UŞAK KENT İÇİ GEZİ REHBERİ 2012 ERHAN KARSLI 1
UŞAK KENT İÇİ GEZİ GÜZERGÂHI 1.UŞAK IN KURTULUŞU VE ATATÜRK HEYKELİ 2.TİRİTOĞLU PARKI TİRİTOĞLU MEHMET PAŞA-ALAATTİN TİRİTOĞLU 3.İSMETPAŞA(İSTASYON) CADDESİ 4.BESİM ATALAY EVİ 5.BEDESTEN 6.ARASTA 7.ULU CAMİ 8.BURMA CAMİ 9.DEVE HANI 10.HACIGEDİK HANI 11.HALIPAZARI 12. SAVAK ÇEŞMESİ CİVARI(SAVAK ÇEŞMESİ-SÜNNET ÇEŞMESİ) 13.TARAKÇI KONAĞI-UŞAK EVLERİ 14. KURŞUNLU CAMİ CİVARI(HACI VELİ ÇEŞMESİ, CELEP EVİ-CELEP CEŞMESİ) 15.DOKUR EVİ 16.ASLANLI ÇEŞME-HACI KADİR ÇEŞMESİ 17.DOKUZSELE ÇAYI-DERİCİLİK 18.BACAKLARIN EVİ-PAŞA CADDESİ 19. KATRANCILAR KONAĞI-ATATÜRK VE ETNOĞRAFYA MÜZESİ 20-PAŞA ÇEŞMESİ 21.HASAN HİLMİ OKULU 22.TİRİT SOKAK 23.ALİAĞA ÇEŞMESİ- ALİAĞA CAMİİ 24-BARIŞ GÜNEŞHAN İÖO-ZAFER OKULU 25.LATİFE HANIM KÜLTÜR MERKEZİ (YÖRÜKEVİ SARIKONAK) 26.KARAAĞAÇ EVİ-HATİCE KUZU EVİ 27. CUMHURİYET CADDESİNDEKİ TARİHİ EVLER 28.KARAALİLER CAMİİ-KÜTÜPHANESİ 29.DÖNERTAŞ ÇARŞISI 30. PAŞA HANI-DÜLGEROĞLU OTELİ 2
31.KÜÇÜKBEDESTEN-CUMHURİYET MEYDANI 32.KIRIK MİNARE(KABAKLARLI MEDRESİ) 33.HALİTOĞLU HANI 34.TEKEŞ KONAĞI 35. UTAŞ KONAĞI 36.UŞAK KONAĞI 37. HACI KEMAL TÜRBESİ 38.HAMZALARIN EVİ 39.CİMCİM ÇEŞMESİ 40.EŞME KİLİMLERİ 41.ÇAKALOZ CAMİİ 42.NEV RESTORANT 43.HALİT ZİYA UŞAKLIGİL İÖO 44.KUVAYİ MİLLİYE MÜZESİ 45.İSLAMOĞLU KÜLTÜR MERKEZİ 46.ZÜBEYDE HANIM HEYKELİ 47.UŞAK ARKEOLOJİ MÜZESİ 3
UŞAK KENT İÇİ GEZİ GÜZERGÂHI Âşıklar Diyarı Uşak Uşak, bir yandan hızla büyüyen modern bir şehir, bir yandan da sahip olduğu binlerce yıllık zengin bir tarihin görkemli renklerini taşımayı sürdüren bir yerleşim merkezidir. Kökü çok eskilere dayanan Uşak, İç Ege'nin mütevazı bir şehri iken, 1900'lü yılların başlarından itibaren üst üste gerçekleştirdiği sanayi hamleleri ile ülke geleceğini ve millet kaderini tayinde ne denli iddialı olduğunu ortaya koymuştur. İlk şeker ve iplik fabrikaları, adı Uşak ile özdeşleştirilmiş battaniyesi, tekstil ve seramik sektöründeki başarısı, deri sektöründeki iddiası ile Uşak haklı olarak "Âşıklar Diyarı" unvanına layık olan modern bir şehirdir. Tarihi, MÖ 4000'lere uzanan kentten, eski dönemlerin bütün büyük uygarlıkları gelmiş geçmiştir. Hititler MÖ 2500'lere kadar hüküm sürer. Sonra Luviler gelir. Hitit Krallığı dağılınca iyice boşalan bölge, Ege göçleriyle Anadolu'ya savrulan Frigler tarafından doldurulur. Tarihte ilk kez bir 'altın uygarlığı' kuran Lidyalıları, Persler, Büyük İskender'in Makedonları, Romalılar, Bizanslılar izler. Sonra Orta Asya'dan Selçuklular yerleşir bu bölgeye... 1429 yılında Osmanlı topraklarına katılan Uşak, Cumhuriyet döneminde Kütahya'ya bağlı bir ilçeyken 1953 yılında il haline getirilir. 4
1.UŞAK IN KURTULUŞU VE ATATÜRK HEYKELİ Ege bölgesinde yer alan UŞAK ili, iki yıl süren yunan işgali sırasında çok acılar çekmiştir. Fakat acılar imkânsızlıklar UŞAK halkını yıldırmamış, ya istiklal ya ölüm parolası ile bütün ülkede başlayan direniş ateşinin önemli meşalelerinden birisini olmasını engellememiştir. İçerisinden İbrahim Tahtakılıç, Alaettin Tiritoğlu, Besim Atalay, Ahmet Nazif Efendi gibi Kuvay-ı Milliye kahramanlarını çıkaran UŞAK halkı, varını yoğunu ortaya koyarak, silahlı direniş kuvvetleri oluşturmuş, batı cephesinin en büyük insan ve lojistik destek kaynaklarından biri olmuştur. 29 Ağustos 1920 de işgal edilen Uşak, iki yıl iki gün süren Yunan işgalinden 1 Eylül 1922 günü kurtuldu. Uşak'ın İstiklal Savaşımızda önemli bir yeri vardır. Yunan Orduları Komutanı General Trikopis Göğem Köyü'nde esir alınmıştır. 1 Eylül 1922'de Uşak işgalden kurtulmuş, 2 Eylül 1922'de, daha sonra Atatürk ve Etnografya müzesi olan evde teslim almışlardır. 5
Atatürk ve Kurtuluş Anıtı Heykeltıraş Prof. Dr. Tankut ÖKTEM tarafından tasarlanan Atatürk ve Kurtuluş Anıtı, 30 metre uzunluğunda, 17m.yüksekliğinde, anıt, bir kaidenin üzerinde, üç ana grupta toplanan figürlerden meydana gelmiştir. 10 Kasım 2000 tarihinde tamamlanmıştır. Birinci grupta, Uşak ın Türk süvarileri tarafından kurtarılışını simgeleyen süvari figürleri bulunmaktadır. Kaide üzerinde, Türk ulusu nun tutsak edilemeyeceğini, sonsuza kadar özgür kalacağını simgeleyen zafer sütunu yükselmektedir. Bu sütunun önüne yerleştirilen, Atatürk ile üzerinde bilim ve sanat yazan kitapları taşıyan genç kız ve erkek figürleri ise Cumhuriyetin kuruluşunu ve gençlere emanet edilişini, eğitime verilen önemi simgelemektedir. Üçüncü grubu oluşturan kompozisyonda ise, Türk kadınının kahramanlığını ve cesaretini, Kurtuluş Savaşında ordumuza desteği simgeleyen kadın figürleri ve mermi yüklü kağnı yer almaktadır. Bütün figürlerin üzerine yerleştirildiği kaide ile bütünleşmiş bir biçimde 17 m. yüksekliğe erişen bloğun çevresinde ise Atatürk ün sanat, kültür ve cumhuriyet üzerine söylediği sözler bulunmaktadır. 6
Büyük Taarruz da Türk ordusunun zaferi, işgal orduları komutanının Uşak ilinde esir alınmasıyla tescil edilmiştir. Bu zaferden sonra işgal orduları Anadolu da bir daha tutunamamış ve yurdumuzu sembolize eden Atatürk ve Kurtuluş Anıtı ile halkımız; modern Türkiye nin kurucusu Atatürk e kahraman ordumuza, fedakâr kadınlarımıza, şehit ve gazilerimize şükranlarını sunmaktadır. 2.TİRİTOĞLU PARKI 3.İSMETPAŞA(İSTASYON) CADDESİ Uşak'ın en ünlü ve büyük caddelerinden birisidir. Tüm banka ve ünlü dükkânlar, devlet daireleri bu cadde üzerinde bulunmaktadır. Ana cadde konumundadır ve şehrin merkezine giriş bu caddeden gider. 7
4.BESİM ATALAY EVİ Besim Atalay (d. 1882, Uşak - ö. 7 Kasım 1965, Ankara), Türk dilbilimci, yazar ve politikacı. 1 Eylül 1922 günü Besim Atalay bir taraftan Uşak'ın kurtuluşuna sevinirken diğer taraftan annesi Halime Hanım'ın şehit edilmesi ile ev ve dükkânlarının kaçan düşman tarafından yakılmasına üzülmüştür. 5.BEDESTEN Evliya Çelebi 300 sene evvel, 300 sene evvelki Uşak'ın hanlarını hamamlarını yazdıktan sonra Uşak için bir kusur gibi, bir noksanlık gibi (...amma Bezestanı yoktur.) der. Bu söz Uşaklılara dokunmuş olmalı ki, ilk fırsatta Hacı Gedikoğlu, Hacı Mustafa Efendi Uşak'ın bu noksanını gidermiş, çok güzel bir bedesten yapmağa geçmiştir. Yapılmasına Paşa Hanı ndan üç sene sonra (1901) de başlanan bu yapı Paşa Hanı na nazire olacak bir mimarî güzelliktedir. Altlı üstlü 30 kadar odası vardır. Hep demir malzeme ve kireç harçlıdır. Paşa Hanının bir Fransız, bedestenin bir İtalyan mimarı tarafından yapıldığı söylenir. 8
Bedestenin dış cephesindeki süsleme taşları binanın ihtişamını okşar. Bedesten da Paşa hanı gibi şehre süs ve güzellik veren yapıt değerde bir eserdir. Bedesten kesme taştan dikdörtgen planlı olarak yapılmış, dikdörtgenin iki ucu arasına da birer giriş kapısı yerleştirilmiştir. İnce uzun bir koridorun çevresinde odalar sıralanmıştır. Yapı üslubu 20. yüzyılın başlarına ait herhangi bir ekole uymamaktadır. Bedesten uzun süre harap durumda kalmış 1980 li yıllarda restore edilmiştir. Bu restorasyon sırasında tamamen özgünlüğünden uzaklaşmış olup, 20. yüzyılın sonlarına ait modern bir mimari özelliği göstermektedir. Günümüzde Sarraflar Çarşısı olarak kullanılmaktadır. 6.ARASTA Yaklaşık 6 asırdır 5 farklı kültürü barındıran çarşı, ada şeklinde olup, dört cephesinde 20 dükkânın yer aldığı tarihi bir yapıdır.1800'lü yıllarda yapılan ve o tarihten bu yana değişikliklere uğrayan tarihi Arasta Sarraflar Çarşısı ve Dönertaş Çarşısı 2004 yılında yeniden restorasyona uğramıştır. 9
7.ULU CAMİ Uşak il merkezinde bulunan, Germiyanoğlu Yakup Bin Süleyman tarafından 1421 yılında yaptırılan Ulu Cami, Germiyanoğulları dönemi mimari özelliklerini yansıtmaktadır. Caminin giriş kapısı üzerindeki Arapça yazılı sülüs kitabesi bulunuyorsa da bu kitabe cami ile bağlantılı değildir. Bir çeşmeye ait olan bu kitabe caminin yapım tarihi ile ilgili bir bakıma bilgi vermektedir. Bu kitabede Germiyan illerinin beyi Süleyman Şah oğlu Yakup Bey hicri 822 (1419) yılında yaptırdı ve suyunu getirdi yazılıdır. Uşak Ulu Camisi kendine özgü bir yapı olmasına rağmen aynı dönemde yapılmış diğer yapılarla da ortak benzerlikler göstermektedir. Edirne Eski Cami, Sofya Büyük Cami ve Filibe Cuma Camisi ile plan yönünden ilginç benzerlikleri vardır. Bu konuda araştırma yapan Mahmut Akok; Orta sahna verilen kıymet ve burada yaratılmış olan genişlik ve irtifa ile daha sonraki çağlarda yapılmış merkezi tek sahanlı camilerin bir nevi prototipi gibi durmaktadır demektedir. 8.BURMA CAMİ 10
Uşak İl merkezinde bulunan bu caminin yapım tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Bazı kaynaklara göre Burma Cami Köme Mahallesi'nde 1570 yılında inşa edilmiş. Ayrıca kitabesi de günümüze gelemediğinden banisinin ve mimarının isimleri bilinmemektedir. Bununla beraber yapı üslubundan 16. yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır. Caminin giriş kapısının sağında yer alan onarım kitabesinden de hicri 1185 (1769) yılında onarıldığı öğrenilmektedir. 1862 ve 1922 yıllarında yangın geçirmiş ve 1988 ve 2009 yıllarında büyük çapta onarım görmüştür. Gövde üzerindeki kırmızı tuğladan yivler helezoni bir şekilde dizilerek minareye değişik bir görünüm kazandırılmıştır. Minaresinin burgulu olmasından dolayı Burma Camii adını almıştır. İki kubbelidir. 9.DEVE HANI Halı Pazarı semtinde kısmen taş yapılı, kısmen ahşap bir handır. Devenin İbrahim Ağa diye tanınan ve zamanının altın babası olarak bilinen zat yaptırmıştır. Üst katta kendisi halı ticareti yapar, alt kat han vazifesi görürdü. Hacmen pek büyük olmayan bu han, 20 yıl öncesinde, zevk sahibi bir işletmeci eliyle esaslı tâdil ve tamir edilmiş, çok şık bir otel haline getirilmiştir. Genç işletmeci, Türk Milletinin çok kullandığı hoş bir kelimeyi başa alarak otel yapmış, bu yeni tesise Kervan palas adını vermiştir, isimlemedeki ince buluş gibi otelin içini de çiçeklerle, kıymetli mobilyalarla düzenleyerek şehir içinde âdeta bir kervansaray özelliği yaratmıştır. Bu suretle eskinin Deve Hanı; zamanın güzel bir oteli olmuştur. Şimdi depo olarak kullanılmaktadır. 11
10.HACIGEDİK HANI Şehrin Halı Pazarı mevkiinde iki, üç dönümlük saha üzerinde kurulu iki katlı bir taş yapıdır. Üst katta 30 oda, alt katta da yine 30 kadar dükkân ve bir geniş kahvehane vardır. Bu büyük yapının sahibi ve yaptıranı, şimdi Hacı Gedikler ailesinin dip dedesi Hacı Alioğlu Hacı Mustafa Efendi'dir. Hanın dış kapısı üstünde şu kitabeyi okuruz : Müstedâm olsun beni methe lâyık ve seza Her kaçan gördükçe tahsin eylesün kim hubbazâ Sahip evlâdına rahm-eder rûz-u ceza İnnemel âmâl-ü binniyat buyurdu Rabbena Üçyüz dokuzda oldu bu bina inşâ tamam Her hatâdan hıfz-ede Rabbül enam Mustafa'dır ismi amma Hacı Gedik'le benâm İnnemel âmâl-ü binniyat buyurdu Rabbena. 1309 R. (1893 M.) Bu güzel kitabeyi anlamlı dile çevirelim : Beni takdire lâyık ve uygunlukta dâim olsun Herkes gördükçe beğensin ve sevsin Sahibine, evlâtlarına Allah ceza gününde merhamet etsin Allah, insanların içgüdülerine göre işlem sağlanacağını buyurdu Bu binanın yapılması üçyüz dokuzda tamamlandı Hatalardan muhafaza etsin bütün yaratıkların Tanrısı Adı Mustafa'dır amma Hacı Gedik diye tanınır Allah, insanların içgüdülerine göre işlem sağlanacağını buyurdu. Uşak'ı baştan aşağı yakıp kavuran meşhur Koca Yangın'da (1310-1894) Hacı Gedik Hanı yanmamış. Ziraat Bankası, Osmanlı Bankası gibi malî müesseseler ile manifatura mağazaları Paşa hanı ve bedesten yapılana kadar bu handa kalmışlardır.1940 yıllarında Han oldukça aktif olarak çalışmaktaydı. O dönemde Hanın alt katlarındaki odalar esnafın deposu olarak kullanılırken, üst katlarında gelen yolcular konaklıyorlardı. Ayrıca han, halka açık çeşitli organizasyonlar; konserler, 12
tiyatrolar gibi etkinliklere de ev sahipliğini yapıyordu. Daha sonraki yıllarda Han aktifliğini yitiriyor. Otel olarak kullanılan odalar esnafın deposu haline dönüşmüştür. Yün ticareti yapan esnaf burayı kullanmış, hanın parmaklarına bu yünleri serip, daha sonra ip haline dönüştürerek halkın alımına sunmuşlardır. Bu büyük yapı eski görkemli zamanlarını yitirmiş olmakla beraber, bugün de hanın dış dükkânları esnaf ve sanatkârlarımızın iş yeri olarak çalışmaktadır. 11.HALIPAZARI Uşak, Türkiye de ilk sanayi kuruluşlarının ortaya çıktığı illerden biridir. Uşak ta imalat sanayiinin kurulmasında belirleyici rolü halıcılık oynamıştı. Bölgede dış pazara yönelik üretimin gelişmesi ister istemez halı dokumacılığında kullanılan girdilerin bölgede üretilmesini gerektiriyordu. Halıyla ilgili girdilerin bir bölümü geleneksel yöntemlerle yapılıyordu. Ancak üretimin artmasıyla geleneksel olarak üretilen girdiler talebi karşılayamıyordu. Bu durum fabrikasyon üretimi zorunlu hale getiriyordu. Uşak lı tüccarlar ilk yün ipliği fabrikasının yapımına giriştiler. İlk olarak 1905 te Bıçakçızade Biraderler ve Mehmet Zeki Kumpanyası İplik Fabrikası açıldı. Bunu 1917 de açılan Hamzazadeler ve Şürekası Şayak Fabrikası izledi. 20. yüzyıl başlarında Türkiye de çok az sayıda fabrika olduğu düşünülürse, Uşak ta iplik fabrikalarının Uşak lı girişimciler tarafından kurulması ve yaşatılması dikkat çekicidir. 1913 yılında yapılan sanayi sayımına göre Türkiye de yün ipliği üreten ve yün dokumacılığı yapan 13 kuruluş vardı ve bunun üçü Uşak taydı. 13
12. SAVAK ÇEŞMESİ CİVARI(SAVAK ÇEŞMESİ-SÜNNET ÇEŞMESİ) 13.TARAKÇI KONAĞI-UŞAK EVLERİ Uşak'ın eski tarihli yerleşim bölgesindeki Aybey, Işık ve Karaağaç mahallelerinde eski evler bulunmaktadır. Buram buram Osmanlı kokan evlerdir bunlar. Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınan bu evlerin birinci katları taş, ikinci katları ise ahşaptır. Evler cumbalı, beşik çatılı ve çatıların üstü fes kırmızısı eski zaman kiremitleriyle örtülüdür. 14
14. KURŞUNLU CAMİ CİVARI(HACI VELİ ÇEŞMESİ, CELEP EVİ-CELEP CEŞMESİ) Eybek ya da Büngüldek Camii de denen Kurşunlu Camii 16. yüzyılda inşa edilmiştir. (Bülgündek-Suyu bol akan pınar. Gür kaynak.) Bir adı Kurşunlu, bir adı Eybek, diğer adı da Büngüldek'tir. Kurşunlu adı, kubbesinin kurşun örtüsünden, Eybek adı, Aybey Mahallesi'nin eski isminden ve Büngüldek adı da, şadırvanı içindeki suyun büngüldeye büngüldeye akmasından verilmiş. Dört yüz yıldır bir güzelgelenek Uşak ta Kurşunlu Camii nde sürdürülüyor. Ramazan ayında 18 Saat Kur ân okunan Kurşunlu Camii nde ayrıca dört yüz yıldır hatimle namaz kıldırılıyor. Uşak Aybey Mahallesi nin ortasında Germiyanoğulları tarafından yaptırılan camide, isteyen herkes ramazan günlerinin her saatinde Kur ân dinleyebiliyor. Avlusu içinde bulunan medresede müderrislik yapmış olan Deruni şöhretli Ali Efendi ismindeki şair zat, burada imamlık yapmış. Deruni Ali Efendi diye yaygın bir şöhreti de vardır. Kabri de Cami bahçesinde bulunuyor. Deruni Ali Efendi'den sonra Ali Hocaoğlu, Hacı Ali ve oğlu Mehmet Tevfik Efendi, Okkaoğlu Hacı Mustafa ve oğlu Ahmet Efendi'nin imamlık ve kâtiplik yaptıkları belirtiliyor. 15
15.DOKUR EVİ Uşak'ta o dönem yaygın olarak kullanılan hem işyeri hem de konut olarak kullanılan evlerden bir tanesidir. Geçmiş dönemlerde çok yaygın olarak halıcılık evlerin altında oluşturulan özel bölümlerde yapılır, hem de üstünde yaşanırdı. Uşak'ın tipik eski evlerinden biri olan Dokur Evi'nde aynı şekilde kullanılmış. Ancak farklı olarak halıcılık değil de mutafçılık (Keçi kılından dokunmuş veya örülmüş çul, çuval, yem torbası vb. dokuma) yapılmış. Türk Evi karakteristiğinin izlerini taşıyan Dokur Evi ise dış sofalı bir Uşak evidir. Sofa, eski değim ile salona benzeyen yazın oturulup kalkılan çevresi açık bölümdür. Evde misafirlerin kabul edildiği başoda, aynı zamanda ailelerin yaşadığı odalar vardır. Restorasyon çalışmalarının ardından halı dokumacılığı haline getirilen Dokur Evi nde İş-Kur ile birlikte yapılan protokol doğrultusunda yaklaşık olarak 50 kursiyerle 14, 15 ve 17. yüzyılda tüm dünyada revaçta olan Uşak halıları otantik halde dokunuyor. Tarihi Dokur Evi otantik halı kilim dokumacılığının yanı sıra resim sergileri ve tv program çekimleri gibi birçok kültür ve sanat etkinliklerine de sahiplik yapıyor. 16
Uşak Halısı: 16.yy.da uşak ve çevresinde yapılan halılarla Türk halı sanatının ikinci ve son parlak devri başlamıştır. Uşak halılarının madalyonlu ve yıldızlı olarak iki türlü halı tipi görülmektedir. Uşak halılarından en önemlilerinden biri olan madalyonlu halının boyu 10 metreye ulaşmaktadır. Çok az sayıda kalmış olan bu halılar 18.yy. ortalarına kadar devam etmiştir. Madalyonların yıldız şeklini almasından sonra yıldızlı Uşak halıları meydana gelmiştir. Avrupa da ki müzelerde bu tip halılar çok sayıda bulunmaktadır. 16yy.sonlarında Uşak halılarının şöhreti bütün Avrupa ya yayıldı. Asil aileler üzerlerinde kendi armaları işlenmiş Uşak halıları sipariş etmeye başlamışlardı. Her bir metrekaresinde tam 103 bin düğüm olan ve 500 renk seçeneğine sahip Uşak halıları, 'madalyonlu' ve 'yıldızlı' olmak üzere iki ayrı tipte dokunuyordu. Uşak ve yöresinde üretilen Uşak halıları 16. yüzyılda büyük bir üretim merkezi konumunda idi. Burada üretilen halılar Osmanlı saray ve camilerinde kullanılmış ve aynı zamanda da ihraç edilmiştir. Eski Uşak halılarında kiremit rengi bazen de lacivert zeminli madalyonlar sonsuz sıralar halinde birbirini izlemiştir. Bu madalyonlarda mavinin çeşitli tonları, kahverengi, sarı ve beyaz renkler uygulanmıştır. Ayrıca baklava biçimli ve sekiz köşeli yıldız motiflerinin bulunduğu halılar da halı sanatı yönünden önem taşımaktadır. Kuş motifli halılar yörenin önemli halı örneklerinden olup, bunlar Türk ve İslam Eserleri Müzesi başta olmak üzere yerli ve yabancı müzelerde bulunmaktadır. 18. ve 19. yüzyıllarda yan yana mihrap desenlerinin bulunduğu Uşak halılarının da ayrı bir değeri vardır. 16.ASLANLI ÇEŞME-HACI KADİR ÇEŞMESİ 17
17.DOKUZSELE ÇAYI-DERİCİLİK Uşak'ta dericiliğin tarihi M.Ö. 5. yüzyıla kadar dayanmaktadır. Bu bölgeye yayılmış olan ve eskiden beri devam ede gelen dokumacılık ve dericilik Uşak'ta var olan yegâne sanayi dallarıydı. Ahilik teşkilatı, Selçuklu Sultanlığının etkinliğini yitirmesinden sonra Anadolu nun birçok bölgesinde örgütlenmiştir. Bu örgütlenme döneminde Uşak'ta da bir şube açılmıştır. Şubenin ilk açıldığı yer olan Eski Tabakhane Bölgesinde tabaklık mesleği kısa sürede benimsenmiş ve yaygınlaşmıştır. Bu tabakhaneler Uşak şehir merkezinden geçen çayın kenarında kurulmuştur. O devirde deriler sele ile çayda ıslatıldığı için bu çaya "Dokuz sele Çayı" veya "Tabakhane Çayı" denilmiştir. Eski tabakhane mevkii, hızlı şehirleşme sonucu şehrin içinde kalmış, tabakhaneler ihtiyaca cevap veremez olmuş ve Yeni Tabakhane semtine taşınmıştır. Bir süre sonra burası da şehir içinde kalarak yetersiz olmuştur. Sanayiciler önce Dokuz sele Çayı üzerinde, Yeni Tabakhane semtine 5 km uzaklıkta Çanlı Mevkiine daha sonrada Karma Organize Sanayi Bölgesine taşınmışlardır. 18
18.BACAKLARIN EVİ-PAŞA CADDESİ Uşak yöresinde sivil mimari doğal koşullara ve iklime uygun olarak yapılmıştır. Dar sokaklar çevresinde sıralanmış oymalı konsollar, çıkmalar, cumbalar ile dışa açılan evlerin yanı sıra bahçe içerisinde iki veya üç katlı konak türü yapılar da bulunmaktadır. Bununla beraber, Uşak taki deprem ve yangınlar yöredeki sivil mimari örneklerinin günümüze ulaşmasını engellemiştir. Ayrıca yeni yapılanmalar da sayıları çok az olan bu örneklerin yok olmasına neden olmaktadır. Günümüzde yalnızca Aybey, Işık ve Karaağaç mahallelerinde az sayıda da olsa 19. yüzyıla tarihlendirilen evler bulunmaktadır. 19. KATRANCILAR KONAĞI-ATATÜRK VE ETNOĞRAFYA MÜZESİ Uşak-Atatürk ve Etnografya Müzesi, Kurtuluş Savaşında Büyük Zafer'in hemen ardından 2 Eylül 1922 günü Uşak'a giren Başkomutan Gazi Mustafa Kemal (Atatürk), Batı Cephesi Komutanı İsmet(İnönü), Batı Cephesi Kurmay Başkanı Asım (Gündü), I. Ordu Komutanı Nureddin, 4. Kolordu Komutanı Kemaleddin Sami Paşalar tarafından geçici karargah olarak kullanılan binada, 1978 yılında açılmış, 1986 yılında yeniden düzenlenmiştir. Bina, 1910 yılında Uşaklı Kaftancı ailesi tarafından yatırılmıştır. İki katlı, büyük bir konaktır. Kemerli kapısından geniş bir salona girilmektedir. Salonun sağ ve solunda odalar vardır. Çıkartmalı üst katın sağındaki geniş oda, Atatürk'ün Uşak'ta bulunduğu 2-4 Eylül 1922 günlerinde Atatürk ün yatak odası olarak kullanılmıştır. 3 Eylül 1922'de esir alınan Yunan Başkomutanı General Trikopis ve 19
maiyeti ile Atatürk, bu binada görüşmüştür. Kurtuluş Savaşı'ndan sonra, sahipleri tarafından ev olarak kullanılan bina, 1973 yılında Müze yapılmak üzere kamulaştırılmış ve onarımı yapılmıştır. Binanın birinci katı, Etnografya Seksiyonu olarak düzenlenmiş, Uşak ve çevresinden derlenen etnoğrafik eserler burada sergilenmiştir. İkinci kat, Kurtuluş Savaşı ve Atatürk seksiyonudur. Atatürk ve Kurtuluş Savaşı ile ilgili fotoğraflar, belge önerleri, Atatürk eşyaları burada yer almaktadır. Orgeneral Fevzi Paşa nın Dumlupınar zaferi üzerine Müşirliğe (Mareşalliğe) 31 Ağustos 1922 de yükseltilip 1 Eylül 1922 de tebliğ edilmiştir. Mareşal Fevzi Çakmak mareşallik rütbesini ilk defa Uşak ta takmıştır. Mareşal Fevzi Çakmağın Apoletini Kaftancıların gelini Pakize Hanım ın işlemiştir. Kemal Paşa nın ceketindeki apoleti numune olarak kullanmıştır. Her iki ceketi de ütüleyip gönderdiğinde paşaların pek memnun kaldıklarını ve teşekkür ettiklerini Bir özencim ve üzüntüm vardır Evimizi şereflendiren paşalarımıza o zaman (bir hoş geldiniz) diyemedim, ellerini öpemedim. O günlerin görenekleri buna mani idi. Bu medeni davranışı yapamadım diye aklıma geldikçe üzülürüm hala diyen Uşak lı Hemşiremiz Kaftancıların Pakize hanımdır. 20-PAŞA ÇEŞMESİ 20
21.HASAN HİLMİ OKULU Aslen Ordu ilinin Ünye kazasından olan Hasan Hilmi Efendi, Soysal ailesinin dedesidir. Uşak a Rüştiye Mektebi Muallimi Evveli olarak gelmiştir. Uzun yıllar Uşak ta Rüştiye Müdürlüğü yapmış ve birçok talebe yetiştirmiştir. Hasan Hilmi Efendi nin oğlu Ragıp SOYSAL Uşak ta doğmuş, gençlik yıllarını öğretmenlik ve ticaretle geçirmiştir. 23 Nisan 1920 de Ankara da açılan T.B.M.M. Kütahya Milletvekili olarak katılmış ve uzun zaman milletvekilliği yapmıştır. 24 Kasım 1947 tarihinde Ankara da ölen Ragıp SOYSAL, Uşak ta babası Hasan Hilmi adına bir okul yaptırılmasına vasiyet etmiştir. Bu vasiyet üzerine oğulları Celal ve Şerafettin SOYSAL kardeşler Alaaddin TİRİTOĞLU nun ev olarak kullanıldığı bugünkü Tarihi bina olarak nitelediğimiz ve 2007 yılında restorasyonu yapılan binayı satın almışlardır. Gerekli değişiklik ve tamirat yapılarak 25 Mart 1953 Pazartesi günü öğretime açılmıştır. Ekim 1968 de hizmete giren Ülkün Soysal Binası 15 derslikli olarak Celal Soysal ın tek oğlu Ülkün Soysal adına yaptırılmıştır. Ülkün Soysal 24 Ocak 1960 ta Ankara da ölmüştür. Sekiz yıllık zorunlu eğitim sorası okulun binaları yeterli gelmemiş 1999 yılında 10 derslikli yeni bina devletçe yaptırılmıştır. 21
22.TİRİT SOKAK Uşak ın tarihi dokusuyla adeta geçmişten gelen bir vitrin sayılabilecek mevkilerinden biri olan Tirit Sokak ta cephe yenileme çalışmaları devam etmektedir. 23.ALİAĞA ÇEŞMESİ- ALİAĞA CAMİİ Uşak il merkezinde Ali Ağa Sokağı nda, dört yol ağzında bulunmaktadır. Çeşmenin yapım tarihi bilinmemekle beraber, üzerindeki onarım kitabesinden h. 1202 (1787) yılında onarıldığı anlaşılmaktadır. Çeşmenin orijinal yapısı bilinmemektedir. Bugünkü hali ile 18. yüzyıl geç dönem çeşmelerini yansıtmakta olup, kesme taştan yapılmıştır. Günümüzde çukurda kalan çeşme, iki yuvarlak kemerli bir niş şeklindedir. Bu kemerler düz yivli konsollar tarafından taşınmaktadır 22
24-BARIŞ GÜNEŞHAN İÖO-ZAFER OKULU Uşak Merkez Karaağaç Mahallesi 2. Gül Sokakta 1336 m2 lik alan üzerinde kurulu tarihi Zafer İlköğretim Okulu 1992 yılında meydana gelen yangın nedeniyle eğitime kapatılmış idi. Kullanılamaz haldeki okul binası 30 Kasım 2000 tarihinde İl Özel İdaresi ne devredilmiştir. Hayırsever Bekir GÜNEŞHAN, okul binasını restore ettirmek istediğini beyan etmiş ve kendisi ile 29 Nisan 2005 restorasyon yaptırması için protokol yapılmıştır. 19 Şubat 2007 tarihinde restorasyon işlerinin kaba inşaat kısımlarının İl Özel İdaresi, diğer kısımlarının ise hayırsever tarafından yapılması üzerine protokol yenilenmiştir. İl Özel İdaresi 31 Ekim 2008 tarihinde kaba inşaat işlerini tamamlamıştır. 2011 sonu itibari ile de hayırsever tarafından restorasyonu tamamlanmış olan okul binasının bahçe düzenlenmesi de İl Özel İdaresi tarafından tamamlanarak Ocak 2012 itibari ile tarihi okul binası hizmete hazır hale getirilmiştir. 23
25. LATİFE HANIM KÜLTÜR MERKEZİ (YÖRÜKEVİ SARIKONAK) Latife Hanım Kültür Merkezi, 1998 yılında röleve ve restorasyon projeleri tamamlanarak, Anıtlar Yüksek Kurulu ndan alınan onayla restore edildi ve bilgi evi olarak kullanılmaya başlandı. Şu anda bayanlara yönelik kursların yanı sıra okuma yazma kurslarının devam etmektedir. 26.KARAAĞAÇ EVİ-HATİCE KUZU EVİ Mülkiyeti İl Özel İdaresine ait tarihi Hatice Kuzu evi 2010 yılında 3 yıllığına Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfına tahsis edilmiştir. 24
27. CUMHURİYET CADDESİNDEKİ TARİHİ EVLER 28. KARAALİLER CAMİİ-KÜTÜPHANESİ Büyük yangınlar geçiren Karaali ya da Kareler Camii'nin ilk yapım tarihi 1519.Caminin 16. yüzyılda yapıldığı söylense de minaresi daha önceki bir döneme aitmiş, şimdiki yapı ise 19. yüzyılda inşa edilmiştir. 25
29.DÖNERTAŞ ÇARŞISI 30. PAŞA HANI-DÜLGEROĞLU OTELİ Uşak il merkezinde bulunan bu hanı Tiritoğlu Mehmet Paşa bir Fransız mimara yaptırmıştır. Yapım tarihini belirten bir kitabe günümüze gelememekle beraber 19. Yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır. Han kesme taştan iki katlı olarak yapılmıştır. Alt katta yuvarlak kemerler içerisine alınmış dükkânlar, üst katta da 30 civarında oda bulunmaktadır. Bu bina da Osmanlı Bankası ve Belediye Başkanlığı uzun yıllar hizmet vermiştir. Mülkiyeti Dülger oğullarına geçmiş ve dönemin Turizm bakanlığı katkılarıyla restore edilerek günümüzde özel otel olarak hizmet vermektedir. Paşa hanı merhum Tiritoğlu Mehmet Paşa tarafından Fransız bir mimara yaptırılmış ve üç bin altın harcanmıştır. Hanın yapılması, devamlı çalışılmak suretiyle üç sene sürmüş 1898 yılında tamamlanmıştır. Bu han Marsilya kiremitli ilk handır. 26
Paşa hanı yapılıp bittikten sonra Mehmet Paşa ile İzmirli bir kişi arasında geçen dikkate değer bir konuşma Uşak lıların hafızasında hala yaşamaktadır. Paşa nın memleket severliğini yansıtan konuşma şöyledir. İzmirli kişi Siz bunu muhteşem binayı İzmir de yapsaydınız daha çok kazanırdınız bunu hiç düşünmediniz mi? Diye sormuş. Paşa, düşünmeye, düşündüm amma ben bunun parasını Uşak ta kazandım. Bunun süsü ve güzelliği de uşak a yakışır demiş. 31.KÜÇÜKBEDESTEN-CUMHURİYET MEYDANI 27
32.KIRIK MİNARE(KABAKLARLI MEDRESİ) Uşak il merkezinde bulunmaktadır.1826 yılında Kabaklarlı ailesi tarafından birinci katı taştan, ikinci katı tahta olarak yaptırılan tarihi Kırık Minare Camisi, hem cami, hem de medrese olarak kullanılmıştır. 1949 yılındaki büyük depremde ikinci katı ve minaresi yıkılan bina, 1950 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne devredilmiştir. 1952 yılında da ibadete tamamen kapatılmıştır. 2005 yılında restorasyon çalışmaları başlamış fakat aslına uygun restore edilmediği gerekçesiyle, il idaresi tarafından çalışmalar durdurulmuştur. Aslına uygun olmadan kaplanan sıvaların sökülmesiyle Kırık Minare Camisi nihayet eski haline kavuşmuştur 33.HALİTOĞLU HANI Dış cephesi kârgir mağazalarla çevrili bir handır. Halitoğlu ünü ile tanınan Osman Efendi tarafından yaptırılmıştır. Bu han, daha sonra Ahmet Yılancıoğlu'na geçmiş ve bu zat tarafından tamir ettirilerek daha kullanışlı hale getirilmiştir. Bu han,h.1310- m.1894 yangınından sonra yapılmıştır. 28
34.TEKEŞ KONAĞI Uşak ta, Yunanlılar ın işgal yıllarında ikinci katını hastane olarak kullandığı Tekeşoğlu Hacı Abdulkadir Konağı İl Özel İdare Müdürlüğü tarafından restore edilerek kültür evine dönüştürecek. Adnan Menderes, İsmet İnönü, Celal Bayar ın da ağırlandığı konağın hissedarlarından ekonomist İsmail TEKEŞ, kendisi ve kardeşlerinin bu binada dünyaya geldiğini ifade ederek, "Burada büyüdük. Atalarımız da burada doğdu ve hayatlarını sürdürdü. Yapımı 1880 li yıllara dayanan bina Osmanlı kültürünü ve yaşantısını yansıtıyor. Aynı zamanda Yunan işgali sırasında da hastane hizmeti vermiş. Görkemli yapısıyla birçok ülke başbakanını konağımızda ağırladık. Yaşanan birçok olaya ve doğa koşullarına rağmen ayakta kalan konağımızın Uşaklılar ın hizmetine sunulması için aile kararı aldık" demiştir. 35. UTAŞ KONAĞI 29
36.UŞAK KONAĞI Uşak Konağı... Şaşırtıcı büyüklükte güzel bir bahçe ve avlu, dışarısı ile büsbütün kapalı bir konak, eviniz kadar rahat, nezih bir restoran... Kaliteli, temiz, seçkin Uşak, Ege ve Akdeniz yemekleri sunan tarihi bir mekân... 37. HACI KEMAL TÜRBESİ Uşak il merkezinde, Kurtuluş İlköğretim Okulu nun arkasında bulunan bu türbenin Germiyanoğulları zamanında Uçbeylerinden Hacı Kemal e ait olduğu söylenmektedir. Bir başka söylentiye göre de Hacı Kemal Sultan Yıldırım Beyazıt ın karısı Devlet Hatun un kızkardeşi Cemile Hatun ile evli idi. Türbe içerisinde iki lahit bulunmaktadır. Ancak bu söylentilere açıklık getirecek bir belgeye rastlanmamıştır. 30
38.HAMZALARIN EVİ 39.CİMCİM ÇEŞMESİ Uşak il merkezi Cimcim Sokağı başında, Halit Ziya İlköğretim Okulu nun yakınında bulunan bu çeşme kitabesinden öğrenildiğine göre; h.1316 (1910) yılında yaptırılmıştır. Banisi bilinmemektedir. Çeşme muntazam kesme taştan yapılmış, üzeri ahşap bir çatı ile örtülmüştür. İkiyüzlü olan çeşmenin her iki yüzünde basık yuvarlak silmeli kemerler, akantus yapraklı yivli ayaklar üzerindeki konsollara oturmaktadır. Köşe dolgularında kabartma ay yıldız motifleri bulunmaktadır. Çeşmenin cephesi oldukça hareketli natüralist bitki kıvrımları ile barok dönemi sanatını yansıtmaktadır. Ancak kıvrımlarındaki incelik taş oyma sanatının en güzel örneğini yansıtmaktadır. 31
40.EŞME KİLİMLERİ Uşak'ın Eşme ilçesinde dokunan Eşme kilimleri çok ünlüdür. Yakın geçmişe kadar bu kilimler, renkleri yıllar geçtikçe solmak şöyle dursun daha da parlayan kökboyaları ile yapılıyordu. Yöremizde tanınmış olan el sanatıdır Eşme Kilimleri. Ancak diğer bölgelerimizde olduğu gibi Eşme Kilimleri de büyük bir değişikliğe uğramıştır. Geçmişte Eşme halkının kendi ihtiyaçları için yaptığı, bugün örnekleri camii ve mescitlerde bulunan eski kilimler, günümüzde evlerinde kullandıkları ve tüccar siparişleri ile ticari amaçla dokudukları kilimler karşılaştırıldığında, boya ve iplik kalitesi bakımından oldukça değişiklikler görülür. Eşme Kilimleri genel olarak, Altınbaş,Toplu-hürriyet-Albaş- Selvili Namazlağ olarak gruplandırılır. Ayrıca Gıcıklı dedikleri bir kilim türü de yapılmıştır. Her yıl mayıs sonunda Uluslar arası Eşme Kilim Kültür ve Sanat Festivali düzenlenmektedir. 41.ÇAKALOZ CAMİİ 32
Uşak il merkezi Kurtuluş Mahallesi, Çakoloz Cami Sokağı nda bulunan bu caminin de kitabesi günümüze gelemediğinden yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Bununla beraber portal üzerinde bulunan Sultan II. Abdülhamit e ait tuğradan 19. yüzyılda yapıldığı anlaşılmaktadır. Ayrıca caminin mimari üslubu da bunu açıkça göstermektedir. Cami çeşitli tarihlerde yangın geçirmiş ve onarılmıştır. Uşaklı Çakoloz ailesinin bu onarımlarda büyük payı olduğundan camiye Çakoloz ismi verilmiştir. Caminin gerçek ismi ve banisi de bilinmemektedir. 42.NEV RESTORAN Yaklaşık 230 Senelik Geçmişi Olan Tarihi Bina, Yeniden Restore Edilerek NEV RESTAURANT & CAFE Adı Altında Uşak'a kazandırıldı. 43.HALİT ZİYA UŞAKLIGİL 33
Halid Ziya Uşaklıgil, (d. 1866 - ö. 27 Mart 1945), Servet-i Fünun ve Cumhuriyet Dönemi yazarlarından ve Osmanlı İmparatorluğu'nun Sultan Reşat devri Mabeyn Başkatibi (1909-1912), bunun yanı sıra Ayan Meclisi üyesi. Ayrıca bazı edebi yazılarını Hazine-i Evrak adlı dergide Mehmet Halit Ziyaeddin adıyla yayımlamıştır. Servet-i Fünun edebiyatının en büyük nesir ustası kabul edilir. İlk büyük Türk romanı olarak kabul görmüş Aşk-ı Memnu nun yazarıdır. HALİT ZİYA UŞAKLIGİL İÖO. Okulun oldukça eski bir tarihçesi vardır. Kesin yapılış tarihi belli olmamakla beraber 1840 yılında yapıldığı söylenir. Kurtuluş savaşından önce okulun bulunduğu semtin bir Rum Mahallesi olduğunu ve okulun bahçesinde bir Rum kilisesi bulunduğu bilinmekte olup okul binasının bu kiliseye bağlı, yemekhane yada aşevi olabileceği söylenmektedir. Kurtuluş savaşının kazanılmasıyla ilimizi terk eden düşmanla birlikte yerli Rumlarda kaçmıştır. Bu sırada pek çok bina gibi kilisede yıkılmış, ancak okulumuzun bulunduğu bina ayakta kalmıştır. Onarımdan geçirilerek önce ilkokul sonrada ortaokul olarak kullanılmıştır. İlim, sanat, ticaret ve siyaset orta öğretimini okulda yapılmıştır. Sonraları Kız Teknik Enstitüsü olarak kullanılmış ise de kısa bir süre sonra tekrar ortaokul olarak kullanılmaya başlanılmıştır. 1960-1961 öğretim yılına kadar Uşak Lisesine bağlı iken 1961-1962 öğretim yılından itibaren müstakil ortaokul olmuş ve bugünkü Halit Ziya Uşaklıgil ortaokul adını almıştır. 18.06.1997 tarihinden itibaren de Halit Ziya Uşaklıgil İlköğretim Okulu olarak devam etmektedir. 44.KUVAYİ MİLLİYE MÜZESİ-ALAATTİN TİRİTOĞLU EVİ Ege bölgesinde yer alan UŞAK ili, iki yıl süren yunan işgali sırasında çok acılar çekmiştir. Fakat acılar imkânsızlıklar UŞAK halkını yıldırmamış, ya istiklal ya ölüm parolası ile bütün ülkede başlayan direniş ateşinin önemli meşalelerinden birisini olmasını engellememiştir. İçerisinden İbrahim Tahtakılıç, Alaettin Tiritoğlu, Besim 34
Atalay, Ahmet Nazif Efendi gibi Kuvay-ı Milliye kahramanlarını çıkaran UŞAK halkı, varını yoğunu ortaya koyarak, silahlı direniş kuvvetleri oluşturmuş, batı cephesinin en büyük insan ve lojistik destek kaynaklarından biri olmuştur. Alaattin TİRİTOĞLU (1903-1969) Politikacı, yönetici. İlköğrenimini Uşak ta, ortaöğrenimini Galatasaray Lisesi nde, yükseköğrenimini Sorbonne Hukuk Fakültesi nde tamamladı. 18 yaşında, Uşak ta özel girişimleriyle müfreze oluşturarak Kurtuluş Savaşı na katıldı. Savaştan sonra Uşak Belediye Başkanı oldu. CHP Umum Müfettişliği yaptı. Maraş ve Kütahya milletvekili olarak TBMM ye girdi. Milletvekilliği 1946 ya değin sürdü. CHP İstanbul Parti Müfettişi ve Parti Başkanı oldu (1946). Suudi Arabistan Cidde Büyükelçiliği ne atandı (1949). 1950 de görevinden, 1951 de de CHP den ayrıldı. Sıtkı Ulay la Sosyal Demokrat Parti yi kurdu (1963). Yönetim Kurulu nun, CHP nin ortanın solu programını benimsemesi üzerine partinin kapatılarak CHP ye katılması kararına uyarak eski partisine döndü. 45.İSLAMOĞLU KÜLTÜR MERKEZİ 35
Uşak Belediyesi tarafından kamulaştırılan Ünalan Mahallesi Uzun Yokuş Sokak ta bulunan İslamoğlu tarihi binası restore edilerek hizmete açılmıştır. Bodrum ve 1.kat olmak üzere iki katlı olan tarihi binanın yaklaşık 165 m² bahçesi bulunuyor. Binanın bodrum katı 100 m² oturum alanına sahip. Restore işlemleri arasında binanın dış cephesindeki pencereler aslına uygun olarak yeniden yapılırken, taş söveler onarıldı, taş çatı saçağındaki eriyen ve dökülen bölümler ise onarıldı. İslamoğlu Kültür Evi nde, yaren kültürü ve İslamoğlu kültürü bütün doneleriyle yeniden hayat bulmaya başlamıştır. İçinde düzenlenen gecelerde İslamoğlu oyununun öğretileceği tarihi binada, sıra geceleri düzenlenerek yaren kültürü yaşatılıyor. 46.ZÜBEYDE HANIM HEYKELİ Zübeyde Hanım (d. 1857, Selanik- Langaza - ö. 15 Ocak 1923 İzmir), Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu olan Mustafa Kemal Atatürk'ün annesidir. Aslen Konya- Karamanlıdır. 15 Ocak 1923 günü 66 yaşında oğlunun başarılarını gördükten sonra hayatını kaybetti. İzmir in Karşıyaka ilçesinde 1940 yılında yaptırılan anıt mezarda yatmaktadır. 36
47.UŞAK ARKEOLOJİ MÜZESİ İlimizde müzecilik çalışması 1970 yılına kadar Milli Eğitim Müdürlüğünce yürütülmüştür. İlk önce Arkeoloji ve Etnografya Müzesi olarak düzenlenen bina 1 Eylül 1978 yılında Atatürk ve Etnografya Müzesinin açılmasından sonra Arkeoloji ve idari merkez binası olarak kullanılmıştır. 1996 yılı başında Karun Hazineleri nin gelmesiyle yeniden düzenlenen müzede, Kalkolitik dönemden Bizans döneminin sonuna kadar çeşitli devirlere ait taş eserler, pişmiş toprak eserler, cam eserler, altın ve gümüşten yapılmış çeşitli ziynet eşyaları, bronz eserler, bronz, altın sikkeler ve Karun Hazineleri sergilenmektedir. Bunlardan bazıları Roma dönemine ait mermer heykel ve heykelcikler, madalyon ve kapı tipi mezar siteleri, Eski Tunç, Grek, Roma ve Bizans dönemine ait pişmiş topraktan çanak çömlekler, kâse ve tabaklar ile camdan yapılmış koku kapları, gözyaşı şişeleridir. 37
Uşak Karun Hazineleri Yaklaşık olarak 2500 yıllık bir geçmişi olduğu varsayılan hazinedir. Uşak Toptepe Tümülüsünden kaçak kazıyla 1965 yılında bulunmuştur. Metropolitan Müzesinde sergilenirken gazeteci Özgen Acar tarafından izi bulunmuştur. Dönemin Kültür Bakanlığının uyarılması sonucu yaklaşık 40 milyon dolarlık masrafa yol açan hukuki süreçler sonunda Türkiye'ye 1993'de geri getirilmiştir. En değerli parçası olarak kanatlı denizatı broşun bilinmektedir. Kaçak olarak kazı yapanlarda, satanlarda hep talihsizlikler yaşadıkları için halk arasında da hazinenin laneti var olarak kabul edilir. Çoğunluğu M.Ö. 7. yüzyılda kullanılan, yüzlerce altın sikkeden oluşan Karun Hazineleri, parayı icat eden Lidyalılara aittir. Uşak a 25 kilometre uzaklıktaki Güre köyünde 1966, 1967 ve 1968 yılında yapılan 3 kaçak kazıyla gün yüzüne çıkarılan hazine, o dönemde kaçakçılar tarafından Amerika ya satılmıştır. 1985 yılında eserlerin 55 tanesi ABD de Metropolitan Müzesi nde sergilenince Türkiye Karun Hazineleri yle ilgili çalışma başlattı. Müzenin depolarında saklanan eserleri almak için 1987 de dava açıldı. Müze yetkilileri 6 yıl süren davayı kaybedeceğini anlayınca 1993 te Karun Hazineleri ni Türkiye ye iade etti. Eserler, 1996 dan beri Uşak Arkeoloji Müzesi nde sergileniyor. Müzede toplam 35 bin 573 tarihî eser bulunuyor. Bu eserlerin yüzde 10 u sergileniyor. Müzede Karun Hazineleri ne ait 450 adet eserden 300 ü sergileniyor. 38
DİĞER GÜZELLİKLER Battaniye: İlimizde son yıllarda çoğalan yün iplik fabrikalarında üretilen yün İpliklerini değerlendirmek gayesiyle bazı fabrikalarda münferit şahısların kurduğu büyük dokuma makinelerinde düz ve desenli peluş battaniyeler imal edilmektedir.1973-1981 yılları arasında ilimizin kalkınmada ikinci derecede öncelikli iller arasında yer alması ve getirilen teşviklerle makinelerde modernizasyon sağlanmış, ülke üretiminin % 85 i ilimizde imal edilir olmuştur. Tekstil: Neredeyse 100 yıldan bu tarafa Türkiye de tekstil sektörünün merkezleri arasında yer alan Uşak ta pelüş battaniye, pamuklu dokuma, iplik imalatı il ekonomisinde önemli yer tutmaktadır. Şehrimizin ihracat kalemleri arasında önemli yer tutan tekstil sektöründe; 1- Pamuklu dokuma (tülbent, mermerşahi, kaput bezi patiska, astarlık) 2- Apre, boya baskı 3- Pamuk İpliği 4- Halı, Kilim, battaniye ipi 5- Pelüş battaniye 6- Makine kilimi ve halısı, gibi ana imalat ve üretim grupları bulunmaktadır. Organize sanayi bölgesinde çok sayıda büyük tekstil firması şehir ve ülke ekonomisine önemli katkılar sağlamaktadırlar. Seramik: Sanayimizin üçüncü ana sektörü seramiktir. Üç büyük seramik fabrikası da her geçen gün kapasitesini artıran sektörler arasında yer almaktadır. Yıllık kapasiteleri 28 milyon m²/yıl olan üç tesis faaliyet göstermekte olup istihdama önemli katkılarda bulunmaktadırlar. Doğalgazın şehrimize gelmesiyle üretim maliyetleri konusundaki haksız rekabetin ortadan kalkmasıyla seramik sektöründe hızlı bir yükselme görülmektedir. 39
Uşak Tarhanası Damak tadı alışkanlıklarla ilgili olduğu için belki de, tarhana çorbaları içinde, en çok hoşa gidendir. Yapılışı itibariyle de, diğer memleketlerin tarhanasından daha zahmetli oluşu, içeriğinin farklılığı tadına tat katar. Clandıras Köprüsü Banaz Çayı üzerindedir. Lidyalılar tarafından Kral yolu üzerinde yapılmıştır. Kemer üzerinde uzunluğu 24 m., derinliği 17m., eni 1.75m.dir.Taşlar kalemle işlenmiş kemerin taşları zıvanalı olarak birbirine kenetlendirilmiştir. 40
Uşak - Ulubey kanyonları Ulubey İlçesinde, Uşak-Karahallı karayolunun doğusunda bulunan, Kazancı Deresi nin ve Banaz Çayı nın oluşturduğu kanyonların toplam uzunluğu 75km.ye ulaşmaktadır. Colaroda'daki kanyonlardan sonra dünyanın 2. büyük kanyonudur. Uşak şehrinin hemen doğusunda başlayan 45 km. uzunluğunda, 500-1000m genişliğinde, 135-170m derinliğe sahiptir. En uzun ve derin kanyon olarak belirlenen Ulubey kanyonlarının turizme katkı sağlaması açısından çalışmalar başlatılmıştır. Vadinin sırtlarında düzenleme ve doğal yapıyı bozmayacak günübirlik tesisler yapılması düşünülmektedir. Sırtlarda bulunan Belediye ye ait çamlığı kanyonlara bağlayan bir merdiven uzanmaktadır. Blaundus antik kenti ile kanyonlar bir kaynak bütünlüğü oluşturur. Blaundos harabeleri. Blaundos:Sülümenli Köyü nün kuzeydoğusuna düşen bir yarım ada şeklinde çevresi dere ile çevrili arazi üzerinde kurulmuştur. Uşak ili Sulumenli köyü sınırları içerisinde ve şehre 40 km. uzaklıktadır Şehrin kuruluşu Helenistik çağda gerçekleşmiştir.. Blaundus kentinin simgesi çifte at tır. Kentin kuruluşu M.Ö 2000 yılına kadar uzanmaktadır. Adı Luwi dilinden gelmekle birlikte daha sonra M.Ö. 1000 yılında Lidya halkı ağzında Blaundus a dönüşmüştür Makedonya dan buraya gelerek yerleşenler kendilerine Makedonyalı Blaundoslar demişlerdir. Kendi adlarına para bastırmışlardır. Kalenin etrafı iki ayrı sur ile çevrilidir. Giriş kapısı dört köşe iki büyük kuleden yapılmıştır. Kalenin girişinin dışında ayakta duran bir kemer vardır. Şehrin iç kısmında tapınak ve idari binalara ait yıkıntılar yer almaktadır. 41
Sebaste 1966 yılında Dr. Nezin Fıratlı tarafından Uşak ta simdiye kadar yapılan ilk bilimsel kazı alanıdır. Selçikler köyü Uşak ilinin Sivaslı ilçesinin 2 km. kadar güneybatısındadır. Sivaslı ile Selçikler arasında antik Sebaste şehrinin kalıntıları ile doludur. Burası eski çağlardan Frigya bölgesinin PhyrgiePagatiana denilen batı tarafı ile Lydia nin doğu tarafı içerisinde kalır. Şehir Roma İmparatoru Augustus tarafından Apollo kehanet ocağının tavsiyesine uyularak M.Ö. 20 yılında imparatora sadık anlamına gelen Sebaste adıyla kurulmuştur. Hacim Sultan Türbesi Uşak ili Sivaslı ilçesi Hacım Köyü mezarlığında bulunan türbe üzerinde kitabe yeri olmasına rağmen kitabe yeri boş bırakılmıştır. Yalnızca h.1223 ( 1808) tarihi yazılıdır. Bu tarihin türbenin yapımı ile ilgili olup olmadığı da kesinlik kazanamamıştır. Ancak türbe içerisindeki kalem işlerinin XIX. yüzyılın başına ait olduğu da görülmektedir. Bu türbenin Hacim Sultan a ait olduğu söylenmekte olup, Hacim Sultan ın Hazreti Pir in üçüncü halifesidir. Onunla birlikte Horasan dan Anadolu ya geldiği rivayet edilmektedir. 42
1890 yılında Fransızlar tarafından yapılan ve tarihi dokusunu halen koruyan Uşak Tren Garı ve önünde daha önce kent meydanında bulunan ATATÜRK Anıtı Ilıcak subaşı Huzur Parkı Uşak İzmir çıkışında bulunan park 10.000 m2 alan üzerine kurulmuştur. Park bünyesinde piknik ve dinlenme alanları, oyun alanları, futbol sahası, tenis kortları, yüzme havuzu ve spor tesisleri bulunmaktadır. 43
Çokkozlar Mesire Alanı Uşak il merkezine 3 km mesafede Sorkun Köyü ile Dere yolu Bağları arasında bulunan bu mesire yeri söğüt ağaçları ile kaplıdır. Karaağaç Göleti Merkez ilçe Karaağaç köyünde DSİ tarafından 1993 yılında yapılan gölet, Uşak-İzmir karayolu Uşak şehir çıkışından 7 km. mesafededir. Piknik alanı yanında balık avı yapma imkanı da bulunan gölete asfalt yolla ulaşılmaktadır. Bunların dışında Tokmak, Üçpınar, Karaahmetli, Yeleğen, Yeşilkavak, Alahabalı, Güneyköy, Altıntaş, Baltalı, Kızılhisar, Kuşdemir, Yenice, Dümenler göletleri bulunmaktadır. Göğem Göleti Uşak-Ankara yolu üzerindeki Göğem yol ayrımından 7 km içerisindeki Göğem Göleti, orman içerisinde olup, çevresinde yöre halkının ikinci konutları bulunmaktadır. Cirit Heykeli Cirit, at üzerinde oynanan spor dallarından biridir. At üzerindeki sporcunun süngü veya mızrağını (ciridini) rakibe karşı isabetli bir şekilde atmasını, muharebe anında kendisine ve bineğine hakimiyetini ve bu yolla rakibine üstün gelmesini amaç edinen, kuralları olan bir spordur. Ata sporlarımızdan çeviklik, ata binmede ustalık ve zeka isteyen atlı cirit oyunu müsabaka olarak ilk Uşak İlinde yapılmıştır.8 adet Atlı Cirit Kulübü aktif haldedir. Ayrıca Türkiye nin ilk ve tek bayan cirit takımı da Uşak tadır. 44
Uşak Mutfağı UŞAK IN en bilinen tadı tarhana çorbası'dır. Cendere tatlısı, Keşkek, Çömlek eti (göveç),katmer de yöreye özgü yemeklerdir. Resmi Kurum Telefonları Kurum Adı Telefon Numarası Uşak Belediyesi 221 40 00 Uşak Valiliği 223 54 70 Uşak Üniversitesi 263 44 10 İl Jandarma Komutanlığı 223 39 25 Cumhuriyet Başsavcılığı 223 71 74 Askerlik Şubesi Başkanlığı 216 84 00 Devlet Demir Yolları Uşak Gar 216 60 73 Defterdarlık 223 70 33 Devlet Hava Meydanları İşletmeleri. 253 37 42 İl Emniyet Müdürlüğü 223 54 80 İl Kültür Müdürlüğü 223 71 00 Meteoroloji 223 12 79 Milli Eğitim Müdürlüğü 223 39 90 Müftülük 223 12 68 SGK İl Müdürlüğü 227 39 12 Tapu Sicil Müdürlüğü 227 39 44 Tedaş 231 16 60 Türkiye İşkur - Uşak 223 54 02 Zabıta Müdürlüğü 223 23 65 Devlet Hastanesi 224 00 00 Vergi Dairesi 223 76 75 İşkur 223 54 02 Atatürk Kültür Merkezi 227 51 63 45
Seyahat Acentaları Firma Adı Adres Şehir Telefon Akmonya Turizm Kurtuluş Mah.Çavuş çeşme sk.no:9/b Uşak 0 276 227 62 48 Asigo Turizm Durak Mahallesi, Fatih Caddesi, No:12/A Uşak 0 276 227 35 78 Emel Turizm Ahmet Yilancioglu Is Hani, K:2, No:106 Uşak 0 276 227 12 33 Sada Turizm Kurtuluş Mah. Annaç Sok. No: 25/C Uşak 0 276 223 96 465 Tanyü Turizm Ahmet Yılancıoğlu İş Hanı, No: 72 Uşak 0 276 215 11 00 Uşşak Turizm Sinema Salonları Köme Mahallesi, A. Yılancıoğlu İşhanı, Bodrum Kat, No:129 Uşak 0 276 224 22 87 Vatan Turizm Durak Mahallesi, Fatih Caddesi, No: 5 Uşak 0 276 215 20 33 UŞAK PARK SİNEMASI Adres: İslice Mahallesi Annak Sokak No:15 http://www.intersinema.com/park-sinemasi/ Telefon: (276) 223 67 25 UŞAK CİNENS SİNEMASI Adres: Karun AVM No:9 Kat:2 http://www.intersinema.com/cinens-sinemasi/ Telefon: (276) 227 72 22 Sağlık UŞAK DEVLET HASTANESİ Adres: Cumhuriyet Mahallesi Bahçeli Sokak No:1 Merkez/UŞAK Telefonlar : +(90) 276 2240000 +(90) 276 2277510 +(90) 276 2273975 +(90) 276 2243419 +(90) 276 2273976 +(90) 276 2277511 +(90) 276 2273974 +(90) 276 2238476 +(90) 505 7948594 Fax: (0 276) 223 84 75 E - Mail: info@usakdh.gov.tr Web: http://www.usakdh.gov.tr 46
ÖZEL MEDİCAL PARK UŞAK HASTANESİ Adres : Kemalöz mah. A tatürk bulvarı No:139/A Merkez/UŞAK Tel: 0 (276) 227 65 65 Faks: 0 (276) 227 22 33 E-mail: usak@medicalpark.com.tr Web: http://www.medicalpark.com.tr/ ÖZEL ÖZTAN HASTANESİ Adres: Cumhuriyet Mah. Uğur Mumcu Cad. No.14 Merkez/UŞAK Telefon: (0276) 216 16 00 Faks: (0276) 216 31 56 Web: http://www.oztanhastanesi.com E - Mail: info@oztanhastanesi.com UŞAK BİLGİLERİ 1. LOKANTA RESTAURANTLAR AKAR RESTAURANT-0 276 212 65 47 BİZİM EV YEMEKLERİ-0 276 227 31 11 DURAK LOKANTASI-0 276 223 17 71 EMİNEM EV YEMEKLERİ-0 276 223 33 00 İMREN LOKANTASI-0 276 215 12 97 KARDELEN EV YEMEKLERİ-0 276 223 03 66 ŞEREF USTA LOKANTASI-0 276 212 49 31 İLYAS USTA LOKANTASI- 0276 215 18 15 MY LOKANTAM- 0276 224 30 66 ANADOLU MOLA-0 276 223 51 11 BAHÇE RESTAURANT-0 276 231 69 69 BEY KEBAP SALONU-0 276 266 71 96 CADDE RESTAURANT-0 276 227 65 87 DEĞİRMEN RESTAURANT- 0 276 223 57 75 47
EZOGELİN KEBAP- 0 276 215 19 99 EZOGELİN 2 KEBAP- 0 276 223 36 78 DORUK IZGARA KÖFTE- 0 276 223 17 00 DÜLGEROĞLU RESTAURANT-0 276 227 37 13 GÜNAY RESTAURANT-0 276 263 43 31 GÜNEBAKAN RESTAURANT- 0 276 223 75 44 İNEGÖL KÖFTECİSİ- 0 276 223 44 39 KİLLİK RESTAURANT- 0 276 263 41 77 NEV RESTAURANT- 0 276 223 58 34 ÖZ ZİRVE EZOGELİN KEBAP- 0 276 227 01 13 PAPATYA PİDE KEBAP- 0 276 223 55 11 PİRAMİT RESTAURANT- 0 276 253 31 32 ŞELALE RESTAURANT-0 276 227 90 69 UŞAK KONAĞIM- 0 276 223 99 55 YÖRÜK EVİ- 0 276 223 35 30 2. CAFE PASTAHANELER ANADOLU SİMİT-0 276 224 01 00 BAHÇE NAZ CAFE- 0 276 227 00 23 BOLULU HASAN USTA- 0 276 444 42 48 EGE SİMİT SARAYI- 0 276 215 22 11 HACIBEY BAKLAVA- 0276 215 94 66 KEYİF KAHVESİ- 0 554 827 88 97 LAL CAFE-0 276 224 05 79 48
OSKAR PASTAHANESİ- 0 276 224 00 75 ÖZEN PASTAHANESİ- 0 276 215 11 67 ÖZSÜT 0 276 227 50 49 SİMİT SARAYI- 0 276 227 43 54 TERAS CAFE-0276 227 80 00 CADDE CAFE- 0 276 227 65 87 3. ULAŞIM UŞAK OTOGAR- 0 276 212 13 51 ANADOLU TURİZM- 0 276 444 01 64 BUZLU TURİZM-0 276 444 00 47 DENİZLİ SEYAHAT- 0 276 212 10 41 KONTUR TURİZM- 0 276 444 4 042 ÖZKAYMAK TURİZM- 0 276 227 1300 PAMUKKALE TURİZM-0 276 227 9403 HAKİKİ KOÇ TURİZM-0 276 224 58 20 HAS TURİZM- 0 276 227 96 60 METRO SEYAHAT-0 276 224 19 69 ULUSOY ULAŞIM 0 276 444 1 888 ULUBEY ÖZLEM SEYAHAT- 0 276 716 12 27 49
BANAZ ÖZLEM SEYAHAT- 0 276 315 31 54 EŞME SEYAHAT- 0 276 414 21 00 KARAHALLI ÖZLEM- 0 276 212 34 36 GEDİZ TURİZM- 0 276 212 24 78 SALİHLİ GÜVEN TURİZM-0 276 227 13 00 SİMAV BEYCE BİRLİK- 0 276 215 40 41 4.OTELLER GRAND UŞAK TERMAL OTEL- 0 276 266 77 34 OTEL ŞAHLAN- 0 276 223 38 41 ŞAHLAN 2 OTEL- 0 276 223 34 40 GRAND UZCAN OTEL 0 276 266 77 34 AĞAOĞLU OTEL-0 276 223 38 14 ÇARDAK OTEL-0 276 227 20 88 ERSUN OTEL- 0 276 227 8142 NUR OTEL- 0 276 215 16 38 ON ASLAN OTEL- 0 276 223 69 14 ÖĞRETMEN EVİ- 0 276 227 13 69 TİRİTOĞLU OTEL- 0 276 215 44 22 DÜLGEROĞLU OTEL- 0 276 227 37 73 GÜNAY TESİSLERİ- 0 276 263 43 43 50
51