Kış Hastalıkları Soğuk Algınlığı ve Grip eğitimi Bu eğitim modülünde; Eczane ekibinin kış hastalıklarının semptomlarını iyi tanıması, Grip ve soğuk algınlığının farkını öğrenmesi, Bunlara bağlı yaygın görülen semptomlar olarak, nezle, boğaz ağrısı, öksürük, balgam, burun ve sinüs tıkanıklığını, sinüziti tanıması, Korunma ve tedavi konusunda güvenilir bilgi sunabilmesi, Bu hastalıklarda antibiyotiklerin gereksiz kullanımıyla ilgili hastayı bilgilendirmesi Hangi durumlarda doktora yönlendirmesi gerektiği işlenecektir.
Kış ürünleri, eczane ürün gamı içinde önemli bir yer tutar, bu yüzden eczacı olarak bu hastalıklarda semptomları iyi bilmeniz, güvenilir, uygun tavsiyelerde bulunmanız çok önemlidir. Söz konusu hastalıklar, genellikle vücudun üst solunum sistemini etkilediği için üst solunum sistemi enfeksiyonu (ÜSYE) olarak adlandırılırlar. SOĞUK ALGINLIĞI VE GRİP Soğuk Algınlığı Ortalamada bir yetişkin her yıl 2-5 defa arasında soğuk algınlığına yakalanır. Çocuklar bağışıklık sistemleri tamamen gelişmemiş olduğundan yetişkinlerden daha sık soğuk algınlığına yakalanırlar. Soğuk algınlığı görülme sıklığı sonbaharda hızla artar, kış boyunca yüksek oranda seyreder ve ilkbaharda düşer. Soğuk algınlığı en çok görülen ve bilinen bir tedavisi olmayan hastalıktır. Ancak hastalarınıza koruyucu ve semptomları tedavi edici tavsiyelerde bulunmanız önemlidir. Burun ile boğaz dokusu virüsleri yakalamak ve onları öksürme, hapşırma gibi yollarla dışarı atmak üzere tasarlanmıştır. Yakalanamayan virüsler kana geçer, bağışıklık sistemi enfeksiyon bölgesine gidip virüsü öldürmesi için beyaz kan hücreleri üretir. VİRÜSLER Canlı hücreleri enfekte edebilen mikroskobik taneciklerdir Birbirinden ayrılması zor, 200 den fazla soğuk algınlığı virüsü vardır (en çok rastlanan rhinovirus) Grip virüsü ise değişik zincirlere sahip farklı üç tip olarak bulunur. Bu virüsler öksürürken veya hapşırırken dağılan parçacıklarla veya burun, göz ve ağıza sürülen parmak temasıyla yayılır. Bağışıklık sisteminin bu cevabı da soğuk algınlığı belirtilerine neden olmaktadır. Grip Grip; mevsimsel görülen influenzaya verilen ortak isimdir. Soğuk algınlığı gibi virüs kaynaklıdır ancak farklı tip virüsten kaynaklanır. Grip; soğuk algınlığından daha ciddi bir durumdur, hastanızın grip mi soğuk algınlığı mı olduğunun belirlenmesi çok önemlidir. Çoğu kişi bir ya da iki haftada iyileşir, ancak grip ciddi hastalıklara hatta ölüme neden olabilir. Her sene virüs değişime uğradıkça aşılar değişen virüslere göre üretilir, risk grubundaki kişiler aşı olmaya teşvik edilmelidirler.
SOĞUK ALGINLIĞI VE GRİP SEMPTOMLARININ FARKI NELERDİR? SOĞUK ALGINLIĞI GRİP ATEŞ Nadir 38-39 BAŞAĞRISI Nadir Sürekli GENEL AĞRI VE SIZI Az Genellikle YORGUNLUK Hafif 2-3 hafta BURUN / SİNÜS TIKANMASI Genellikle Bazen HAPŞIRMA Genellikle Bazen BOĞAZ AĞRISI Genellikle Bazen ÖKSÜRÜK Daha az Genellikle YOL AÇABİLECEĞİ HASTALIK- Sinüzit, kulak ağrısı Bronşit, zatürre SOĞUK ALGINLIĞI /GRİP SEMPTOMLARINI TANIYALIM Burun ve sinüs tıkanıklığı Bu durum, soğuk algınlığı ve grip gibi genel bir enfeksiyonda olduğu gibi, alerjik rinit (saman nezlesi) gibi alerjiden veya sinüzit gibi lokal bir enfeksiyondan da kaynaklanabilir. Burun tıkanıklığı, burun kenarındaki membranın iltihaplanması ve irrite olması ve fazla mukus üretilmesinden kaynaklanır. Burun dokusu aynı zamanda şişer, hava yolları daralır ve mukusla daha kolay tıkanır. Burundan nefes almak zorlaşır. Sadece nefes alma değil; uyku, tat ve koku alma duyuları da etkilenir.. Sinüzit Sinüsler kafatası içinde yüz ve alın kemiklerinin arkasında nazal boşluğa açılan hava boşluklarıdır. Bu yapılar; burun gibi mukoza zarı ile kaplı olup, burun yollarını nemli tutup ve partiküllerden uzak tutmak için mukus üretir. Ancak mukozada enflamasyon olduğunda daha fazla mukus üretilir bu da basınca ve ağrıya yol açar. Belirtileri burun tıkanıklığı, baş ağrısı, zonklama ağrısı ve basınçtır. Enfeksiyonlu ciddi vakalarda ateş de olabilir.
SOĞUK ALGINLIĞI /GRİP SEMPTOMLARINI TANIYALIM Boğaz Ağrısı Bu genellikle soğuk algınlığının ilk semptomlarından biridir, ancak bazen bağımsız olarak da gelişebilir. Genellikle bakteriyel veya viral enfeksiyonlardan kaynaklanır. Birçok kişinin yılda 1-2 kez karşılaştığı bir durumdur. Immun sistemleri henüz tam gelişmediğinden çocuklar ve gençler arasında daha yaygındır. Boğaz ağrısı ile birlikte, konuşma zorluğu, boğazda kızarıklık, bademciklerin ve çene altıyla boyunda lenf düğümlerinin şişmesi görülebilir. (Faranjit, küçük dil arkasında ve bademciklerin olduğu bölgenin, tonsillit ise bademciklerin iltihabi durumudur. Her ikisinde de boğaz ağrısı ile birlikte yukarıdaki belirtiler görülebilir. Antibiyotik kullanımı gerekebileceğinden bu durumda doktora yönlendirmek doğrudur) Öksürük Öksürük, erken ve etkin müdahale edildiğinde sonuç alınan ve hastanın daha iyi hissetmesinin sağlanabildiği semptomlardandır. Solunum yolunun inflamasyonu veya irritasyonuyla (gıcık-tahriş) başlar ve irritasyona karşı bir refleks olarak ortaya çıkar. Öksürükler klinik olarak şöyle sınıflandırılırlar; Güçsüz / kuru ; nedeni üst solunum yolları inflamasyonuna neden olan toz veya boğaz enfeksiyonu gibi. Göğüste hiç mukus yoktur. Güçlü/ hırıltılı ; nedeni akciğerlerin mukus üretiyor olması ve vücudun bunu öksürük ile uzaklaştırmaya çalışması
Hapşırma Hapşırık, burun veya ağız yoluyla alınan havanın, burun veya boğazda mukoza zarının irritasyonunu takiben aniden, enerjik istemsiz patlamasıdır. Sadece hapşırma öncesinde ses telleri birbirine yaklaşıp kapanır, hava göğüste sıkıştırılır ve sonra aniden havaya patlama ile ayrılır. Bir kişi bir saniyeliğine hapşırdığında kalbi patlama ile durur, gözleri kapanır ve birkaç saniyeliğine nefes alması durur. Hapşırma; alerji, saman nezlesi ve enfeksiyonlara karşı bir tepki olarak gelişebilir. HASTAYA SIRASIYLA SORULACAK SORULAR İLACI KİM KULLANACAK? HANGİ SEMPTOMLAR YAŞANMAKTA? NE KADAR ZAMANDIR SÜRMEKTE? HASTALIK İÇİN AKSİYON ALDI MI? HALİHAZIRDA KULLANDIĞI İLAÇLAR?
DOKTORA YÖNLENDİRME Hamileler Semptomlar 10 günden fazla sürmekteyse (çocuklar için 5 gün, 1 yaş altı ve yaşlılar için beklemeden) Ağrı kesicilerle geçmeyen baş-boğaz kulak ağrısı varsa İnatçı öksürük varsa Koyu kıvamlı, yeşil veya kanlı, kokulu balgamlı öksürük varsa Kulak enfeksiyonu varsa Tüberküloz, romatizmal ateş, böbrek ve kalp hastalığı varsa Göğüs ağrısı ve soluk alma problemi varsa VİRÜSLER ANTİBİYOTİKLERDEN ETKİLENMEZLER SEMPTOMLARIN TEDAVİSİ Bu modülde tanımlamış olduğumuz hastalıkların çoğunluğunun etkeni virüslerdir. Bu yüzden antibiyotiklerle tedavi edilmezler. Bazı ilaçlarla hastalık semptomları hafifletilebilir veya ortadan kaldırılabilir. Önemli olan sizin ürünlerle ilgili doğru ve güncel bilgiye sahip olmanızdır. Ancak bu durumda hastanın şikayetlerine uygun ürünü tavsiye edebilirsiniz. Bu duruma tavsiye edilecek ürün grupları basit ağrı kesiciler **, dekonjestanlar, antihistaminikler, ekspektoranlar, öksürük kesiciler ve lokal anestezikler olacaktır. Ayrıca doğal tedavi ve vitamin desteği ile ilgili önermeler de yapılabilir. ** 16 yas grubu altı Aspirin kullanımında Reye sendromu** riski konusunda uyarılmalı
ANALJEZİKLER Parasetamol ve ibuprofen ağrıların hafifletilmesinde kullanılır. Grip ve soğuk algınlığı ilaçları analjezik içerir, bu yüzden hastalar ayrı bir şekilde ağrı kesici almamaları konusunda uyarılmalıdır. Aksi halde ilaç yüksek dozda alınmış olur. ANTİHİSTAMİNİKLER Difenhidramin, klorfeniramin gibi antihistaminikler öksürük refleksini ve burun akıntısını azaltır. Hapşırma ve gözlerdeki kaşıntının giderilmesine yardımcı olurlar. Genellikle dekonjestanlarla kombine olarak kullanılır. Motorlu taşıt kullanımı vb konsantrasyon gerektiren işlerin yapılması durumlarında dikkatli kullanılmalıdır. ÖKSÜRÜK ÖNLEYİCİLER (Antitussifler) Deksrometorfan ve kodein içerirler. Öksürük refleksini baskılayarak kuru öksürüğün kontrol altına alınmasını sağlarlar. DEKONJESTANLAR Psödoefedrin, efedrin, fenilefrin, ksilometazolin ve oskimetazolin gibi dekonjestanlar burun, sinüs tıkanıklığı, nezle ve sinüzitte etkilidirler. Bunlar, kan damarlarını daraltarak burun ve sinüste şişmeyi, inflamasyonu azaltırlar. Böylece mukus burun ve sinüs boşluklarından kolayca boşalır. Tedavi yöntemlerinde kullanım formları, tabletler, şuruplar ve burun spreyleridir. Burun spreyleri önerilenden fazla kullanılmamalı. Rebound (geri tepme) etkiyle tıkanıklık tekrar edebilir. Hastanın göz tansiyonu (glokom), idrar yapamama,yüksek tansiyon, taşikardi, hipertiroid veya kanama ile ilişkili felç rahatsızlığı varsa bu ilaçlar önerilmez. EKSPEKTORANLAR Guaifenesin,Sodyumbenzoat, Amonyumklorür gibi ekspektoranlar üst solunum yollarındaki balgamın dışarıya atılmasına yardımcı olurlar. MUKOLİTİKLER Asetilsistein,ambroksol, bromheksin gibi mukolitikler akciğerlerde oluşan ve katılığı nedeniyle çıkarılmakta güçlük yaşanan mukus un (balgam) kıvamını azaltarak, atılmasını sağlarlar LOKAL ANESTEZİKLER VE ANTİSEPTİKLER Benzokain ve hekzilrezorsinol gibi etken maddeler sprey,pastil ve gargaralarda kullanılırlar.
HASTAYA ÖNERİLER Mutlak istirahat Yorucu aktivitelerden kaçınmalı Bulunduğu ortamda havayı nemlendirmeli Tıkanıklık ve öksürüğü hafifletir (buhar inhalasyonu) Bol sıvı tüketmeli Günde 8-10 bardak su Kafeinli içecek yok Bağışıklık destekleri kullanabilir HASTALIKTAN KORUNMA ÖNERİLERİ Bağışıklık sistemi güçlendirilmeli 8 saat uyku Dengeli beslenme Minimum stres Sigarasız yaşam Bağışıklık destekleri Eller sık sık yıkanmalı Bulunulan ortam havalandırılmalı Hasta kişilerle temas edilmemeli Risk grubundakilere aşı önerilmeli