ORAN ANALİZİ 8. VE 9. HAFTA

Transkript

1 ORAN ANALİZİ 8. VE 9. HAFTA

2 Genel Olarak Oran Analizi p Oran analizi tekniğinin amacı, finansal tablo kalemlerinin aralarındaki anlamlı ve yararlı ilişkilerden yola çıkarak bir işletmenin cari finansal durumunu, faaliyet sonuçlarını, borç ödeme gücünü, varlıkların verimliliğini, karlılığını, etkinliğini ve yönetimin yeterliliğini değerlendirmektir.

3 Genel Olarak Oran Analizi p Oran, mali tablolarda yer alan iki kalem arasındaki ilişkinin matematiksel ifadesi olarak tanımlanabilir. p Finansal tablolardan bu şekilde bir çok oran hesaplamak mümkündür. p Ancak amaç çok sayıda oran hesaplamak değil, anlamlı ve yararlı ilişkileri ortaya çıkartabilecek oranları hesaplayıp analize tabi tutmaktır. p Bilanço ya da gelir tablosu kalemlerinin anlamlı seçilmesi, analizcinin cevaplandırmak istediği sorulara cevap verebilecek nitelikte oranların hesaplanması gerekmektedir.

4 Genel Olarak Oran Analizi p Birbirine oranlanan kalemlerin hepsi aynı finansal tabloda olabileceği gibi farklı finansal tablolardan da olabilir. p Tek başına bir oran herhangi bir anlam ifade etmez. p Oran ancak herhangi bir standartla veya ölçüyle mukayese edildiğinde anlam kazanır. p Ancak, bu şekilde hesaplanan oranın yeterliliği konusunda bir yorum yapılabilir.

5 Genel Olarak Oran Analizi p Oranlar yorumlanırken dikkate alınması gereken ölçü veya standartlar: İşletmenin geçmiş faaliyet dönemleriyle ilgili olarak hesaplanmış oranlar, Rakip ve başarılı işletmelerin oranları, Bütçelenmiş verilere dayanılarak hesaplanan oranlar, İşletmenin faaliyette bulunduğu sektöre ait oranlar veya standartlar.

6 Genel Olarak Oran Analizi p Oranlar, işletme faaliyet sonuçları ile mali durumunu değerlendirmedeki kullanım amaçları dikkate alınarak sınıflandırılır. p Bu sınıflandırmaya göre oranlar aşağıdaki biçimde sınıflandırılabilir: i) Likidite oranları ii) Mali yapı oranları iii) Faaliyet oranları iv) Kârlılık oranları

7 Likidite Oranları p Likidite oranları, işletmenin kısa vadeli borç ödeme gücünü ölçmek, diğer bir ifade ile likidite riskini değerlendirmek, net çalışma sermayesinin yeterli olup olmadığını saptamak için kullanılır. p Bir işletmenin kısa vadeli borçlarını ödemede kullanabileceği varlıklar likit varlıkları ifade eder ve bunlar da işletmenin dönen varlıklarıdır.

8 Likidite Oranları

9 Likidite Oranları p Asit-Test Oranı= (Dönen Varlıklar - Stoklar) / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

10 Likidite Oranları p Nakit Oran= Hazır Değerler + Menkul Kıymetler / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

11 Likidite Oranları p Net İşletme Sermayesi= Dönen Varlıklar - Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

12 Mali Yapı Oranları p İşletmenin gerek uzun vadeli borçlarının anapara ve faizlerinin ödenip ödenemeyeceğinin analizinde ve gerekse kaynaklardan yararlanma derecesinin belirlenmesinde bu oranlardan yararlanılmaktadır. p Diğer bir ifadeyle, mali yapı oranları, işletmenin öz kaynağının yeterli olup olmadığı, kaynak yapısı içinde borç öz kaynak yapısının dengesi konularında bilgi sağlarlar.

13 Mali Yapı Oranları

14 Mali Yapı Oranları

15 Mali Yapı Oranları p Özsermaye Çarpanı Özsermaye Çarpanı = Aktif Toplamı Özsermaye p Bu oran, aktif toplamının, özsermayenin kaç katı olduğunu gösterir. p Bu oranın düşük olması firmanın lehine bir durumdur. p Firmanın az borç yükü altında olduğunu gösterir.

16 Mali Yapı Oranları

17 Mali Yapı Oranları

18 Mali Yapı Oranları p Borç Servis Oranı = [Dönem Karı + Faizler + Nakit Çıkışı Gerektirmeyen Giderler] / [Faizler + Anapara Taksit Ödemeleri (1/(1-t))]

19 Faaliyet Oranları

20 Faaliyet Oranları p Alacak Devir Hızı p Belirli bir dönemdeki kredili satış tutarının döneme ait ortalama ticari alacaklara bölünmesi sonucunda, ticari alacakların bir dönemde kaç kez tahsil edildiği hesaplanır:

21 Faaliyet Oranları

22 Faaliyet Oranları p = 365 / Ticari Borçların Devir Hızı

23 Faaliyet Oranları

24 Karlılık Oranları p Karlılık analizinde, işletmenin yeterli kar elde edip edemediği incelenir. p Karlılık, işletmenin kazanç elde etme gücünü gösterir. p İşletmenin elde ettiği kar büyüklüğü finansal tablolarda yer almakla birlikte, karın yeterli büyüklükte olup olmadığını belirlemede yararlı olmazlar. Bunun için karlılık oranları hesaplanır. p Karlılık oranları, karın satışlarla veya yatırımlarla ilişkilendirilmesi yoluyla hesaplanmaktadır.

25 Karlılık Oranları

26 Karlılık Oranları

27 Karlılık Oranları Formülün payında yer alan büyüklük tüm faaliyet sonuçlarını içeren vergi sonrası kar büyüklüğüdür. Bu bakımdan hem işletme hem de finansman politikalarının sonuçlarını gösterir. Bir liralık satış karşılığında elde edilen karın miktarını gösterir.

28 Karlılık Oranları

29 Karlılık Oranları

30 Du Pont Sistemi p Bir firmanın karlılığını belirlemede oranlar arasındaki karşılıklı etkiler ve ilişkiler Du Pont kontrol sisteminde şematik olarak gösterilmektedir. p Yani bu sistem bir oranı oluşturan oranlar arasındaki karşılıklı etkinin firma karlılığını nasıl belirlediğini ortaya koymaktadır.

31 Du Pont Sistemi p Du Pont Sistemi, aktif karlılığı oranını etkileyen faktörleri gösterir. p Aşağıdaki eşitlik, aktif karlılığını etkileyen iki faktörü göstermektedir:

32 Du Pont Sistemi p Du Pont Sistemi, özsermayenin karlılığı oranında değişme yaratan farklı faktörleri ortaya çıkarır. p Aşağıdaki eşitlik, özsermaye karlılığının üç bileşenini göstermektedir:

33 ORAN KATEGORİLERİ **ORAN ANALİZİ, İŞLETMEDEKİ GÖSTERGELERİ, İLGİLİ KİŞİ VEYA GRUPLAR** İŞLETMEDEKİ GÖSTERGELER İLGİLİ KİŞİ VEYA GRUPLAR LİKİDİTE Firmanın Kısa Süreli Yükümlülüklerini Karşılama Gücü FAALİYET Firma Varlıklarını Yönetme Yeteneği KALDIRAÇ Firmanın Borçlarını Karşılama Gücü KARLILIK İşletmenin Karlılık Durumu İşletme Riski Finansal Risk İşletme Riski Finansal Risk Kârlılık Hissedarlar Kısa süreli Borç Veren Kurumlar Hissedarlar Kısa Süre. Borç Veren Kurumlar Rakip İşletmeler Hissedarlar İşletme Yöneticileri Rakip İşletmeler Hissedarlar İşletme Yöneticileri Rakip İşletmeler YATIRIM Bir Yatırım Olarak Firma Potansiyeli Performans (Hisse Senedi Fiyatı / Temettü) Hissedarlar İşletme Yöneticileri Rakip İşletmeler

34 Örnek-1

35 Örnek-1

36 Örnek-1 p Firmanın kısa süreli yükümlülüklerini karşılama gücünü ölçmede kullanılan oranlardan cari oran 1.47 ile sektör standardı olan 1.33 ün üzerindedir. p Likidite oranı ise 0.96 ile yine sektör standardı olan 0.86 oranını geçmiştir. p Bu durumda firmanın likidite gücünün iyi göründüğü söylenebilir. p Mali yapıyı incelemek gerekirse; öz kaynak kullanım düzeyini gösteren öz kaynakların aktifler toplamına oranı incelendiğinde, 0.55 olan işletme oranının sektör standardının üzerinde olduğu görülmektedir.

37 Örnek-1 p Firmanın Toplam Borçlarının aktifler toplamına oranı ile kısa vadeli yabancı kaynaklarının aktifler toplamına oranları uzun süreli yabancı kaynak kullanımı olmadığından aynı çıkmıştır. p Bu oranlar toplam aktifin ne kadarının kısa sürekli yabancı kaynakla finanse edildiğini göstermektedir. p Bu oranlar 0.45 olarak bulunmuştur ve sektör standart oranlarıyla karşılaştırıldığında sektörün gerisinde kalındığı görülmektedir. Firmanın borçlarının tamamı kısa sürelidir. Ancak yine de kısa süreli borç düzeyi bile sektörün gerisinde kalmaktadır.

38 Örnek-1 p Genel olarak firmanın likidite gücü iyi olmakla beraber, riskten kaçınan dolayısıyla öz kaynak kullanımına fazla yer veren bir işletme görünümü vardır. p Firmanın borçlanmanın olumlu etkisinden yararlanabilmesi için borçlanmaya daha fazla yer vermesi ve borçlarının bir kısmını da uzun süreli olarak gerçekleştirmesi önerilebilir.

39 Örnek-2 p Aşağıdaki verileri kullanarak bilançodaki bilinmeyen kalemleri hesaplayınız (1 yıl = 360 gün). Borçlar/Özkaynaklar 0,6 Cari Oran 1,2 Aktif Devir Hızı 1,5 Alacakların Ortalama Tahsil Süresi 40 gün Brüt Kar Marjı 0,30 Stok Devir Hızı 6

40 Örnek-2 Aktifler Pasifler Hazır Değerler??? Kısa Vadeli Borçlar??? Alacaklar??? Ödenmiş Sermaye Stoklar??? Kar Yedekleri Duran Varlıklar (Net)??? Toplam Aktifler??? Toplam Pasifler???

41 Örnek-2 p 0,60 = Borçlar/( ) p Borçlar = TL p Top.Aktifler=Top.Pasifler= = p 1,5=Satışlar / p Satışlar = TL p SMM = Satışlar (1-Brüt Kar Marjı) p SMM = (1-0,30) p SMM = TL

42 Örnek-2 p SDH = / Stoklar p Stoklar = TL p 40 = 360/ADH p ADH = 9 p 9 = / Alacaklar p Alacaklar = TL p 1,2 = Dönen Varlıklar / p Dönen Varlıklar = p Hazır Değerler = ( ) = TL p Duran Varlıklar = = TL

43 Örnek-2 Aktifler Pasifler Hazır Değerler Kısa Vadeli Borçlar Alacaklar Ödenmiş Sermaye Stoklar Kar Yedekleri Duran Varlıklar Toplam Aktifler Toplam Pasifler