Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 29, Ağustos 2016, s

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 29, Ağustos 2016, s. 520-537 Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Published Date 14.06.2016 17.08.2016 Öğrt. Gör. Emre Hayri BARAZ Cumhuriyet Üniversitesi, Gemerek Meslek Yüksek Okulu, Bankacılık ve Sigortacılık Bölümü ebaraz@gmail.com Öğrt. Gör. Dr. Bahatdin DAŞBAŞI Cumhuriyet Üniversitesi, Kangal Meslek Yüksekokulu, Bilgisayar Teknolojileri Bölümü dasbasibahatdin@gmail.com FİNANSAL PERFORMANS ÖLÇÜM YÖNTEMİ OLARAK EVA İLE BİST DE İŞLEM GÖREN BANKALAR ÜZERİNE BİR UYGULAMA Geleneksel finansal performans ölçütlerinin hesaplamalarında sermaye maliyetinin dikkate alınmaması, hatalı finansal kararların verilmesine sebep olabilmektedir. Bu tip hataları ortadan kaldırmak amacıyla sermaye maliyetini dikkate alarak finansal performansı, vergi sonrası net faaliyet karı ile bu karın elde edilebilmesi için ihtiyaç duyulan varlık yatırımları ve bu varlıklara yapılan yatırım maliyeti (ağırlıklı ortalama sermaye maliyeti) unsurlarına bağlı olarak ölçen Ekonomik Katma Değer (EVA) kullanılmaya başlanmıştır. Bu çalışmada BİST de işlem gören bankaların Net Kar ve net karın gerçek yüzünü ortaya çıkaracak olan EVA değerleri karşılaştırılmıştır. Böylece bu bankaların gerçek başarı ölçütleri, EVA & Dönem Net Karı ve Özkaynak Karlılığı & EVA/Özkaynak karşılaştırması yapılarak sunulmuştur. Anahtar kelimeler: Ekonomik Katma Değer, Net Kar, Yatırım Maliyeti, Banka, Finansal Performans Öz The Journal of Academic Social Science Yıl: 4, Sayı: 29, Ağustos 2016, s. 34-42

APPLICATION ON THE TRADED BANKS IN THE BIST BY EVA AS FINANCIAL PERFORMANCE MEASUREMENT METHOD Abstract It has could lead to incorrect financial decisions due to ignoring of the capital cost in the calculation of the traditional financial performance measures. In order to eliminate these types of errors, EVA Economic Value Added has been used as depending on elements which are financial performance, net operating profit after tax, investments in assets needed to achieve this profit and the investment costs to these assets (the weighted average cost of capital) by taking into account the cost of capital. In this study, the net profits of banks traded on BİST and EVA values revealing true face of this profit have been compared. In this sense, it has presented the real success criteria of these banks by performing the comparison EVA & Net Profit and Return on Equity & EVA/ Equity. Keywords: Economic Value Added, Net Profit, Return on Equity, Cost of Investment, Banking, Financial Performance 1. Giriş Bir ülke ekonomisinin güçlü ve istikrarlı bir yapıya sahip olması temelde, sağlam bir ulusal paraya ve gelişmiş bir finans sektörünün varlığına bağlı olmaktadır. Finans sektörünün ekonomideki önemi ise büyüme sürecindeki rolünden kaynaklanmaktadır. Sermaye birikiminin sağlanması, finansal kaynakların toplanması ve kullandırılmasının yanı sıra teknolojik gelişmeler gibi konularda önemli rol oynamaktadır. Finans sektörü; bilgi ve kaynakların toplanması, değerlendirilmesi ve aktarımı daha düşük maliyetle gerçekleşmekte iken yatırımcılar ve tasarruf sahipleri açısından etkinlik ve verimlilik sağlayıcı bir fonksiyonu yerine getirilmektedir. Bu durum ise ekonomik büyümeye olumlu yönde yansımaktadır (Aydın, 2006). Birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkede olduğu gibi, Türkiye de de finansal sistemin temelini bankacılık sektörü oluşturmaktadır. Dondurmacı ve Çınar Finans Sektöründe Veri Madenciliği isimli çalışmalarında 10 adet bankanın menkul kıymetlerinin kapanış fiyatlarını kullanmışlardır (Dondurmacı & Çınar, 2014). Ancak batı ülkeleri ile karşılaştırıldığında ülkemizde banka dışı finansal aracıların yeterince gelişmediği görülmektedir. Son yıllarda bankalar dışındaki finansal aracılar önemli gelişmeler kaydetse de bankacılık sektörü Türk finans sistemindeki önemini korumaya devam etmektedir (Parasız, 2011). Bankaların performanslarının değerlendirilmesi için temel olarak işletmelerin performanslarını ölçen yöntemlerden yararlanılmaktadır. Bu kapsamda bankalarda esas olarak oran analizine dayanan geleneksel performans ölçüm yöntemleri uygulanmaktadır. Ancak bu analiz yönteminin, geçmişe yönelik ve statik olması nedeniyle finans çevrelerince bankacılık sektörünün değerlendirilmesinde yetersiz kaldığı düşünülmekte ve bu konuda eleştirilmektedir (Köroğlu, 2008). 521

Bankaların performanslarının ölçülmesinde Aktif Karlılık Oranı (ROA) ve Özsermaye Karlılık Oranı (ROE), gibi yöntemler kullanılmaktadır. Ama bu yöntemler bankaların gerçek anlamda finansal başarılarını ortaya koymakta yetersizdirler. EVA finansal boyutuyla ele alındığında oldukça yeni bir kavramdır. EVA'ya benzer bir kavram olan ve ilk kez Alfred Marshall tarafından tanımlanan "Artık Kar"(residualincome) bir başka ifadeyle "ekonomik kar" kavramı, 100 yıldan daha uzun zamandır literatürde kullanılmaktadır. Artık kar, toplam net kazançlardan yatırılan sermayenin cari faiz oranları üzerinden sağlayacağı faiz tutarının çıkartılması ile hesaplanan tutar olarak ifade edilmekte (Copeland, 2001) ve General Motors (1920) ve General Electric (1950) gibi birçok firma tarafından 20. yüzyılın başlarından bugüne kadar performans ölçme amacına yönelik olarak kullanılmaktadır (Şakar, 2001). EVA ise, Joel M. Stern ve Bernett Stwart'ın sahip olduğu mali danışmanlık firması olan Stem&StewartCo. tarafından1990 yılında kullanılmaya başlanmış olup, artık kar ile yatırımcıların benzer risk düzeylerindeki yatırımlarının alternatif maliyetleri arasındaki fark olarak tanımlanmaktadır (Stewart, 1999). EVA, faaliyet performansının periyodik olarak ölçülmesine yönelik muhasebe tabanlı bir yöntemdir. Ancak, EVA hesaplamalarında muhasebe verilerinin yanı sıra, muhasebe raporlarında yer almayan değişkenlerden de yararlanılmaktadır. Söz konusu yöntem, kar hesaplanmasında sermayenin maliyetini de dikkate alarak finansal performansı, vergi sonrası net faaliyet karı ile bu karın elde edilebilmesi için ihtiyaç duyulan varlık yatırımları ve bu varlıklara yapılan yatırım maliyeti (ağırlıklı ortalama sermaye maliyeti) unsurlarına bağlı olarak ölçmektedir (Brewer, Chandra, & Hock, 1999). Ekonomik katma değer yaklaşımı, muhasebe karından farklı olarak ekonomik karı ele almakta, ancak bu durum katma değerin hesaplanmasında işletmenin muhasebe verilerinden yararlanılmayacağı anlamını taşımamaktadır. Dolayısıyla ekonomik katma değeri, büyük ölçüde muhasebe verilerini kullanan bir performans ölçüm yöntemi olarak ifade etmek mümkündür (Çelik, 2002). Ekonomik katma değerin genel kabul gören muhasebe ilkelerine bağlı olarak hesaplanması durumunda, finansal tablolarda yer alan veriler, gerçek faaliyet sonuçlarını tam anlamıyla yansıtamamakta, dolayısıyla bu finansal tablolardan elde edilen bilgiler yeterince güvenirlilik taşımamaktadır. Ekonomik katma değer yaklaşımının daha anlamlı hale gelmesini sağlayan yaklaşık 160 tane düzeltme mevcuttur. Ancak bunlardan temel olanların kullanılması öngörülmekle birlikte, uygulamada en fazla 15 tane düzeltme yapılarak işletme açısından EVA hesaplamaları daha mümkün kılınmaktadır (Çakıcı, 2008). EVA, kavramsal olarak maliyet-kar analizine dayanır. Buna göre bir faaliyetten elde edilen kar, bu karı elde etmek için kullanılan sermaye maliyetini (borçların ve özkaynakların maliyeti) aştığı sürece, bu faaliyetin değer yaratmasından söz edilebilir (Kang, Kwang, & Hendersen, 2002). EVA, sermaye maliyetini aşan kazancı hesaplayarak, işletmelerin katma değer, bir başka ifadeyle ekonomik kar yaratma yeteneğini ölçer. EVA, sermayeden elde edilen kazanç oranı ile ağırlıklı ortalama sermaye maliyeti arasındaki farkın, sermaye (borç ve öz sermaye toplamı) ile çarpılması ile elde edilir ve aşağıdaki şekilde gösterilebilir (Milunovich & Tsuei, 1996). EVA nın hesaplanmasında iki yöntem kullanılabilmektedir. Sermaye Varlıkları Fiyatlama Modeli (CAPM) kullanılarak hesaplanan özsermaye maliyeti ile özsermaye 522

karlılık oranı ile ve faiz ve vergi öncesi net kar ile gösterilmek üzere bu yöntemler: ve şeklindedirler 1 (Yılgör, 2005). Bu çalışmada kullanılan EVA yöntemi ile ilgili hesaplama, metodoloji bölümünde ayrıca detaylı olarak verilmiştir. 2. Veriler Çalışma kapsamında öncelikle EVA değerleri hesaplanacak bankalar seçilmiştir. Bankaların seçilmesinde Türkiye Bankalar Birliği (TBB) internet sitesinden banka bilgileri 2 linki vasıtasıyla ve Türkiye de finansal sistemin temel elemanlarından birisi olan mevduat bankaları seçilmiştir. Bu bankalar içerisinde; Kamusal sermayeli, Özel sermayeli ve Yabancı sermayeli bankalar bulunmaktadır. Bankalar seçildikten sonra bunlar içerisinden BİST te işlem gören bankalar (12 banka), Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) internet sitesinden 3 Payları Borsada İşlem Gören Şirketler listesi taranarak belirlenmiştir. Ayrıca bu bankalar ve borsa kodları Tablo 1 de verilmiştir. Daha sonra finansal tablo verilerinin güvenilir olması için bankalara ait finansal tablolar Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) internet sitesinden 4 temin edilmiştir. KAP internet sitesinden borsada işlem gören şirketlere ait finansal tablo bilgileri 2009 5 yılı itibari ile başladığı için bankalara ait 2009 2014 yılları arasındaki yıllık finansal tablolar temin edilmiş ve bu sebeple EVA hesaplaması bu tarih aralığı için yapılmıştır. Buna ek olarak, BİST100 endeksi ile ilgili veriler Yahoo Finance servisinden sağlanmıştır. 523 1 Yatırılan Özsermaye hesaplanırken işletmenin (t) ve (t-1) zamanlarındaki sermayelerinin ortalaması alınmıştır. Mesela 2009 sermayesi için 31/12/2008 tarihli bilançodaki sermaye ile 31/12/2009 tarihli bilançodaki sermayenin ortalaması alınmıştır.. 2 https://www.tbb.org.tr/modules/banka-bilgileri/banka_listesi.asp?tarih=24/6/2015 adresinden ulaşılabilir. 3 http://www.spk.gov.tr/apps/everi/details.aspx?type=hasborsa adresinden ulaşılabilir. 4 https://www.kap.gov.tr adresinden ulaşılabilir. 5 2009 tarihli bilanço ve gelir tablolarında (t) cari dönem olarak 2009 ve (t-1) önceki dönem olarak 2008 bilgileri de bulunmaktadır.

Tablo 1: Payları Borsada İşlem Gören Mevduat Bankaları BorsaKodu Bankİsmi BorsaKodu Bankaİsmi HALKB Türkiye Halk Bankası ISCTR Türkiye İş Bankası VAKBN Türkiye Vakıflar Bankası YKBNK Yapı ve Kredi Bankası AKBNK Akbank ALNTF Alternatifbank SKBNK Şekerbank DENIZ Denizbank TEBNK Türk Ekonomi Bankası FINBN Finansbank GARAN Türkiye Garanti Bankası TEKST Tekstil Bankası Tabloda kırmızı renkle gösterilen bankalar hesaplama dışı bırakılan bankalardır. Risksiz faiz oranını belirleyebilmek için her bir yılın ilgili ilk işlem gününde BİST Borçlanma Araçları Piyasası nda Kesin Alım Satım Pazarı nda işlem gören devlet tahvillerinden işlem hacmi en yüksek olan tahvilin yıllık bileşik faiz oranı, ilgili yılın risksiz faiz oranı olarak kullanılmıştır 6. Her yılın risksiz faiz oranını belirleyen menkul kıymetlerle ilgili bilgiler Tablo 2 de verilmiştir. Tablo 2: Her Yıl İçin Risksiz Faiz Oranını Belirleyen Devlet Tahvilleri İşlem Tarihi Valör Tanım Ağırlıklı Ortalama Bileşik Faiz 2.1.2009 2.1.2009 TRT230610T13 % 16,1 4.1.2010 4.1.2010 TRT030811T14 % 8,95 3.1.2011 3.1.2011 TRT080812T26 % 7,11 3.1.2012 3.1.2012 TRT200213T25 % 11,59 2.1.2013 2.1.2013 TRT240914T15 % 6,11 3.1.2014 3.1.2014 TRT150120T16 % 10,29 524 Sağlıklı verilere erişilememesi veya borsa açılma tarihlerinin hesaplama için yeterli veriyi sağlayacak kadar eski olmaması gibi sebeplerle Tablo 1 de koyu renkle belirtilen bankalar hesaplama dışı bırakılmış ve sonuç olarak 8 adet banka için hesaplama yapılmıştır. 3. Metodoloji ve Bulgular Bu çalışmada EVA nın hesaplanmasında (1) de verilen formül kullanılmıştır. Dolayısıyla bu formülde kullanılan Yatırılan Özsermaye, ve parametreleri için hesaplamalar aşağıda verilmiştir. 3.1. Yatırılan Özsermaye nin hesaplanması Özsermaye: Ekonomik katma değer hesaplamalarında daha sağlıklı sonuçlara ulaşabilmek amacıyla kullanılan yaklaşımlardan biri ortalama özsermaye üzerinden bulunan 6 http://www.borsaistanbul.com/veriler/verileralt/borclanma-araclari-piyasasi-verileri Borsa İstanbul web adresindeki Borçlanma Araçları Piyasası Günlük Bültenleri alanı kullanılmıştır.

değerler olmaktadır. Bu nedenle uygulama konusu bankanın özsermayesinin elde edilmesinde ortalama özkaynak yöntemi kullanılmıştır. Buna göre özsermayesi bulunacak yılın özsermaye tutarı hesaplanırken bir önceki yılsonu özsermaye tutarı ile ilgili, yılın sonundaki tutar toplanarak ikiye bölünmüş ve ortalama özsermaye elde edilmiştir (Gülçe, 2014). Böylece, bankaların 7 yıllık özsermaye, ortalama özsermaye ve net kar bilgileri Tablo 3 de verilmiştir. Tablo 3: Bankaların Özsermaye, Ortalama Özsermaye Ve Net Kar Bilgileri YILLAR ÖZSERMAYE ORTALAMA ÖZSERMAYE DÖNEM NET KARI YILLAR ÖZSERMAYE ORTALAMA ÖZSERMAYE DÖNEM NET KARI AKBANK ŞEKERBANK TÜRKİYE EKONOMİ BANKASI TÜRKİYE GARANTİ BANKASI 2008 11.208.372,00 1.704.553,00 YAPI VE KREDİ BANKASI 2008 6.853.047,00 1.042.601,00 2009 14.190.840,00 12.699.606,00 2.725.982,00 2009 8.267.367,00 7.560.207,00 1.354.777,00 2010 17.947.594,00 16.069.217,00 3.008.809,00 2010 10.317.700,00 9.292.533,50 2.060.290,00 2011 18.131.379,00 18.039.486,50 2.536.375,00 2011 11.700.186,00 11.008.943,00 1.857.486,00 2012 22.475.768,00 20.303.573,50 3.004.910,00 2012 16.862.042,00 14.281.114,00 1.913.472,00 2013 22.134.979,00 22.305.373,50 3.077.177,00 2013 17.308.949,00 17.085.495,50 3.202.975,00 2014 26.140.044,00 24.137.511,50 3.378.639,00 2014 19.126.372,00 18.217.660,50 1.844.966,00 2008 975.271,00 144.307,00 ALTERNATİFBANK 2008 375.267,00 53.016,00 2009 1.249.390,00 1.112.330,50 152.488,00 2009 434.708,00 404.987,50 61.544,00 2010 1.400.497,00 1.324.943,50 170.247,00 2010 462.383,00 448.545,50 27.723,00 2011 1.462.137,00 1.431.317,00 118.044,00 2011 484.732,00 473.557,50 28.263,00 2012 1.824.741,00 1.643.439,00 240.302,00 2012 568.929,00 526.830,50 68.148,00 2013 2.055.448,00 1.940.094,50 210.216,00 2013 594.827,00 581.878,00 76.275,00 2014 2.391.813,00 2.223.630,50 223.969,00 2014 959.457,00 777.142,00 130.064,00 2008 1.423.619,00 164.198,00 FİNANSBANK 2008 2.839.819,00 362.648,00 2009 1.649.452,00 1.536.535,50 210.167,00 2009 3.627.078,00 3.233.448,50 650.114,00 2010 1.812.863,00 1.731.157,50 300.301,00 2010 5.386.467,00 4.506.772,50 922.922,00 2011 4.213.311,00 3.013.087,00 206.675,00 2011 5.911.323,00 5.648.895,00 883.731,00 2012 4.805.582,00 4.509.446,50 495.978,00 2012 7.290.100,00 6.600.711,50 903.922,00 2013 5.286.438,00 5.046.010,00 535.048,00 2013 7.648.478,00 7.469.289,00 734.239,00 2014 5.902.979,00 5.594.708,50 622.560,00 2014 8.574.148,00 8.111.313,00 877.428,00 2008 9.742.580,00 1.879.378,00 TEKSTİL BANKASI 2008 449.827,00 12.579,00 2009 13.685.784,00 11.714.182,00 3.085.717,00 2009 468.095,00 458.961,00 13.064,00 2010 16.431.680,00 15.058.732,00 3.127.964,00 2010 496.027,00 482.061,00 14.232,00 2011 17.576.819,00 17.004.249,50 3.070.575,00 2011 514.730,00 505.378,50 22.018,00 2012 21.641.185,00 19.609.002,00 3.331.073,00 2012 572.587,00 543.658,50 26.824,00 2013 23.016.169,00 22.328.677,00 3.381.090,00 2013 600.494,00 586.540,50 43.813,00 2014 26.627.069,00 24.821.619,00 3.653.070,00 2014 616.132,00 608.313,00 12.516,00 3.2. nin Hesaplanması 525 Özsermaye maliyeti olan nin hesaplanmasında Sermaye Varlıkları Fiyatlama Modeli (CAPM) kullanılmıştır. Çalışmada kullanılan CAPM modeli ile risksiz getiri oranı

, pazarın beklenen getirisi, pazar risk pirimi ve hisse senedinin beta katsayısı kullanılarak özsermayenin maliyeti hesaplanmıştır. Modelin genel ifadesi aşağıdaki gibidir (Rakshit, 2006); Dolayısıyla bu formüle göre hesaplanması gereken 3 parametre daha ortaya çıkmaktadır. Bunların hesaplanması sırasıyla aşağıda verilmiştir. 3.2.1. Katsayısının Hesaplanması Bir varlığın beta katsayısı; ilgili varlığın piyasa portföyü ile arasındaki kovaryansın piyasa portföyünün varyansına bölünmesiyle hesaplanmaktadır (Damodaran, 2002). Bu doğrultuda uygulama konusu olan bankanın 2009-2014 yılları arasındaki her bir yıla ait beta katsayısı; bankanın hisse senedi ve BİST 100 endeksinin aylık getirileri arasındaki kovaryansın, BİST 100 endeksinin varyansına bölünmesiyle bulunmuştur. Beta katsayısı hesaplanırken genellikle beşer yıllık dönemler esas alınmakta ve aylık getiriler kullanılmaktadır (Pratt, 1998). Bu tanım kapsamında, hesaplanmalarda esas alınacak dönem beşer yıllık süreleri kapsarken beta katsayısı hesaplanacak yıl, önceki beş yıla ait aylık getiri verileri göz önünde bulundurularak belirlenmiştir. β değerlerinin hesaplanmasında dikkate alınacak tarihler Tablo 4 te verilmiştir. Tablo 4: Değerlerinin Hesaplanmasında Dikkate Alınacak Tarihler 526 Katsayısı Hesaplanan Yıl Aylık Verilerin Kullanılacağı Zaman Aralığı 2009 01/01/2004-31/12/2008 2010 01/01/2005-31/12/2009 2011 01/01/2006-31/12/2010 2012 01/01/2007-31/12/2011 2013 01/01/2008-31/12/2012 2014 01/01/2009-31/12/2013 Böylece Tablo 1 de seçilen bankalara ilişkin Tablo 4 de verilen zaman aralıklarına göre hesaplanan değerleri Tablo 5 de verilmiştir.

Tablo 5: Bankaların Değerleri BETA AKBNK SKBNK TEBNK GARAN YKBNK ALNTF FINBN TEKST 1,164164 1,760482 1,460833 1,305457 1,011173 1,434967 0,642834 1,633565 3.2.2. Risksiz Faiz Oranının Hesaplanması Bu hesaplama ve tablo ikinci bölümde anlatılmıştır. 3.2.3. Piyasa Risk Priminin Hesaplanması Piyasa risk priminin hesaplanmasında, piyasa getiri oranı olarak BİST 100 Getiri Endeksi kullanılmıştır. BİST 100 Getiri Endeksinin yıllar itibariyle logaritmik getirileri alınmıştır. Tablo 6: Piyasa Risk Primi Hesaplaması Getiri Endeksi Yıllar Bileşik Faiz Risk Primi 2009 0,711414 0,1611 0,550314 2010 0,188763 0,0895 0,099263 2011-0,20897 0,0711-0,28007 2012 0,313325 0,1152 0,198125 2013-0,15012 0,0611-0,21122 2014 0,326254 0,1029 0,223354 Ortalama 0,196778 0,10015 0,096628 527 de verilmiştir. Böylece (3) denklemi dikkate alınarak elde edilen nin hesaplama değerleri Tablo 7 Tablo 7:Özsermaye Maliyetleri Tablosu BETA KATSAYILARI BANKA 2009 2010 2011 2012 2013 2014 AKBNK 1,164164466 1,220143444 1,200697962 1,194756895 1,22373368 1,124846923 SKBNK 1,760481813 1,690864165 1,564863939 1,549170612 1,447313316 1,122131355 TEBNK 1,460832821 1,622542941 1,434038811 1,328397758 1,424839474 1,115467313 GARAN 1,305456629 1,384971573 1,546975495 1,527909951 1,506758828 1,310125277 YKBNK 1,011172942 1,029406759 1,069580007 1,13465246 1,182426766 1,299888258 ALNTF 1,434966863 1,321151054 1,297250067 1,137945317 1,024164833 0,85470652 FINBN 0,642834395 0,555529476 0,411955087 0,467972484 0,542846739 0,565604247

TEKST 1,633564512 1,553003113 1,408470483 1,266720255 1,223800559 1,079258885 RİSKSİZ FAİZ ORANI 0,1611 0,0895 0,0711 0,1152 0,0611 0,1029 PİYASA RİSK PRİMİ 0,096628051 0,096628051 0,096628051 0,096628051 0,096628051 0,096628051 ÖZSERMAYE MALİYETİ (Ke) AKBNK 0,273590944 0,207400083 0,187121104 0,23064703 0,179347001 0,211591766 SKBNK 0,331211927 0,252884909 0,222309753 0,264893337 0,200951065 0,211329366 TEBNK 0,302257429 0,246283162 0,209668376 0,243560487 0,198779462 0,210685433 GARAN 0,28724373 0,223327104 0,220581227 0,262838961 0,206695169 0,229494852 YKBNK 0,258807671 0,188969569 0,174451432 0,224839256 0,175355594 0,228505669 ALNTF 0,299758052 0,217160252 0,196450746 0,225157438 0,160063052 0,185488625 FINBN 0,223215835 0,143179731 0,110906417 0,160419269 0,113554223 0,157553236 TEKST 0,318948155 0,239563664 0,207197758 0,23760071 0,179353463 0,207186683 3.3. nin Hesaplanması, bir firmanın, bir bütün olarak performansını gösteren bir orandır ve firmanın elde ettiği vergiden sonraki net kâr ile hissedarların firmaya yatırdıkları özsermayeyi karşılaştırır. değeri, şeklinde hesaplanmaktadır (Horne & Wachowicz, 1995). Böylece (4) de verilen denkleme göre hesaplanan oranları Tablo 8 de verilmiştir. 528 Tablo 8: Bankaların Oranları ORTALAMA ÖZSERMAYE BANKA 2009 2010 2011 2012 2013 2014 AKBNK 12.699.606,00 16.069.217,00 18.039.486,50 20.303.573,50 22.305.373,50 24.137.511,50 SKBNK 1.112.330,50 1.324.943,50 1.431.317,00 1.643.439,00 1.940.094,50 2.223.630,50 TEBNK 1.536.535,50 1.731.157,50 3.013.087,00 4.509.446,50 5.046.010,00 5.594.708,50 GARAN 11.714.182,00 15.058.732,00 17.004.249,50 19.609.002,00 22.328.677,00 24.821.619,00 YKBNK 7.560.207,00 9.292.533,50 11.008.943,00 14.281.114,00 17.085.495,50 18.217.660,50 ALNTF 404.987,50 448.545,50 473.557,50 526.830,50 581.878,00 777.142,00 FINBN 3.233.448,50 4.506.772,50 5.648.895,00 6.600.711,50 7.469.289,00 8.111.313,00 TEKST 458.961,00 482.061,00 505.378,50 543.658,50 586.540,50 608.313,00 DÖNEM NET KARI AKBNK 2.725.982,00 3.008.809,00 2.536.375,00 3.004.910,00 3.077.177,00 3.378.639,00 SKBNK 152.488,00 170.247,00 118.044,00 240.302,00 210.216,00 223.969,00 TEBNK 210.167,00 300.301,00 206.675,00 495.978,00 535.048,00 622.560,00 GARAN 3.085.717,00 3.127.964,00 3.070.575,00 3.331.073,00 3.381.090,00 3.653.070,00 YKBNK 1.354.777,00 2.060.290,00 1.857.486,00 1.913.472,00 3.202.975,00 1.844.966,00

ALNTF 61.544,00 27.723,00 28.263,00 68.148,00 76.275,00 130.064,00 FINBN 650.114,00 922.922,00 883.731,00 903.922,00 734.239,00 877.428,00 TEKST 13.064,00 14.232,00 22.018,00 26.824,00 43.813,00 12.516,00 ROE (DÖNEM NET KARI / ORTALAMA ÖZSERMAYE) AKBNK 21,4650911% 18,7240548% 14,0601286% 14,7999070% 13,7956757% 13,9974620% SKBNK 13,7088752% 12,8493781% 8,2472296% 14,6218996% 10,8353485% 10,0722220% TEBNK 13,6779788% 17,3468330% 6,8592444% 10,9986447% 10,6033876% 11,1276575% GARAN 26,3417198% 20,7717622% 18,0576920% 16,9874683% 15,1423660% 14,7172914% YKBNK 17,9198400% 22,1714563% 16,8725190% 13,3986186% 18,7467493% 10,1273487% ALNTF 15,1965184% 6,1806439% 5,9682298% 12,9354698% 13,1084179% 16,7361949% FINBN 20,1059024% 20,4785575% 15,6443163% 13,6943116% 9,8301056% 10,8173362% TEKST 2,8464292% 2,9523235% 4,3567346% 4,9339797% 7,4697314% 2,0574934% 4. EVA nın Hesaplanması Metodoloji ve Bulgular kısmında elde edilen veriler ve (1) numaralı formül kullanılarak hesaplanan EVA değerleri Tablo 9 da verilmiştir. Tablo 9: Bankaların EVA Değerleri ROE (DÖNEM NET KARI / ORTALAMA ÖZSERMAYE) AKBNK 21,4650911% 18,7240548% 14,0601286% 14,7999070% 13,7956757% 13,9974620% SKBNK 13,7088752% 12,8493781% 8,2472296% 14,6218996% 10,8353485% 10,0722220% TEBNK 13,6779788% 17,3468330% 6,8592444% 10,9986447% 10,6033876% 11,1276575% GARAN 26,3417198% 20,7717622% 18,0576920% 16,9874683% 15,1423660% 14,7172914% YKBNK 17,9198400% 22,1714563% 16,8725190% 13,3986186% 18,7467493% 10,1273487% ALNTF 15,1965184% 6,1806439% 5,9682298% 12,9354698% 13,1084179% 16,7361949% FINBN 20,1059024% 20,4785575% 15,6443163% 13,6943116% 9,8301056% 10,8173362% TEKST 2,8464292% 2,9523235% 4,3567346% 4,9339797% 7,4697314% 2,0574934% 529 ÖZSERMAYE MALİYETİ (Ke) AKBNK 27,3590944% 20,7400083% 18,7121104% 23,0647030% 17,9347001% 21,1591766% SKBNK 33,1211927% 25,2884909% 22,2309753% 26,4893337% 20,0951065% 21,1329366% TEBNK 30,2257429% 24,6283162% 20,9668376% 24,3560487% 19,8779462% 21,0685433% GARAN 28,7243730% 22,3327104% 22,0581227% 26,2838961% 20,6695169% 22,9494852% YKBNK 25,8807671% 18,8969569% 17,4451432% 22,4839256% 17,5355594% 22,8505669% ALNTF 29,9758052% 21,7160252% 19,6450746% 22,5157438% 16,0063052% 18,5488625% FINBN 22,3215835% 14,3179731% 11,0906417% 16,0419269% 11,3554223% 15,7553236% TEKST 31,8948155% 23,9563664% 20,7197758% 23,7600710% 17,9353463% 20,7186683% EVA ÖZSERMAYE * (ROE - Ke) AKBNK -748515,1893-323947,9434-839193,6329-1678048,936-923224,8378-1728659,688 SKBNK -215929,1282-164811,2166-200151,7285-195034,0412-179648,0565-245949,4239 TEBNK -254262,2693-126053,9437-425074,057-602344,984-467995,1516-556163,581 GARAN -279108,332-235059,0098-680243,2256-1822936,713-1234139,672-2043363,789

YKBNK -601862,565 304283,9495-63039,86752-1297483,047 206937,7862-2317872,703 ALNTF -59854,26392-69683,2537-64767,72412-50471,80585-16862,16853-14087,00136 FINBN -71642,9065 277643,5274 257232,2938-154959,3145-113930,3051-400535,6129 TEKST -133320,7643-101252,2996-82695,29214-102349,6454-61385,06993-113518,3526 Bankaların EVA / Özsermaye Oranlarına ilişkin hesaplamalar Tablo 10 da verilmiştir. Tablo 10: Bankaların EVA / Özsermaye Oranları ORTALAMA ÖZSERMAYE BANKA 2009 2010 2011 2012 2013 2014 AKBNK 12.699.606,00 16.069.217,00 18.039.486,50 20.303.573,50 22.305.373,50 24.137.511,50 SKBNK 1.112.330,50 1.324.943,50 1.431.317,00 1.643.439,00 1.940.094,50 2.223.630,50 TEBNK 1.536.535,50 1.731.157,50 3.013.087,00 4.509.446,50 5.046.010,00 5.594.708,50 GARAN 11.714.182,00 15.058.732,00 17.004.249,50 19.609.002,00 22.328.677,00 24.821.619,00 YKBNK 7.560.207,00 9.292.533,50 11.008.943,00 14.281.114,00 17.085.495,50 18.217.660,50 ALNTF 404.987,50 448.545,50 473.557,50 526.830,50 581.878,00 777.142,00 FINBN 3.233.448,50 4.506.772,50 5.648.895,00 6.600.711,50 7.469.289,00 8.111.313,00 TEKST 458.961,00 482.061,00 505.378,50 543.658,50 586.540,50 608.313,00 EVA ÖZSERMAYE * (ROE - Ke) AKBNK -748515,1893-323947,9434-839193,6329-1678048,936-923224,8378-1728659,688 SKBNK -215929,1282-164811,2166-200151,7285-195034,0412-179648,0565-245949,4239 TEBNK -254262,2693-126053,9437-425074,057-602344,984-467995,1516-556163,581 GARAN -279108,332-235059,0098-680243,2256-1822936,713-1234139,672-2043363,789 YKBNK -601862,565 304283,9495-63039,86752-1297483,047 206937,7862-2317872,703 ALNTF -59854,26392-69683,2537-64767,72412-50471,80585-16862,16853-14087,00136 FINBN -71642,9065 277643,5274 257232,2938-154959,3145-113930,3051-400535,6129 TEKST -133320,7643-101252,2996-82695,29214-102349,6454-61385,06993-113518,3526 530 EVA / ÖZSERMAYE AKBNK -0,058940032-0,020159535-0,046519818-0,08264796-0,041390243-0,071617146 SKBNK -0,194123175-0,124391128-0,139837456-0,118674342-0,09259758-0,110607146 TEBNK -0,165477641-0,072814833-0,141075932-0,133574039-0,092745585-0,099408858 GARAN -0,023826532-0,015609482-0,040004307-0,092964278-0,055271509-0,082321938 YKBNK -0,079609271 0,032744994-0,005726242-0,09085307 0,012111898-0,127232182 ALNTF -0,147792867-0,155353813-0,136768448-0,095802741-0,028978873-0,018126676 FINBN -0,022156811 0,061605845 0,045536745-0,023476153-0,015253166-0,049379874 TEKST -0,290483863-0,21004043-0,163630412-0,188260913-0,104656149-0,186611749 Sonuçların daha iyi görülebilmesi için aşağıdaki grafikler verilmiştir. Bu grafiklerde Her banka için EVA & Dönem Net Karı karşılaştırması ve Her banka için Özkaynak Karlılığı & EVA/Özkaynak karşılaştırması yapılmıştır.

The Journal of Academic Social Science Yıl: 4, Sayı: 29, Ağustos 2016, s. 34-42

532 The Journal of Academic Social Science Yıl: 4, Sayı: 29, Ağustos 2016, s. 34-42

5. Sonuç Bankaların temel fonksiyonu fon transferini sağlamasıdır. Bu açıdan bakıldığında mevduat bankaları, küçük birikimleri büyük bir fon haline getirerek yatırıma yönlendirirler. Burada önemli olan unsurlardan birisi de fon fazlası olan tasarruf sahiplerinin bankacılık sistemine güvenerek tasarruflarını buralara yönlendirmesidir. Bu güveni sağlayacak olan kurumlar denetleyici kurumlar ve bankalardır. Eğer bankalar başarılı bir şekilde yönetilir ve finansal performanslarını yükseltirlerse kuşkusuz ekonomik birimlerin bankalara olan güveni de artacaktır. Başarılı bir şekilde yönetilebilmesi için öncelikle bankanın gerçek finansal durumunun bilmesi gereklidir. Çalışmada sekiz mevduat bankasına ait altı yıllık ROE ve EVA değerleri hesaplanmış ve EVA/ÖZSERMAYE ve NET KAR değerleriyle karşılaştırılmıştır. Sonuçlar en iyi grafiklerden görülmektedir. Bankaların hepsinde NET KAR değerleri pozitif olsa bile EVA değerleri negatif çıkmıştır. Bu durum stratejik yönetimde başarı sağlamak için finansal performans ölçütü olan EVA nın ne kadar önemli olduğunu ortaya koymaktadır. 536 KAYNAKLAR Aydın, N. (2006). Bankacılık ları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi. Brewer, P., Chandra, G., & Hock, G. (1999). Economic Value Added (EVA): Its Uses and Limitations. Sam Advanced Management Journal, 7-20. Copeland, T. (2001). Using Economic Profit to Assess Performance: A Metric for Modern Firms. Business Horizons, 55-60. Çakıcı, C. (2008). Ekonomik Katma Değer (EVA) Yaklaşımı. İstanbul: Beta Yayınları. Çelik, O. (2002). İşletmelerde Bir Performans Ölçütü Olarak Ekonomik Katma Değer (EKD) ve Türk Telekom A.Ş. de Uygulanması. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Tartışma Metni. Ankara. Damodaran, A. (2002). İnvestment Valuation: Tools and Techniques For Determining The Value of Any Asset. New York: John Wiley and Sons. The Journal of Academic Social Science Yıl: 4, Sayı: 29, Ağustos 2016, s. 34-42

Dondurmacı, G. & Çınar, A. (2014). Finans Sektöründe Veri Madenciliği sı. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 258-271. Gülçe, Y. (2014). 2. Performans Ölçüm Aracı Olarak Ekonomik Katma Değer: Bist de İşlem Gören Bankalara Uygulanması. T.C. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Finansman Bilim Dalı Yükseklisans Tezi. Ankara: T.C. Gazi Üniversitesi. Horne, V., & Wachowıcz, J. (1995). Fundamentals Of. New Jersey: Prentice Hall International. Kang, J., Kwang, K., & Hendersen, W. C. (2002). Economie Value Added(EVA): A Financial Performance Measure. Journalaf Accounting and Finance Research, 48-56. Köroğlu, A. (2008). Bankaların Tasfiyesinde Ekonomik Katma Değerin Hesaplanması ve Türk. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi. Milunovich, S., & Tsueı, A. (1996). EVA in The Computer Industry,". Journal of Applied Corporate Finance, 104-115. Parasız, İ. (2011). Türkiye de ve Dünyada Bankacılık. Bursa: Ezgi Kitabevi. Pratt, S. (1998). Cost of Capital: Estimation and Applications. New York: John Wiley and Sons. Rakshıt, D. (2006). Eva Based Performance Measurement: A Case Study of Dabor India Limited. Journal Of Commerce, 40-59. Stewart, B. (1999). The Quest for Value: The EVA Management Guide. New York: Harper Business. Şakar, Ü. (2001). The Concept of Economic Value Added (EVA) and Its AppIication to Arçelik AŞ. Maltepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 58-70. Yılgör, A. (2005). İşletme Performansının Değerlendirilmesinde Ekonomik Katma Değer (EVA) ve Piyasa Katma Değeri (MVA) Yöntemleri ve Bu Yöntemlerin Hisse Senedi Getirilerini Açıklama Gücünün İncelenmesi: İMKB100 Örneği. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 225-248. 537 The Journal of Academic Social Science Yıl: 4, Sayı: 29, Ağustos 2016, s. 34-42