Benim için İnsan Hakları Türkiye Değerler Atlası - 2012 ~ Prof. Dr. Yılmaz Esmer ~ Hasan Ferhat GÜNGÖR
DEĞERLER (Values) İnsan bireyleri ya da grupları tarafından, neyin istenir, uygun, iyi ya da kötü olduğu hakkında benimsenen düşünceler, soyut fikirler. İçinde yaşanan kültürden etkilenir, farklılaşabilir, önyargılara temel olur ve davranışlara yön verir. Kaynak: Anthony Giddens. Sosyoloji. Haz. Cemal Güzel. Kırmızı Yayınları, İstanbul: 2008, s. 1055. 2
ZAMAN ALGISI Daire Deneyi, T.J.Cottle GEÇMİŞ ŞİMDİ GELECEK ÇAP ve KONUM? BÜYÜK, küçük, içiçe, ardışık Kaynak: Charles Hampden. Kapitalizmin Yedi Kültürü. Çev. Füsun Doruker. Gençlik Yayınları, İstanbul: 1995, s. 68 3
Türkiye Değerler Atlası - 2012 Örneklem büyüklüğü: 1,605 Veri toplama yöntemi: Yüzyüze görüşme Örneklem dağılımı: 54 il ve 128 ilçenin, kentsel ve kırsal yerleşim birimleri Örneklem kapsamı: Hanelerde yaşayan, 18 yaş ve üzeri nüfus Araştırma desteği: Bahçeşehir Üniversitesi Kaynak: Anthony Giddens. Sosyoloji. Haz. Cemal Güzel. Kırmızı Yayınları, İstanbul: 2008, s. 1055. 4
DEĞERLER MUTLULUK / GÜVEN SİYASAL KATILIM/İDEOLOJİ KİMLİK/MİLLİYETÇİLİK DİN KADIN-ERKEK 1990 dan 2012 ye MUHAFAZAKARLIK 5
DEĞERLERİMİZ? Türkiye ye özgü insani ve toplumsal değerler nelerdir? Evrensel değerlerle nasıl karşılaştırılabilir? Avrupa değerleri ile uyum ne düzeydedir? Bölgesel, ulusal ve dış kültürlerin rolü nedir? Din kurumunun rolü nedir? 6
MUTLULUK HAYATTAN MEMNUNİYET? 2001: % 59 2011: % 77 7
GÜVEN? 8
GÜVEN? 9
KURUMLARA GÜVEN? TBMM : % 58 (1990) % 58 (2012) HÜKÜMET : % 29 (2001) % 62 (2012) ORDU : % 90 (2008) % 76 (2012) AB : % 36 (1990) % 39 (2012) Aile: %93 10
DEMOKRASİYE BAKIŞ? Parlamento ve seçimlerle uğraşmak zorunda kalmayan güçlü bir lider? İyi birşeydir diyenlerin oranı: Danimarka % 15 Romanya % 74 TÜRKİYE % 63 11
DEMOKRASİYE BAKIŞ? Teknokrat bir hükümet ülkeyi nasıl yönetir? İyi diyenlerin oranı: İtalya % 46 Almanya % 63 Bulgaristan % 89 TÜRKİYE % 64 12
SİYASAL KATILIM? Kesinlikle toplu dilekçe imzalamam? Toplu bir dilekçeye imza koyanların oranı: İsveç % 82 Almanya % 58 TÜRKİYE % 10 13
SİYASAL İDEOLOJİ? 47 Avrupa ülkesi içinde TÜRKİYE en sağda (Ortalama puanı 6,4) 14
SİYASAL İDEOLOJİ? 15
HOŞGÖRÜ? Hangi grubun komşunuz olmasını istemezsiniz? 16
KİMLİK? 17
MİLLİYETÇİLİK? Gerekirse ülkem için savaşırım? % 97 (2001) % 86 (2012) Kuzeydoğu Anadolu, Batı Marmara, İç Batı Anadolu >% 95 Güneydoğu Anadolu % 65 Başka milletten insanlara güven? GÜVENMEM! % 61 18
DİN? 19
DİN? 20
DİN? 21
DİN? 22
DİN? 23
DİN? 24
DİN? 25
DİN? 26
DİN? 27
DİN? 28
DİN? 29
DİN? 30
DİN? 31
KADIN ERKEK? Ingelhart ve Norris Cinsiyet Eşitliği Ölçeği 60 ülke içinde TÜRKİYE 48. 32
KADIN ERKEK? 33
KADIN ERKEK? 34
KADIN ERKEK? 35
KADIN ERKEK İLİŞKİLERİ? 36
KADIN ERKEK? 37
KADIN ERKEK? 38
KADIN ERKEK? 39
KADIN ERKEK? Erkekler kadınlardan daha iyi siyasetçi olur? Bir erkeğin, birden fazla eşinin olması kabul edilebilir. 1996: %10 2011: %23 (kadınlar %19) Bazı kadınlar kocalarından dayak yemeği hak ediyor. 1996: %19 2011: %30 40
AİLE-EVLİLİK? Avrupa ortalaması: %20 41
AİLE-EVLİLİK? Avrupa ortalaması: %47 42
1990 dan 2011/12 ye 43
MUHAFAZAKARLIK Muhafazakarlık Ölçeği boyutları 44
MUHAFAZAKARLIK Muhafazakarlık Ölçeği 0 100 Türkiye ortalamaları 45
MUHAFAZAKARLIK 46
MUHAFAZAKARLIK 47
- MUHAFAZAKARLIK Din; Aile çocuk; Otoriteye saygı; Geleneksel aile değerleri; Boşanma/kürtaj/ ötenazi/intihar karşıtlığı; Ulusal gurur; Milliyetçilik + Kaynak: Ronald Inglehart and Christian Welzel, "Changing Mass Priorities: The Link Between Modernization and Democracy." Perspectives on Politics June 2010 (vol 8, No. 2) page 554 den Yılmaz Esmer tarafından uyarlanmıştır. - Çevreyi koruma, çeşitliliğe hoşgörü, her düzeyde karara katılım, + her gruba eşitlik, bireylerarası güven, bireysel özgürlük, aktivizm 48
- MUHAFAZAKARLIK Din; Aile çocuk; Otoriteye saygı; Geleneksel aile değerleri; Boşanma/kürtaj/ ötenazi/intihar karşıtlığı; Ulusal gurur; Milliyetçilik + - Çevreyi koruma, çeşitliliğe hoşgörü, her düzeyde karara katılım, + her gruba eşitlik, bireylerarası güven, bireysel özgürlük, aktivizm 49
- MUHAFAZAKARLIK Din; Aile çocuk; Otoriteye saygı; Geleneksel aile değerleri; Boşanma/kürtaj/ ötenazi/intihar karşıtlığı; Ulusal gurur; Milliyetçilik + - Çevreyi koruma, çeşitliliğe hoşgörü, her düzeyde karara katılım, + her gruba eşitlik, bireylerarası güven, bireysel özgürlük, aktivizm, siyasi ılımlılık 50
ZAMAN ALGISI Daire Deneyi, T.J.Cottle GEÇMİŞ ŞİMDİ GELECEK ÇAP ve KONUM? BÜYÜK, küçük, içiçe, ardışık Kaynak: Charles Hampden. Kapitalizmin Yedi Kültürü. Çev. Füsun Doruker. Gençlik Yayınları, İstanbul: 1995, s. 68 51
ZAMAN ALGISI Kaynak: Charles Hampden. Kapitalizmin Yedi Kültürü. Çev. Füsun Doruker. Gençlik Yayınları, İstanbul: 1995, s. 68 52
DEĞERLERİMİZ? Türkiye ye özgü insani ve toplumsal değerler nelerdir? Evrensel değerlerle nasıl karşılaştırılabilir? Avrupa değerleri ile uyum ne düzeydedir? Bölgesel, ulusal ve dış kültürlerin rolü nedir? Din kurumunun rolü nedir? 53
Benim için İnsan Hakları