Atıksu Miktarlarının Belirlenmesi ÇEV 314 Yağmursuyu ve Kanalizasyon Öğr. Gör. Özgür ZEYDAN http://cevre.beun.edu.tr/zeydan/ Temel Kavramlar Kullanılmış suların (atıksu) deşarj edildiği ortama alıcı ortam (receving body) denir. Atık sularıve yağmur sularınıalıcıortama götüren ve atık suların deşarj edilmeden önce temizlenmesini sağlayan tesislerin tümüne Çevre Sağlığı Tesisleri adı verilir. Çevre sağlığıtesisleri, halk sağlığıaçısından büyük önem taşımaktadır. (Salgın hastalıkların önlenmesi, sel kontrolü vb.)
Kanalizasyon ve Yağmursuyu Şebekesi Atık suların ve yağmur sularının birlikte taşıdığısistemler Birleşik Sistemolarak adlandırılır. Bu suların ayrıayrıtaşındığısistem ise Ayrık Sistem olarak adlandırılmaktadır. Ayrık Sistem http://www.moosejaw.ca/?service=sewer-systems
Ayrık Sistem http://www.utilitieskingston.com/water/seweroverflows.aspx Birleşik Sistem http://techalive.mtu.edu/meec/module21/wwtreatmentprocess.htm
Ayrık ve Birleşik Sistem Her iki sistemin de avantajları ve dezavantajları mevcuttur. Birleşik Sistem Avantajları??? Dezavantajları??? Ayrık Sistem?????? Birleşik Sistem - Avantajları Tek kanal kullanılır. İnşaat maliyeti düşüktür.
Birleşik Sistem - Dezavantajları Debinin değişken olması Yağışlımevsimde kanal kapasitesi yetersiz kalabilir, alçak kotlarda yer alan binaların bodrum katlarını su basabilir. Kurak mevsimde asgari hız sağlanamayabilir, kanalların dibinde katımadde çökelmesi görülebilir. Atıksu artıma tesisine gelen debi fazladır. Daha büyük kanallara ihtiyaç duyulur. Pompa istasyonlarıkullanılmasıhalinde pompalama maliyeti daha yüksektir. The sewer system cannot handle the volume of runoff Source: USGS (2009)
Ayrık Sistem - Avantajları Yağmur sularıkirlenmez. Yağmur suyunu atıksuartıma tesisine kadar taşımak yerine en yakın alıcıortama vermek mümkündür. Atıksuarıtma maliyeti daha düşüktür. Ayrık Sistem - Dezavantajları İki ayrıkanal inşa edilmek zorundadır. Maliyeti daha yüksektir.
Ayrık Sistem http://www.sswm.info/category/implementation-tools/wastewatercollection/hardware/sewers/separate-sewers Atıksu Miktarlarının Belirlenmesi Kanalizasyon şebekesinin tasarımı(hidrolik hesaplarının yapılabilmesi) için öncelikle oluşacak atıksudebilerininbilinmesi gerekmektedir. Genellikle kullanılan su miktarının %70 ile %110 u (kuyu suyu kullanımına bağlı olarak) atıksuya dönüşmektedir.
Su Kullanımını Etkileyen Faktörler Şehrin büyüklüğü İklim Suyun kalitesi Basınç Nüfusun özellikleri Su sayaçlarının bulunması Ekonomik düzey Nüfus yoğunluğu Sanayileşme düzeyi Suyun maliyeti Evlerde Su Kullanımı http://www.limitsizenerji.com/cevre/yesil-yasam/927-gri-su-gerikazanim-sistemi
Q: debi (L/s) N: nüfus Atıksu Debisi N q W A Q evsel = = 860 860 qmax: günlük maksimum su kullanımı 860: dönüşüm faktörü(1 gün = 860 sn.) W: nüfus yoğunluğu (kişi/hektar) A: alan (hektar) max q max Su Kullanımı ve Atıksu Oluşum Miktarları 2010 yılıverilerine göre belediyelerde çekilen kişi başıgünlük ortalama içme ve kullanma suyu miktarının217litre olduğu tespit edilmiştir. (TUİK BELEDİYE SU İSTATİSTİKLERİ, 2010) 2010 yılıverilerine göre belediyelerden kanalizasyon şebekesi ile alıcıortamlara deşarj edilen kişi başıgünlük atıksumiktarının182litre olduğu tespit edilmiştir. (TUİK BELEDİYE ATIKSU İSTATİSTİKLERİ, 2010) Türkiye de atıksuoluşum oranı= 182 / 217 *100 = % 84.3 Güncel istatistikler için: TUİK Çevre İstatistikleri (http://www.tuik.gov.tr/)
Su Kullanımı ve Atıksu Oluşum Miktarları Yıl Belediyelerde kişi başı çekilen günlük su miktarı (litre/kişi-gün) Deşarj edilen kişi başı atıksu miktarı (litre/kişi-gün) Atıksu oluşum oranı 2001 252 147 58.3 2002 255 154 60.4 2003 259 173 66.8 2004 255 174 68.2 2006 245 181 73.9 2008 215 173 80.5 2010 217 182 83.9 Atıksu Debileri Atıksu Kaynağı Evsel Atıksu Geniş müstakil ev Tipik müstakil ev Apartman dairesi Kamp ve oteller Resort otel Kamplar - karavan parkları Otel Atıksu Debisi (gal/kişi/gün) 100 75 60-75 100-150 35 50 Atıksu Debisi (L/kişi/gün) 378 283.5 227-284 378-567 132.3 189 Kaynak: Benefield & Randall, Biological Process Design for Wastewater Treatment, Prentice Hall, Inc.1980
Okullar Yatılı Okullar Okullar (kafeteryalı) Okullar (kafeteryasız) Restoranlar Her için Her müşteri için Her servis edilen yemek Terminaller Her için Her yolcu için 75 20 15 30 7-10 4 15 5 283.5 75.6 56.7 113.4 26.5-37.8 15.12 56.7 18.9 Hastaneler Ofisler Tiyatro-Sinema (koltuk bş.) 150-300 15 3-5 567-1134 56.7 11.3-18.9 Atıksu Debileri Endüstri Yiyecek Şeker Pancarı Şeker Kamışı Mezbaha Meyve / Sebze konserveleme İçecek Bira Süt Viski Meşrubatlar Su ihtiyacı 27 m 3 /ton 3 m 3 /ton 5 m 3 / 1000 kg canlı hayvan 8-80 m 3 /ton Atıksu Miktarı Kullanılan suyun %89.5'i 500 L/ton Kullanılan suyun %96.8'i Kullanılan suyun %67'si 10-15 L / L bira 2-10 L / L süt 20 L / L viski 2-5 L / L meşrubat
Kağıt Kağıt hamuru üretimi Kağıt hamuru beyazlatma Kağıt üretimi Entegre üretim Tekstil Pamuk Yün Suni İpek Naylon Polyester 120-750 L / kg ürün -200 m 3 /ton 80-200 m 3 /ton -120 m 3 /ton 90-230 m 3 /ton Kullanılan suyun %93'ü 500-600 L / kg ürün 25-58 L / kg ürün 100-150 L / kg ürün 67-133 L / kg ürün Kimya Rafineriler Sabun üretimi Deterjan üretimi Metal kaplama Deri imalatı 200-0 L / varil 200 m 3 /ton 13 m 3 /ton 1-25 L / L kaplama solüsyonu 2-8 m 3 / 100 kg deri Kaynak: Arceivala, Çevre Kirliliği Kontrolünde Atıksu Arıtımı (Çev: Balman), McGraw Hill, Inc, 1998
Ticari İşletmelerin Atıksu Miktarları Kaynak Havalimanları Atomobil bakım istasyonları Bar Çamaşırhane Otel Birim yolcu araç işçi müşteri makine yıkama müşteri Debi (L/birim/gün) 10 50 8 50 2200 190 190 Kaynak: Tchobanoglous, Wastewater Engineering: collection and pumping of wastewater, Metcalf % Eddy, Inc., 1981 Ticari İşletmelerin Atıksu Miktarları Motel Apart daire Pansiyon Ofis Restoran Mağaza AVM kişi kişi kişi yemek tuvalet park yeri 120 200 150 55 10 2000 4
Kamu Kurumları Atıksu Miktarları Kaynak Birim Debi (L/birim/gün) Hastane (tedavi) yatak 650 Hastane (akıl hastalıkları) yatak 0 Cezaevi tutuklu 450 Huzurevi sakin 350 Okul (kafeterya, spor salonu, duş) öğrenci 80 Okul (kafeterya) öğrenci 60 Okul (spor salonu, duş) öğrenci Yatılı okul öğrenci 280 Yurt kişi 150 Kaynak Kafeterya Kamp alanı Tiyatro Rekreasyon Kaynaklı Atıksu Miktarları Kahve dükkanı Yemek salonu Yüzme havuzu Birim müşteri kişi müşteri servis müşteri koltuk 120 Kaynak: Tchobanoglous, Wastewater Engineering: collection and pumping of wastewater, Metcalf % Eddy, Inc., 1981 Debi (L/birim/gün) 6 20 30 10
İnfiltrasyon Debileri Alana göre: 0.25 0.80 L/s/ha Kanal sisteminin boyuna göre: 0.5 0.8 L/s/km Boru çapına göre: 2.5 L/s.m.km (çap. boru uzunluğu) Projelendirme Kriterleri İller Bankası Nüfus Atıksu miktarı (lt/kişi-gün) < 10.000 80 10.000-50.000 90 50.000-100.000 100 30