0 4,3 0 4,3 hiç etkisi olmadı 0 5 8 13 % 0 10,6 17 27,7 Çok az etkisi 1 2 0 3 % 2,1 4,3 0 6,4 orta derecede etkisi 9 5 0 14 % 19,1 10,6 0 29,8 Oldukça etkisi 6 3 0 9 % 12,8 6,4 0 19,1 çok etkisi 5 1 0 6 % 10,6 2,1 0 12,8 21 18 8 47 % 44,7 38,3 17 100 Tablo 11 de görüldüğü gibi araştırmaya katılan Şanlıurfalı erkek öğrencilerin neredeyse tamamının türkü öğrenmelerinde sıra gecelerinin çok büyük etkisi ğu belirlenmiştir. Sıra geceleri Doğu ve Güneydoğu bölgelerinden gelen erkek öğrencilerin türkü öğrenmelerinde kısmen etkili olmuştur. Ayrıca Şanlıurfalı öğrencilerin THM derslerindeki başarıları sıra geceleri ile ilişkilendirilebilir. Diğer bölgelerden gelen erkek öğrencilerin türkü öğrenmelerinde sıra gecesi geleneğinin hiçbir etkisi olmamıştır.
Tablo 12: Sıra Gecesi Geleneğinin Erkek in Şarkı Öğrenmelerindeki Etkisinin Nereli Olduklarına Oranı Şarkı Öğrenmenizde Şanlıurfalı Doğu ve Diğer Sıra Gecesi Güneydoğu Bölgelerden Geleneğinin Etkisi Gelen Oldu mu? Bölgelerinden Gelen Cevapsız 0 2 0 2 % 0 4,3 0 4,3 hiç etkisi olmadı 0 7 8 15 % 0 14,9 17 31,9 Çok az etkisi 2 5 0 7 % 4,3 10,6 0 14,9 orta derecede etkisi 8 0 0 8 % 17 0 0 17 Oldukça etkisi 6 3 0 9 % 12,8 6,4 0 19,1 çok etkisi 5 1 0 6 % 10,6 2,1 0 12,8 TOPLAM 21 18 8 47 % 44,7 38,3 17 100 Sıra geceleri Şanlıurfalı erkek öğrencilerin çoğunluğunun şarkı öğrenmelerini büyük ölçüde etkilemiştir. Doğu ve Güneydoğu lu erkek öğrencilerin şarkı öğrenmelerinde sıra geceleri kısmen etkili olmuştur. Diğer bölgelerden gelen erkek öğrencilerin şarkı öğrenmelerinde ise sıra gecesi geleneğinin hiçbir etkisi olmamıştır. Tablo 13: Sıra Gecesi Geleneğinin Erkek in Makam Öğrenmelerindeki Etkisinin Nereli Olduklarına Oranı Makam Şanlıurfalı Erkek Doğu ve Diğer Öğrenmenizde Sıra Güneydoğu Bölgelerden Gecesi Geleneğinin Gelen Erkek Etkisi Oldu mu? Bölgelerinden Gelen Erkek Cevapsız 0 2 0 2 % 0 4,3 0 1,3 hiç etkisi olmadı 3 7 8 18 % 6,4 14,9 17 38,3 Çok az etkisi 0 2 0 2 % 0 4,3 0 4,3 orta derecede etkisi 3 2 0 5 % 6,4 4,3 0 10,6 Oldukça etkisi 10 5 0 15
% 21,3 10,6 0 31,9 çok etkisi 5 0 0 5 % 10,6 0 0 10,6 21 18 8 47 % 44,7 38,3 17 100 Araştırma sonucunda sıra geceleri Şanlıurfalı erkek öğrencilerin büyük bölümünün makam öğrenmelerinde etkili olmuştur. Doğu ve Güneydoğu lu erkek öğrencilerin makam öğrenmelerinde kısmen, diğer bölgelerden gelen erkek öğrencilerin makam öğrenmelerinde ise hiç etkili olmamıştır. Tablo 14: Sıra Gecesi Geleneğinin Erkek in Usul Öğrenmelerindeki Etkisinin Nereli Olduklarına Oranı Usulleri Şanlıurfalı Erkek Doğu ve Diğer Bölgelerden Öğrenmenizde Sıra Güneydoğu Gelen Erkek Gecesi Geleneğinin Etkisi Oldu mu? Bölgelerinden Gelen Erkek Cevapsız 0 2 0 2 % 0 4,3 0 4,3 hiç etkisi olmadı 3 11 8 22 % 6,4 23,4 17 46,8 Çok az etkisi 2 1 0 3 % 4,3 2,1 0 6,4 orta derecede etkisi 9 4 0 13 % 19,1 8,5 0 27,7 Oldukça etkisi 2 0 0 2 % 4,3 0 0 4,3 çok etkisi 5 0 0 5 % 10,6 0 0 10,6 21 18 8 47 % 44,7 38,3 17 100 Sıra gecelerinin Şanlıurfalı erkek öğrencilerin ve Doğu ve Güneydoğu Bölgelerinden gelen erkek öğrencilerin şarkı, türkü, hoyrat, makam öğrenmeleri üzerinde etkili olmasına rağmen, usulleri öğrenmelerinde pek etkili olmadığı görülmektedir.
Tablo 15: Sıra Gecesi Geleneğinin Erkek in Müzik Eğitimini Meslek Olarak Seçmelerindeki Etkisinin Nereli Olduklarına Oranı Müzik Eğitimini Meslek Olarak Seçmenizde Sıra Gecesi Geleneğinin Etkisi Oldu mu? Şanlıurfalı Doğu ve Güneydoğu Bölgelerinden Gelen Diğer Bölgelerden Gelen Cevapsız 0 2 0 2 % 0 4,3 0 4,3 hiç etkisi olmadı 7 13 8 28 % 14,9 27,7 17 59,6 Çok az etkisi 6 2 0 8 % 12,8 4,3 0 17 orta derecede etkisi 3 1 0 4 % 6,4 2,1 0 8,5 Oldukça etkisi 0 0 0 0 % 0 0 0 0 çok etkisi 5 0 0 5 % 10,6 0 0 10,6 21 18 8 47 % 44,7 38,3 17 100 Burada da sıra gecesi geleneğinin Şanlıurfalı erkek öğrencilerin meslek seçimlerine olan etkisi görülmektedir. Şanlıurfalı erkek öğrencilerin % 14,9 u sıra gecesinin müzik eğitimini meslek olarak seçmelerinde hiç etkisi olmadığını, % 12,8 i çok az etkisi ğunu, % 6,4 ü orta derecede etkisi ğunu, % 10,6 sı çok etkisi ğunu söylemişlerdir. Diğer bölgelerden gelen erkek öğrencilerin müziği meslek olarak seçmelerinde sıra gecesi geleneğinin hiçbir etkisi olmamıştır
SONUÇ Sıra gecelerinin Harran Üniversitesi Müzik Öğretmenliği Bölümü i üzerindeki etkisi, cinsiyete bağlı olarak farklılık göstermektedir. Yapılan araştırma sonucunda kız öğrencilerin neredeyse tamamı ilk olarak 17-20 yaş arasında, turistik ya da eğlence amaçlı yapılan sıra gecelerine katıldıklarını belirtmişlerdir. Sıra gecelerinin Şanlıurfalı kız öğrenciler üzerinde önemli bir etkisinin olmadığını söyleyebiliriz. Sıra gecelerinin Şanlıurfalı erkek öğrenciler üzerinde kça etkili, Doğu ve Güneydoğu dan gelen erkek öğrenciler üzerinde kısmen etkili, diğer bölgelerden gelen öğrenciler üzerinde ise hiç etkili olmadığı saptanmıştır. Sıra gecelerinin Şanlıurfalı erkek öğrenciler üzerindeki etkisi müzik eğitimine olumlu yönde katkılar sağlamaktadır. müzik öğretmenliği bölümündeki eğitimlerinden önce, sıra gecelerinde aldıkları temel müzik eğitimi sayılabilecek bilgileri edindiklerinden diğer müzik türlerini kavrayabilme ve farklı müzik aletlerini icra edebilme yetenekleri olumlu yönde ön plana çıkmaktadır. Okul haricinde de müzikle iç içe olmaları, kendilerini geliştirme ve ifade etmelerinde etkili olmaktadır. Öğrencinin kendi müzik yaşantısında edindiği bu bilgi ve deneyimler, mesleğe atıldıklarında daha sosyal, bilinçli birer öğretmen olmalarına olanak sağlamaktadır. Bu gelişmeler de öğrencinin müziği araç değil amaç olarak görmesine katkı sağlamaktadır.
KAYNAKLAR: 1- Ali Uçan, Müzik Eğitimi, Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları 1997 2-A.Cihat Kürkçüoğlu, Müslüm Akalın.,Sabri Kürkçüoğlu, Selahaddin E. Gülen, Şanlıurfa, Ankara: Şurkav Yayınları 2002 3-Abuzer Akbıyık, Edessa Dergisi, İstanbul:Alfa Yayınları 1998 4-Can Etili Ökten, Gap Çerçevesinde Halk Kültürü Sempozyumu, Güneydoğu Projesi Çerçevesinde Türk Halk Müziğinin Yeri ve Önemi, Kültür Bakanlığı 2001