KARKAS GÖRÜNTÜLEME SİSTEMLERİ
KARKAS DEĞERLENDİRME IN-VIVO EX-VIVO ULTRASON TOMOGRAFİ SUBJEKTİF LINEAR DEXA MRI VIA TOBEC BIA
Ultrason (Ultrasound) Teknolojisi Dual Enerji X-Ray Absorptiyometri (DEXA) IN-VIVO YÖNTEMLER X-Ray Bilgisayar Tomografisi (CT) Nükleer ve Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR)
ULTRASON (ULTRASOUND) Tüketiciler tarafından tercih sebebi olan yağsız et tüketimindeki artış eğiliminden dolayı, ultrason teknolojisi ile tahmin parametrelerinin elde edilmesi gittikçe önem kazanmıştır.
Ultrason, ses dalgalarının dokulardan geri yansıması prensibine göre ölçüm yapmaktadır. Çevirici, probun ölçüm yapılacak bölgeye yerleştirilmesinden sonra ultrason cihazı elektrik akımlarını yüksek frekansta ses dalgalarına çevirir. Bu ses dalgaları vücut içine yayılır ve farklı yoğunluktaki dokular arası bağlantılardan geri yansır. Çevirici proba geri dönen ultrason dalgalarının görüntüleri yansıtılarak uygun ölçümler yapılır.
Bu anlamda da ultrason teknolojisi temel iki prensibe dayanmaktadır. Birincisi, genetik ilerleme programlarında ultrasonik sonuçların birer seleksiyon kriteri olarak kullanılması ve gelecek kuşaklara düşük seviyede yağ içeren karkas aktaracak hayvanların tanımlanmasıdır. İkinci amacı ise, kesime gönderilecek hayvanlarda optimum seviyedeki yağ oranının belirlenebilmesidir. Ultrason ile objektif ölçümler sağlanmakta, mozaikleşme derecesi de değerlendirilebilmekte, bu yöntemle döl testi gibi metotlara nazaran kısa sürede sonuç sağlanmaktadır.
Günümüzde yapılan çalışmalarda, ultrason ölçüm teknolojisi kullanılarak, M.Longissimus dorsi kasının ağırlığından toplam karkas ağırlığı tahmini yapılmaktadır. Longissimus dorsi kası bel omurga kemiği boyunca uzanmakta ve boyunun karkasa bağlantı yerinde sacruma kadar yer almaktadır.
Göz kası ölçüm parametreleri (A: Yağ kalınlığı, B: Kas derinliği, C: Kas genişliği, D: Kas alanı), MLD kasının ultrason ve karkastaki gerçek görüntüsü
Yağ kalınlığı ve kas derinliğine ait ultrason ve planimetre ölçümlerine ilişkin fenotipik korelasyon katsayıları U-YK U-KD PL-YK 0,708*** PL-KD 0,920***
Kuzularda MLD ultrason ölçümlerin 6 aylık yaşta yapılması daha uygundur. Çünkü bu yaşlarda kas-yağ ayrımı ultrason cihazında net olarak ayırd edilebilmektedir. Doğu Anadolu bölgesinde özellikle toklu besisi yapılan işletmelerde bu yaşta ultrason ölçümlerinin yapılması mümkün olmasına rağmen Batı Anadolu da sütten kesim yaşının küçük olması (ortalama 3-4 ay) ve bu yaştan sonra kuzuların elden çıkarılması bu ölçümlerin yapılmasını kısıtlayan en önemli faktördür. Bu nedenle pazarlama yaşı düşük olan yörelerde 3-4 aylık yaşta ultrason ölçümlerinin yapılması zorunluluğu ortaya çıkmaktadır.
Bu ölçümün gerçekleştirilmesi için bu bölgedeki yapağı alınmalı veya yapağı iyice ayrılmalı ve hayvan düz bir zeminde strese girmeyecek şekilde sabit olarak tutulmalıdır. Ölçümün yapılacağı bölgeye prob ile doku arasında hava kalmayacak şekilde ultrason jeli kalın bir tabaka halinde sürülerek linear ultrason probu yardımıyla MLD kasının lokasyonu belirlenir
M. Longissimus dorsi kası değerleri ile karkas parçaları arasındaki ilişki oldukça yüksektir. Gövdede et bağlama derecesi, son kaburgada Longissimus dorsi kas alanının (belgözü kas alanı) incelenmesi ile en iyi şekilde saptanabilmektedir. Bu kısım vücut gelişiminde en son olarak gelişim göstermektedir. Karkasta, büyük parçalardan elde edilen etlerle ve yüksek değerli parçalardan alınan etlerdeki varyasyonda, bel gözü alanının ilişkisi % 19-23 olarak saptanmıştır.
X-Ray Bilgisayar Tomografisi (CT) Bilgisayarlı Tomografi (CT) röntgen ışınlarının bilgisayar teknolojisiyle birleştirilmesi sonucu ortaya çıkan bir tekniktir. Röntgen ışınlarının verdiği sonuç bilgisayar ekranına yansıra ve vücudun iç kısımlarındaki organların detaylı görüntüleri ve kesitleri elde edilir. Alınan görüntüleri analiz etmek için bir yazılım programı geliştirilmiştir ve bunun ile yağ kalitesi ve dağılımı, yağsız doku ve kemik oranı tanımlanmaktadır.
İn-vivo koşullarda uygulanan CT yalnızca koyun, keçi tavuk ve domuz gibi küçük çiftlik hayvanlarında uygulanabilmektedir. CT metodu ultrason teknolojisine göre yağsız et gelişim ora Bu metotta protein içeriği, yağsız et oranı, kas içi ve dışı yağlanmaya göre direkt bir seleksiyon mümkün olmaktadır ancak ultrasona göre maliyet 10 kat artmaktadır.
Nükleer ve Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI) Nükleer Manyetik Rezonans (NMR) tekniğinin temeli, kimyasal bilgiler üretmekte kullanılabilen manyetik özelliklere sahip olan atom çekirdeklerine dayanır. Güçlü bir manyetik alana yerleştirilen hedefe, radyo dalgalarının verildiği bir tekniktir. Verilen sinyaller bir bilgisayar tarafından görüntüye dönüştürülür.
MRI nin avantajları; Herhangi bir planda görüntü alınması, Geniş bir görüntü alanının olması, Mükemmel yumuşak doku kontrastı, Iyonize radyasyon alınmaması, Operatörden bağımsız olması ve kontrast kullanmadan üriner sistem ve kan damarları görüntülenebilmesidir
Dual Enerji X-Ray Absorptiyometri (DEXA) Canlı hayvanda veya karkasta uygulanabilmektedir. Cihazda yüklü analiz programları ile vücut; baş-boyun, alt ve üst kısımlar, abdomen ve pelvis şeklinde bölgelere ayrılmakta ve analiz işlemi 10 15 saniye içerisinde bitmektedir. Sonuçların gösterildiği çıktı üzerinde yağ kitlesi, yağsız kitle, kemik, mineral miktarı ve bunların gramcinsinden ağırlıkları ile vücut ağırlığına göre genel ve bölgesel oranları verilmektedir.
Video Görüntüleme Analizi (VIA) Subjektif Ölçümler EX VIVO Total Vücut Elektrik İletkenliği (TOBEC) Linear Ölçümler Biyoelektrikal İmpedans (BIA)
Subjektif Ölçümler (Konformasyon ve Yağlılık) Çoğu ülkede(avustralya,usa,ingiltere ve Güney Afrika) karkas kompozisyonunun ticari alanlarda değerlendirilmesi için yağlılık ve konformasyon konuları üzerinde durulmaktadır. Konformasyon ve yağlılık birbiri ile ilişkili olup, iyi konformasyondaki hayvanlar daha yüksek oranda yağsız et ve daha yüksek oranda değerli et parçaları üretmektedir. Sübjektif ölçümlerin kullanımı populasyondan büyük ölçüde etkilenmektedir. Bu ölçümlerin kullanışlılığı farklı ırk, yaş veya büyüklüğe sahip populasyonlarda üniform populasyonlara göre daha iyidir.
Linear Ölçümler (Kas Derinliği, Kas Genişliği, Yağ Kalınlığı, Bacak Uzunluğu ve Genişliği vb.) Karkasın değişik bölgelerinden kas veya yağ derinliği ve karkas boyutlarından karkas kompozisyonunun tahmini için hızlı, ucuz ve doğru ölçümler veren metotlar geliştirilmekle beraber ideal bir ölçüm tanımlanamamıştır. Bazı ölçümler cinsiyet, ırk veya ağırlık ile ilişkili olarak karkas kompozisyonunu tanımlamakta ve heterojen populasyonlarda etkili olmaktadır. Bu anlamda longissimus dorsi kasının genişliği, derinliği ve yağ kalınlığı ölçümleri bunlar arasında sayılabilir. Bu ölçümler için karkas parçalanmalıdır.
Bunların dışında karkas uzunluğu, bacak uzunluğu ve bacak genişliği de bazı araştırıcılar tarafından tanımlanmıştır. Bunları kullanılarak yapılan ölçümlerde karkasta % yenilenilebilir et (R 2 =0.61) ve % yağ oranı tahminleri yapılabilmektedir.
Video Görüntüleme Analizi (VIA) Video görüntüleme analizleri de bu anlamda karkas boyutu ve renk ölçümlerinde otomatik ölçüm şansı tanımaktadır. Bu sistemde bir video kamera, karkasın kontrollü ışıklandırılması ve video görüntüsünü analiz eden bilgisayar programı yer almaktadır.
Biyoelektrikal İmpedans (BIA) BIA yağsız doku kitlesi ve yağın elektriksel geçirgenlik farkına dayalı bir analiz yöntemidir. Cihaz vücutta ohm kanununa göre farklı noktalar arasında gerilim oluşturur. Uygulama sırasında elektrotlar hayvanın ön ve arka kısmına yerleştirilir. Elektrik akımı vücuttaki iletken materyaller aracılığıyla iki elektrot arasında akar. BIA, duyarlı elektrotlar arasındaki yol üzerinde ortaya çıkan voltajı ölçer. Bu voltaj el bileğinden ayak bileğine kadar olan yolda yükün ünitesi başına harcanan enerjiyi gösterir.
BIA cihazı ile Karkas yağ yüzdesi (%), Yağ ağırlığı, Yağsız dokuoranı ve ağırlığı, Toplam vücut ağırlığının % olarak sıvı seviyesi, Toplam vücut su miktarı, Bazal metabolik oran (tahmini), Beden kitle endeksi, Akım geçişine karşı vücut direnci (impedans) saptanabilir.