Çocuğumun Korkuları Var Ne Yapmalıyım? Korku, canlı varlıkların görünen ve görünemeyen tehlikeler karşısında gösterdikleri en doğal tepkidir. Aslında her korku, canlıyı uyaran ve kendini savunmasını sağlayan yararlı bir düzenektir. Genellikle yeni olan ve bilinmeyen her şey ürküntü verir. Çocuğun güçsüzlüğü ve bilmediklerinin çokluğu düşünülürse, özellikle ilk yıllarda korkuların bolluğu anlaşılır. Çocuklar çevrelerini tanıdıkça, beden gücü ve zihin yetenekleri geliştikçe korkularını bir bir yener. İnsan yavrusu korkularını yene yene olgunlaşır. Örneğin bir bebek için her şey korkutucudur. Gürültüler, aşılmamış bir nesne, bir yabancı yüz Bebek acıkma, susama, altını ıslanması gibi kendinin içinden gelen nedenlerde de korku tepkisi gösterir. 2 3 yaş çocukları yüksek seslerden, tuvaletin çekilmesinden, elektrik süpürgesinden, gök gürültüsünden ürkerler. 3 4 yaşlarında buna karanlık, dilenci, hırsız, polis ve öcü korkuları eklenir. (Bölükbaşı, 2004) Deneyimi az olan ve hayal gücü geniş olan çocuklar gördüklerini ve duyduklarını gerçekçi, olarak algılayamaz. Gördükleri ve duydukları şeyleri abartarak, çarpıtarak, süsleyerek korkulu sonuçlar çıkarırlar. Çocukluk çağının bu özelliği sebebiyle çocukları korkak yetiştirmek çok kolaydır. Bazı korkular da ailenin etkisi olmaz. Aile ve çocuğun elinde olmayan nedenlerle çocukta korkular oluşabilir. Kaza geçirmek, evin soyulması, ev dışında korkutulmak, deprem, su baskını, yıldırım, yakının kaybedilmesi, istismar gibi sebepler korkunun yetişkinliğe kadar sürmesine sebep olur. Korkuları Olan Çocukların Ailelerine Şu Önerilerde Bulunabiliriz; Çocuğunuza sevgi ve hoş görüyle yaklaşın, Anlattıkları şeyleri dinleyin ve eleştirmeyin, En küçük bir korku durumunda hemen telaşa kapılmayın, 1 / 7
Korkuları karşısında sert tepkiler vermekten kaçının, Korkularından dolayı çocuğu ayıplamayın korkunun üzerine gitmeyin, Korkunun nedenlerini araştırın, Ev içinde korkutucu unsurların olup olmadığına bakın, Çocuk oyundan ve arkadaştan yoksunsa buna olanak sağlayın, Kendi işini kendisinin görmesini sağlayın, Çocuğa süre tanıyın, korkuyu başka bir korkuyla değiştirmeye çalışmayın, Sudan korkan bir çocuğu zorla ve bağırta bağırta denize ve havuza sokmaya çalışmayın. Bırakın çocuk sahilde veya havuzun kenarında oynasın. Küçük bir havuz yaparak suyla barışmasını sağlamaya çalışın, Korku durumu ilerlemişse ve çocuğun yaşamını etkilemeye başlamışsa en kısa zamanda bir uzmandan yardım alın. Karanlık Korkusu Çocuğunuz sık sık karanlıktan korktuğunu dile getiriyorsa veya karanlık bir ortama girince hemen tedirgin olup yanınıza geliyorsa, çocuğunuzda karanlık korkusu var demektir. Bu durumda öncelikle çocuğun korkusunun sebebini anlamanız gerekmektedir. Korkusuna sebep olan şey somutsa ve çocuğun haklılık payı varsa ortamı korkmayacağı şekilde düzeltin. Ancak korku sebebi hayali ise yapılması gereken şey; çocuğa korku duygusunu unutturmaktır. Çocuğu karanlıktan korkmaması için saatlerce ikna etmeye çalışmayın. Çocuğa anlayışla yaklaşın ve yanında olduğunuzu hissettirin. Çocuğunuz anne korkuyorum ışığı aç demeden ışığı açmalısınız çünkü çocuk korkuyu ne kadar az hatırlarsa unutması o kadar kolay olur. Korkusunu üzerine kesinlikle gitmeyin çünkü bu şekilde korkusu daha da büyür. (Aktosun, 2006) 2 / 7
Çocukların karanlık korkusu zamanla azalır ve sonunda kaybolur. Karanlık korkusu devam ederse bir uzmana başvurmayı ihmal etmeyin. Okul Korkusu Okul korkusu olan çocuklar tipik olarak okula gitmeyi reddederler ya da orada iken ciddi kaygılar içindedirler. Genellikle belli belirsiz mide bulantıları baş ve boğaz ağrısı yakınmalarıyla birlikte görülür. Okul korkusu orta çocukluk döneminde sıklıkla görülen bir sorundur. Kızlarda erkeklere nazaran daha fazla görülür ama hemen hemen aynı sıklıkla görülür. (Onur, 1998) Okula karşı rahatsızlık hisseden çocukların önceki yaşantılarına baktığımızda aileleri tarafından aşırı derecede özenle yetiştirildiklerini görürüz. Bu çocukların mutlu olmaları adına bir dedikleri iki edilmemiştir ailede. Hiçbir sorumluluk yüklenmemiştir bu çocuklara ve ailelerinden ayrı olduklarında kendilerinin yalnız hissederler. Başarısız olacaklarından korkarlar ve okul sorumluluğunu reddedeler. (Aktosun, 2006) Ebeveyn ne yapmalıdır? Çocuğa sevgi ve hoşgörüyle yaklaşılmalıçocuğun okulu ve çevresini tanıması sağlanmalı, Çocukla okulun ilk günleri beraber okula gidilebilir ama dersin sonuna kadar çocuğu bahçede beklenmemeli. Ve bu durumda belli bir süre sonra bırakılmalı, çocuğun okula kendi kendine gitmesi sağlanmalı, Çocuklara sorumluk verilmeli ve kendi işini kendisini yapması sağlanmalı, Çocuğa bağımlı olunmamalı ki çocukta anne babaya bağımlı olmasın, Okula başlamamış çocuklara söylenen şeylere dikkat etmeliyiz. 3 / 7
Okuldan çocuğun korkmasına neden olabilecek şeyler, orda biz yokuz orda ne yapacaksın bakalım tarzında söylemlerden kaçınmalıyızçocuğun okula gitmek istememesi durumunda zor kullanma olmamalı, Çocuğa devamlı okulda yapması gerenleri ve ödevlerini hatırlatmayın, Anne baba çocuğu okula göndermede kararlı olmalı, Okulla ve doktorla konuşup bedensel rahatsızlıklar için çocuğun eve gönderilmemesi sağlanmalı, Çocukların Berber Korkusu Çocuklarda berber korkusu gayet doğaldır. Kendisine doğru makasla yaklaşan bir yabancı gördüğünde, çocuğunuzun kıvranmasına, kaçmasına ve çok korkmasına şaşırmamak mümkün değil. Bu bir yana, ara sıra çocuğunuzun saçının kesilmesi gereklidir. Ancak bunu çocuğa anlatmak bazen zor olacaktır. O zaman ne yapmalı? Çocuğu berbere gitmeye nasıl ikna etmeli? Bu gibi sorular mutlaka cevaplandırılmalıdır. Aksi takdirde çocuğun psikolojisi bozulabilir çocukta berber korkusu gelişebilir. Berber Korkusu Yaşayan Çocuklara Nasıl Yardım Edilmeli Saçın tekrar uzadığını açıklayın. Bazı küçük çocuklar saç kesilmesini, vücudun başka herhangi bir yerinin kesilmesi gibi algılar.bir berberi çalışırken seyredin. Bir berber dükkânını ziyaret edin ve küçük çocuğunuzun kucağınızda, diğer çocukların saçlarının kesilmesini sağlayın. Saç kestirme işlemini, çocuğunuzun ters veya yorgun olduğu dönemlere, aç olduğu zamanlara, berberin aceleci olduğu zamanlara denk getirmeyin.çocu 4 / 7
ğun saçını yıkatılmasına gerek yok. Çünkü çocuk berberden korktuğu için uzun süre berberde kalmak istemeyecektir, Çocuğunuzu kucağınıza alın ve sandalyeye öyle oturun. O büyük, yüksek koltukta kendisini yalnız hissedip, korkabilir Bir ödül planlayın. Unutmayın ki ödül onun daha olumlu bakmasını sağlar. Küçük çabaları büyük övgülerle karşılayın. Küçük çocuğunuzun en küçük uyum gösterme çabasını alkışlayın. Saç kesiminin büyük bir bölümü çekişme ile geçse bile övgü yağdırın ve eleştiriden kaçının.saç kesimini siz üstlenin.k üçük çabaları büyük övgülerle karşılayın. Saç kesimi ağlamayla geçmiş olsa bile övgü yağdırmaya devam edin ama eleştiri yapmaktan kesinlikle kaçının. Çocuğumun Doktordan Korkmaması İçin Ne Yapmalıyım? Çocuğunuzun doktorun odasında huysuzluk yapmasını, ağlamasını istemiyorsanız bebeklik döneminden itibaren dikkatli olmanız gerekir. Sizin ve doktorun olumlu yaklaşımı bebeğinizin muayeneyi bir oyun gibi algılamasına yol açar. Eğer 2 yaşındaki bebeğiniz doktorun odasına girer girmez huysuzlanmaya ve ağlamaya başlıyorsa bilin ki hafızasında kalan görüntülerin, yaşadığı kötü deneyimlerin etkisi altındadır. Bu anıların tekrar edeceği korkusuyla istemediğini anlatmaya çalışıyor, bu yüzden ağlamaya devam ediyordur. Böyle bir durumu yaşamak hiçbir anne için hoş değil. Üstelik bu ağlamaların, ağlama krizine dönüşme ihtimali de vardır. Bazı tedbirler almanızda fayda var. Fotoğraf Gösterin: Bunun için öncelikle muayene edilen bir çocuk fotoğrafı bularak ya da çocuk muayenesini içeren bir öykü kitabı alarak işe başlayabilirsiniz Doktorculuk Oynayın: Çocuklar için oyun oynamak temel ihtiyaçlardandır. Bu dönemde oyunlarının arasına 5 / 7
doktorculuğu da katabilirsiniz. Doktoru Tehdit Aracı Yapmayın: Toplumumuzda sık kullanılan tehditlerden biri de iğne yapmaktır Bu korkularla büyütülen çocuğunuz doktorun iğne verdiğini yaşadığı tecrübelerle öğrendiği zaman kıyameti koparır. Yanlış Yönlendirmeyin: Sakın doktora giderken başka bir yere gideceğinizi söylemeyin. Parka götürüyordum, doktorumuzun önünden geçerken hadi bir girelim derseniz çocuğunuz kendisini aldatılmış hisseder. Onun için mutlaka doğruyu söyleyin Ödüllendirin: Doktora gitmeden önce beraberce plan yapın. Muayene sonunda onun eğlenebileceği ve zevk alabileceği saatler yaşatın. Korkularınızı Yansıtmayın: Çocuklarınıza kendi endişe ve korkularınızı yansıtmayın. Hastalığını anladığınızda yapacağınız tek şey, sakin olmaktır. Muayene sırasında da endişeli ve korku dolu bir yüzle çocuğunuza bakmayın. 6 / 7
www.muhsinyazici.com 7 / 7