SES BAYRAM DERİN MEHMET AKİF İNAN İLKOKULU 4 A SINIFI ÖĞRETMENİ
SES VE ÖZELLİKLERİ Katı, sıvı ve gaz halindeki maddelerin oluşturduğu maddesel (tanecikli) ortamlarda dalga şeklinde yayılabilen, titreşimlerden dolayı oluşan enerji türüne ses denir.
Titreşim Sonucu: SES OLUŞUR
Sazın tellerine dokunulduğunda,flüt üflendiğinde hava molekülleri titreşerek ses meydana gelir..
İnsan sesi de gırtlaktaki ses tellerinin, akciğerden gelen hava molekülleri tarafından titreştirilmesi ile oluşur.
Maddeleri birbirine vurulduğu zamanda ses elde edilir.
Ses DALGALAR halinde yayılır. Ses dalgalarını görünür hale getiren alet
Suyun yayılmasını, su yüzeyine bir taş atıldığında oluşan su dalgalarına benzetilebiliriz.
SESİN ÖZELLİKLERİ Bir sesi, başka bir sesten ayıran özellikler vardır.sesin özellikleri şunlardır: 1-Sesin şiddeti 2-Sesin yüksekliği 3-Sesin tını
SES DALGASI
SES DALGASI
GENLİK NEDİR Gerilebilen bir maddenin denge noktasından itibaren ulaşabileceği en büyük uzaklık genlik olarak adlandırılır.
Genlik arttığında Gürlük Ses enerjisi Ses şiddeti Ses düzeyi artar
Sesin zayıf veya kuvvetli olmasına (uzaktan veya yakından duyulabilme özelliğine) sesin şiddeti veya gürlük denir. Ses şiddeti, sesin şiddetli veya zayıf işitilmesini (uzaktan veya yakından duyulabilmesini) sağlar. www.themegallery.com Company Logo
Radyonun sesi kısılarak ya da açılarak çıkan ses dalgalarının genliği yani enerjisi yani şiddeti yani ses düzeyi değiştirilir Company Logo
Çok enerjili ses dalgaları daha büyük şiddete; az enerjili ses dalgaları ise daha küçük şiddete sahiptir. DOZ R BÜYÜK G NL!KL! S S DALGASI ÜR T!R. OTOMOBİL DOZ R GÖR KÜÇÜK G NL!Ğ SAH!P OLAN S S DALGALARI ÜR T!R. 18
Genliği sallanan bir salıncağa benzetebiliriz Company Logo
Piyanoda si sesine yavaş basıldığında genlik küçük, si sesine güçlü basıldığında genliği büyük olur Company Logo
1- Flütte yavaş üflenerek çıkartılan si sesi, hızlı üflenerek çıkartılan si sesinden daha az şiddetlidir ve genliği küçüktür.
SES ŞİDDETİ
Ses dalgalarının genliği arttıkça sesin enerjisi ve şiddeti artar. Genliği fazla olan ses dalgalarının oluşturduğu sese şiddetli ses denir.
Cetvelde genliği ne kadar açarsak ses o kadar şiddetli olur
Gergin bir teli; Çok çekip bırakınca kuvvetli ses, Az çekip bırakınca zayıf ses oluşur. Davula; Hafif vurursak zayıf ses, Kuvvetli vurursak şiddetli ses oluşur. Ses kaynağına; Yakınsak kuvvetli ses, Uzaksak zayıf ses duyarız.
Ses kaynağından uzaklaştıkça sesin şiddeti azalır.bu sebeple bir radyonun yakınındaki insanlar radyonun sesini iyi duyabilirken uzaktakiler fazla duyamaz.
Bir ses dalgasının genliği sesin şiddetini (gürlüğünü) belirler. Ses şiddeti desibel (db) birimi ile ifade edilir. İnsan kulağının duyabileceği en düşük ses şiddetine eşik şiddeti denir. Eşik şiddeti 0dB dir.
www.themegallery.com Company Logo
Aşağıdaki resimlerle günlük hayatta sıklıkla karşılaştığımız bazı ses kaynakları ve bunların ürettiği seslerin desibeli olarak şiddetleri verilmiştir. Yaprak hışırtısı :10 db Fısıltı:20 db Normal konuşma:60 db Yoğun trafik:70 db 30
Kulak zarı hasarı: 160 db lektirik süpürgesi: 80 db ~~~~Jet uçağın kalkışı:140 ~db~~~~ 31
1- İnsan kulağının işitebileceği en düşük ses düzeyine eşik şiddeti veya işitme eşiği denir. İnsanlar için eşik şiddeti düzeyi 0 db dir. 2- İnsan kulağı, 0 120 db aralığındaki sesleri işitebilir. 3- Düzeyi 0 60 db arasındaki sesler insan kulağını rahatsız etmez. 4- Düzeyi 60 db den fazla olan seslere gürültü denir. Gürültü, düzensiz frekanslı seslerdir. 5- Konuşma sesi düzeyi 30 60 db dir 6- Ses düzeyi 60 120 db aralığındaki ortamlarda uzun süre kalma işitme sorunlarına yol açar. 7- Genelde ses düzeyi 120 db üzerindeki sesler insan kulağına zarar verir.
SALINIM - GENLİK
Salınım
Sesin ince veya kalın olmasına sesin yüksekliği denir. Ses kaynakları çok titreşince ince ses, az titreşince kalın ses oluşur.
Bir ses kaynağının bir saniyedeki titreşim sayısına frekans denir. Frekans birimi hertz dir. Hz ile gösterilir. Ses kaynakları çok hızlı titreşirlerse ince (tiz), az titreşirlerse kalın(pes) ses verir. Yani frekansı büyük olan ses, frekansı küçük olan sesten daha incedir.
Ses kaynağının frekansı; Artarsa ince ses,(tiz) Azalırsa kalın ses oluşur. (PES-BAS)
SORU KADINLARIN MI YOKSA ERKEKLERİN Mİ SES FREKANSLARI DAHA YÜKSEKTİR? NEDEN? Kadınların ses telleri kısa, ince ve de gergin olduğu için ses frekansları büyük ve sesleri incedir. Erkeklerin ses telleri uzun, kalın ve de az gergin olduğundan ses frekansları düşük yani sesleri kalındır.
SES VE ÖZELLİKLERİ
BOY
Uzun boy ERKEĞİ (Kalın Ses) Kısa boy KADINI ( İnce ses) temsil eder.. Kalın ses elde etmek için UZUN (Erkek Sesi-Kalın) tel İnce ses elde etmek için KISA ( Kadın Sesi- İnce) tel kullanmalıyız
Kısa parçadan (Kadın kısa boylu olur- İNCE SES) İNCE Uzun parçadan ( Erkek uzun boylu olur) KALIN ses çıkar KSİLEFON
Kadınlar genel olarak daha gergin, daha stresli olurlar Rahat insan ERKEk sesini ( Kalın ) Gergin insan KADIN sesini (ince) temsil eder.. Kalın ses elde etmek için Az gergin (Rahat Erkek ) tel İnce ses elde etmek için Gergin ( Stresli Kadın) tel kullanmalıyız
Cetvelin boyu gitgide uzadı.. Boy uzadıkça (Uzun boy erkeğin özelliği Erkekte KALIN sesi temsil etmekte) ses KALINLAŞIR
SES VE ÖZELLİKLERİ
Çeşitli cisimler kullanılarak farklı sesler üretilir.
-20 000 Hz üzerindeki seslere ultrason adı verilir. -Frekansı 20 Hz den küçük seslere infrason adı verilir. -Yüksek frekansa sahip olan ultrason seslerin enerjisi de yüksektir. -Ultrason yöntemi yer altında maden araştırmalarında, tıpta iç organlarımızın incelenmesinde, balık avcılığında, deniz tabanının araştırılmasında kullanılır. -Ultrason sesler insan kulağı tarafından algılanamazken, köpekler 35 000 Hz lik, yunuslar 150 000 Hz lik ultrason seslerini işitebilir.
Örnek; SES FREKANSI
SES FREKANSI
SES DALGALARI NEDEN MADDESEL ORTAMDA YAYILIR Sesin yayılabilmesi için ortamda maddeyi oluşturan taneciklerin bulunması gerekir. Boşlukta ses yayılmaz
. Maddeyi oluşturan tanecikler birbirine ne kadar yakın ise sesin iletimi de o kadar hızlı olur. Bu nedenle sesin iletimi en iyi katılarda, en az gazlarda olur.
Katılar sesi çok iyi iletir..
Eskiden savaş halindeki askerler yere miğferlerini ters çevirip koyduktan sonra yeri dinleyerek, düşmanların ayak seslerini duymaya çalışırlardı.
Tren raylarında ses daha hızlı ilerler..
Sessiz bir yerde cubuk kraker yerken sanki herkes cubuk krakerin sesini duyacakmış gibi gelir. Burada ses kemiklerden kulağa gider. Yani katı ortamı kullanır. O yüzden sesi kendimiz çok algılarız. Oysa aynı odadaki kişiler çubuk kraker sesini o kadar şiddetli duymaz. Çünkü onlar hava(gaz) ortamını kullanırlar işitmek için.
KATI > SIVI > GAZ Argon gazı
SESİN YAYILMASI Ses dalgalarının yayılabilmesi için ses dalgalarının kaynağından çıktığı ortamda taneciklerin olması gerekir O yüzden Ses boşlukta yayılmaz. Ses katı, sıvı ve gazlarda yayılır.
Gün içerisinde çok defa güneş patlaması oluyordur fakat o kuvvetli seslerin hiçbirini duyamıyoruz. Sebebi ise, o seslerin uzay boşluğunu geçemeyip bize gelememesidir
Astronotlar Ay da birbirlerinin sesini asla duyamazlar
Çünkü ses uzay boşluğunda yayılmaz
SESİN YAYILMA HIZI. KATI > SIVI > GAZ Ses en hızlı katılarda en yavaş ise gazlarda yayılır.
SESİN DEĞİŞİK ORTAMLARDAKİ YAYILMA HIZI Ses dalgaları havada 1 saniyede 340 metre yol alır. Ses dalgaları suda 1 saniyede 1435 metre yol alır. Ses dalgaları katılarda 1 saniyede 5000 metre yol alır.
SESİN DEĞİŞİK ORTAMLARDAKİ YAYILMA HIZI SES İLETME HIZLARI MADDE SICAKLIK SESİN HIZI Karbondioksit 20 277 Hava 20 344 Alkol 20 1213 Su 20 1463 Altın 20 1743 Bakır 20 3560 Demir 20 5130
SESİN YAYILMA HIZI NELERE BAĞILIDIR Ses dalgaları her ortamda aynı hızla yayılmaz. Ses hızını etkileyen bazı faktörler vardır. Bunlardan biri maddenin yoğunluğu. Diğeri ise ortam sıcaklığıdır.
*Sıcaklık arttıkça sesin hızı da artar
Maddenin yoğunluğu arttıkça sesin hızı artar,yoğunluk azaldıkça sesin hızı azalır.
Ses enerjisi Uçakların çevredeki evlerin pencerelerini sallaması
Sinemada sesin güçlü olduğu sahnelerde yerlerin ve koltukların sallanması
Yükses sesin enerjisinden dolayı camı bile kırması
Hoparlorden çıkan sesin karşısında duran mumların alevini titretmesi ses enerjisi ile ilgilidir.
Bazı opera sanatçıları sesleri ile bardağı bile kırabilirler. Bunun nedeni ise sesin bir enerji türü olmasıdır.
PAVAROTTİ Bazı opera sanatçıları sesleri ile bardağı bile kırabilirler. Bunun nedeni ise sesin bir enerji türü olmasıdır.
Rezonans Olayı
Rezonans Olayı 1940 yılında Amerika da Tacoma köprüsü yıkılmıştır.bunun neden köprünün doğal frekansına eşit frekanslı rüzgarın esip, köprüyü rezonansa getirmesidir.