HKMO Bülteni Ramazan TARHAN * 2942 Sayılı Kamulaştırma kanununa göre kamulaştırma yetkisine sahip olan kamu kurum ve kuruluşların kendi yatırım programları çerçevesinde hazırlamış oldukları kamulaştırma planlarının ilgili Kadastro Müdürlükleı'nin Kontrol merciileri tarafından onaylanması Kamulaştırma işlemlerinin en önemli safhasıdır. Zira onaylı bir Kamulaştırma planı kamulaştırma işlemlerinin tüm safhalarına dayanak teşkil ettiği için önemli bir belgedir. Kamulaştırmayı yapan kurum Kamulaştırma planını hazırlarken ilgili ilçe Kadastro müdürlüğünden kamulaştırma güzergahına rastlayan Kadastral parsellerin köşe noktalarının sayısal değerlerini (koordinatlarını) talep eder. Kadastro müdürlüklerinin vermiş oldukları sayısal değerlerden elde edilen parsel alanlarının Tapu kütük kayıtlarındaki parsel alanları ile uyuşmaması Kamulaştırma işlemlerinin en önemli sorunlarından birisidir. Bilgisayar destekli modern sayısallaştırıcılar (dijitager) kullanılarak veya geliştirilmiş harita cad programlarının gerekli dönüşümler yapıldıktan sonra okuyabildikleri scaner taramaları (orjinal kadastro paftası taraması) ile elde edilen koordinatlardan hesaplanan alanların tapu kayıtları ile uyuşmaması Kadastro kontrol merciilerini de zor duruma sokmaktadır. Hesaplanan alanlar ile tapu alanları arasında tecviz dışı farklar, veya dönümler ile ifade edilebilecek kadar farklılıklar oluşuyorsa bu durumun akla gelen en önemli iki sebebi vardır. 1) - Rakam Hataları Hesap alanı ile tapu alanı arasındaki fark bazen kayıtlara yazım sırasında yanlışlıkla rakam yerlerinin de- * Harita Mühendisi -İSKİ- ğişik yazılması sonucu oluşabilmektedir. Teknik elemanlarının ilk kontrol edeceği unsur genelde bu gibi durumlardır. Mesela; Tapu alanı 3385.50 m2 olan 978 nolu parselin sayısal değerlerden elde edilen alanı 3851.78 m2 çıkmış ise yapılacak olan ilk şey Kadastro fen klasörüne bakmaktır. Eğer Kadastro fen klasöründe 978 nolu parselin alanı 3835.50 m2 ise kesinlikle rakam hatasından kaynaklanan yazılım hatası vardır. Yani 3 ile 8 rakamının yer değiştirilerek yanlış yazılması sonucu böyle bir hatanın olşumasına neden olunmuştur. Buna benzer yazım hatalarının tapu kayıtlarında görülmesi sıkça rastlanılan bir durumdur. Bu durum 3402 sayılı Kadastro Kanununun 41. maddesi kapsamında Kadastro müdürlüklerince çözüme kavuşturulur. Parsel maliklerinin (sahiplerinin) müracaatı veya Kamulaştırmayı yapan idarenin başvurusu ile ölçü ve hesapların yanlış yazılması sonucu oluşan fenni hataların düzeltilmesi 41. madde kapsamında Kadastro müdürlüklerince re'sen düzeltilir ve bu durum ilgililere tebliğ edilir. 30 gün içerisinde itiraz olmadığı müddetçe düzeltme işlemi kesinlesin Kamulaştırmayı yapan idarenin teknik elemanlarının hazırlayacağı ifraz veya irtifak beyannamelerinin alan kısmına hatalı yazılan eski tapu alanı yazılır ve üzeri çizilerek şerhler kısmına "alan düzeltilmesi yapıldı" ibaresi konulur. Dengeleme işlemlerinde esas alınacak olan parsel alanı ise fen klasöründeki gerçek değeridir. 2)- Hesap Hataları Alan' mutabakatının en önemli ve en zor çözülen kısmıdır. Genel olarak sağlıklı hesapların yapılamaması veya planimetre okumalarının büyük ölçek- li (genel olarak 1/5000) kadastral haritalarındaki hassas olmayan yansımaları sonucu meydana gelen alan farklılıklarının çözümü ilgili Kadastro Müdürlüklerince yapılır. Kamulaştırmayı yapan idarenin kamulaştırmadan sorumlu teknik elemanlarının yapılan hesaplarda imzaların olması sağlıklı bir çözüm için önemlidir. Bu gibi durumlarda Kadastro Müdürlüklerinin uygulayacağı önemli iki çözüm şekli vardır: a) -1458 Sayılı TKGM Genelgesi 17.01.1984 Tarihli 1458 nolu Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün tapu sicil üzerinde yapılmış olan hataların tashihi ile ilgili genelgesi alan mutabakatı sorununa önemli bir çözüm getirmektedir. Ancak bu çözümün uzun sürme ihtimali yapılan uygulamalardan anlaşılıyorki çok yüksektir. Sözkonusu genelgenin 2. maddesinin (a) bendinde "Evrakına ve haritasına aykırı olarak hatalı tescil edilen yüzölçümlerin düzeltilmesi, ilgili haritaların tashihinde mahalinde inceleme yapılarak eldeki verilerin zemine uygunluğu bir tutanak ile tevsik edilmelidir." Denilmektedir. Kamulaştırmayı yapan idarenin böyle hatayı tesbit etmesi ve bunu ilgili Kadastro müdürlüğüne bildirmesi sonucu Kadastro müdürlüğü hatanın tespiti için çalışmalar başlatır. Eğer hatanın varlığı gerekli çalışmalardan sonra tespit edilirse sorunun çözümü için 1458 nolu genelgenin uygulanması tercih edilebilir. Bu durumda Kamulaştırmayı yapan idarenin sorumlu mühendisi ve kadastro müdürlüğünün kontrol mühendislerinin düzenleyeceği ortak bir rapor ile kadastro müdürlüğüne düzeltme işlemlerinin yapılması talep edilir. Parsel sınırlarının değişmesi,
HKMO Bülteni komşu parsel sınırlarını da etkileyeceğinden düzeltmeye tabii parsel malikleri ile birlikte komşu parsellerinde maliklerinin rızası alınarak alan düzeltilmesine gidilir. Eğer parsel malikleri muvafakiyet gösterirlerse sorunun çözümü kolaylaşır. Ancak parsel maliklerinin (hissedarlarının) çok olması, birçoğunun ölü olması ve varislerinin tesbitinin zor olması gibi çok sık rastlanılan durumların mevcut olması 1458 nolu genelgenin uygulanmasını çok zorlaştırmaktadır. Bu genelgenin 4. maddesi gereği eğer itirazlar sözkonusu ise tapulama tahdit veya tesbitine vaki itirazlar ilgili mahkeme kararı ile çözüme kavuşur. Bu da sorunun çözümünün uzaması demektir. b) -1994/5 Nolu TKGM Genelge- Hizmetlerin aksatılmadan yürütülmesi için gerekli tedbirlerin alınması ve uygulanmasına yönelik olarak Tescile konu olan harita ve planların kontrolü için 6.4.1994 tarih 1994/5 nolu Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'nün yayınlamış olduğu genelge yukarıdaki sorunların çözümünü kolaylaştıracak niteliklere sahiptir. Sözkonusu genelgenin 3. maddesi alan mutabakatındaki sorunların çözümü için önemli bir seçenektir. 3. maddenin (c) bendinde; "Hatanın (a) ve (b) maddesine göre düzeltilmemesi halinde (yani; 3402 sayılı kanunun 41. maddesine göre çözüme kavuşama- yan veya 1458 sayılı genelge gereği parsel maliklerinin muvafakiyetleri almamıyorsa ve sorunun çözümü acil önem arzediyorsa Kadastro müdürlüklerince alan mutabakatı sorunu) düzeltmenin hükmen yapılması gerekir" denilmektedir. Kadastro müdürlüklerinin bu çözümü seçmesi diğer tüm yolların tıkanmasından sonra olacağı için yine uzun sürecektir. Ancak çözüme kavuşturulduğu için önemli bir seçenektir. KAYNAKLAR. 1458 Nolu TKGM genelgesi. 1994/5 nolu TKGM genelgesi. 3402 sayılı Kadastro kanunu 1906 yılında Türkiye'de ilk kez kutlanmaya başlanan 1 Mayıs işçi bayramı 1925 yılına kadar binlerce işçinin katılımı ile emperyalizme karşı mücadele günü olarak kutlandı. 1925 yılında adı "Bahar Bayramı" olarak değiştirilerek resmi tatil ilan edildi. yeniden coşkuyla kutlanacağının sinyallerini verdi. 1977 yılında tarihin en büyük l'wt eylemleri gerçekleştirildi. Ancak '" "' işçilerin üzerine Sular İdaresi ve Etap Oteli'nden açılan ateş sonucu 36 Emekçi yaşamını yitirir. 12 Eylül dönemiyle birlikte salon kutlamalarına dönüşen bayram 2000 li yıllarda yeniden alanlarda, Sivil toplum örgütlerinin, 1 Mayıs işçi bayramını Resmi tatile döndürme çabaları TBMM nezdinde imza kampanyalarıyla sürmektedir Ankara'da onbinlerce insan halay çekip coşkuyla yeni bin yılın ilk bayramını kutladı. 69
Tayfun ÇAY * Yaşar İNCEYOL** Arazi toplulaştırma çalışmaları, tarımdaki verimliliği arttırmak amacıyla tarımsal mekanı çeşitli alt yapı hizmetleri ile (yol-sulama ağı, drenaj, toprak tesviyesi, köy yerleşim yerlerinin imarı vb.) birlikte düzenleyen daha çok teknik hizmetler bütünüdür. Bu hizmetlerin planlanmasında ve uygulanmasında bir çok meslek gurubu görev almakta ve çalışmaktadır. Arazi toplulaştırma çalışmalarında toplu halde yaşama niteliğine uygun olarak toprak-insan ilişkilerinde deneyimli hukukçular, doğayı tanıma, doğaya ilişkin bilgileri elde etme ve değerlendirme niteliğine uygun olarak harita mühendisleri, teknik ve yardımcı elemanlar, doğayı yeniden düzenleme niteliğine uygun olarak da harita mühendisleri yanında ziraat/kültür teknik ve yardımcı elemanlarla bu kişiler arasındaki yönetsel düzeni sağlayacak işletmeciler, konuya ilişkin programlar geliştirebilecek bilgisayar programcıları, her türlü özel araç-gereci kullanabilecek kullanıcılar (sürücü, operatör vb.) ve büro elemanları (Demirel 1994) istihdam edilmektedir. Arazi düzenleme çalışmalarında, verimin arttırılması, temiz enerji üretimi, ulaşım, beslenme, giyim, eğitim ve benzerlerinin hizmete sunulması, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği'nin katkılarını zorunlu kılmaktadır (Güneş 1992). Kırsal toprakların düzenlenmesi ilk olarak bir topografya ve kadastro yani haritacılık sorunudur. Uluslararası Harita Mühendisleri Federasyonu (FIG) 7 nolu komisyonunun kadastro ve arazi toplulaştırması konularında faaliyet göstermesi, haritacılık ve top- * Y.Doç.Dr. (Selçuk Üniversitesi Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği) *'Yük.Müh. (Harran ÜniversitesiMYO.) lulaştırma işlerinin ne derece yakın ilişkileri olduğunu ortaya koymaktadır. Almanya Hessen Eyaleti Gıda, Tarım ve Orman Bakanlığı'nın 1957'de yaptığı araştırmalara göre 1955 yılına kadar toplulaştırmada çalışmalar üç gurupta toplanmış olup haritacılıkla ilgili olanlar %44, planlama niteliğindekiler %42 ve idari özellikler %14 oranında hesaplanmıştır (Yıldız 1983). Türkiye'de arazi toplulaştırma çalışmalarına ait henüz böyle bir araştırma yapılmamıştır. Ancak GAP'ta Harran Ovası'nda yapılan arazi toplulaştırma çalışmalarındaki işler bölüm 3.3.3.'te açıklandığı şekliyle dikkate alındığında, ilgili iş oranının en büyük payı oluşturduğu bir gerçektir. Nitekim arazi toplulaştırma işiyle ilgilenen ve yapan yüklenici firmalar, bu tür işlerinde harita mühendislerine en üst düzeylerde görev vermekte ve proje yöneticiliği yüklemektedir. Türkiye'de en büyük havza bazındaki arazi toplulaştırmalarının yapıldığı Harran Ovası 1. ve 2. Kısım Arazi Toplulaştırma Projeleri, Şanlıurfa Ovası Arazi Toplulaştırma Projesi, Ceylanpınar iki Cırcıp Arazi Toplulaştırma Projelerinin yüklenici firmaları, proje müdürlerini harita mühendislerinden seçmişlerdir. Arazi toplulaştırma projelerinin hazırlanmasında, uygulanmasında, tapu kütüklerinin incelenmesi ve yeni parselasyon planlarının tescil edilmesi ile ilgili en önemli işlerin ölçme ve haritalarına işleri olduğu görülmektedir. Ölçme ve haritalama işlerinin fotogrametri ile yapılması için önemli çalışmalar yapılmıştır. Arazi toplulaştırmasında, ölçü işlerini de (havai fotogrametri) içine alan otomasyon, son yıllarda büyük önem kazanmıştır. Toplulaştırmada havai fotogrametriden yararlanılması konusunda SCHIRMER/BRUCKLAC- HER, KERSTİNG ve BAVER, otomasyon olanaklarının araştırılması hakkında ise STEGMANN, LAIMG, PEL- ZER, ve OSTHOFF'un çalışmaları önemli katkılar sağlamışlardır (Yıldız 1983). Arazi toplulaştırma çalışmalarında ve haritalama işlerinin süratle bitirilmesi ve tarım yapılan alanlarda arazi kullanım planlaması ve haritalarının üretilebilmesi için de hava fotogrametrisinden yararlanmak gerekmektedir. Ancak hava fotogrametrisinden yararlanmak için arazi toplulaştırma çalışmalarının havza bazında ele alınması gerekmektedir. Arazi toplulaştırma çalışmalarında kadastro haritalarının güncelleştirilmesinde de fotogrametriden yararlanılır. Fotoğraflarda görülen ağaçların, kültür çeşitlerinin, tarla sınırlarının, derelerin, değiştirdiği yatakların vb. arazide ölçülmesine ihtiyaç kalmaz. Düz arazide harita ölçeğine dönüştürülmüş ve rödrese edilmiş resimler de aynı amaca ulaşılmasına yardımcı olurlar. Hava fotoğrafları ayrıca, tarım topraklarının derecelendirilmesine yarayan sınıflandırma sınırlarının da arazide ölçülmesi işlerini çoğunlukla ortadan kaldırdıkları gibi, bireysel parsellerin aranması ve tanınmasında, toprak sahiplerini kadastro haritalarında daha iyi inandırabilecek niteliktedirler. Tasarruf haklarının sınırlandırıldığı sırada parsellere yeni tesisler yapılıp yapılmadığı da gene hava resimleri ile rahatlıkla kontrol edilebilir (Yıldız 1983). Türkiye'de havza bazında ele alı-
nan Harran Ovası 2. Kısım Arazi Toplulaştırma İşi'nde standart topoğrafik haritaların revizyonu ve güncelleştirilmesi yerine fotogrametrik güncel ve sayısal harita üretimi yapılmıştır. Fotogrametrik verilerden sayısal arazi modeli (SAM), mevcut arazi kullanım durumu ve gelecekteki arazi kullanım planları üretilmiştir (Amonymus, 1998) Türkiye'de arazi toplulaştırma işlerinde harita mühendislerinin devreye girmesi oldukça uzun zaman almıştır. Başlangıçta sadece ölçme ve aplikasyon işlerini yapmak, daha sonra da GAP'taki arazi toplulaştırma projelerinde olduğu gibi proje müdürlüğü ve yöneticiliği görevlerini üstlenmişlerdir. Harita Mühendisleri'nin arazi toplulaştırma projelerinde yer almadıkları süre içinde tamamlanmış toplulaştırma projelerinde bir çok hatalar çıkmış ve yeni tapuların verilmesi gecikmiştir. Örneğin, Antalya-Alaylı-Aksu (1969), Samsun-Bafra-Kolay (1966), Ankara-Polatlı-Kocahacılı (1972) ve Gümüşkaya (1974) gibi projelerin tescile esas röleve ölçmeleri yaklaşık 10 yıl sonra yapılarak yeni tapular verilebilmiştir (Akyol 1983 - Akyol ve ark.'ndan 1992). Arazi toplulaştırma çalışmalarında harita mühendisliğinin katkısını sadece sayısal ve çizgisel haritaların hazırlanması ve bunların araziye aplike edilmesi ile sınırlı tutmamak gerekir. Çünkü Türkiye'de 1961'den beri uygulandığı şekliyle arazi toplulaştırması, "tarla içi geliştirme hizmetlerini götürmek ve bunun için de dağınık ve şekilsiz parselleri bir araya getirmek" şeklinde uygulanmıştır. Oysa geniş anlamda arazi düzenlemesi, çok yönlü kalkınma planlarının vazgeçilmez bir parçası olarak ele alınmakta, genel kalkınma, bölge kalkınma planlaması ve tarımsal gelişme planlarına göre düzenlemektedir. Böyle bir arazi düzenleme planlamasında, dağınık parsellerin birleştirilip su ve ulaşım ağına bağlanmasının yanında geniş çapta meliorasyon (arazi iyileştirmesi), bayındırlık projeleri, tarımsal yerleşme yerlerinin imarı, dinlenme mekanları oluşturulması, doğal kaynakların korunması projeleri, tarla balıkçılığı, çevre düzeni planlarının hazırlanması, ekolojik dengenin korunmasına yönelik plan ve tedbirlerin uygulanması ve bütün bu düzenlemelerden oluşacak rantın bölgede yaşayan insanlara dengeli ve adil bir biçimde yansıtılması temel amaçlardır. Toprağa ait her projede olduğu gibi arazi düzenleme projelerinde de temel unsurlar toprak, çevre, insan ve mülkiyettir. Bu unsurların bir arada değerlendirilmesi, projelerin bir bütün içinde ve koordinasyonla sonuçlandırılması toplumdaki insanların geleceği ve yararı için zorunludur. Bu unsurlarda tek tek çözüm arayışlarına girmek ve projelendirmeler yapmak, proje bütününden beklenen yararlan sağlamaktan çok uzak kalacaktır. Bu nedenle arazi toplulaştırması, politik düzeyde bir bütün olarak ele alınmalı; çağdaş gelişmeler doğrultusunda görev alanları, yetki ve sorumlulukları, örgütsel yapısı, ülkemiz koşullarına göre çiftçi katılımı ve hatta adı ile ona yeni bir biçim verilmelidir. Konu böylesi bir sistem yaklaşımı ile üst düzeyde ele alınmadığı, yasal ve örgütsel güç kazandırmadığı sürece doğanın korunmasında ve rantın oluşmasında akılcı çözümler bulmak mümkün değildir. Kırsal ve kentsel alanlardaki toprak düzenleme konuları mesleğimizin (Harita Mühendisliği) uzmanlık alanıdır. Biçimsel olarak nasıl bir değişiklik yapılırsa yapılsın, ne tür bir proje uygulanırsa uygulansın özünde iyelik (mülkiyet) ve haklar planlanmaktadır (Demirel ve Seylam 1997). Yeryüzünün planlanması ve biçimlendirilmesi ile ilgili her projede olduğu gibi arazi toplulaştırma projelerinde de Harita Mühendisliği'nin katkısını sadece sayısal ve çizgisel haritalar üreterek, projenin araziye aplikasyonu ile sınırlandırmak, mesleğin geniş uygulama alanlarıyla çelişir. Bu katkının, projenin tasarlanması ve hazırlanmasından yaşama geçirilmesine kadar olan bütün aşamalarında yer alması gerekir. Bu nedenle arazi toplulaştırması ile ilgili yasal düzenlemelerin, arazi toplulaştırmasına, arazi düzenleme ile ilgili geniş anlamlar yükleyerek yeniden yapılması ve örgütsel yapının yeniden oluşturulması zorunlu görülmektedir. Bununla ilgili olarak arazi toplulaştırma yapımında, uygulamadaki tüzük ve kanunların "Arazi Düzenleme Kanunu" adı altında birleştirilerek yeniden düzenlenip hazırlanması ve kurumun örgütsel yapısındaki meslek guruplarının sorumluluk alanlarının belirlenmesi, arazi toplulaştırmasından beklenen amaç ve faydaların gerçekleşmesinde önemli bir etken olacaktır. KAYNAKLAR AKYOL, M., KAYA, A. ve BIYIK, C, 1992. Türkiye'de Yapılan Arazi toplulaştırma Çalışmalarında Karşılaşılan Bazı Ölçme ve Haritalama Sorunları ve öneriler. Ankara, Milletlerarası Tarım Reformu ve Kırsal Kalkınma Kongresi, 22-27 Eylül, S. 363-371. DEMİREL, Z., 1994. Arazi Toplulaştırması. Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Jeodezi Fotogrametri Müh.. BL, istanbul. DEMİREL, Z. ve SEYLAM, G., 1997. Kırsal Topraklarda Rant Alanları. Ankara HKMO 6. Harita Kurultayı, 3-7 Mart, S. 1-9. GÜNEŞ, İ.H., 1992 Ölçmelerin Tasarımı ve Değerlendirilmesi. Ankara, Milletlerarası Tarım Reformu ve Kırsal Kalkınma Kongresi. 22-27 EYLÜL, S. 381-90. ANOIMYMUS, 1998. Şanlıurfa Harran Ovası Arazi Düzenleme Projesi, 2. Kısım İşi Proje Sonuç Raporu, istanbul. YILDIZ, N., 1983. Arazi Toplulaştırması. Yıldız Üniversitesi Yayınları, Sayı: 167, İstanbul.
HKMO Bülteni HARİTA VE TEKNİK UYGULAMA SORUMLULUĞU Serdar TÜRKEŞ * Modern kentleşme sürecinde imar planlarının yapılması kadar doğru uygulanması da büyük önem taşımaktadır. İmar planlarının uygulanmasında temel kriter, yapıların ve yolların yatay ve düşey konumlarının belirlenmesi sorumluluğunu üstlenebilecek birilerinin bulunmasıdır. Samsun Büyükşehir Belediye Meclisi'nin 17.07.1997 tarihli oturumunda,samsun Büyükşehir Belediye'si İmar Yönetmeliği'ne konulan ek bir madde ile bu görev ve sorumluluk, SHKM'lerine verilmiştir. 02.09.1999/23804 Sayılı Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren " 3030 Sayılı Kanun Kapsamı Dışında Kalan Belediyeler Tip İmar Yönetmeliğinde yapılan değişikliklerle harita teknik uygulama sorumluluğu (Harita TUS) tüm ülke çapında yaygınlaştırılarak.zorunlu hale gelmiştir. Burada, hem uygulamanın içerisinde hem de mesleki denetim görevlisi olarak.uygulamanın nasıl ve hangi aşamalarda yapılması konularına, "HKMO Tip imar Yönetmeliği Şartnamesi"ışığında açıklık getirilmeye çalışılmıştır. Uygulama.Proje ve Harita TUS olmak üzere iki aşamalıdır.işveren bu işleri SHKM'lerine ayrı ayrı verebileciği gibi,birlikte de verebilir. Uygulama öncesinde işverenin görevleri nelerdir? Yapının yapılacağı parselin tapusu ile birlikte,kadastro Müdürlüğüne müracaat ederek.parselin ebatlı krokisini alır. Tapu ve ebatlı krokisi ile birlikte,belediyesine müra caat ederek.parselin imar durumu ve plankotesini veya yol kotu tutanağını alır. Yapının aplikasyon krokisini hazırlatmak üzere- SHKM ile HKMO Tip Sözleşmesini yapar.sözleşme HKMO Temsilcisine onaylattırılır.sözleşmenin bir nüshası işvere ne, bir nüshasıshkm'ne verilir.diğer iki nüshası temsilci likte kalır. Temsilci bir nüshasını aylık olarak HKMO Şubesi'ne gönderir. PROJE AŞAMASI (Aplikasyon Krokisinin Hazırlanması) Yapı ruhsatı alınması işlemi sürecindeki,mimari pro je aşamasında aplikasyon krokisi düzenlenir. Parsel sayısal hale getirilir. Kadastro Müdürlüğünden alınan ebatlı krokiye bağlı olarak.belediyisince verilen imar durumu ile aplikasyon projesini yapan SHKM tarafından sayısal hale getirilen imaı durumu ebatları arasında.çoğu zaman farklılıklar olmaktadır.bu bitişik nizamda yan parsele, ayrık nizamda ise yapı çekme mesafelerine tecavüz demektir.bu nedenle sayısal hale getirilen parsel araziye aplike edilerek.uyumsuzluk olup olmadığı araştırılmalıdır.uyumsuzluk varsa.durum işverene,mimari projeyi yapan TUS'na ve Belediyesine bildirilmeli, imar durumu tashihi istenmelidir. Mimari projeyi yapan TUS'dan alınan vaziyet planı,sayısal hale getirilen parsele.düzeltilmiş imar durumuna uygun olarak yerleştirilir.yapının aplikasyon noktalan en az üç yerden sabit tesislere röperlenir. Belediyesince verilen referans kotuna (0.00 kotu) ha lihazır haritanın kotu verilir.buna bağlı olarak.parselin ve yapının köşe noktalarına kot verilir.belediyesince.istenmesi durumunda.parselin cephe aldığı yolun profili çıkarıla rak kırmızı kot belirlenir. Eldeki bu verilerle 1/500, gerekli olduğu hallerde I/200 veya 1/100 ölçekli aplikasyon krokisi çizilir.en az iki poligon ile kot alınan noktanın da röper krokisi çizilir. Daha önce onaylanmış tip sözleşmenin SHKM'de ka lan nüshasıjşveren adına kesilmiş proje faturası ile birlik te HKMO Temsilcisine müracaat edilerek, aplikasyon kro kisinin mesleki denetimi yaptırılır. Proje aşaması tamamlanmış olur. İşveren.yapı ruhsatını almak üzere,proje müelliflerince hazırlanan aplikasyon krokisi, mimari proje, statik pro je, tesisat projesi,elektrik projesi ve diğer belgeler ile Be lediyesine müracaat eder. HARİTA TUS AŞAMASI Yapı ruhsatı vermeden önce Belediyesi işverenden Harita TUS'unu üstlenecek SHKM bulmasını ister. İşveren Harita TUS için anlaştığı SHKM ile HKMO Tip Sözleşmesini yapar. Sözleşme HKMO Temsilcisine onay lattırılır.sözleşmenin bir nüshası işverene.bir nüshası SHKM'ne verilir.diğer iki nüshası Temsilcide kalır.temsilci bir nüshasını aylık olarak HKMO şubesine gönderir. Harita TUS aşağıdaki belgelerle Belediyesine müraca at ederek, o Belediye sınırları dahilinde Harita TUS olabile ceğine dair" Harita TUS Yetki Belgesi" alır.bu belge yalnız ca alındığı yıl için geçerli olup her yıl Belediyesine vize et tirilir. * Samsun Büyükşehir Belediyesi Harita ve imar Uygulama Müdürü?2
HKMO Bülteni - Noter onaylı nüfus cüzdanı örneği - Oda Sicil Kayıt Belgesi - Noter onaylı imza sirküleri - Diploma sureti - Bağ-Kur veya SSK kaydı - Vergi Kayıt Belgesi - İkametgah Belgesi - Fotoğraf Belediyesi Harita TUS üstlenecek SHKM'den aşağıda ki belgeleri isteyerek, yapı ruhsatının.ilgili kısmını imzalat tırır. 1- İlgili yapı için HKMO'dan alınan "Harita TUS Sicil Belgesi" 2- İlgli yapı için hazırlanmış noter taahhütnamesi HKMO Temsilcisi Harita TUS Sicil Kayıt Belgesi'ni vermeden önce,shkm'den aşağıdaki belgeleleri vermesini ister;mesleki denetimini yapar. 1- Belediyesinin verdiği" Harita TUS Yetki Belgesi" 2- Onaylı Tip Sözleşmenin SHKM'de kalan nüshası 3- İşveren adına kesilmiş Harita TUS işine ait fatura, 4- Belediyesince onaylanmış,hkmo Temsilcisi tarafın dan vize edilmiş aplikasyon krokisi Yapı ruhsatı alınmasından sonra, onaylı aplikasyon projesindeki verilere göre;yapının temelden, subasman seviyesine kadar x,y,z konumlarının uygulanması, Harita TUS üstlenen SHKM'nin işidir. Harita TUS yapının mimari projesini zemine aplike eder.kazının yapılacağı alanı ve kazı kotunu belirler.kazı süresince kazının kontrol edilebilmesi için röperler. Kazının tamamlanmasından sonra, proje akslarını ap like eder.röperler. Gerekli durumlarda.subasman seviyesine kadarinşaatın projeye uygunluğunu kontrol eder. Temel kalıpları ve subasman seviyesi tamamlandığında beton dökmeden önce " Beton Dökme Protokolünü " imzalar.ayrıca inşaat mahallinde tutulan şantiye defterine Harita TUS ile ilgli,her türlü gelişmeleri kaydeder. Yapı subasman seviyesine kadartamamlandığında.yapının mevcut x,y,z konumları ile cephelerini kapsa yan subasman röleve krokisini düzenler. Röleve krokisinin projesine uygunluğu Belediyesince kontrol edilerek;yapı ruhsatının arka sayfasındaki" Temel Vizesi " kısmı Harita TUS ve Belediye yetkilisi tarafından imzalanarak.onaylanır. Belediyesinden alınacak "İşbitirme Belgesi" ile HKMO Temsilciliğine müracaat edilerek,harita TUS sona erdirilir.harita TUS'un siciline işlenir,yeni TUS üstlenilmesinde bu siciller dikkate alınır. Buraya kadar işverenin SHKM'ne uygulamanın proje ve TUS'nu ayrı ayrı verdiği varsayıldı.işveren proje ve TUS'nu birlikte vermiş olsaydı;tek sözleşme yapılacak.tek fatura kesilecek.tek mesleki denetim yapılmış olacaktı. Bu uygulamaya ne kadar sahip çıkarsak;modern kentlheşme sürecinde de önemli bir adım atmış,planların yapılması kadar yaşatılmasını da sağlamış oluruz.
KAMU YÖNETÎIVİİ E AHLAK A. Hayati KILIÇKAYA * A- KAVRAMLAR 1- Kamu: Türkçe bir kelime olup toplumun tümünü ilgililendiren konular anlamında kullanılmaktadır.umum;( genel olma, herkes, bütün insanlar, bütün halk) isminden Amme (a.s) umuma ait olan anlamında bir kelimedir. Kamu denilince akla, toplumun tümüne ait olan kavramlar gelmektedir. Kısaca açıklamak gerekirse, kamu halktır, halka ait olandır. 2- Yönetim: Yönetmek fiilinden türetilen Türkçe isimdir.arapça karşılığı idaredir. İdare, Arapça devr kelimesinden türetilmiştir.döndürme, çekip çevirme, yürütme anlamındadır. 3- Kamu Yönetimi: Halkın yönetimi anlamında, Devlet tarafından yapılan yönetim faaliyetlerini ifade etmektedir. Kamu yönetimi, halkın yönetiminin en yararlı şekilde nasıl düzenleneceğini inceleyen, belirten bir bilimdir. Kamu yönetiminden anlaşılması gereken Devlet idaresi olmalıdır. Kamu yönetiminde görev alan herkes bu kapsam içerisindedir.devletin yapısını belirleyen Anayasal düzene göre belirlenen Yasama, Yürütme ve Yargı fonksiyonlarını ifa eden tüm organlarda çalışanlar kamu yönetiminin bir parçasıdır, kamu yöneticisi ve çalışanıdır. T.B.M.M Başkan ve üyeleri ile Meclis Genel Sekreteri ve memurlarının tümü Yasama görevini yürüten kamu görevlileridir. Cumhurbaşkanı, Başbakan, Bakanlar ile Bakanlıklarda ve bağlı, ilgili kuruluşları ile mahalli idareler, üniversitelerde çalışanlarının tümü yürütme görevini yapan kamu görevlileridir. Yüksek yargı organı olarak Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay ile Adli ve idari Yargıda (Ağır Ceza, Asliye Mahkemesi, Ceza ve Hukuk, Sulh Ceza ve Hukuk, Bölge İdare ve Vergi Mahkemelerinde) görev yapanlarda yargı görevini yürüten kamu görevlileridir. 4- Ahlak: Arapça hulk kelimesinden türetilmiştir.hulk;huy,tabiat anlamındadır. Ahlak; başkasını zarara sokmayan,kötülük içermeyen,kendisine haksız iktisap sağlamayan davranışlar olup,başkalarınca yadırganmayan.toplumun uzlaştığı değer yargılarıdır. Ahlak; toplumsal yaşamın düzenliliğini,bireyler arası güven ortamını ve saygıyı sağlayan,töreden kaynak alan.yaptırımı toplumsal yadırgama,ayıplama,kusurlandırma bilincine dayanan bir değer yargısıdır.insanların toplumsal yaşamaya başladığı ilk çağlardan günümüze varlığı hissedilmiş,ilkel toplumlarda dahi inanca dayalı bir gelişme göstermiştir.töre- den yazılı kurallara geçildiğinde de, toplumsal yaşamın vazgeçilmez unsuru olarak.ahlak kuralları yazılı hale gelmeye başlamıştır. Ahlak; felsefenin konusu olmuştur. Çin, Hint, Antik Yunan bilgeleri ve Roma filozofları ahlak üzerine pek çok düşünce geliştirmişlerdir.tek tanrılı dinlerde, Musevilik Hristiyanhk ve islamda ahlak, başlı başına önemli bir araştırma ve düşünce konusu olmuştur. Çünkü, toplumsal yaşamındüzenliliği, hakka uygunluk, adil olma gereği hep ahlak kavramı üzerine kurulmuştur, insanların; kendi iç dünyalarının, ruh halinin, duygu ve düşüncelerinin var oluşunda, ortaya çıkışında ahlaki değer yargılarının önemli etkisi vardır. Kendisine karşı dürüst olmayan insanın ahlaki değerlerinin temeli mutlaka sorgulanmalıdır. Çünkü; kendi ahlaki değerlerine karşı dürüst davranmayan, gerektiğinde onları hiçe sayan, yok farzeden insan, kendi iç dünyasında savaş hali yaşar, gergindir, tedirgindir, duygu ve düşünceleri şüphelidir, dingin, huzurlu bir ruh hali yoktur. Bu, insanın ahlaki değer yargılarının temelinin sağlam olmadığını gösterir. Bu sağlam temeljnançla doğru orantılıdır. Ahlaki değer yargılarına inançlı.güvenen, onlardan yola çıkarak ortaya koyduğu ilkeli tutum, davranış ve söylemler insanı toplum içinde güvenilir, emin, saygın bir durumda olmasını sağlar. Sübjektif ahlak bireyin kendi iç dünyasının sorunu iken, objektif ahlak, toplum yapısını ilgilendiren, diğer insanları da etkileyen, ortak değer yargılarıdır. Ahlak; toplumsal yaşamı düzene sokan, bireylerin uymakla sorumlu oldukları bir ilkeler bütünüdür.toplumun ahlaka ilişkin değer yargılarına uymayan insanlar için toplumsal yaptırım söz konusudur. Bu yaptırım; toplumsal olarak ayıplamadır, kınamadır, ahlak kurallarına uymayan insanların dişlanmasıdır. Dinsel kurallar açısından günahtır. Cezası manevidir ve toplumsal ayıplamanın pekiştiricisidir. Modern toplum açısından ahlak, yaşamı düzenleyen yazılı hukuk kuralları arasında, toplumsal düzenin bozulmaması için ortaya konulan kurallar olup, kurallara uymama halinde Kanunla belirlenmiş maddi cezalarla yaptırımı sağlanır. Günümüz toplumunda töre, gelenek, dinsel inançlar ve yazılı hukuk kuralları birbirini bütünler halde ahlak anlayışının temelini oluşturur. Kişilerin sübjektif ve objektif ahlak eğitimi alması; kişiliğine sıkı sıkıya bağlanması, ahlaki değerlere inançlı olması, bu değerler doğrultusunda kişisel ya da toplumsal sorumluluklarını yerine getirmesi yönleriyle önemlidir. Ahlaki eğitimin temelleri aile içinden başlayıp okul öncesi ve örgün eğitim boyunca devam ederek kurumsal yapılar içerisinde devam eder. Ülke ekonomisinin ortaya koyduğu gelir dağılımının dengesizliği,sürekli enflasyon etkileri, işsizlik nedenleriyle ahlak kurallarına uymazlık halleri çoğalmakta, toplumsal, dinsel ve hukuksal yaptırımlar yeterli caydırıcı etkiyi gösterememekte,toplumsal yozlaşma denilen bir huzursuzluk hali yaşan- * Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Teftiş Kurulu Başkanlığı
maktadır. Ahlaki değerleri korumak, insanları bu konuda eğitmekten, inançlı hale getirmekten geçmekte ise de ahlaki değerleri erozyona uğratan sosyo-ekonomik etkilerin ortadan kaldırılması da önemsenmelidir. Sosyal adaleti olmayan bir ülkede, ahlaki değerleri korumak oldukça zordur. Kamu yöneticileri; Kamu yararı ve kamu düzeni amacıyla çıkarılan Anayasa. Kanun, Tüzük, Yönetmelik, Yönerge ve Genelgelerle ortaya konulanyapılması gerekenleri yapma, yasak olanları ise yapmama sorumluluğundadırlar. Çoğunlukla yapılması veya yapılmaması gerekenler mutlak tanımlanmış değildir. Bu tanımlanmamış alanda kamu yöneticilerinin neyin, nasıl, ne zaman yapılacağı veya yapılmayacağı konusunda takdir yetkileri vardır. Ancak, takdir yetkisinin kullanılması sübjektif sonuç doğurmamalıdır.objektif olmalıdır. Sonuç daima kamu yararı, kamu güvenliliği ve kamu düzeni açısından olumlu olmalıdır. Kamu yöneticisinin ahlakı, takdir yetkisini kuhanmasındaki tavrından anlaşılır. Kamu yöneticisinin takdir yetkisini kullanarak tesis ettiği idari işlem,kamu yararı sonucu doğurmuyor ve aksine bazı kişi/kişiler yararına veya zararına bir durum yaratıyor ise kamu yöneticisinin ahlakı sorgulanmalıdır. Çünkü, kamu yararı sonucu doğurmayan bir eylem, sonuçta birilerinin zararına veya yararrına bir durum yaratmış ise,bu durumun öncesindeki çıkar ilişkilerinin araştırılması gerekir. Ahlak dışı yönteme başvuran kamu yöneticisi,bu durumun açığa çıkmaması için her türlü idari, siyasi, mali tedbiri almak için çaba gösterir. Baskı kurar, şantaj yapar, insanları çeşitli menfaatlerle elinde tutar. Ahlak kurallarına ilişkin normları belirleyen, bunlara uyulmasını emreden kuralcı toplum yapısı denetimi ve ceza yaptırımını artırır. Çünkü, sistemin devamı kuralların uygulanması ile mümkündür. Ancak, bu yapı bireylerin taleplerini karşılamakta yetersiz kaldığında,bireyler herhangi bir şekilde amaçlarına ulaşmak veya isteklerini gerçekleştirmek için kural dışı yöntemlere başvurabilirler. Ekonomik, teknolojik, sosyal yetmezlikleri zamanında iyi saptayıp, gerekli kural değişikliklerini zamanında yapabilmek devletin başlıca görevidir. Yürütme ve yasama ortak çaba ile sürekli bu faaliyeti göstermek zorundadır.devletin kuralcı yapısı toplumun gelişme düzen ve anlayışının gerisinde kalmamalıdır. Anayasa, Kanun.Tüzük ve Yönetmelik ile idari düzenlemelerde gösterilen bağlı yetkilere göre takdir yetkisi çerçevesinde.kamu hizmeti yapmakla görevli kılınanlarınahlakının temeli kamu yararını gözetmekten ibarettir. Kamu yöneticileri,kamu adına görev yapmakla yetkilendirildiklerinde,kamunun hizmet görülmesi için sağladığı imkanları,kendi yararına başkalarının yararına veya zararına hiçbir şekilde kullanmamalıdır. Böyle bir durum doğduğunda kullanılan kamu imkanlarının azlığı ve çokluğu ilke olarak önemli olmayıp kullanan kamu görevlisi hakkında gereken yaptırım uygulanmaz ise, kamu vicdanı bundan rahatsız olur. Kamu yöneticileri ve çalışanlarının, kamu imkanlarını özel çıkar amaçlı kulanmama yönünde ahlaka sahip olmaları,bu ahlakı edinecek ve koruyacak biçimde eğitilmeleri gerekmektedir. Ancak bu yeterli değildir. Ahlaklı tutum ve davranış gösteremeyen kamu görevlilerinin de çeşitli şekillerde denetlenmesi, ahlak dışı uygulamaları görüldüğünde, haklarında yaptırım uygulanması kamu yönetiminin bir gereğidir.