İstanbul Aydın Üniversitesi 6. Sağlık Yönetimi Bölüm Başkanları Çalıştayı 01 Kasım 2013 / 10:00-17:30 -Toplantı Raporu- 1. Çalıştaya Fakülte ve Yüksekokulları bünyesinde Sağlık Yönetimi, Sağlık Kurumları Yöneticiliği, Sağlık Kurumları Yönetimi, Sağlık Kurumları İşletmeciliği adı altında lisans bölümleri bulunan üniversitelerden 23 nün Bölüm Başkanları (ya da vekalet verdikleri ve bölümün bir diğer Öğretim Üyesi), sektör paydaşı olarak sağlık sektöründe faaliyet gösteren 5 özel sektör temsilcisi ve 2 Sivil Toplum Kuruluşu Dernek Başkanı katılmışlardır. (Yoklama listeleri Ek-I de yer almaktadır) 2. Saat 10:00 da başlayan Çalıştay, moderatör Yrd.Doç.Dr.Ebru Özlem Güven in açılış konuşması ile İstanbul Aydın Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi yöneticilerinden Prof.Dr.Mehmet Gürtekin ve Prof.Dr.Bülent Tekinsoy un hoşgeldiniz konuşmaları ile başlamış olup, ilk söz özel sektöre verilmiştir. Acıbadem Sağlık Grubu İnsan Kaynakları Direktörlüğü ve Hasta Hizmetleri Direktörlüğü birimlerini temsilen yöneticilerden Sn.Çağdaş Kaya ve Sn. Serpil Sarıaydın ve MYD Management Kurucu / Yönetici Sn.Özlem Erol söz almışlardır. Sn.Serpil Sarıaydın: İlgili yönetici, Acıbadem Sağlık Grubu unda idari yapılanma açısından nasıl bir istihdam modeline sahip olduklarını anlatmış, bu model içerisinde istihdam etmeyi arzu ettikleri insan kaynağının sahip olması gereken özellikleri sıralamıştır. Bu adayların sadece Sağlık Yönetimi mezunu olmak şartı ile sınırlandırılmadığını, aldıkları formasyondan da ya da bilgi düzeyinden de öte adayların becerileri, kişisel özellikleri ve mesleğe yönelik icra etme arzuları üzerinde odaklandıklarını ifade etmiştir. Sn.Serpil Sarıaydın, özellikle kendisinin de Sağlık İdaresi Bölümü mezunu olmasından kaynaklı olarak, Sağlık Yönetimi alanındaki mezunlara istihdam sağlamak için kişisel bir çaba da sarf ettiğini açıklamış ancak açılan pek çok pozisyon için istedikleri kriterlere sahip Sağlık Yönetimi mezunu bulamadıklarını da ifade etmişlerdir. Görevi / Maaşı beğenmeme, yabancı dil yetersizliği, kamuya atanma beklentisi gibi nedenlerle Sağlık Yönetimi mezunlarının özel sektörü tercih etme noktasında sıkıntı çektiğini açıklamıştır. Çünkü en alt pozisyon olarak kabul edilen Banko Hasta Karşılama gibi görev tanımlarının hastane yönetimi için aday bir eleman için iyi bir başlangıç olduğunu düşünseler de adayların bu birimlerden başlamak istemediği konusunu açıklamıştır. Bununla birlikte Acıbadem Sağlık Grubu bünyesinde özellikle iyi derecede bilen Sağlık Yönetimi mezunları için ( ki bu bölümün dışında farklı bölümler için de geçerli bir programdır) MT (Manager Trainee) programı başlattıklarını açıklamışlardır. Bu program çerçevesinde 1 yıl boyunca MT adayı herhangi bir reel iş icra etmemekte olup, sadece rotasyona tabi olarak tüm birimlerin iş akışlarını ve faaliyetlerini izlemekte ve 1 yılın sonunda gerek bilgi gerek becerilerine göre uygun bir birime yönetici adayı olarak yerleştirilmekte ve sürekli bir kariyer programına tabi tutulmaktadır. Bu program dahilinde Acıbadem Sağlık Grubu nun Sağlık Yönetimi mezunlarına yönelik özellikle Hasta Hizmetleri, Destek Hizmetleri, Otelcilik ve Bina Yönetimi konusunda görevlendirilmek üzere ihtiyacı olduğunu da ifade etmişlerdir. Sn.Çağdaş Kaya: İnsan Kaynaklarının tüm süreçlerinin yönetilmesinden sorumlu olan Sn.Çağdaş Kaya, işe alım ve adayların kariyer planlaması dahilinde Sağlık Yönetimi mezunlarına ciddi anlamda ihtiyaç duyduklarını ama gelen adayların beklentilerinin, kendilerinin sunduklarından farklı olduğunu açıklamıştır. Özellikle yabancı dil hususunda Sağlık Yönetimi adaylarının donanımlarının yetersiz kaldığına dikkat çeken Kaya, MT programlarına (Managment Trainee / Yönetici Aday programı) özellikle yabancı dil konusunda yeterli adayların dahil edildiğini o nedenle Sağlık Yönetimi mezunlarının geride kaldığını ifade etmiştir. Bununla birlikte Sağlık Yönetimi eğitimi süresince yabancı dil eğitiminin de önemi hususunda bir çalışma yapılması gerektiği ve görülecek stajlar /
uygulamalar ile tam olarak bu mesleğin hangi işleri icra edeceği noktasında da adayın bilinçlendirilmesi gerektiğini vurgulamış ve Acıbadem Sağlık Grubu olarak da staj ve uygulamalar için Üniversiteler ile işbirliğine hazır olduğunu vurgulamıştır. Sn. Özlem Erol: Yönetici adayı olarak yetişen Sağlık Yönetimi öğrencilerinin, daha Üniversite yıllarında beceri, yetenek ve ilgi alanlarına göre keşfedilip buna göre derslere yönlendirilmesi ve ihtisaslaşması gerektiğini vurgulayan S.Erol, yöneticiliğin çok boyutlu bir görev olduğunu ve adayların uygulamaya yönelmelerinin öneminden söz etmiştir. Bu bakımdan eğitim çok önemli olmasının yanı sıra kişisel yeteneklerin keşfedilmesi ve geliştirilmesi, bu sayede de adayların oyun kurma becerilerinin geliştirilmesi ve oyunda devam edebilmek adına da fark yaratan özelliklere sahip olmalarının teşvik edilmesi gereğinin de önemini vurgulamıştır. Bu bakımdan staj, uygulama, koçluk ve mentorluk programlarının öneminden bahsetmiştir. Ulusal ve uluslararası sağlık kurumlarının yönetici adaylarından beklentileri ile Türkiye de yetişen yönetici adaylarından çok farklı olduğunun altını çizmiştir. Özellikle finans konusunda ve sektör trendlerini izlemede uzman, veri tabanı yönetebilen ve bunu bilgiye dönüştürebilen, kaynak planlaması becerisine sahip, yabancı dil kullanımı konusunda hakim fark yaratan bir profil beklentisine sahip olan kurumların aday seçimi hususunda hangi bölümden gelmelerinden de öte bu vasıflara sahip olup olmadıklarına bakıldığı görülmektedir demiştir ve Türkiye de bu profile sahip yönetici adaylarının genellikle farklı bölümlerden geldiğine dikkat çekmiştir. Bu bakımdan eğitim müfredatlarında özellikle kişisel gelişim, iletişim becerileri ve vb. konuların daha da önem arz ettiğini ifade etmişlerdir. Bu bakımdan sistemin de tıbbi ve idari yapılanmayı tamamen birbirinden ayıran bir yönetim felsefesine de sahip olması gerektiğini söylemiştir. Sn.Endam Aksu (SAYBİR): Sağlık Yönetimi Birliği Dernek Başkanı Sn.Aksu, dernek olarak bugüne dek yapılan 6 Çalıştay a da destek verdiklerini açıklamıştır. Şu anda Türkiye de açık bulunan Sağlık Yönetimi vb. bölümlerin mezunlarının sayılarla açıklanan kamu ihtiyacından fazla olduğu ve bu bakımdan da mezunların kamu nun hedeflediği yöneticilik kadrolarına yerleştirilmeleri hususunda büyük sıkıntı yaşayacağını bilirmiştir. Bu bakımdan kamu ile gerçekleştirdikleri temaslarda, Sağlık Yönetimi vb. bölümlerin mezunlarına yönelik farklı görevlere de atama talep ettiklerini ancak sorunun Sağlık Yönetimi mezunlarının KPSS puanlarının düşük olduğuna dikkat çekmiştir. Son olarak ilk kez ve sadece Sağlık Yönetimi mezunlarının yerleştirileceği özel bir kadro olarak Veri Hazırlama kontrol Uzmanı kadrosu için Sağlık Bakanlığı ndan söz aldıklarını açıklamıştır. Ayrıca Sağlık Yönetimi vb. bölümlerden mezun adayların A Sınıf Uzman Yardımcılığı pozisyonlarının adaylarının % 25 i oluşturması ya da yatak sayısına göre Sağlık İdarecisi çalıştırılması kriterlerinin de Sağlık Bakanlığı ile görüşüldüğünü ifade etmiştir. Bu sayede mezun sayılarının özellikle kamu istihdamına aktarılmasında bir standart ölçütün oluşabileceğine dikkat çekmiştir. Ayrıca Kamu da yer alan Hasta yöneticiliği / Sağlık İdareciliği ile ilgili tanımlamaların sadece Sağlık Yönetimi mezunlarını kapsamadığı farklı bölüm (İİBF mezunları) mezunlarının bu alana atanabilmelerinden kaynaklı mezunların istihdamında sorun yaşadıkları ve yaşayacaklarına dikkat çekmiştir. 3. Özel sektör temsilcilerinin konuşmalarının ardından Öğretim Üyelerinin sektör temsilcilerine yönelik soruları cevaplandırılmıştır. Alınan bu cevaplar neticesinde, özellikle Sağlık Kurumlarında yönetici olarak çalışacak adayların ileride görev almayı arzu ettikleri birime yönelik ilgi alanlarının belirlenmesi hususunda rotasyona bağlı stajların / uygulamaların önemli olduğu sonucuna varılarak, öğrencilerin bu staj ve uygulamalarda kendi bilgi, beceri ve hedeflerine yönelik lisans eğitimlerinde de ilgili derslere yönlendirilmesi gerektiği görüşülmüştür. Bu bakımdan Yüksek Lisans ta mı ihtisaslaşmak yoksa Lisans ta mı farklılaşmak hususu tartışmaya açılmıştır (Finans, İK, Pazarlama vb. derslere yönelme). Bu bakımdan yöneticilik özelliklerinin doğuştan mı yoksa sonradan mı edinildiği sorusundan hareketle de ders müfredatlarının bu yetenekleri keşfetmeye yönelik tasarlanması gerektiği vurgulanmıştır. Bu bağlamda özellikle Müzakere, Kişilerarası İletişim İlişkiler ve Farklı Yönetim yaklaşımlarına yönelik programların yer alması gerektiği ifade edilmiştir.
4. Çalıştay ın, 12:30-13:30 de gerçekleştirilen öğlen yemeğinden sonra, sadece Bölüm Başkanlarının katılımı ile Çalıştay a devam edilmiştir. Çalıştay ın ikinci bölümünde özellikle aşağıdaki konular öncelikle genel olarak görüşülmüştür. Ancak konuların her birinin ayrı ayrı öneme sahip olması sebebiyle, b. maddesinin bir karara bağlanması mümkün olabilmiştir. a. 10 Mayıs 2013 tarihinde görüşülen anabilim dallarının tartışılması ve karara bağlanması konularının görüşülmesi, b. T.C. Sağlık Bakanlığı nın YÖK ten Sağlık İdarecisi tanımlamasına yönelik olarak Üniversitelerden görüş istemesi ve üst yazı ile Üniversitelere bildirdiği tanımlamada yer alan maddelerin gözden geçirilmesi ve ortak görüş bildirilmesi, c. YÖK ün, Sağlık Yönetimi ve Sağlık Kurumları Yöneticiliği programlarının uzaktan eğitim bazındaki lisansüstü yapılanması ile ilgili olarak önerdiği değişikliklerin görüşülmesi, d. Yukarıda belirtilen konularının ilgili uzmanları tarafından değerlendirilmesi için, Tıp Çalışma grubundan farklı olarak YÖK nezdinde Sağlık Yönetimi Çalıma Grubu gibi bir birliğin yapılandırılması. 5. 11.4.1928 tarihli ve 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı San atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanunun Ek 13. Maddesinde (Ek: 6/4/2011-6225/9 md.) yer alan hüküm gereğince Sağlık Bakanlığı nca Sağlık Meslek Mensupları İle Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Diğer Meslek Mensuplarının İş ve Görev Tanımlarına Dair Yönetmelik taslağı hazırlanmıştır. İlgili taslak maddeleri Çalıştay a katılan bölüm başkanları tarafından incelenerek, ayrıntılı olarak çalışılmış ve Ek-II de yer alan maddeler açısından bir düzenleme önerisi sonucuna oy birliği ile varılmıştır. İmza tutanağı Ek-III de, bakanlığın ilgili yazısı ise Ek-IV de yer almaktadır. Ek-II: T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü nün YÖK e gönderdiği; 54567092 / 010.03 / 2013.5363.31064 sayılı ve Yönetmelik Taslağı konulu yazısında Sağlık İdarecisi için iş ve Görev Tanımlarının maddelerinin, 6. Türkiye Sağlık Yönetimi Bölüm Başkanları Çalıştay ında tartışılıp, oy birliği ile alınan kararlarının ilgili Bakanlığa önerilmesine karar verilmiştir. Sağlık İdarecisinin İş ve Görev Tanımları ilgili olarak Çalıştay da oy birliği ile alınan öneri karar aşağıda şekildedir*; a.) Fakülte ve Yüksekokulların Sağlık İdaresi, Sağlık Yönetimi, Sağlık Kurumları İşletmeciliği, Sağlık Kurumları Yöneticiliği ve Sağlık Kurumları Yönetimi lisans bölümlerinden mezun olanlar Sağlık İdarecisi olarak tanımlanır, (T.C.Sağlık Bakanlığının ilgili yazısına ek madde olarak) b.) Kurumun misyon, vizyon, temel hedef ve değerlerinin belirlenmesinde; kalite, standardizasyon ve akreditasyon çalışmaları ile genel performans değerlendirmesinde görev alır, (T.C.Sağlık Bakanlığının ilgili yazısında yer alan (a). maddesine istinaden) c.) Kurumun idari, mali, teknik ve otelcilik hizmetlerinin yürütülmesinden sorumludur, (T.C.Sağlık Bakanlığının ilgili yazısında yer alan (a). maddesine istinaden) d.) Kurumun finansman, insan kaynakları, lojistik ve tedarik, araştırma ve geliştirme, bilişim ve enformasyon, pazarlama, halkla ilişkiler fonksiyonlarının yönetim politikalarının planlanması, koordine edilmesi, uygulanması ve değerlendirilmesinde görev alır, (T.C.Sağlık Bakanlığının ilgili yazısında yer alan (b). maddesine istinaden) e.) Kurumun muhasebe, bütçe, mali analiz ve maliyet analizi faaliyetlerini yürütür. (T.C.Sağlık Bakanlığının ilgili yazısında aynen belirtildiği şekliyle) f.) Sağlık hizmetleri sunumunun planlanması, organizasyonu, yürütülmesi ve denetimi sürecinde görev alır, (T.C.Sağlık Bakanlığının ilgili yazısında aynen belirtildiği şekliyle) g.) Kurumda kriz ve afet planının hazırlanması ve yürütülmesi çalışmalarında görev alır, (T.C.Sağlık Bakanlığının ilgili yazısında aynen belirtildiği şekliyle) h.) Hastalıkların tanıları ve ameliyatların uluslararası hastalıklar kod sistemine göre kaydedilmesi, tıbbi ve idari istatistiklerin tutulması, saklanması, değerlendirilmesi ve raporlanmasında görev alır, (T.C.Sağlık Bakanlığının ilgili yazısında aynen belirtildiği şekliyle)
i.) Kurumun genel ve tıbbi arşiv hizmetleri ile hastane bilgi sistemlerinin yürütülmesinde görev alır, (T.C.Sağlık Bakanlığının ilgili yazısında aynen belirtildiği şekliyle) j.) Sağlık Yönetimi alanına ilişkin politikalar geliştirir, planlamalar yapar veya bu çalışmalarda görev alır. (T.C.Sağlık Bakanlığının ilgili yazısında aynen belirtildiği şekliyle) * Açıklama : T. C. Sağlık Bakanlığının ilgili yazısında yer alan d. ve e. maddelerinin de çıkarılmasına oy birliği ile görüş bildirilmiştir. Taslaktan kaldırılmasına ilişkin görüş bildirilen maddeler aşağıda yer almaktadır; d.) Kurumda tıbbi ve hasta bakımı dışında verilen hizmetlerin organizasyonu, yürütülmesi ve denetimini sağlar, e.) Kurumda görev yapan personelin, performansının ölçülmesi ve değerlendirilmesi çalışmalarında görev alır. 6. Ayrıca 7. Sağlık Yönetimi Bölüm Başkanları Çalıştay ının Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi ev sahipliğinde yapılmasına karar verilmiş ve nihayetlendirilemeyen konuların ilgili Çalıştay içerisinde karara bağlanmasına oy birliği ile karar verilmiştir. 7. Yükseköğretim Kurulu nun 75850160-104.01.03.04-7141 sayılı ve Uzaktan Eğitim Sağlık Yüksek Lisans Programları konulu yazısına ilişkin görüşüne istinaden aşağıda oy birliği ile alınan kararların Yükseköğretim Kurulu nun görüşüne tekrar arz edilmesi hususunda mutabakata varılmıştır. a. Sağlık ve sosyal bilimler alanında halen yürütülen sağlık yönetimi konulu uzaktan eğitim yüksek lisans programlarında isim değişikliklerine gidilmesi önerilmiştir. Dünyada sağlık yönetimi bilim alanına ilişkin örnekler incelendiğinde, programların çok farklı yapılanma ve farklı isimler altında yürütüldüğü saptanmıştır. İlgili bilim alanı içerisinde ki örgün eğitimde de halen standart bir isim kullanılmamaktadır. Bu nedenlerle herhangi bir değişiklik yapılmadan mevcut isim uygulamasına devam edilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir. b. Uzaktan eğitim yüksek lisans programlarının %25 uygulama içerecek şekilde yapılandırılması önerilmiştir. Sağlık yönetimi bilim alanında uzaktan eğitim ile yüksek lisans yapan öğrenciler sağlık kurumlarında görev yapan çalışanlardan oluşmaktadır. Programa uygulamanın yerleştirilmesi durumunda farklı illerde programa devam eden öğrencilerin kendi kurumlarında uygulama yapmaları söz konusu olabilecek ve denetim olanağı da son derece kısıtlı olacak ve ya hiç olamayacaktır. Dolayısıyla uygulamadan beklenen yarar sağlanamayacaktır. Bu nedenle uzaktan eğitim tezsiz yüksek lisans programları müfredatlarına uygulama konulmasının uygun olmadığı düşünülmektedir. Ayrıca halen farklı branşlarda eğitim verilen uzaktan yüksek lisans programlarda da bu şekilde uygulamanın olmadığı da bilinmektedir. c. Uzaktan eğitim yüksek lisans programı açılabilmesi için asgari üç öğretim üyesi şartının 1 i sağlık bilimleri alanından, 1 ise işletme, iktisat veya endüstri mühendisliği gibi spesifik bir alandan gelme doçent veya profesör olması halinde uygun olacağı önerilmiştir. Bu genel ve açık uçlu tanımlamaların uygun olmadığı, bunun yerine Yükseköğretim Kurulu tarafından yüksek lisans programı açılmasında aranan öğretim üyesi koşullarının (Yükseköğretim Kurulu tarafından bir anabilim dalında yüksek lisans programının açılabilmesi için o anabilim dalında gereken akademik özellikleri yanında (alanında lisans ve lisansüstü eğitim almış olma) en az ikisi Doçent olmak üzere üç öğretim üyesinin bulunması şartı ) diğer bilim alanlarında bir ayrım yapılmaksızın uygulandığı şekliyle Sağlık Yönetimi alanında da aranmasının uygun olacağı düşünülmektedir.