GİRESUN ALUCRA VAKIF KAYITLARINDAKİ BİLİNMEYENLER Kaza-i Alucra maa Kuvata der-i devlet Karahisar-i Şarki Karahisar-i Şarki Sancağı dahilinde kain Alucra nahiyesine tabi Şeyh Ali Can karyesinde vaki Kederyol Zaviyesi Vakfının ber-vech-i meşruta ba-berat-ı âli mutasarrıfı bulunan Es-Seyyid Mehmed ve Es-Seyyid El-Hac Osman halifeler ber hayat ve mevcud oldukları halde zirde muharrer karyeden ba sened makbuz bedelinin itası Bedeli vakf-ı hisse an karye Şeyh Alican tabi-i kaza-i Alucra der dahil-i vakf Kederyol ber vech-i meşrut ba-şart it am-ı taam (yemek yedirmek şartıyla) 400-400 Ber vech-i it am-ı taam sarf Yukarıdaki belgede bahsedilen Şeyh Ali Can karyesi neresidir bilinmez ama Kederyol isimli bir zaviye vakfı bulunmaktaymış. Vakfın mütevellileri olarak da iki Seyyid gözükmektedir. Burada nahiye belirtilmeden sadece Alucra kazası olarak belirtilmiş olması bu zaviyenin Alucra nın merkezinde olabileceğini de düşündürmektedir. Zira Alucra da İran Caddesi olarak bilinen geçiş güzergâhındaydı.
Kaza-i mezbura tabi Ahlos, nam-ı diğer, Dellü karyesinde vakı Koyun Baba Zaviyesi Vakfı nın ber-vech-i (olduğu gibi) evladiyyet ve meşrutiyyet ba-beratı âli mutasarrıfı Eş-Şeyh Mustafa ve Yakup ber-hayat (hayatta) oldukları halde sene-i merkuma mahsuben bedel-i hasılatı Tamam-ı vakıf hisse an karye-i Ahlos namı diğer Dellü Tabi-i kaza-im der dahili vakıf ber-vech-i meşrut minh? Sene (12)66 Maaş-ı muharrer ve harç-ı muhasebe 80 Ber-vech-i meşrut evlad-ı vakfa terk 241 Karahisar-i Şarki sancağı dahilinde kain Alucra nahiyesine tabi Aclos namı diğer Dellü karyesinde vaki Koyun Baba Zaviyesi Vakfı Ber-vech-i meşrut baberat-ı âli mutasarrıf bulunan Es-Seyyid Mustafa ve Seyyid Yusuf zaviyedarlar ber hayat ve mevcud ve eda-yı hidmet etmekde oldukları halde zirde muharrer karyeden ba-sened makbuz bedelinin itası Bedel-i taam vakf-ı hisse an karye-i Aclos nam-ı diğer Dellü tabi-i kaza-i Alucra der dahil-i vakf mazbur ba şart-ı it am-ı taam 525 225 it am-ı taamiyeye sarf 300 075 Ber-muceb layiha-i seniyye maaş-ı muharrer ve harcı muhasebesi 225 Ber-vech-i meşrut mutasarrıf-ı vakfa terk Koyun Baba Zaviyesi nin bulunduğu Dellü köyüne 2 yıl önce ziyarete gittiğimde adeta terk edilmiş buldum. Yaz ayı olmasına rağmen kimseler yoktu. Köy terkedilmiş. Bir zamanlar gelen geçenin çok olduğu, aş kazanlarının devamlı kaynadığı cıvıl cıvıl olan köyde bu durumu görmek üzücü doğrusu. Vakıftan 525 kuruş gelir elde edilmiş. Bunun 225 kuruşu vakfın şartı olan gelip-geçene yedirilen yemek bedeli olarak sarfedilmiş, 75 kuruşu maaşlara verilmiş, kalan 225 kuruşu da vakfa devredilmiş.
Karahisar-i Şarki Sancağı dahilinde kain Alucra kazasına muzafe Kuvata nahiyesine tabi Çiftlik Bazar karye ve karye-i Zun karyeleri vakfının ba-şart-ı it am-ı taam ber-vech-i evladiyet ve meşrutuna ba-berat-ı âli mutasarrıfı bulunan Es-Seyyid Şeyh Mehmed bin Mustafa halife ber-hayat ve idare-yi hidmet etmekde olduğu halde zirde (aşağıda) muharrer bedelinin ba-sened-i makbuz itası Vakf-ı hisse vakf ann karye-i Zun ve Çiftlik Bazar ba-şurut hitabet ve it am-ı taam der-zaviye-i mezbur. 1.040 1.086 1.535 1.535 5.192 Masarifat-ı it am-ı taam der-karye-i mezbur 2.020 Masarifat-ı hitabet der-zaviye cami-i şerif 980 Ber-mucib-i layiha-i seniyye maaş-ı muharrer 548 3.547 Ber muceb-i bâlâ varidat 192 Ber-muceb-i bila masarif 3.547 Ber-vech-i şurut mütevelli-i vakf-ı evlad-ı vakfa terk 1.644 Burada Çiftlik Bazar (Pazar) isimli bir yerden bahsedilmektedir. Burası Kuvata nahiyesinde bir yer olmakla birlikte neresi olduğu belli değildir. Ancak Zun köyüyle birlikte anılmış olması burada yakın bir olduğunu düşündürmektedir. Ayrıca zaviyenin bir camisi ve imamı da bulunmaktadır.
Kaza-i Alucra Nezaret-i evkaf-ı hümâyûna mülhak Alucra kazasında Feygas karyesinde kain Çağırgan Baba Zaviyesi Vakfı nın ba-berat-ı âli mütevellisi Mustafa ve İbrahim marifetiyle yetmişdokuz senesi Mart ı ibtidasından (13 Mart 1863) Şubat gayetine (sonuna) kadar bir senelik muhasebesidir. Varidat Tamam-ı vakf-ı ann karye-i feygas a şarı 2.650 Ber-vech-i mecru masarifat 1.150 Kalan 1.500 Ber-muceb-i şart vakf mütevellisine terk 1.500 Masarifat İt amiye 650 Maaş-ı muharrer 400 Harç-ı muhasebe 100 1.150 1.150 Nezaret-i evkaf-ı hümâyûna mülhak Alucra kazasında Feygas karyesinde kain Çağırgan Baba Zaviyesi Vakfı nın ba-berat-ı âli mütevellisi Mustafa ve İbrahim marifetiyle seksen senesine mahsuben ru yet olunan muhasebesidir. Tamam-ı vakf-ı ann karye-i Feygas 2.650 Ber-vech-i meşruh masarifat 1.150 Ber-muceb-i şart-ı vâkıf mütevellisine terk 1.500 İt ama 650 Maaş-ı muharrer 400 Harc-ı muhasebe 100 Toplam 1.150
Mahsup 1.150 Aşağıdaki belge Feygas köyünde bulunan zaviyenin adının Çağırgan Baba Zaviyesi olduğu belirtilmiştir. Ayrıca gelirini Feygas köyünden elde etmiş olması bu köyün Çağırgan Baba Zaviyesi ne vakfedilmiş olduğunu göstermektedir. Bir Çağırgan Baba Zaviyesi de Zıhar köyündedir. Nezaret-i evkaf-ı hümâyûna mülhak Alucra kazasında Feygas karyesinde Çağırgan Baba Zaviyesi Vakfı nın ba-berat-ı âli mütevellisi Mustafa ve İbrahim marifetiyle seksenbir senesine mahsuben ru yet olunan muhasebesidir. Tamam-ı vakf-ı ann karye-i Feygas 4.100 Ber-vech-i meşruh masarifat 1.250 Ber-muceb-i şart-ı vâkıf mütevellisine terk 2.850 Mahsup 2.850 İt ama 300 Maaş-ı muharrer 760 Harc-ı muhasebe 190 Toplam 1.250 Mahsup 1.250 Aşağıdaki belgeye göre Kuvata nahiyesinde Demirci Zaviyesi nin varlığından bahsedilmektedir. Bu köyün nerede olduğu belirtilmemiş ise de gelirini Havarna karyesinden elde ediyor olması Demirci Zaviyesi nin Havarna köyünde olabileceğini göstermektedir. Nezaret-i evkaf-ı hümâyûna mülhak Alucra kazasında Demirci Zaviyesi Vakfı nın ba-berat-ı âli mütevellisi Mustafa ve Süleyman marifetiyle seksen senesine mahsuben ru yet olunan muhasebesidir. Tamam-ı vakf-ı ann karye-i Havarna 750 Ber-vech-i meşruh masarifat 285 465 Ber-muceb-i şart vakf mütevellisine terk 465
İt ama (yemek dedirmeye) 100 Maaş-ı muharrer 150 Harc-ı muhasebe 35 Toplam 285 Mahsup 285 Nezaret-i evkaf-ı hümâyûna mülhak Alucra kazasında Demirci Zaviyesi Vakfı nın ba-berat-ı âli mütevellisi Mustafa ve Süleyman marifetiyle seksenbir senesine mahsuben ru yet olunan muhasebesidir. Tamam-ı vakf-ı ann karye-i Havarna 1.550 Ber-vech-i meşruh masarifat 515 1.030 Ber-muceb-i şart-ı vâkıf mütevellisine terk 1.030 İt ama 200 Maaş-ı muharrer 250 Harc-ı muhasebe 65 Toplam 515 Mahsup 515 Nezaret-i evkaf-ı hümâyûna mülhak Alucra kazasında Koyun Baba Zaviyesi Vakfı nın mütevellileri Şeyh Yakub ve Şeyh Mustafa marifetiyle seksenbir senesine mahsuben ru yet olunan muhasebesidir. Tamam-ı vakf-ı ann karye-i Dellü a şarı 1.250 Ber-vech-i meşruh masarifat 500 (Açıklanmış masraflar) 750 Ber-muceb-i şart vakf mütevellisine terk 750 (Vakfedenin şartı geregince mütevellisine bırakılması geren mikdar)
İt ama 250 Maaş-ı muharrer 200 Harc-ı muhasebe 50 Toplam 500 Mahsup 500 Masarifat-ı it am dahil-i. 2.150 Ber-muceb-i layiha-i seniyye maaş-ı muharrer 2.160 Ber-muceb-i layiha-i seniyye harc-ı muhasebe 540 4.850 Mizan Ber-muceb-i bâlâ varidat 12.950 Ber-vech-i bâlâ masarifat 4.850 Evlad-ı vakıfa terk 7.100 (Bu ifadede belirtilen açıklama önemlidir. Şöyleki: Vakfedenin evlatlarının bu tarihde varlığını yani hayatta olduklarını ve vakfı tasarruf ettiklerini göstermektedir) 1642 tarihli kayıtta adı Koyun Baba olarak belirtilmemiş olsa da Dellü köyünde zaviye vakfının varlığını görebiliyoruz. Anılan tarihde köyün yerleşimcileri ise aşağıdaki gibidir. KARYE-İ ACLOS (Namı diğer Dellü, günümüzde Hapu-Yükselen köyünün bir mahallesidir) Hânehâ-i Zâviyedâr ve Ehl-i Mansıb Hâne-i Muzaffer veled-i İbrahim Şeyh, zâviyedar-ı karye-i mezbur Hâne-i Yakub veled-i Şaban zâviyedar-ı karye-i m. Hâne-i Mehmed veled-i Süleyman Şeyh, zâviyedar
Hâne-i Hüseyin veled-i Mehmet Beşe Hâne-i Piri veled-i Hacı Hâne-i Halil veled-i Muzaffer Hâne-i Yusuf veled-i Şaban 1 Alucra kazasına tabi Koman karyesinde vaki Ok Musa Vakfının ba-şart-ı in am cüzhanlık yevm-i Cuma ba-berât-ı âli mutasarrıfı bulunan Es-Seyyid Osman ve Mahmud ve Seyyid Mehmed ve diğer Seyyid Mustafa ve Seyyid Hasan berhayat oldukları (yaşadıkları) halde sene-i merkûme mahsuben bedel-i hasılatı Vakf-ı hisse ann mezra-i Danişmendlü maa zeminha-i Kûhî tabi-i Givera Çiftlik der-miyan-ı Yanus ve Koman der-dahil-i vakf-ı mezbur Sene (12)65 300 Cem an el-masarifat Masarifat-ı vakf-i mezbur el-yevm cüzhanlık 300 Maaş-ı muharrer ve harç muhasebesi 1Öz, Mehmet-Acun Fatma. (2008), Türk Tarih Kurumu, Orta Karadeniz Tarihinin Kaynakları VII, Karahisar-i Şarki Sancağı Mufassal Avarız Defteri (1642-43 tarihli), s,106 https://muratdursuntosun.wordpress.com/2014/06/30/orta-karadeniz-tarihininkaynaklarina-gore-alucara/
Mizan Varidat 300 Ber-vech-i bâlâ masarifat 300 KARYE-İ ZUN Hâneha-i Ehl-i Menasıb ve saire (Menasıb ın kökü mansıb olup, devletin başlıca hizmetleri, makam, rütbe, paye anlamları bulunmaktadır) Hâne-i Ali veled-i Yusuf, an erbab-ı karye-i timar-ı karye-i m. Çiftlik ba-kabul-i hod bedel-i avârız guruş 1 Hâne-i Mustafa birader-i o, an erbabı timar-ı karye-i m. Hâne-i Şeyh Rıdvan veledi Şeyh Ali, zâviyedârzade Hâne-i Hasan veled-i Mehmet, defterde Şeyh Mehmet oğludur. Hâne-i Abdal Hasan veled-i Osman, Çağırgan Baba müridlerinden olmağla hâneye dahil değildir. Hâne-i Halil Abdal veled-i İbrahim, Çağırgan Baba müridlerinden olmağla padişah-ı âlempenah hazretlerine duacı kayd olundu. Hâne-i Seydi Abdal veled-i Ali Çağırgan Baba müridlerinden olmağla duacı kayd olundu. Hâneha-i Re aya-yı Müslümânân der karye-i m. Hane-i Ali veled-i Halil Hâne-i Şaban birader-i O Hâne-i Mustafa veled-i Hüseyin Hâne-i diğer Şaban veled-i Süleyman Hâne-i Hasan veled-i Ali Hâne-i İsa birader-i O Hâne-i Bekir veled-i Oruç Hâne-i Şahbaz veled-i Yakub Hâne-i Mehmet birader-i O Hâne-i Hasan veled-i Halil Hâne-i İbrahim birader-i O Hâne-i Ahmet veled-i Hasan Hâne-i Haili veled-i Ali Hâne-i Ali birader-i O Hâne-i Mehmet veled-i Mustafa Hâne-i Veli veled-i İsmail Hâne-i İbrahim veled-i Mehmet Hâne-i Ali veled-i Veli Hâne-i Ali birader-i O Hâne-i Hasan veled-i Halil KARYE-İ HAPİ (HAPU KÖYÜ-YÜKSELEN) Hâne-i Molla Musa veled-i Veli, imam ve hatib-i cami-i karye-i m. Hâne-i Ali veled-i Salih, imam-ı karye-i m. Hâne-i Mustafa veled-i Ahmet, yetim olmağla haneye dâhil değildir. Hâneha-i Re aya-yı Müslümânân der karye-i m. Hâne-i Veli veled-i Tur Bekir Hâne-i Mahmut veled-i Ali
Hâne-i Yahya veled-i Habil Hâne-i Veli veled-i Salih Hâne-i Ali veled-i Molla Hâne-i Mehmet birader-i o (burada ( o ) bir üstteki ile ilgili olarak zikredilen anlamındadır) KARYE-İ TAŞDEMİR Hâne-i Hasan veled-i Oruç, an erbâb-ı timar-ı karye-i m. Hanehâ-i Ehl-i Mansıb ve saire Hâne-i Hüseyin veled-i Hasan, an erbâb-ı timar-ı karye-i m. Hâne-i Mustafa veled-i Oruç, babası beratın ibraz itmekle re ayadan değildir. Hâne-i Ali veled-i Recep an re âyâ Hâne-i isa veled-i Tur Ali, bu dahi Hâne-i Hüseyin veledi Oruç, bu dahi ALEVRE (BEYLERCE) Hânehâ-i Re âyâ-yı Müslümânân Hâne-i Mekenn Nebi veled-i Himmet, nahiyesi halkı mükenn olmasın taleb itmekle kayd olundu. Hâne-i Süleyman veled-i Bulgar Hâne-i Veli veled-i Mustafa Hâne-i Himmed veled-i Ahmet Hâne-i Mehmet nam Hâne-i Mustafa veled-i Handan KARYE-İ KEŞİMBÜR (KONAKLI) Hâne-i Osman veled-i Mahmud, an erbâb-ı timar-ı karye-i m. Hâne-i Kasım, an erbâb-ı timar Çiftlik-i İsmail Ağa veled-i Kasım, an sipahiyan, çadırdan sökülmüş yer olub avarız yeri değildir. Hânehâ-i Re âyâ-yı Müslümânân Hâne-i Ali veled-i Mehmed Hâne-i Ali veled-i Karaman Hâne-i Molla Ömer nam Hâne-i Timur nam, hizmetkâr olmağla haneye dahil değildir. Hâne-i Teberrük nam, bu dahi hizmetkârdır. KARYE-İ MİSİLMON (MİSMİLON-GÖKÇEBEL) Hâne-i Ahmet veled-i Muslu, an erbâb-ı timar-ı karye-i Hınzori Hânehâ-i Re âyâ-yı Müslümânân Hâne-i Diğer Ahmet veled-i Teke Hâne-i Abdürrezzak veled-i Hüseyin Hâne-i Diğer Ahmet veled-i Ali Hâne-i İsmail veled-i Ömer KARYE-İ ARMUDLU Hâne-i Mehmet veled-i Ali, an erbâb-ı timar-ı karye-i m. Hâne-i Bünyad veled-i Mahmud, an yeniçeriyan Hâne-i Molla Ahmet veled-i Mehmet, imam ve hatib-i cami-i karye-i m.
Hânehâ-i Re âyâ-yı Müslümânân der karye-i m. Hâne-i Yakub veled-i Hüseyin Hâne-i Ali veled-i Hasan Hâne-i Veli veled-i Ali Hâne-i Ali veled-i Himmed Hâne-i Mahmud veled-i Ali Hâne-i Musa veled-i Yusuf Hâne-i Yakub veled-i Sinan Hâne-i Veli veled-i Osman Hâne-i Cafer veled-i Pir Gaib Hâne-i Murad veled-i Mahmud Hâne-i Hüseyin veled-i Turdu Hâne-i Sabi Mustafa Hâne-i Musa birader-i o Hâne-i Ali veled-i Turkaya Hâne-i Ahmet veled-i İbrahim Hâne-i Mehmet veled-i Erzani Hâne-i Musa veled-i Himmet Hâne-i Mehmet veled-i Hüseyin KARYE-İ ACLOS (Namı diğer Dellü, günümüzde Hapu-Yükselen köyünün bir mahallesidir) Hânehâ-i Zâviyedâr ve Ehl-i Mansıb Hâne-i Muzaffer veled-i İbrahim Şeyh, zâviyedar-ı karye-i mezbur Hâne-i Yakub veled-i Şaban zâviyedar-ı karye-i m. Hâne-i Mehmed veled-i Süleyman Şeyh, zâviyedar Hâne-i Hüseyin veled-i Mehmet Beşe Hâne-i Piri veled-i Hacı Hâne-i Halil veled-i Muzaffer Hâne-i Yusuf veled-i Şaban KARYE-İ ÇEKREŞİN (ÇİVRİŞON-KAVAKLIDERE) Hâne-i İbrahim veled-i İsmail, an erbâb-ı timar Hâne-i Hasan veled-i Bünyad, an erbâb-ı timar-ı karye-i m. Hâne-i Yusuf Beşe veled-i Bünyad Hâne-i Abdi veled-i İsmail, sipahizâde olduğuna babası berâtın ibraz eylemiştir. Hânehâ-i Re âyâ-yı Müslümânân Hâne-i Fazlı veled-i İsmail Hâne-i Hüseyin veled-i Pir Ali Hâne-i İlyas veled-i Himmet, köprücüdür Hâne-i Mustafa veled-i Keyyan Hâne-i Mustafa birader-i o, köprücü olmağla tekalif-i şakka virmemek üzere emr-i şerif ibraz eylemiştir. Hâne-i Halil veled-i Mansur Hâne-i Hasan veled-i Ramazan Hâne-i İsa veled-i Eyne Hoca Hâne-i Süleyman veled-i Mahmud Hâne-i Mehmet veled-i O, köprücüdür
Hâne-i Yusuf veled-i Kulucan Hâne-i Mehmed veled-i Sevindik Hâne-i İbrahim veled-i Mansur Hâne-i Eyvan nam Hâne-i Musa veled-i İsa Hâne-i Hüseyin veled-i Şah Ali Hâne-i Mustafa veled-i Himmet Hâne-i Yusuf nam Hâne-i Mustafa veled-i Abdal Ali Hâne-i Osman veled-i Himmet Hâne-i Ahmed nam Hâne-i Hasan veled-i İsmail Hâne-i Süleyman veled-i Mansur Hâne-i köse Hüseyin veled-i Mustafa Hâne-i Mehmed veled-i Abdullah Hâne-i Mehmed veled-i Veli Hâne-i Ahmed veled-i Tur Ali Hâne-i Turmuş veled-i Şah Ali Hâne-i Turkaya veled-i Şah Ali Hâne-i Mehmet veled-i Ali Hâne-i deli Ali veled-i Ahmed KARYE-İ YANUS Hâne-i Ahmet Uğurlu, an silahdârân-ı Dergâh-ı âli Hâne-i Mustafa veled-i Muzaffer, an erbâb-ı timar Hâne-i Abdürrezzak veled-i Mustafa, an erbâb-ı timar Hânehâ-i Re âyâ-yı Müslümânân Hâne-i Ali veled-i Veli Hâne-i Mustafa veled-i Aykud Hâne-i Bünyad veled-i Mahmud Hâne-i Mehmed veled-i Gündüz Hâne-i Yetim Ali veled-i Veli Hâne-i ivaz veled-i Davud Hâne-i Süleyman veled-i Memi Hâne-i Ali veled-i Haydar, kisbe kadir değildir. KARYE-İ KOMAN Karye-i mezbur meşâyih-i i zamdan kıdvetü s-salikin Şeyh Osman Efendi kendüsi ve dervişânı sakin olub hariçten avarıza bağlu re âyâ olmayub ve müşarün-ileyh duasında istimdâd ve hüsn-ü himmete isnad olunacak aziz-i nadirü l-vücut olmağla devam-ı devlet-i padişah-ı İslam adiyyesine karye-i mezburda sakin olan dervişânı ile müdavemet olmak üzere karye-i merkum haneye dahil olmamıştır. Hânehâ-i Ehl-i Menâsıb Hâne-i Ali veled-i Yusuf, an erbâb-ıi timar-i karye-i m. Hâne-i Diğer Ali veled-i Himmed, an erbâb-ı timar Hâne-i Mustafa veled-i Bekir, an erbâb-ı timar Hâne-i Mustafa veled-i Uğurlu an erbâb-ı timar Hâne-i Haydar veled-i Osman, an erbâb-ı timar
Hâne-i Mehmet veled-i Hüseyin, an erbâb-ı timar Hâne-i Ali birader-i O, an erbâb-ı timar Hâne-i İbrahim veled-i Yusuf, an erbâb-ı timar Hâne-i Ahmet veled-i Yusuf, an erbâb-ı timar Hâne-i Ahmet veled-i Hüseyin, an erbâb-ı timar Hâne-i Fazlı birader-i o, an erbâb-ı timar Hâne-i Mustafa veled-i Ahmet, sipahizadedir Hâne-i Lütfi veled-i Hüseyin Ağa, sipahizadedir Hânehâ-i Sâdât-ı Kiram der Karye-i m. Hâne-i Hüseyin veled-i Musa, an sâdât-ı izam Hâne-i Seyyid İsmail veled-i Ali, an sâdât-ı izam Hâne-i Seyyid Mustafa veled-i İsmail an Sâdât-ı izam Hâne-i Seyyid Mehmet veled-i Mahmud, an sâdât-ı izam Hâne-i Seyyid Kara Ali veled-i Hüseyin, an sâdât-ı izam Hâne-i Sadi Çelebi ve Mahmud ve Mehmed ve Ebulkasım veledan-ı Şeyh Osman Efendizâde takvahû; mezburlar duasından istimdâd olunmak kıdvetü s sülahai s-salikin Şeyh Osman Efendi nin evlatları olub avârız ve resm-i raiyyet virür re âyâdan olmadukları deftere kayd olundu. Hânehâ-i Re âyâ-yı Müslümânân der Karye-i m. Hâne-i Osman veled-i Hüseyin Hâne-i Abdurrahman veled-i veli Şeyh Hâne-i Ömer veled-i Ali Hâne-i Himmet birader-i o Hâne-i Ali veled-i Cafer Hâne-i Yusuf veled-i Arab Hâne-i Mehmet veled-i Hasan Hâne-i Üveys veled-i Cafer Hâne-i Ahmet veled-i Hüseyin Hâne-i Süleyman veled-i Bali Hâne-i Topal Mehmet veled-i Abdullah Hâne-i Musa veled-i Ali, fakir olmağla haneye dahil değildir. Hâne-i Mustafa veled-i Mahmud, pir-ü fani olmağla kisbe kadir değildir. Zemin-i Köseler der tasarruf-ı Hüseyin Dede veled-i Hoşgeldi, mezkur pir ve ihtiyar olub, hâne-i avârız çekmeğe kudreti olmadığından gayri dervişenden olmağla elinde olan köseler dimekle maruf zeminde avârız-ı divâniye ve tekalif-i örfiyyeden muaf olmak üzere deftere kayd olundu. KARYE-İ GİNDEBOL (BEREKETLİ) Hânehâ-i Re âyâ-yı Müslümânân Hâne-i Davud veled-i Mansur Hâne-i Hızır veled-i Ali Hâne-i Mustafa veled-i Ağca Hâne-i Mustafa veled-i Maksud Hâne-i Diğer Mustafa veled-i Bayram Hâne-i Ahmed veled-i Mehmed Meşihat-ı Afet Baba der karye-i mezbur der tasarruf-ı veled-i Yakub meşihatı mezbure evlâda meşrut olub mezkur Yakub evlâddan olduğuna berat ibraz itmekle evlâda meşrud olduğu kayd olundı. Hânehâ-i Zimmiyân der Karye-i m. Hâne-i Mekil nam zimmi Hâne-i Andon nam zimmi Hâne-i Baklavun veled-i Vasil
KARYE-İ HAVARNA Hâne-i Ali veled-i Mustafa, an erbâb-ı timar-ı karye-i m. (elinde olan toprağı avarızdan muaf olduğuna suret-i defter ibraz eylemiştir. Hâne-i Seyyid İlyas veled-i Nasuh, an sâdât-ı izam Hânehâ-i Re âyâ-yı Müslümânân der Karye-i m. Hâne-i Yusuf veled-i Halil Hâne-i Allahvirdi birader-i Hâne-i Mehmed veled-i Ali, Kara Demirci çiftliğinde meşihat zabt eylediğine surat-i defter ibraz eylemiştir. Hâne-i Kemal veled-i Şaban Hâne-i Ali veled-i İsa Hâne-i Musa veled-i Ahmed Hâne-i Hüseyin veled-i Mustafa Hâne-i Ömer veled-i Mahmud Hâne-i Hüseyin veled-i Musa Hâne-i Yusuf veled-i Osman Hâne-i Musa veled-i Bünyad Hâne-i Mehmed veled-i Hasan Hâne-i Emir veled-i İbrahim Hâne-i Mustafa veled-i Ulukman Hâne-i Yakub veled-i Mustafa, rüsum-ı raiyyed virir değildir. 2 Belgelerdeki ortak özellik zaviye vakıflarında gelip geçenlere yemek verme şartının konulmuş olmasıdır. Buradan şu sonucu çıkartabiliriz. Feygas geçmişte yol güzergâhındaymış ve burada her gün aş kazanları kaynamaktaymış. Yemek verilen yerde bir misafirhanenin de olduğunu ve buraya yolu düşenlerin kendilerinin ve hayvanlarının istirahatlerinin sağlandığını hatırlamak gerekmektedir. Öte yandan Kuvata nahiyesine ayrı bir başlık açmak gerekmektedir. Görüldüğü gibi burada Dellü köyündeki Koyun Baba, Havarna Köyündeki Demirci ve Çiftlik Pazar ve Zun köyündeki zaviyeler dikkat çekicidir. Burada bir de cami olduğu belirtilmiştir. Bunlardan birinin Hapu köyünde olması da muhtemeldir. Çiftlikle ilgili bir ipucunu Keşimbür köyünün bilgilerinde görmekteyiz. Burada İsmail Ağa nın bir çiftliği olduğu belirtilmiştir. Vakıfların Kuvata bölgesinde yoğunlaşmış olmasının nedenini açıklık getirmek durumundayız. Alucra daki vakıflaşmanın kökeni Selçuklu 3 dönemine kadar geri gitmektedir. Sulçuklu Sultanı II. Keyhüsrev in 1243 de Moğollara yenilmesinden sonra 1335 e kadar Anadolu Moğol 4 esareti altında kalmıştır. Sultan II.Keyhüsrev zamanında onun veziri olan Muhezzibettin Ali Kaşi Moğollarla görüşerek Sultan için vergi karşılığı af sağlamıştır. Daha sonra oğlu Muiniddin Süleyman Pervane, Bayçu Noyan zamanında 1256 da saray nazırı oldu. 1277 de kafası vurulana kadar bu görevde kaldı. Onun görevde olduğu zaman zarfında Karahisar-i Şarki havalisi de onun iktâsı oldu. 1277 den sonra onun yerine Sahip Ata göreve geldi ve 1288 de vefat edene kadar görevde kaldı. Bu iki 2 Mehmet ÖZ, Fatma ACUN, Orta Karadeniz Tarihinin Kaynakları VII, Karahisar-i Şarki Sancağı Avârız Defteri 1642-43 Tarihli, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2008 3 https://muratdursuntosun.wordpress.com/2012/02/27/selcuklularin-kogonyasebinkarahisar-ve-cevresinin-turklesmesine-olan-katkisi-2/ 4 https://muratdursuntosun.wordpress.com/2012/01/16/mogol-ordularininanadolu-sebinkarahisar-ve-yakin-cevresi-uzerindeki-etkileri/
şahsiyet hem Anadolu nun vakıflaşmasında hem de Moğolların Müslümanlaşmasında katkısı olan iki değerli vezirdir. Karahisar-i Şarki nin ve Alucra nın mamuriyetinde bunların katkısı bulunmaktadır. 5 Alucra nın sahip olduğu en önemli özellik Şebinkarahisar dan doğuya İran a uzanan yolun geçiş güzergâhında olmasıdır. 6 Ancak bazı dönemlerde yaşanan otorite boşluğu nedeniyle eşkıyalık faaliyetlerinin artmasıyla yol güzergâhında bulunan yerleşimciler yerlerini terk etmiştir. Bu nedenle Kuvata bölgesi gibi daha korunaklı iç kesimlerin önemi artmıştır. Burada olan maden kâynakları da ayrı bir tercih nedenidir. Özellikle Eşküne (Demirözü) köyündeki altın ve demir madeni yataklarının varlığı buranın tercih nedeni olmasında önemli bir etken olmuştur. 7 Eşküne köyü aynı zamanda ilk Alucra da Selçuklular tarafından ilk ayak basılan ve fethedilen yerlerdendir. 8 Buranın bir özelliği de Koyun Baba nın da medfun olduğu Dellü (Aclos) köyüyle aynı bölgede olmasıdır. Ayrıca yaşam için elverişli korunaklı konumu ve sahip olduğu bol su kaynakları ve Moran deresinin varlığı da cezbedicidir. Alucra sahip olduğu tüm bu özellikleriyle çekim merkezi olmuştur. 16.Yüzyılda Koyun Baba Hazretleri nin Vakfının da bulunduğu Kuvata bölgesindeki köylerden Koman köyünde 5, Havarna köyünde 1 Sâdât-ı Kiram bulunmaktadır. Ayrıca aynı bölgede Koyun Baba nın köyü Aclos nam-ı diğer Dellü nün de komşusu olduğu (şimdi mahallesi) Hapu köyünde cami ve imamhatip, yine yakınındaki Armutlu ve Kaledibi köylerinde de cami ve imam-hatip bulunduğu Tapu Tahrir Defterinde kayıtlıdır. Ayrıca aynı dönemde Çağırgan Baba nın medfun bulunduğu Zıhar köyünde 8, Parak köyünde 2 Sâdât-ı Kiram ın varlığı 9 mevcuttur. 2014 yılında yazdığım bir yazıda Alucra için Alucra için Dar ül Hayr (Hayırlar Şehri) ifadesini kullanmıştım. 10 Tabloya bakınca gerçekden de durum onu göstermektedir. Koman köyüyle ilgili olarak geçen gün köyün yaşlısı bir tanıdığıma telefonda yaptığım sohbette köylerinde vaktiyle yaşamış Seyyidleri ve burada bulunan Ok Musa Vakfından bahsettiğimde hiç duymadım dedi. Eskiye ait bir mezarlık 5 http://www.xn--sahipatamzesi- 4ob.gov.tr/?pnum=34&pt=Sahip+Ata%27n%C4%B1n+Hayat%C4%B1 http://www.ehlisunnetbuyukleri.com/islam-tarihi- Ansiklopedisi/Detay/PERVANEOGULLARI/570 6https://muratdursuntosun.wordpress.com/2012/04/03/sebinkarahisar-vealucradan-ne-ordular-gecti/ https://muratdursuntosun.wordpress.com/2015/04/26/arsiv-belgelerinde-alucratarihi/ 7https://muratdursuntosun.wordpress.com/2012/06/27/eskune-koyununanlami-uzerine-degerlendirme/ 8https://muratdursuntosun.wordpress.com/2014/03/14/halife-el-kaim-biemrillah-ve-alucranin-eskune-koyu/ 9https://muratdursuntosun.wordpress.com/2012/02/25/vakiflar-seyyidlerdervisler-ve-alucra-genel-degerlendirme/ 10https://muratdursuntosun.wordpress.com/2014/01/27/alucranin-kayipvakiflari/
yokmu köyünüzde dediğimde yok dedi. Bunun nedenini de anlayamadım doğrusu. Belgelerin okunmasındaki katkılarından dolayı Osmanlıca Tarih Edebiyat grubu üyelerinden Zafer Şık, Mehmet Kahramanoğlu, Levent Kürşat Kırca ve Lütfü Akbaş a çok teşekkür ederim. Saygılarımla, Murat Dursun Tosun muratdursuntosun@wordpress.com