Uluslararası Ozon Tabakasının Korunması Günü İSTANBUL, 16/09/10 Poliüretan Sektörü ve HCFC 141 b kullanımı Adnan Şanlısoy İZODER Isı Yalıtımı Komisyonu Üyesi İZODER Isı Su Ses ve Yangın Yalıtımcıları Derneği Web: www.izoder.org.tr e-mail: info@izoder.org.tr
Günlük hayatımızda Poliüretan 2
Poliüretan nedir? POLİÜRETAN terimi polifonksiyonel izosiyanatların en az iki hidroksil grubu içeren bileşiklerle katılma reaksiyonu sonucunda plastik (polimer) oluşturması anlamına gelir. (Poly)isocyanates+ (Poly)alcohols à Polyurethane R-NCO+R'OHà R-NHCOO-R 3
Poliüretan Formları Foams (cellular) Flexible foams: Slabstock, Mouldings, Semi-rigid paddings Rigid foams: Slabstock, Insulation Boards, Cavity foams, In-situ foam Structural foams: Flexible,rigid,reinforced Non-cellular PU: Solid PU: Cast and Spray Elastomers,Thermoplastic Elastomers, PU Rubber PU for surface: Lacquers, Paints, Textiles, Paper, Leather Coatings, Adhesives, Binders Special: Fibres, Microcapsules, Gels, Organo-mineral Products 4
Poliüretan Hücre Yapısı 5
HCFC 141 b kullanımı Rigid PU köpükler enerji kayıplarını ve CO 2 salınımını minumuma indirmek üzere ısı yalıtım amaçlı geniş kullanım alanına sahiptir. Örnek olarak,100 milyon tonluk CO2 salınımını (Almanyanın toplam CO 2 salınımının %10 u) sadece binalara izolasyon yaparak önlemek mümkündür. PU rigid köpükler sahip olduğu düşük ısıl iletkenlik değeri (l: 0,025-0,040W/mK) ile tercih edilen bir yalıtım malzemesidir.düşük ısıl iletkenlik değeri kapalı hücre oranının yüksek olması ve bu hücrelerde ısı konveksiyon katsayısı düşük olan gazların hapsedilmesi ile elde edilmektedir. HCFC 141 B düşük ısı konveksiyon katsayısı ve PU ile rahat proses edilebilme özelliklerinden dolayı tercih edilmektedir. Ayrıca rigid köpük uygulamaları dışında kabartıcı ajan olarak da diğer PU köpük uygulamalarında kullanılabilmektedir.(esnek ve yarı-esnek PU köpükler) 6
Rigid PU köpük uygulamaları Buzdolabı ve soğutucu sektörü: CFC (Freon-11) eliminasyonu sırasında sektördeki firmaların %90 ı teknoloji değişimi yaparak c-pentan a geçiş yaptı. (Arçelik, Bosh, İndesit vs) HCFC kullanımı küçük uygulamalarla sınırlı. Tahmini 141-b tüketimi: 100 t 7
Rigid PU köpük uygulamaları Sandviç panel sektörü: CFC (Freon-11) eliminasyonu sırasında sektördeki firmaların %50 si teknoloji değişimi yaparak n-pentan a geçiş yaptı.(assan,izopoli-kingspan,tekiz- İzocam vs) HCFC kullananlarında büyük çoğunluğu geçiş yaptı (Teknopanel,Nuhpanel vs). Tahmini 141-b tüketimi 100 t 8
Rigid PU köpük uygulamaları Soğuk oda, Frigofrik taşıt vs. için Kalıplı panel sektörü: CFC (Freon-11) eliminasyonu sırasında sektördeki firmaların tamamına yakını HCFC ye geçti. Bu firmaların büyük çoğunluğu halen 141-b içeren sistemler kullanmaktadır. Tahmini 141-b tüketimi: 500 t 9
Rigid PU köpük uygulamaları Sprey ve yerinde boşluk dolgu uygulamaları: Hemen hemen sektörün tamamında HCFC-141 b ile yapılmış PU sistemler kullanılmaktadır. Toplam 141-b tüketimi 300 t 10
Rigid PU köpük uygulamaları Diğer PU uygulamaları: Boru izolasyonu, rigid blok, dekoratif PU uygulamaları, tüp köpük, profil dolgu vs. HCFC-141 b ile yapılmış PU sistemler halen kullanılmakta. Toplam 141-b tüketimi 100 t 11
HCFC sonlandırma takvimi 12
PU Prosesleri ve HCFC kullanımı 1.proses POLİOL+HCFC 141 b +İZOSİYANAT ayrı hatlardan PU döküm makinasına beslenerek poliüretan köpük oluşturulur. Sürekli döküm metodu ile üretim yapan sandviç panel firmaları kendi kapasite raporları ile HCFC ı direk ithal veya ithalatçı vasıtası ile tüketmekte idi. 2.proses POLİOL KARIŞIMI(HCFC içeren)+ İZOSİYANAT Ağırlıklı olarak küçük ve orta ölçekli firmalar HCFC içeren poliol sistem kullanmaktadırlar.hammadde temin edici firmalar (2006 dan önce faaliyette olan, BASF PU gibi) Sanayi Odası kapasite raporuna göre belirlenen bir başlangıç kotası ile bu tip firmaların ihtiyaçlarını karşılamaktadır. 13
Kota harici HCFC girişi 26 Mayıs 2006 tarihinden sonra kota tahsis edilmeyen firmalar 2009 yılından bu yana HCFC 141 b içeren poliol karışımlarını yurt dışından ithal ederek kota yı delmektedirler. 2009 yılında tahmini olarak bu yolla 200-250 ton kontrolsüz bir giriş söz konusudur. 2016 yılına kadar kullanma serbestliğimizi ülke olarak 2013 e çekerek Ozon paneli toplantı ve komisyonlarında takdir toplamışken bunu kontrol edebilmenin de önemine dikkatinizi çekmek isteriz. 14
Uluslararası Ozon Tabakasının Korunması Günü - İSTANBUL, 16/09/10 Teşekkürler İZODER Isı Su Ses ve Yangın Yalıtımcıları Derneği Web: www.izoder.org.tr E-posta: info@izoder.org.tr Ücretsiz Danışma Hattı: 0800 211 33 67