TAŞIT ALIM - SATIMINDA KDV VE ÖTV UYGULAMASI Yakup USLU E.Gelirler Gn.Md. Yrd. I- GİRİŞ: Son günlerde sıkça, taşıt alım-satımında KDVuygulaması ve özellikle binek araçlarında uygulanacak KDV oranı konusunda sorular sorulmakta ve tereddütlerin olduğu anlaşılmaktadır. Bu nedenle, taşıt alım-satımında ve özellikle binek aracı alım satımında vergi uygulamasına kısaca değineceğiz. 2- TAŞIT ALIM-SATIMINDA KDV UYGULAMASI a) KDV ye Tabi Olmayan Taşıt-Alım Satımı: Bu konuda, KDV Kanununun iki hükmü karşımıza çıkmaktadır. Bunlardan ilki, KDVKanununun 1. maddesinde yer alan; ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin, KDV nin konusuna girdiğine ilişkin hüküm. 1 / 7
Bu nitelikte olmayan teslimler, bu arada araç teslimleri KDV ye tabi tutulmaz. Örneğin, vergi mükellefi olmayan bir kimsenin özel mülkiyetinde bulunan bir binek otomobilinin tesliminde KDV uygulanmaz. Diğer bir örnek, KDVmükellefi olmayan dernek ve vakıf gibi kişilerin ticari nitelikte olmayan taşıt satışları yine KDV ye tabi değildir. Bu gibi kimselerden taşıt alan gerçek usule tabi KDV mükellefleri, bu alımları için VUK md. 234 e göre, gider pusulası düzenleyip, bu belge ile alım yaparlar. Bu işlemde, KDVolmadığı gibi, gelir vergisi tevkifatı da uygulanmaz (GVK Gn.Teb. no: 172/IV) İkincisi ise, basit usule tabi mükelleflerin teslimleri de KDVKanununun md. 17/4-a göre KDV den istisna olmasıdır. Bu hükme göre, basit usule tabi mükelleflerin, işlerinde kullandıkları ticari araçların (binek araçları dahil) satışında KDVsöz konusu olmayacaktır. Bu araçların satışında fatura düzenleme zorunluluğu da yoktur. Noter satış senedi yeterlidir. (GVK Gn. Teb. no: 230/4) Bu konuda özellikle bir hususun altını çizerek belirtmek istiyoruz; bu işlemler sıfır KDVoranı uygulanan işlemler değildir. Bu işlemler, vergiye tabi olmayan işlemlerdir. Bazı görüş sahipleri, bu işlemleri, sıfır (0) KDVuygulaması olarak ifade etmektedirler. Bu ifade tarzı, terminolojik (terim) olarak doğru bir ifade değildir. Çünkü, bugünkü KDV uygulamasında sıfır (0) vergi oranı uygulaması yoktur. b) %18 KDVOranına Tabi Taşıt Alım-Satımı: 2 / 7
Aşağıda da belirtileceği üzere, kullanılmış binek otomobiller dışında kalan tüm araçların tesliminde %18 KDVoranı uygulanır. Diğer bir ifade ile genel kural olarak tüm araçların tesliminde %18 KDV oranı uygulanır. Ancak, bu uygulamanın kullanılmış binek otomobilleri için iki istisnası vardır. Bunlar, aşağıda belirtilmiştir. c) Kullanılmış Binek Araçlarında %1 KDVOranı Uygulaması: KDV oranlarını düzenleyen 2007/13033 sayılı BKK ya ekli (I) sayılı listenin 9. sırası aynen şöyledir: 9- Aşağıda tanımları yapılan motorlu taşıtlardan yalnız kullanılmış olanlar, Türk Gümrük Tarife Cetvelinin (2009/14812 sayılı kararla eklenen ibare.yür:30.3.2009) 8701.90.50.00.00 kullanılmış olanlar ile 87.03 pozisyonundaki binek otomobilleri ve esas itibariyle insan taşımak üzere imal edilmiş diğer motorlu taşıtlar (87.02 pozisyonuna girenler hariç) (steyşın vagonlar ve yarış arabaları dahil). [(Yalnız binek otomobilleri, steyşın vagonlar, yarış arabaları, arazi taşıtları, jipler, vb., motorlu karavanlar, elektrik, gaz, güneş enerjili vb. motorlu taşıtlar, 8703.10.11.00.00 özellikle kar üzerinde hareket etmek için dizayn edilmiş sıkıştırma ateşlemeli içten yanmalı pistonlu motorlu olanlar (dizel veya yarı dizel) veya kıvılcım ateşlemeli içten yanmalı pistonlu motorlu taşıtlar, 8703.10.18.00.00 diğerleri ] [Ambulanslar, mahkum taşımaya mahsus arabalar, para arabaları, cenaze arabaları, itfaiye öncü arabaları gibi özel amaçla yapılmış motorlu taşıtlar hariç.] (Katma Değer Vergisi Kanununun 30/b maddesine göre binek otomobillerinin alımında yüklenilen katma değer vergisini indirim hakkı bulunan mükelleflerin, bu araçları tesliminde bu Kararın 1 inci maddesinin (a) bendinde öngörülen vergi oranı uygulanır.) Yukarıda yer alan hükümden de görüleceği üzere, GTİC nin 87.03 grubundaki araçlar binek aracı sayılır ve bu araçlardan kullanılmış olanların tesliminde %1 oranı uygulanır. 3 / 7
Söz konusu BKK nın 1. maddesinin 5. fıkrasında da ÖTV ye tabi olmayan taşıtlar, kullanılmış taşıt olarak tanımlanmıştır. Bu durumda, genel kural, kullanılmış binek araçlarının tesliminde %1 oranın uygulanmasıdır. Ancak, 9 uncu sıranın sonunda yer alan parantez içi hükümde, KDVKanununun 30/b maddesine göre binek otomobillerinin alımında yüklenilen KDV yi indirim hakkı bulunan mükelleflerin (araç kiralama şirketleri ile binek araçları ile nakliyecilik yapan veya diğer şekillerde işleten firmaların), bu binek araçlarının teslimlerinde %18 oranını uygulayacaklardır. Bu konuda, idarenin verdiği çeşitli özelgelerde, ikinci el oto alım - satımı yapan oto galericiliği diye isimlendirilen firmaların, binek otomobil alımlarında yüklendiği vergiyi indirim haklarının bulunmadığı (bu vergi maliyet unsuru veya gider kabul edileceği) için, bu mükelleflerin binek aracı satışında %1 oranı uygulanacağı belirtilmiştir. KDV nin 30/b maddesinin gerekçesinde (bu madde TBMM ye ilk sevk edildiğinde tasarı md. 33/b idi), işletmeye ait binek otomobilleri ile ilgili KDV nin indirilemeyeceği, bu şekilde özel otomobillerin muvazaalı olarak işletmelere sokulması suretiyle özel tüketiminin teşvik edilmemesi ve vergi kaybına sebebiyet verilmemesinin amaç edindiği belirtilmiştir. Bu gerekçenin yazıldığı, 1984 yılının sonlarına doğru benzer bir hükümde, GVK md. 40/5 de yer almıştır. 1.1.1985-31.12.1998 arasında uygulanan bu hükümle, işletmeye dahil binek otomobillerinin giderlerinin yarısı, gider olarak kabul edilmiş, diğer yarısı ise KKEG olarak dikkate alınmıştır. Bu hükümlerin ortak amacı, işletmenin demirbaşına kayıtlı binek araçlarının KDV sinin ve giderlerinin bir kısmının indiriminin kabul edilmemesidir. Ancak, işletmenin faaliyeti araç alım-satımı olması halinde, bu araçlar artık demirbaş değil, emtiadır ve KDV sinin indirim konusu yapılması gerekir. Maddenin gerekçesi de bunu öngörmektedir. Yani peynircinin peynirinden farklı değildir. 4 / 7
Kaldı ki, idarenin verdiği özelgelerde sıfır araç alımında yani bayilerde indirim mümkün, 2. elde galerilerde mümkün değil yaklaşımı, bize göre hem maddenin lafzına, hem de gerekçesine uygun düşmemektedir. Umarım ki, uygulamadan sorumlu kimseler bu konuyu bir kez daha incelerler. Kullanılmış binek araçları ile ilgili diğer bir %1 oran uygulaması ise, 2008/13426 sayılı BKK ile öngörülmüştür. 2008/13426 sayılı BKK nın 2. maddesi aynen şöyledir: MADDE 2- Katma Değer Vergisi Kanununun 30 uncu maddesinin (b) bendine göre binek otomobillerinin alımında yüklenilen Katma Değer Vergisini indirim hakkı bulunan mükelleflerin, kiralamak veya çeşitli şekillerde işletmek üzere iktisap ettikleri ve 31.12.2007 tarihi itibarıyla aktiflerinde veya envanterlerinde bulunan binek otomobillerinin iktisap tarihinden itibaren 2 yıl geçtikten sonra teslime konu olması halinde, bu teslimde %1 Katma Değer Vergisi oranı uygulanır. Görüleceği üzere, araç kiralama firmaları ile nakliyecilik yapan (örneğin, taksi işletmesi gibi) firmaların 31.12.2007 tarihi itibariyle bu amaçla aktiflerinde yer alan binek otomobillerinin, iktisap tarihinden itibaren 2 yıl geçtikten sonra satmaları halinde, %1 oranı, bu iki şartı taşımayan işlemlerde ise %18 KDV oranı uygulanır. Bu konuda, 31.12.2007 tarihi ihmal edilerek, 2 yıllık şartı taşıyan binek otomobil satışlarında %1 oranı uygulanacak gibi doğru olmayan görüşler ileri sürülmektedir. Kaldıki, 31.12.2007 de aktifte olup da, günümüze kadar, bu otomobillerden mevcut da kalmamıştır. Zira, 5 yıllık amorti süresi dikkate alındığında bu sonuç kendiliğinden ortaya çıkacaktır. 5 / 7
d) Özetle: Kullanılmış binek tomobil alım-satımında; vergisiz işlem, %1 KDV li ve %18 KDV li işlem yapılabilmektedir. e) Binek Otomobil Alımında Ödenen ve İndirim Konusu Yapılmayan KDV, KDVGn. Teb. no: 23/I e Göre, Gider veya Maliyet Olarak Kabul Edilir. 3- BİNEK ARACI ALIMLARINDA ÖTV UYGULAMASI 2918 sk.nın 19 uncu maddesinde taşıtların, trafiğe tescil edilmesi zorunlu tutulmuştur. 4760 sayılı ÖTV Kanununun 1, 3 ve 4 üncü maddelerinde, (II) sayılı listede yer alan taşıtların ÖTV ye tabi olduğu belirtilmiştir. ÖTV ye ekli II sayılı listede ise, GTİC deki pozisyon numaralarına göre, ÖTV oranları hükme bağlanmıştır. Bu oranlar, 87.03 pozisyonunda yer alan binek araçları için; - Motor silindir hacmi 1600 cm 3 ü geçmeyenler için %40, - Motor silindir hacmi 1600 cm 3 geçen fakat 2000 cm 3 ü geçmeyenler için %80 - Motor silindir hacmi 2000 cm 3 ü geçenler için %130, Oranı uygulanır. 6 / 7
Bu vergi, VUK md. 270 e göre, ya maliyet unsuru ya da gider olarak kabul edilir. 4- SONUÇ: Son günlerde çok sıkça sorulan taşıt alım-satımında uygulanan KDV ve ÖTV yi ifade etmeye çalıştık. Kaynak: Maliye Postası Dergisi (15//10/2013 tarihli 795 sayılı) 7 / 7