Kuruluşundan Günümüze İsrail in İçinde Bulunduğu Politik Dengeler

İsrail in dayandığı güvenlik devleti kimliği aslında Ortadoğu yu İsrail halkı ve devleti için daha güvensiz hale getiriyor. Kuruluşundan Günümüze İsrail in İçinde Bulunduğu Politik Dengeler The Political Balances That Israel Faces Since Its Foundation Until Today Ali Oğuz DİRİÖZ Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Araştırma Görevlisi Abstract The Turkish-Israeli relations that started becoming tense since the 2008 Gazza Bombardment have reached an all time low after the Mavi Marmara incident, in which 9 Turkish citizens were killed. Turkish Prime Minister Erdoğan was approached by an Israeli journalist when he was at the United Nations Summit in New York, and mentioned to the journalist that there was no problem with the Israeli people but that he had a problem with the Israeli government. Israeli President Shimon Peres thanking Prime Minister Erdoğan for his help in the negotiations for the release of captive Israeli soldier Gilad Shalit taken prisoner by Hamas in exchange of 1027 Palestinians from Israeli prisons, was a step forward for improving relations, though it is little and insufficient. However, it would be optimistic to presume that Turkish-Israeli relations would improve overnight by a mere change in government. It is important to assess the internal dynamics of Israel in order to better anticipate the approach a new government would have both on the Middle East Peace process, and on improving relations with Turkey. 77

İsrail daima bir milli güvenlik devleti oldu. İsrail kamuoyu, çevresindeki bazı ülkelerin ve terörist olarak gördüğü silahlı örgütlerin İsrail i haritadan silmeye çalıştığını ve yok etmeye çalıştığını düşündükleri sürece kamuoyundaki güvenlik kaygısı devam edecektir. Giriş Gazze nin 2008 de bombalanmasıyla gerilmeye başlayan Türk-İsrail ilişkileri, 9 Türk vatandaşının öldürüldüğü Mavi Marmara baskını nedeniyle iyice dibe vurmuştur. Başbakan Erdoğan, Birleşmiş Milletler Zirvesi için New York a gittiğinde kendisine soru yönelten İsrail li gazeteciye verdiği demeçte İsrail halkı ile sorunu olmadığını, ama İsrail yönetimi ile sorunu olduğunu söylemiştir 1 Hakikaten 2011 yılında Netanyahu hükümetine karşı 300,000 kişiyi bulan çok büyük protestolar gerçekleşmiştir. 2 Buna karşın, gerek ana muhalefetteki Kadima partisinin lideri Tzipi Livni, gerek Ankara ya Eylül ayında yapılan terör saldırılarının ardından anında Dışişleri Bakanı Davutoğlu nu arayarak taziye dileyerek, 3 gerek diğer söylemlerinden Türkiye ile ilişkilerin düzeltilmesine daha istekli olduğu izlenimini vermiştir. Hamas ın esir tuttuğu İsrail li asker Gilad Şhalit e karşılık 1027 Filistin li mahkumun serbest bırakılması anlaşmasında İsrail Cumhurbaşkanı Shimon Peres, Başbakan Erdoğan a ve Türkiye ye de teşekkür etmiştir 4 ve gelecekte ilişkilerin düzelmeye başlaması için yetersiz dahi olsa bir adım atmıştır. Ancak, sadece mevcut hükümetin değişmesiyle Türk-İsrail ilişkilerinin aniden düzeleceğini varsaymak iyimserlik olur. Türkiye ile ilişkilerin nasıl düzelebileceğini tahmin edebilmek, ya da yeni bir hükümetin Ortadoğu Barış sürecinde nasıl bir tutum izleyebileceğini anlamak için İsrail in kendi iç siyasi dinamiklerini analiz etmek gerekmektedir. İsrail Devleti nin Kuruluş Öncesi Birinci Dünya Savaşı nın sonlarına kadar Osmanlı toprağı olan Filistin de Osmanlı öncesi (16. yy. öncesi) bulunan Musevi nüfus yaklaşık 5.000 kişi iken, Osmanlı döneminde nüfus artmaya başlamış ve 16.yy. ortalarında 10.000 i aşmıştır. Bu dönemde Kabbalah (Musevi Mistisizmi) yeşermiştir. Bu artışın başlıca sebebi Osmanlı nın hoşgörülü yaklaşımı ve İspanya da engizisyon dan kaçarak Osmanlı ya sığınan Musevilerdir. Kudüs teki tarihi şehir surları dahil günümüze kalan birçok tarihi yapı Osmanlı tarafından (bilhassa adını aldığı Hz. Süleyman dan dolayı, Kanuni Sultan Süleyman tarafından) yapılmıştır. 1914 e gelindiğinde ise Filistin deki Musevi nüfus yaklaşık 85.000 kişidir. 5 1897 de Theodor Herzl in önderliğinde İsviçre nin Basel şehrinde düzenlenen birinci Siyonist kongresinde Siyonist Örgüt Kurulmuştur. Bu kongrede Avrupa daki Yahudi karşıtı baskılara tepki olarak Kral Davut ile Kral Süleyman ın hüküm sürdüğü tarihi topraklarda Yahudiler için bir anavatan yaratılması hedeflenmiştir. 6 Bu dönemde, 1948 de kurulan İsrail Devleti nin ilk Cumhurbaşkanı Yitzhak Ben-Zvi, ilk başbakanı David Ben Gurion ve ilk başbakanlarından Moshe Sharett, birinci dünya savaşından önce İstanbul da hukuk öğrenimi görmüşlerdir. 7 Hatta Ben-Gurion, o dönem çok geniş bir Yahudi nüfusu olan Selanik te de bir süre yaşamıştır. 8 Birinci Dünya Savaşı nda Cemal Paşa nın karargahı da Kudüs teki Zeytin Dağı ndaydı ve Kanal cephesi çoğu zaman Kudüs ten idare ediliyordu. Cemal Paşa Kanal a taarruz etmiş olmasına ve ilk başlardaki başarılı savunmasına karşın yenilgiyi önleyememiştir. 9 Osmanlı nın Kanal cephesinde Cemal Paşa nın kumandası altında başta başarılı 78

olan birlikleri, cephe arkasından gelen saldırılar ve ayaklanmaların da etkisiyle yenildi. İlginç bir tesadüftür ki Falih Rıfkı Atay ın, Zeytin Dağı isimli kitabında Gazze de o dönem çok şiddetli geçen çatışmalar, İngilizlere karşı verilen cesur direniş ve yazarın trende bir Yahudi genci ile Siyonizm hakkındaki konuşmasının detaylarını anlatmıştır. 10 Birinci Dünya Savaşı sırasında İngiltere, Avrupa daki Musevi toplumunun maddi ve genel desteğini almak adına Siyonist Kongresinin Filistin de bir ülke kurma gayesine destek olduğunu beyan eden 1917 Balfour Deklarasyonu nda bulundu. Birinci Dünya Savaşı esnasında Ortadoğu yu Fransa ve İngiltere arasında paylaştıran Sykes- Picot anlaşması ile belki de Ortadoğu da barışa son veren barış olacak olan manda rejiminin toprak bölüşümü sağlanmıştır (David FROM- KIN A Peace to end all peace). 11 İngiliz general Allenby, 1917 yılının Aralık ayında Kudüs e girmiştir. Ve Birinci Dünya Savaşı nın ardından Temmuz 1922 de Milletler Cemiyeti kararı ile Filistin bir İngiliz Mandası olarak yönetilmeye başlanmıştır. 12 İsrail in Kuruluşu ve Bölge Ülkeleriyle Savaşlar İkinci Dünya Savaşı boyunca Nazi Almanyası nın Avrupa daki Yahudi Soykırımı yüzünden savaş sonrası İsrail e büyük bir göç dalgası gerçekleşmiştir. Bunun sonucunda da 1948 e gelindiğinde, Filistin deki Yahudi nüfusu 600.000 in biraz üzerinde olmuştur ve Yahudi devleti kurulması için talepler artmaya başlamıştır. Ancak, 1948 deki kuruluşundan bu yana İsrail in çevresi ile son derece gergin ilişkileri vardır. İsrail in kuruluşu, çevresindeki Arap ülkelerince savaş sebebi olarak görülmüş ve ilk Arap-İsrail savaşı İsrail in Mayıs 1948 deki kuruluşunun hemen akabinde başlamıştır. 13 Türkiye, 181 Sayılı Birleşmiş Milletler Kararına (1947 BM Planına) göre Filistin ve İsrail olarak iki devletli bir çözümü tanımıştır. Türkiye, 14 Mayıs 1948 te kurulan İsrail Devleti ni ilk tanıyan devletler arasında yer almış (Mart 1949) ve İsrail ile 1950 yılında diplomatik ilişkiler kurmuştur. 14 İsrail bir zamanlar terörist olarak nitelediği El-Fetih i nasıl tanıdıysa, büyük bir Filistinli kitleyi temsil eden Hamas ı da muhatap almak durumunda. Ancak, kuruluşundan kısa bir süre sonra, İsrail in, Fransa ve İngiltere ile beraber, Mısır a karşı yürütülen 1956 Süveyş Savaşında saldırgan taraf olması da çevre ülkelerce şüphe ile görülmesine sebep olmuştur. 1956 Süveyş Krizi, ABD nin Eisenhower döneminde belki de ilk ve son kez İsrail i ve İngiltere yi ciddi şekilde uyarıp onun karşısında yer aldığı bir hadise olmuştur. Ancak Ben-Gurion 1957 de Sina dan çekilirken buna karşılık İsrail in sınır güvenliğini arttıracak bazı garantiler talep etmiştir. 15 Belki bu şekilde İsrail in Barış a karşılık toprak iadesi prensibinin ilk örneği de oluşmuştur. Bilhassa 1967 Savaşından sonra, Arap-İsrail meselelerine yönelik 79

Amerikan politikası büyük ölçüde bu Barış a karşılık toprak iadesi formülüne dayanmaktaydı. 16 İsrail in 1967 yılında Mısır ve Suriye ye karşı yürüttüğü Altı Gün Savaşı nda ise İsrail in bölgedeki askeri üstünlüğünün göstergesi olmasının yanı sıra, önleyici savaş açısından da ilk örnek olmuştur. Uzun yıllar, bu savaşın Mısır ve Suriye nin İsrail e saldırı hazırlığında oldukları ve sınır bölgesinde yarattıkları gerginlikler sonucu, İsrail in saldırıya uğramadan önce bariz bir işgal hazırlığına karşı önceden saldırdığı kanısı yaygındı. Bu görüş, son yıllarda bazı yazarlarca sorgulanıp, aslında savaşın İsrail in işine geldiğini söyleyen, Avi Shlaim gibi yeni İsrail li tarihçilerin de görüşleri bu yaygın kanının sorgulanmasına neden olmuştur. Gerçi bu karşıt görüşü savunan tarihçiler dahi İsrail in kendince haklı kaygıları olduğu görüşüne karşı çıkmamaktalar. 17 Altı gün savaşlarının sebebi her ne olursa olsun, sonucu İsrail açısından tarihi bir zafer ile sonuçlanmıştır ve Sina yarımadasının kontrolünü ele geçirmiştir. İsrail daha sonra Sina yı 1978 Camp David de varılan mutabakat ve 1979 da imzalanan anlaşma 18 ile Mısır a kalıcı bir barış anlaşması karşılığında iade edecektir. Ama ondan önce 1973 Yom Kippur Savaş ında Mısır ve Suriye nin ani saldırısı karşısında İsrail hazırlıksız yakalanmış ve ağır kayıplar vermiştir. Bu savaştan sonra ABD nin hava desteğinden dolayı Arap ülkelerinin çoğunlukta olduğu Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) in üretimi azaltmasıyla Dünya daki ilk petrol krizinin başlamasına sebep olmuştur. Belki 1977 ye gelindiğinde hem İsrail deki Begin hükümeti, hem de Mısır daki Sedat hükümeti barış konusunda uzlaşmaya hazır ya da razı olmaktan öte istekliydiler. 1978 Camp David mutabakatı ve ardından 1979 Mısır-İsrail arasındaki barış anlaşması büyük ölçüde Barış a karşılık toprak iadesi formülüne dayanan Amerikan arabuluculuk çabalarının sonucu olmuştur. 19 Ancak İsrail, 1982 deki Lübnan Savaşı nda ve ardından gelen Birinci İntifada, ikili ülkeler ile varılan barışın bölgesel Arap İsrail sorununa kalıcı çözüm getiremeyeceğinin göstergesi olmuştur. 2000 den itibaren ikinci İntifada, güney Lübnan a yapılan Hizbullah karşıtı saldırılar, 2008 deki Gazze Bombardımanı gibi hadiselerde İsrail çok sert karşılık verme politikasına karşın halen daha güvenli bir ortamda bulunduğu söylenemez. Türkiye ise İsrail e kurulduğu günden bu yana inişli-çıkışlı ilişkiler yaşamıştır. Menderes döneminde Türkiye ile İsrail arasındaki ilişkiler yakın iken, 1964 Johnson Mektubu ve daha sonra da 1973 Yom Kippur Savaşı ardından gelen petrol krizinden sonra, dış politikasını çok yönlü oluşturmaya çalışan Türkiye BM deki Arap önerilerine daha çok destek vermeye başlamıştır. İsrail Toplumuna Kısa Bir Bakış Osmanlı döneminde önce İspanya dan kaçış ile başlayan, sonrasında Avrupa daki baskı ve pogrom lardan kaçan Yahudilerin yerleşmesi, ardından önce Birinci Dünya Savaşı ve esas İkinci Dünya Savaşından sonra Avrupa dan gelen büyük göç dalgaları olmuştur. 1948 de İsrail in kuruluşundan sonra gelen büyük göç dalgası ve son olarak 1990 lı yıllarda Eski Sovyetler Birliğinden ve Doğu Avrupa dan gelen büyük göç dalgalarıyla ve hatta 1984 te ve 1991 de Etiyopya dan Yahudilerin İsrail e getirilmesine kadar, İsrail toplumu çeşitli dönemde yaşadıkları olaylar karşısında gelen Yahudi göçmenlerin yanı sıra yaşadıkları toprakları mülteci olarak terk etmeyip, İsrail in hüküm sürdüğü topraklarda kalan Filistinli, Dürzi ve diğer azınlıkların oluşturduğu farklı kültürleri yansıtan bir toplumdur. Her ne kadar İsrail de azınlıkta bulunan İsrail li Arap lar ve diğer bazı topluluklar yaşasa da, günümüz İsrail inin çok büyük çoğunluğu Musevi olduğundan İsrail bir Yahudi Devleti dir. Kibutz lar (kolektif çiftlikler) yeni kurulan İsrail toplumunun eskiden önemli bir unsuruydu. 20 Ancak günümüzde hızla şehirleşen İsrail de 1990 lardan gelen ve Kibutz hayatına nispeten yabancı olan yeni nesiller vardır. 1990 larda Rusya ve Doğu Avrupa dan gelen göç ile İsrail in kendi iç dinamikleri değişmiştir. Bunun en uçtaki bir göstergesi de, son derece çelişkili bir şekil- 80

İsrail toplumunun içinde bulunduğu en büyük çıkmazlardan biri de, bir yandan bölge ülkeleriyle kalıcı barış sağlamayı kendi güvenlikleri için en emniyetli seçenek olduğunu düşünmekle birlikte, diğer taraftan güvenlik gerekçesiyle orantısız güç kullanılmasını meşru kabul etmesidir. de, inanılması güç de olsa bir neo-nazi çetesinin oluşması ile de görmek mümkündür. Aşırı Sağcı Dışişleri Bakanı Avigor Lieberman ın seçim başarısı da değişen toplumsal yapının ve yükselen sağın göstergelerinden biridir. Türkiye de olduğu gibi, İsrail de de sol partiler son on yılda güç kaybetmişlerdir. Lakin İsrail neredeyse kurulduğu günden bu yana bir milli güvenlik devleti olmuştur. Teröre karşı güvenlik denklemlerinin dışında bir algısı bulunmamaktadır. İsrail kamuoyu, çevresindeki bazı ülkelerin ve terörist olarak gördüğü silahlı örgütlerin İsrail i haritadan silmeye çalıştığını ve yok etmeye çalıştığını düşündükleri sürece kamuoyundaki güvenlik kaygısı devam edecektir. İsrail in bu kaygısı, atılan roketlere karşı orantısız güç kaybını da tabii bir caydırıcı mekanizma olarak görmektedir. İsrail toplumunun içinde bulunduğu en büyük çıkmazlardan biri de, bir yandan bölge ülkeleriyle kalıcı barış sağlamayı kendi güvenlikleri için en emniyetli seçenek olduğunu düşünmekle birlikte, diğer taraftan güvenlik gerekçesiyle orantısız güç kullanılmasını da meşru kabul etmesidir. Demokratik rejimlerde hükümetler halkların tercihi olup, kamuoyunun bazen ümitlerinin, bazen tepkilerinin, bazen de endişelerinin yansımasıdır. Neticede milli irade Türkiye de de İsrail de de seçimlerde ortaya konduğundan, mevcut hükümet de, onun yerine seçilecek başka bir hükümet de halkın kaygılarını yansıtacaktır. Kalıcı Barışa Giden Yol? 19. yy. da Alman düşünür Immanuel Kant ın Kalıcı Barış (Perpetual Peace) 21 kuramından günümüze yansıyan ve Uluslararası İlişkiler deki önemli kuramlardan biri olan Demokratik Barış kuramına göre, normal şartlar altında iki demokrasi olan Türkiye ile İsrail in savaşa girmemesi gerekmektedir. İşin enteresan yanı, İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu da 2002 yılında Amerika daki Yahudi Lobisinin en önemli kuruluşlarından biri olan AIPAC ın konferansında yaptığı konuşmada 22 Kant in Perpetual Peace (Ebedi Barış) Kuramına atıfta bulunup, BM den ziyade İsrail in ve günümüz dünyasının en büyük güvenlik garantisinin kolektif güvenlik mekanizması olan NA- TO gibi Özgür Ülkeler Ligi olacağını söylemiştir. Günümüz şartları altında Türkiye, Güney Kıbrıs a karşı olduğu gibi İsrail in de NATO ile istişare mekanizmaları geliştirmesine karşı çıkmaktadır. Lakin Netanyahu nun Kant ın bu kuramına atıfta bulunarak NATO dan söz etmesi, kuramsal seviyede dahi olsa ülkesinin güvenliğinin uzun dönemde demokratik ülkelerin üye olduğu kolektif güvenlik teşkilatı ile işbirliğini arttırması olduğunu (veyahut böyle bir kolektif güvenlik teşkilatına katılması), bunun için de kendi bölgesindeki ülkeler ile kalıcı barış anlaşmaları sağlamak olduğun göstergesi olarak algılanabilir. Aslında, Soğuk Savaş sonrası dönemde, 1990 ların başlarında Ortadoğu da barış için ümitler yeşermeye başlamıştı. 1993 Oslo Anlaşmasının ardından Batı Şeria ve Gazze de yönetimin FKÖ ye devredilmesi hususunda anlaşılmış ve 1994 te Yitzhak Rabin, Shimon Peres, ve Yaser Arafat Nobel Barış ödülünü almışlardı. Ancak, bunun akabinde 1995 yılında aşırı sağcı bir İsrailli, bir barış gösterisi esnasında başbakan Yitzhak 81

Baskıcı Arap rejimlerinin değişmesinden endişe eden İsrail yönetimi, aslında samimi ve kalıcı barışı ancak halk desteğine sahip yönetimlerle inşa edebileceğinin farkına varmalı. Rabin i öldürmüştür. 23 Rabin in öldürülmesinden sonra barış süreci sekteye uğramış ve sonrasında 1996 yılında barış sürecine daha mesafeli ve şüpheli bir tutum sergileyen Likud önderliğindeki muhafazakar bir koalisyon olan birinci Netanyahu Hükümeti nin işbaşına gelmiştir. Böylece Ortadoğu Barış süreci yavaşlamıştır. 1999 yılında Ehud Barak önderliğindeki İşçi Partisi nin başında bulunduğu koalisyon hükümetinin yeniden işbaşına gelmesiyle öncelikle aynı yıl Sharm El-Sheikh Memorandum u imzalanıp, ardından 2000 senesinde Amerikan Başkanı Bill Clinton önderliğinde Barak ve Arafat Camp David de Ortadoğu da kalıcı bir barış için görüşmelerde mesafe kaydetmişlerdir. Camp David de Filistin li Mülteciler, İsrail in güvenliği, iki devletli bir çözümdeki nihai sınırlar ve Kudüs ün nihai statüsü gibi birçok konu masaya yatırılmıştır. Ancak görüşmelerde sonuç elde edilememesinin ardından Filistin de ikinci İntifada olarak bilinen süreç 2000 senesinin sonbaharında başlamış ve Ortadoğu Barış süreci yeniden durağanlaşmıştır. 2001 de işbaşına gelen Ariel Sharon liderliğindeki sağcı Likud partisi, aynı sene Turizm Bakanı Rechavam Ze evy nin öldürülmesinin akabinde şiddeti daha da tırmandırmıştır, ancak 2003 senesinde Ariel Sharon un daha güçlü şekilde seçimleri kazanmasının ardından Ortadoğu Barışı Yol Haritasını kabul etmiştir. Her ne kadar olaylar yatışmasa dahi 2005 te İsrail Gazze den 82

İsrail toplumunun güvenlik algısı değişmedikçe, Türkiye ile ilişkilerin 2008 öncesine dönmesi için sadece hükümetin değişmesi yetmeyecetir. Bunun için daha uzun zamana ihtiyaç olduğu düşünülmektedir. Siyasi gerginliğe rağmen ekonomik ve ticari ilişkilerin devam etmesi gelecek için önemlidir. tamamen geri çekilmiştir. Aynı sene bu geri çekilmeye karşı çıkan ve Netanyahu ya yakın olan bir grup Likud partililerin muhalefetinden dolayı Sharon Kadima ismiyle kendi partisini kurmuştur. 2006 da Ariel Sharon un beyin kanaması geçirmesinden dolayı Ehud Olmert başbakanlık görevine gelmiştir. 24 Olmert, Güney Lübnan ve Gazze ye karşı ağır askeri operasyonlar başlatmasına karşın Hizbullah Lideri Nasrallah ı yakalayamamış ve bu durumdan dolayı Economist dergisi dahi kapağında Savaşı Nasrallah Kazandı şeklinde yazmıştır. 25 2008 de Gazze bombardımanında da orantısız güç kullanıldığı görüşünden dolayı Türkiye ve uluslararası kamuoyundan tepki gelmiştir. Ardından şu anki Likud Partisi ve Netanyahu nun Başbakanlığındaki geniş tabanlı koalisyon hükümeti iş başına gelmiştir. Mayıs 2010 da gerçekleşen Mavi Marmara baskını sonucu hayatını kaybeden 9 Türk vatandaşından dolayı Türk-İsrail ilişkileri tarihte hiç olmadığı kadar gerilemiştir. Unutulmamalıdır ki, İsrail de, aynı Türkiye de 2002 öncesinde olduğu gibi koalisyon sorunu vardır. Seçim barajının düşük olmasından dolayı İsrail Parlamentosu Knesset de tek milletvekili olan partiler de mevcuttur. Dolayısıyla kendi iç siyasetinde son derece bölünmüş bir görüntü sergileyen İsrail hükümetleri, milli güvenlik ve genelde güvenlik meselelerinde genelde fikir birliği içinde olabilmektedir. Çoğu zaman da koalisyon hükümetlerinin ortak paydaları güvenlik meseleleri olabilmektedir. Bunun bir göstergesi de, kutsal topraklar üzerine yapılmış devasa Güvenlik Duvarı nın yapımı da çeşitli hükümetlerce desteklenmiştir. Bir başka gösterge de, hem Gazze de hem de Mavi Marmara baskınında Milli Savunma Bakanı, 2000 yılında Arafat ile barış görüşmelerini yürüten dönemin başbakanı Ehud Barak olmasıdır. Yeni Bir Umut? Ancak, son günlerde İsrail li asker Gilad Shalit in Hamas tarafından serbest bırakılmasına karşılık yaklaşık 1027 Filistin li tutuklunun İsrail hapishanelerinden serbest bırakılmasına yönelik sağlanan anlaşmada, İsrail Cumhurbaşkanı Şhimon Peres, Başbakan Erdoğan a yardımlarından dolayı ve iki ülkenin gergin ilişkilerine rağmen konuya insani boyutta yaklaşıp gerekli arabuluculuğu yaptığından dolayı teşekkür etmektedir. Bu da İsrail in barışa karşılık toprak politikası gibi, kendi askerinin kurtarılmasına karşılık yaklaşık bin kişiyi serbest bırakması gibi önemli bir takas politikasını da göstermektedir. Bunun sebebi, İsrail toplumunda olan, tek bir askerin bile geri bırakılmayıp kurtarılması için gerekenin yapılmasının beklemesinden ötürüdür. Bu beklentinin sebebinin tam olarak neden olduğuna yönelik farklı görüşler vardır. Aynı şekilde, 23 Ekim 2011 de Van da gerçekleşen depremin ardından Türkiye ye ilk yardım teklif edenlerden biri de İsrail Savunma Bakanı Ehud Barak olmuştur. 26 Her ne kadar bu teklif siyasi bir meseleden ziyade insani bir yardım dahi olsa, Türk-Yunan ilişkilerinin de 1999 Marmara depreminden sonra olumlu bir ivme kazandığı göz önünde bulundurulmalıdır. 83

Bu yazı ile İsrail in karmaşık iç siyasi yapısının güncel bir yansıması verilmeye çalışılmıştır. Kaldı ki İsrail toplumunun güvenlik algısı değişmedikçe, Türkiye ile ilişkilerin yeniden 2008 öncesi seviyeye geri gelmesi sadece hükümetin değişmesi yetmeyecektir. Bunun için daha uzun zamana ihtiyaç olduğu düşünülmektedir. Bu aşamada da siyasi gerginliğe rağmen ekonomik ve ticari ilişkilerin devam etmesi gelecek için önemlidir. Aslında Ortadoğu Barışı nın temel denklemleri üç aşağı beş yukarı bellidir. Clinton döneminin son senesi olan 2000 yılında, Arafat ile Barak neredeyse her konuda anlaşmışlardı ki, sadece Doğu Kudüs konusunda anlaşmazlık devam etmişti. Buna karşın, Doğu Kudüs ün statüsü üzerindeki anlaşmazlığa ilaveten, gerek İsrail toplumunun milli güvenlik ve askerleşmiş bir toplum olması, gerekse Hamas ın bildirisinde İsrail in yok edilmesi gerektiğinin belirtilmesi, Hamas ın Gazze deki varlığı ve buna karşın İsrail in orantısız güç kullanmasından dolayı barışa ulaşamamalarından dolayı 2000 senesinden bu yana bir türlü istenilen sonuca varılamamıştır. Barışın denklemi belli olmakla beraber, muhtemelen çok sayıda Filistinli ve İsrailli masum kişilerin kanının dökülmesinden ve her iki taraftan da akan gözyaşlarından sonra o arzu edilen barışa belki varılacaktır. John Mearsheimer ve Stephen Walt ın İsrail Lobisi hakkında yazdıkları kitaplarında, İsrail in güvenlik odaklı politikasının başta ABD olmak üzere birçok Batılı ülke tarafından neredeyse eleştirilmeden ve sanki koşulsuz desteklenmesinin uzun dönemde İsrail in güvenliğini daha da risk altına sokabileceğini belirtilmektedir. 27 Buna karşın, İsrail in Arap Baharı boyunca oluşan siyasi değişimleri iyi okuyup yeni denklemi güvenliğine risk olarak algılamak yerine, daha demokratik bir Ortadoğu da oluşan yeni rejimlerle iyi ilişkiler geliştirme şanşı olarak görmesi, uzun dönemde kendisi için daha faydalı olacaktır. Bunun için de bir yandan Ortadoğu Barışı için olumlu adımlar atılması gerekirken, diğer yandan Türkiye ile ilişkilerini acilen düzeltmeye başlamalıdır. Türkiye aracılığı ile Gazze de en büyük sorunlarından biri olan Hamas ile dolaylı dahi olsa, masaya oturabilme fırsatını bulup, bu şekilde Hamas ı masaya oturtarak dolaylı ya da de facto da olsa İsrail devletini muhatap almasını sağlamalıdır. Kimse unutmamalıdır ki zamanında El-Fetih ve Filistin Kurtuluş Örgütü de İsrail tarafından, aynı bugün Hamas ı gördükleri gibi, terörist olarak görülmekteydi. Ancak karşılıklı diyalog yolu ile Hamas ın da aynı şekilde daha İsrail toplumunca normal olarak algılanacak bir siyasal düzleme getirilmesi mümkün olabilir. O DİPNOTLAR 1 Anadolu Ajansı Resmi internet sitesi (Son Erişim 23 Ekim 2011 Saat 18:40 GMT+2) http://www.aa.com.tr/tr/component/pwvideogaleri/?vid=1070 2 JPost.Com (Son Erişim 23 Ekim 2001 Saat 18:50) http://www.jpost.com/videoarticles/video/article. aspx?id=232759 3 Anadolu Ajansı Resmi internet sitesi (Son Erişim 23 Ekim 2011 Saat 18:45 GMT+2) http://www.aa.com.tr/tr/kategoriler/dunya/94412-israil-muhalefetinden-taziye-telefonu 4 Hürriyet Planet (Son Erişim 23 Ekim 2011 Saat 18:55 GMT+2) http://www.hurriyet.com.tr/planet/18971106.asp 5 Facts About Israel editor: Ruth Ben-Haim (main edition 2003), Israel Information Center, Printed by Ahva Press, Jerusalem, Israel, 2006. Syf. 20-23. 6 Facts About Israel editor: Ruth Ben-Haim (main edition 2003), Israel Information Center, Printed by Ahva Press, Jerusalem, Israel, 2006. Syf. 22. 84

7 Wikipedia.Org (Son Erişim 20 Ekim 2011 Saat 22:07 GMT+2) http://en.wikipedia.org/wiki/istanbul_ University#Notable_alumni 8 Shabtai Teveth Ben Gurion: The Burning Ground, 1886-1948, Houghton Mifflin, 1988, Syf.76-80. 9 Falih Rıfkı Atay Zeytin Dağı Varlık Yayınları, İstanbul, 5.Baskı, 1964. Syf.46-47. 10 Falih Rıfkı Atay Zeytin Dağı 1964. Syf.182-192. 11 David Fromkin A Peace to End All Peace: The Fall of the Ottoman Empire and the Creation of the Modern Middle East Phoenix Press, London 2000 (First Published 1989). Syf.296-299 12 Facts About Israel editor: Ruth Ben-Haim (main edition 2003), Israel Information Center, Printed by Ahva Press, Jerusalem, Israel, 2006. Syf. 23-24. 13 Facts About Israel editor: Ruth Ben-Haim (main edition 2003), Israel Information Center, Printed by Ahva Press, Jerusalem, Israel, 2006. Syf. 29-35. 14 T.C. Dışişleri Bakanlığı (Son Erişim 22 Ekim 2011 Saat 18:51 GMT+2) http://www.mfa.gov.tr/turkiye-israil-siyasiiliskileri.tr.mfa 15 John J. Mearsheimer and Stephen M. Walt The Israel Lobby and U.S. Foreign Policy Penguin Books, London England 2008 (ilk baskı 2007). Syf. 24-25. 16 William B. Quandt Camp David: Peace Making and Politics The Brookings Institutions, Washington D.C. USA, 1986. Syf. 32-33. 17 John J. Mearsheimer and Stephen M. Walt The Israel Lobby and U.S. Foreign Policy Penguin Books, London England 2008 (ilk baskı 2007). Syf. 84-86. 18 William B. Quandt Camp David: Peace Making and Politics The Brookings Institutions, Washington D.C. USA, 1986. Syf. 4. 19 William B. Quandt Camp David: Peace Making and Politics The Brookings Institutions, Washington D.C. USA, 1986. Syf. 3-4 ve 33. 20 Facts About Israel editor: Ruth Ben-Haim (main edition 2003), Israel Information Center, Printed by Ahva Press, Jerusalem, Israel, 2006. Syf. 25. 21 Kant Political Writings Editör H.S. Reiss, Cambridge University Press 2006 (ilk baskı 1970). Syf. 93-115. 22 AIPAC Konferansı 2002, 22 Nisan Pazartesi 2002 konuşmasının metni. (bu metine Son Erişim Netanyahu.org sitesinden (http://www.netanyahu.org/remasdelbyfo.html) 23 Ekim 2011günü saat 14:27 GMT+2 de gerçekleşmiştir. Orijinal Metin ise AIPAC ın internet sitesinden alınmıştır http://www.aipac.com/policy2002netanyahu. html) 23 Facts About Israel editor: Ruth Ben-Haim (main edition 2003), Israel Information Center, Printed by Ahva Press, Jerusalem, Israel, 2006. Syf. 44-52. 24 Facts About Israel editor: Ruth Ben-Haim (main edition 2003), Israel Information Center, Printed by Ahva Press, Jerusalem, Israel, 2006. Syf. 45.ve 52. 25 The Economist Print Edition 17 August 2006 Cover Story Nasrallah wins the war: Bad news all round, especially if mor of Israel s neighbors com to believe in Hizbullah s methods Aug 117th 2006 from the print edition. (Economist.Com internet sitesinden alındı. http://www.economist.com/node/7796790 Son Erişim : 23 Ekim 2011 Saat 18:05 GMT+2) 26 Jerusalem Post Israel Offers Turkey Earthquake Assistance http://www.jpost.com/diplomacyandpolitics/article.aspx?id=242852 (Son Erişim 23 Ekim 2011 Saat 18:34 GMT+2 ) 27 John J. Mearsheimer and Stephen M. Walt The Israel Lobby and U.S. Foreign Policy Penguin Books, London England 2008 (ilk baskı 2007). Syf. 6-18 85