YAHYA KAPTAN TOPLU KONUT ALANININ ISI YALITIMI

YAHYA KAPTAN TOPLU KONUT ALANININ ISI YALITIMI * AÇISINDAN DEÐERLENDÝRÝLMESÝ ** Alpaslan GÜVEN Makina Mühendisler Odasý Kocaeli Þubesi, Enerji Çalýþma Grubu, Körfez Mah. Ýzzet Uzuner Sk. No.14 Ýzmit-Kocaeli alpaslan.guven@mmo.org.tr Yavuz TÜTÜNOÐLU Makina Mühendisler Odasý Kocaeli Þubesi yavuz.tutunoglu@mmo.org.tr Ünal ÖZMURAL Makina Mühendisler Odasý Kocaeli Þubesi unal.ozmural@pirelli.com ÖZET Bu çalýþmada bina yalýtýmýnýn önemi örnek uygulamayla gösterilmiþtir. Çalýþmanýn ilk aþamasýnda Kocaeli ilinde Yahya Kaptan Toplu Konut bölgesindeki bazý bloklar örnekleme amacýyla seçilerek ýsý yalýtým durumlarý deðerlendirilmiþ ve TS 85 standardýna göre, teorik yalýtým hesaplarý yapýlarak tasarruf potansiyeli ortaya konulmuþtur. Çýkan sonuçlar 009 yýlýnda gerçekleþtirilen II. Enerji Verimliliði Kongresi'nde sunulmuþtur. Kongre'yle birlikte bölgede bilinçlendirme toplantýlarý yapýlmýþ ve toplu konut alanýnda yaþayan halka sonuçlar anlatýlmýþtýr. 010 yýlý içerisinde bazý binalarda yalýtým uygulamalarý yapýlmýþtýr. Çalýþmanýn ikinci aþamasýnda ayný koþullara sahip yalýtýmlý ve yalýtýmsýz bina arasýndaki enerji tüketimleri ölçümlenmiþtir. Böylece 009 yýlýnda teorik olarak öngörülen tasarrufun gerçekleþtiði kanýtlanmýþtýr. Çalýþmayla kamuoyunda yalýtým ve tasarruf hakkýnda bilinç oluþturulmuþ ve yalýtýmýn önemi vurgulanmýþtýr. Anahtar Kelimeler: Toplu konut, bina yalýtýmý, ýsýtma giderleri Evaluating the Insulation of Buildings at Yahya Kaptan District Buildings ABSTRACT In this study, the main aim was to show the importance of thermal insulation by the sample building. At the first step of the study, for sampling the whole district buildings, some buildings were chosen for evaluating the thermal insulations at the location of Yahya Kaptan in Kocaeli province. The calculation of thermal insulation was based on the TS 85 standards that describes essentials insulation of buildings and pointed out energy saving potential of buildings as theoretical. The results were presented in II. Energy Efficiency Congress in 009. Also, awareness raising meetings were done at the housing estate and results were presented for the people who live at this area. After these meetings, some buildings were insulated by owner in 010. At the second step of the study, the energy consumptions measured data of two buildings were compared for insulated and uninsulated cases under the same working conditions. By this way energy saving potential of buildings that calculated by TS 85 in 009 was corrected by experimental results. With this study, awareness about the thermal insulation and energy saving potential were created at public opinion and importance of insulation was emphasized. Keywords : District buildings, thermal ýnsulation, heating costs ** Ýletiþim Yazarý * Bu makale, 1 Mart - Nisan 011 tarihlerinde Makina Mühendisleri Odasý tarafýndan Kocaeli'de düzenlenen III. Enerji Verimliliði Kongresi nde bildiri olarak sunulmuþtur. Mühendis ve Makina Cilt: 5 Sayý: 617 Sayfa: 15-14 15

GÝRÝÞ Dünyamýz enerji ihtiyacýnýn hâlen büyük bir bölümünü fosil kaynaklardan karþýlamaktadýr ve bu kaynaklar giderek azalmaktadýr. Bu sorun tüm dünyanýn, özellikle geliþmiþ bileþenlerinden biri olduðu, yaþam standartlarýnýn ülkelerin önünde durmaktadýr. Geliþmiþ ülkelerin pek yükseltilmesinde hayati bir rol oynadýðý çoðunda, enerji yoðunluðunu düþürmek için çeþitli çalýþmalar bilinmektedir. Sürdürülebilir bir kalkýnmanýn sürekli ve yapýlmakta, tedbirler alýnmakta ve muhtelif enerji verimliliði kaliteli enerji arzýyla mümkün olacaðý da çok bilinen bir diðer programlarý hayata geçirilmektedir. husustur. Giderek bozulan çevre þartlarý, azalan fosil yakýtlar, özellikle Bugün itibarýyla dünya enerji ihtiyacýnýn önemli bir petrol krizleri sonucu enerjinin her geçen gün pahalýlaþmasý, bölümünü karþýlamakta olan fosil yakýt rezervlerinin enerjinin etkin kullanýmýný tüm ülkelerin gündemine kullaným hýzý sürekli artmaktadýr. Özellikle kalkýnmakta olan sokmuþtur. Dünyada enerji tüketiminin yaklaþýk % 0-5'i ülkelerin fosil yakýt taleplerinde kesintisiz bir artýþ söz binalarda kullanýlmaktadýr. Bunun içine, ýsýnma, aydýnlanma, konusudur. Buna karþýlýk fosil yakýt rezervlerinde paralel bir soðutma ve diðer elektrik kullanýmlarý girmektedir. Yapýlan artýþ meydana gelmemektedir. Mevcut kullaným düzeylerinin hesaplamalarda, evlerimizde kullandýðýmýz enerjinin yaklaþýk sabit kalmasý durumunda bile özellikle petrol rezervlerinin %85'inin ýsýtma için tüketildiði belirlenmiþtir. Binalarda uzun olmayan bir süre içerisinde tükeneceði tahmin ýsýnma ve soðutma için harcanan enerjinin azaltýlabilmesi için edilmektedir. Biraz daha fazla ömür biçilen doðal gaz ýsýnýn korunmasý zorunluluðu ön plana çýkmýþtýr. Binalarda kaynaklarý için de benzer bir durumun söz konusu olduðunu ýsýnýn korunmasý yalýtýmýn önemine dikkat çekmektedir []. söylemek mümkündür. MMO Kocaeli Þubesi olarak bulunduðumuz kente dair Bir ülkenin geliþmiþlik düzeyi, enerji açýsýndan iki temel yürütülen çalýþmalardan bir tanesi, Yahya Kaptan toplu konut göstergeyle izlenebilir. Bunlardan biri kiþi baþýna enerji alanýndaki ýsýtma giderlerinin azaltýlmasýna yönelik tüketimidir, diðeri ise enerji yoðunluðudur. Kiþi baþýna enerji bilinçlendirme projesidir. tüketiminin yüksek olmasý, hem ülkedeki ekonomik faaliyetlerin canlýlýðýný, hem de (ulaþým araçlarýnýn YAHYA KAPTAN TOPLU KONUT çokluðundan elektrikli aletlerin yaygýnlýðýna ve yüksek ALANININ TERMAL AÇISINDAN konforlu barýnma imkânlarýna kadar geniþ bir alanda) refah DEÐERLENDÝRÝLMESÝ [1] düzeyinin yüksekliðini gösterir. Enerji yoðunluðunun düþüklüðü ise, ayný miktar enerjiyle daha çok katma deðer Yahya Kaptan Toplu Konutlarý Kocaeli'nde inþa edilen ilk üretilmesini simgeler. Bu durumda bir ülkede enerji açýsýndan toplu konut alanýdýr. Toplu konut alaný 10 adet bölgeden geliþmiþliðin ideal þartý, kiþi baþý enerji tüketiminin yüksek ve oluþmaktadýr. Her bölgenin bir yönetimi ve yönetim enerji yoðunluðunun düþük olmasýdýr. temsilcilerinin oluþturduðu toplu konut yönetimi bulunmak- tadýr. Bölgeler içerisinde blok tiplerine baðlý olarak konut Dünyada birincil enerji tüketimi 1 67 MTEP (008) olarak sayýsý deðiþkenlik göstermektedir. Bölgede toplamda 409 gerçekleþmiþtir []. Bunun; adet konut bulunmaktadýr. Enerjinin ekonomik ve sosyal kalkýnmanýn önemli % 81.'ü fosil kaynaklardan %10'u yanabilir, yenilenebilir ve atýklardan, %5,5'i nükleer ve %,'si hidrolik vb. kaynaklardan elde edilmiþtir. Günümüzdeki enerji sorunu göz önünde bulundurulduðunda binalarýn en önemli iþlevlerinden biri de iç çevrede ýsýl (termal) koþullarýnýn saðlanmasýdýr. Bina dýþý çevrede etkili olan iklim elemanlarýnýn yýl boyunca aldýðý deðerlere baðlý olarak yýlýn belirli dönemlerinde ýsýl konfor koþullarýný saðlamak için, ek yapma enerji sistemleri gerekli olmaktadýr. Ancak sistemlerin çalýþtýrýlmasýnda kullanýlan enerji kaynaklarýnýn giderek azalmasý, kullanýmlarýnýn çevre kirliliðine yol açmasý ve iþletme giderleri, bu sistemleri verimli kullanma gerekliliðini, dolayýsýyla enerji tasarrufu zorunluluðunu getirmiþtir. Tablo 1. Toplu Konut Alaný Blok Tipleri ve Konut Sayýlarý Tablosu Bölge Konut Sayýsý Konut Tipi A C D E F G 1 640 14 6 168 4 67 16 9 4 656 16 8 5 0 8 5 6 606 14 8 7 58 1 7 8 58 1 6 9 48 5 1 10 56 10 1 7 TOPLAM 490 6 41 8 18 5 9 16 Mühendis ve Makina Cilt: 5 Sayý: 617

Resim 1. C1, C ve D Bloklarý Proje; örnekleme üzerinden hareketle bölgede yapýlabilecek Kazan Dairesinde iki adet 40.000 kcal/h kapasiteli kazan ýsý tasarrufunun belirlenmesi olarak þekillenmiþtir. Toplu bulunmakta ve 80 adet konut bu iki kazanla ýsýtýlmaktadýr. konut alanýndaki bloklarýn ýsýtmasý bir kazan dairesi Konutlar sýcak su ihtiyaçlarý için þofben kullanmaktadýr. tarafýndan üç veya dört bloðun ýsý ihtiyacýnýn karþýlanmasý Binalarýn mevcut durumlarýnýn tespiti için termal kamera þeklinde planlanmýþtýr. Konutlar inþa edilirken izolasyon çekimleri yapýlmýþ ve izolasyon problemleri nedeniyle olan ýsý düþünülmüþ, gerek uygulama hatalarý gerekse projelendirme kaçaklarý belirlenmiþtir. Çekimlerde bina kat yüksekliði sebebiyle doðru uygulanmamýþtýr. artýkça dairelerin içlerinden yapýlmýþ izolasyon uygulamalarý 10. bölgeden -B kazan dairesi örnek çalýþma için seçilmiþtir. dikkat çekmektedir. Ancak daire içerisinden yapýlan izolasyon -B kazan dairesi C1 bloðun altýnda C1, C ve D1 bloklarýnýn uygulamalarýnýn ýsý köprülerini ortadan kaldýrmadýðý ýsýtma ihtiyaçlarýný karþýlamak üzere yerleþtirilmiþ görülmüþtür. Radyatör bölgelerinden olan ýsý kayýplarý açýkça durumdadýr. görülebilmektedir.,9 C,9 C 0 0 - - -4-4 -5, C -5, C,9 C 5,5 C 4 0 0-5, C - -4 - -4-6 -6,0 C Resim. C1,C ve D Bloklarý Termal Görüntüleri Mühendis ve Makina Cilt: 5 Sayý: 617 17

MALÝYET ANALÝZÝ [1] Bölge yönetiminden blok tiplerine göre mimari projeler temin edilmiþ ve mevcut durum doðrultusundaki ýsý KABULLER: kaçaklarý ile TS85'e göre yapýlacak standart bir izolasyon Yakýt Türü : Doðal Gaz uygulamasý için ýsý yalýtým hesaplarý yapýlmýþtýr. Kazan Verimi : %85 ISI YALITIM DEÐERLENDÝRMESÝ Mevcut durumdaki duvarlara ýsý iletim katsayýsý 0,40 W/m C olan Polistiren-partiküller köpük ýsý yalýtýmý malzemesi, ýsý iletim katsayýsý 0,40 W/m C olan mineral ve bitkisel, cam yünü-taþ yünü ýsý yalýtým malzemesi, ýsý iletim katsayýsý 0,40 W/m C olan mineral ve bitkisel, cam yünü-taþ yünü ýsý yalýtým malzemesiyle yapýlan ilave izolasyon uygulanabileceði öngörülmüþtür []. ENERJÝ ÝHTÝYACI DEÐERLENDÝRMESÝ [1] Yakýt Birim Fiyatý : 0,0789644 TL / kwh [1] Hat Kayýplarý : %8 Ýhtiyaç Fazlasý Tüketim : %5 Ýletim hat kayýplarý ve ihtiyaç fazlasý tüketim, üretimin %7'sini oluþturmaktadýr. Yetersiz yalýtýmdan kaynaklanan kayýplar da eklendiðinde toplam kayýp %69'a ulaþmaktadýr. Bu kabuller doðrultusunda; Yýllýk Enerji Tüketimi : 1.11.47 kwh/yýl x(0,85 x 0,9 x 0,95) = 900 000 kwh/yýl TS85'e göre ilave yapýlacak yalýtým ile yýllýk enerji tüketimi : 7 451 kwh/yýl Tasarruf edilebilecek miktar : 900000-7451 = 56549 kwh/yýl Tablo. Enerji Tüketimi Karþýlaþtýrma Tablosu MEVCUT DURUM EK YALITIMLI DURUM DIÞ HAVAYA AÇIK DUVAR Yapý elemanlarý kesiti (Mevcut Durum) DIÞ HAVAYA AÇIK DUVAR Yapý elemanlarý kesiti (TS85'e Göre mevcut yalýtýmlý hali) D1 BLOK C1 BLOK C BLOK AYLAR ay ay ay (kw) (kw) (kw) BLOK kw/yýl 154.619,6 0.646,48 0.646,48 TOPLAM kw/yýl 759.91,00 D1 BLOK C1 BLOK C BLOK AYLAR ay ay ay (kw) (kw) (kw) BLOK kw/yýl 6.761,57 155.45,11 155.45,11 TOPLAM kw/yýl 7.45,00 YILLIK TÜKETTÝÐÝ ENERJÝ ÝHTÝYACI MÝKTARI (FATURAYA GÖRE) Tükedilen Enerji : (Okunan Hacim x Basýnç Düzeltme Katsayýsý x Ortalama Üst Isýl Deðer / 860,4) Faturalardaki Tüketilen Enerji Hesabý BÖLGE Fatura Dönemi Gün Endeks Düzeltme Ort.Üst Isýl Sat. Fiyatý Tüketim KDV Fatura Tüketim (kwh) (sm) Katsayýsý Deðer (TL/kWh) Bedeli (YTL) (% 18) Tutarý (TL) 16/0/008 15 0/04/008 5.90,00 1,141 9.1,74 8.481,95 0,0545861 4.556,96 80,5 5.77, 0/04/008 0/04/008 8 9.980,00 1,5846 9.17,4 1.900,51 0,05481474 7.9,7 1.1,15 8.660,87 07/10/008 0/11/008 /1/008 19/01/009 16/0/009 4 7 8 1 1 0/11/008 /1/008 19/01/009 16/0/009 16/0/009 19 16 16 4.06,00 16.878,00 16.07,00 11.77,00.11,00 1,6968 1,09 1,6 1,581 1,1945 9.10,74 9.177,67 9.191,8 9.9,0 9.44,59 54.186,07 4.450,1 0.50,56 161.468,4 1.599,1 0,0717894 0,085798 0,0858144 0,0789644 0,075784.889,99 0.114,04 19.767,40 1.750,10.760,47 700,0.60,5.558,1.95,0 4.096,89 4.590,18.74,57.5,5 15.045,1 6.857,6 TOPLAM kwh / YIL 1.11.47 TOLAM TL / YIL 107.591 18 Mühendis ve Makina Cilt: 5 Sayý: 617

Tasarruf edilebilecek yakýt bedeli : 41.580 TL/yýl D1 Blok Yalýtým Maliyeti =.964 TL C1 Blok Yalýtým Maliyeti = 8.745 TL C1 Blok Yalýtým Maliyeti = 8.745 TL Toplam Yalýtým Maliyeti = 00.454 TL Basit Geri Ödeme Süresi = 4,7 yýl Yahya Kaptan Toplu Konutlarý Potansiyel Enerji Tasarrufu Konut Baþý tasarruf Miktarý : 6580 kwh/yýl Toplam Konut Sayýsý : 490 adet Potansiyel Tasarruf Edilebilecek Enerji : 6580 x 490 = 55 160 kwh/yýl Yakýt Birim Fiyatý (009 yýlý kabulü) : 0,0789 TL/kWh Potansiyel Tasarruf Bedeli : 55 160 x 0,0789 = 544 9,1 TL/yýl olarak karþýmýza çýkmaktadýr. Makina Mühendisleri Odasý Kocaeli Þubesi olarak toplu konut alanýndaki bir bölge üzerinden yapýlan örnek çalýþma ile bu toplu konut alanýnda yalýtýmla yapýlabilecek enerji ve para tasarrufu gerçek harcamalar üzerinden, mevcut projeler referans alýnarak ortaya konmaya çalýþýlmýþtýr. Sonuç olarak toplu konut alanýnda yüksek sayýlabilecek bir tasarruf potansiyelinin bulunduðu görülmektedir. Yalýtým ile enerji tüketimini ve dolayýsýyla hava kirliliði için önemli olan emisyonlarý azaltmak ve bunlara baðlý olarak fatura bedellerini düþürmek olasýdýr. Bu çalýþmanýn detaylarý, Makina Mühendisleri Odasý tarafýndan düzenlenen ve Kocaeli Þube yürütücülüðünde 009 yýlýnda gerçekleþen II. Enerji Verimliliði Kongresi'nde sunularak kamuoyunun dikkatinin enerji verimliliði konusuna çekilmesi saðlan-mýþtýr. YAHYA KAPTAN TOPLU KONUT ALANI ISI YALITIM UYGULAMALARININ DEÐERLENDÝRÝLMESÝ Makina Mühendisleri Odasý Kocaeli Þubesi olarak hazýrladýðýmýz bu çalýþma, II. Enerji Verimliliði Kongresi'yle kamuoyunun dikkatine sunulmuþtur. Ayrýca toplu konut yönetimlerine ve konut sakinlerine konuyu anlatmak üzere bölgesel toplantýlar yapýlmýþtýr. 009 yýlýnda bir bilgilenme ve bilinçlendirme projesi olarak baþlayan çalýþma amacýna ulaþmýþ ve örnek sayýlabilecek uygulamalar blok yönetimleri tarafýndan hayata geçirilmiþtir. Projenin ikinci bölümünü ise, öngörülen enerji tasarruflarýnýn saðlanýp saðlanmadýðýnýn tespit edilmesi, yine bölge halkýnýn bilgisine sunulmasý çalýþmalarýndan oluþmaktadýr. Termal kamera çekimleri ve hesaplarla yapýlan bilgilendirme toplantýlarýndan sonra, bölge içerisinde artan bilinçle 010 yýlý içerisinde blok dýþýndan yalýtým uygulamalarý yapýlmýþtýr. Bu çalýþma için, içerisinde dýþ yalýtým uygulamasý yapýlmýþ bir blok ve ayný mimari yapý özelliklerine ve coðrafi yerleþime sahip ilave izolasyon yapýlmamýþ mevcut bir Resim. Bölge Bilinçlendirme Toplantýlarý bloðun bulunduðu ve bir kazanla þartlandýrýlan bir alan seçilmiþtir. MMO Kocaeli Þubesi tarafýndan enerji tüketimi deðerlendirmesinde kullanýlan cihazlar ile mevcut tüketimler tespit edilerek yalýtýmlý ve yalýtýmsýz blok tüketimleri ve tasarruf potansiyelleri deðerlendirilmiþtir. YALITIMLI VE YALITIMSIZ BLOK DEÐERLENDÝRME C14, C15, C16 ve D Bloklarý Termal Kamera Tespitleri Ýçerisinde yalýtým uygulamasý yapýlmýþ blok ve mevcut haliyle bulunan bloklara ait termal kamera çekimleri yapýlmýþtýr. Resim 4. C15 Yalýtýmlý Blok Mühendis ve Makina Cilt: 5 Sayý: 617 19

Resim 5. C15 Yalýtýmlý Blok Termal Fotoðraf Resim 8. C15 Yalýtýmlý Blok Resim 6. C16 Yalýtýmsýz Blok Resim 9. C15 Yalýtýmlý Blok Termal Fotoðraf Resim 7. C16 Yalýtýmsýz Blok Termal Fotoðraf Resim 10. C16 Yalýtýmsýz Blok 10 Mühendis ve Makina Cilt: 5 Sayý: 617

Resim 11. C16 Yalýtýmsýz Blok Termal Fotoðraf Resim 1. C16 Yalýtýmsýz Blok Termal Fotoðraf Þekil 1. C15 Blok Kazan Dairesi Yerleþim Planý Resim 1. C15 Yalýtýmlý Blok Termal Fotoðraf Termal fotoðraflarda yalýtýmlý olan soðuk yüzeyler koyu renk, sýcak olan yüzeyler sarý ve beyaza yakýn açýk renkle görülmektedir. Fotoðraflardan da anlaþýlacaðý üzere dýþtan yalýtýmlý blokta ýsý kaçaklarý minimum düzeye çekilirken, izolasyonsuz blokta ýsý köprüleri ve ýsý kaçaklarý açýkça görülebilmektedir. C15 Kazan Dairesi Yerleþimi Kazan dairesi Þekilden de görüleceði üzere C15 bloðunun altýndadýr ve C14, C15, C16 ve D bloklarýnýn ýsý ihtiyacýný karþýlamaktadýr. su hat kolektörlerinde balans vanalarý kullanýlarak her bloða giden sýcak su debisinin, gerekli olduðu hesaplanan deðerde tutulmasý saðlanmýþtýr. Blok giriþlerinde hatlar üzerinde Ultrasonik Sývý Debimetresi ile debi ve ýsýtma suyu gidiþ dönüþ sýcaklýklarý ölçümlenmiþ ve kayýt altýna alýnmýþtýr. Anlýk enerji tüketimleri kayýt altýna alýnmýþ, ölçüm deðerleri tablo olarak verilmemiþ, konunun anlatýlabilmesi için alýnan verilerle hesaplama yapýlmýþtýr. Resim 14. C16 Yalýtýmsýz Blok Termal Fotoðraf Mühendis ve Makina Cilt: 5 Sayý: 617 11

Tablo. C15 Kazan Dairesi Ölçüm Deðerleri Tablosu BLOK Basit Geri Ödeme Süresi =,6 yýl Hat Ýzolasyon Kayýplarý Hat4 80 0 18 59 57 Enerji Tüketimi = m x c x t = m x c x t C15 = 18 x1000 x C14 = 18 x1000 x 7 H1 = 18 x1000 x (60-58) H = 10 x1000 x (59-56) C15 = 54 000 kcal/h C14 = 16 000 kcal/h H1 = 6 000 kcal/h H = 0 000 kcal/h C16 = 18 x1000 x 7 D = 10 x1000 x 7 H1 = 41,86 kwh H = 4,89 kwh C15 = 16 000 kcal/h C14 = 70 000 kcal/h H = 8 x1000 x (60-59) H4 = 18 x1000 x (59-57) Toplam = 76 000 kcal/h = 8 000 kcal/h = 0 000 kcal/h Ýzolasyonlu Blok ve Ýzolasyonsuz Blok arasýndaki enerji H =,56 kwh H4 = 41,86 kwh tüketim ý Hgidiþ = 10 000 kcal/h = - Htoplam = 60 000 kcal/h C16 C15 = 16 000-54 000 Hgidiþ = 151,19 kwh Hgidiþ = 0,8 kwh = 7 000 kcal/h Kazan günde 16 saat ve yýlda 10 gün çalýþmaktadýr. Jeotermal boru: Doðal gaz alt ýsýl deðeri : 850 kcal/m [4] Jeotermal boru, yüksek yoðunlukta polietilenden üretilmiþ kýlýf Tasarruf edilen enerji miktarý = 7 000 x 16 x 10 kcal/yýl = 41 90 000 kcal/yýl = 81 0, kwh/yýl Tasarruf miktar = 8,7 m /h m /h = 8,7 x 16 x 10 m /yýl = 9 m /yýl Daire Sayýsý Düzeltme katsayýsý : 1.[7] Doðal gaz birim fiyatý Ocak 011 : 0,7 TL/m [4]. Kazanç = 9 x 1. x 0,7 TL/yýl Kazanç = 7 61,15 TL/yýl Yönetimin beyan ettiði yaklaþýk izolasyon maliyeti (010) : 100.000 TL Su Debisi Adet m /h Su Bina Giriþ lýðý Su Bina Çýkýþ lýðý yýl lýk Farký t C15 18 60 57 C16 18 57 50 7 C14 18 58 51 7 D 16 10 56 49 7 7 000 = 850 Basit Geri Ödeme Süresi = 100 000,00 7 61,15 Tablo 4. C15 Kazan Dairesi Ýletim Hatlarý Ölçüm Deðerleri Su Hattý H Çapý Boyu Su Debisi mm m m /h Su Bina Giriþ lýðý H4 Su Bina Çýkýþ lýðý lýk Farký t Hat1 80 0 18 60 57 Hat 80 40 8 60 59 1 Hat 65 10 10 59 56 (SERÝ-) ÝZOLASYON KALINLIÐINDA TOPRAÐA GÖMÜLÜ ÖN ÝZOLASYONLU BORULARDA MEYDANA GELEN BÝRÝM ISI KAYBI TABLOSU (W / m) SERVÝS BORUSU MUHAFAZA SERVÝS BORUSUNDAN GEÇEN SU (SÝYAHÇELÝK BORU) BORUSU(HDPE) SICAKLIÐINA BAÐLI KAYIPLAR ANMA ÇAPI DIÞ ÇAP ET KALINLIÐI DIÞ ÇAP ET KALINLIÐI 60 C 70 C 80 C 90 C 100 C DN Ýnch mm mm mm mm W/m W/m W/m W/m W/m 15 1/'' 1,,0 90, 6,7 7,9 9, 10,4 11,5 0 /4'' 6,9,0 110,5 6,9 8,1 9,4 10,6 11,8 5 1'',7, 110,5 8, 9,7 11, 1,6 14,0 1 1/4'' 4,4,6 15,5 8,9 10,5 1, 1,8 15, 40 1 1/'' 48,,6 15,5 10,1 1,0 1,8 15,7 17,4 50 '' 60,,9 140,0 11,5 1,6 15,7 17,8 19,8 65 1/'' 76,1,9 160,0 1,0 15, 17,7 0,1, 80 '' 88,9, 180,0 1,7 16, 18,6 1,1,4 100 4'' 114,,6 5,4 14, 16,8 19,4,0 4,4 15 5'' 19,7,6 50,6 16,6 19,6,6 5,6 8,4 150 6'' 168, 4,0 80,9 19,0,5 5,9 9,4,6 00 8'' 19,1 4,5 55 4,5 0,,9 7,5 1, 4,6 50 10'' 7 5,0 450 5, 19,6, 6,7 0,,6 00 1'',9 5,6 500 5,6,7 6,8 0,9 5,1 9,0 50 14'' 55,6 5,6 560 6,0 1,8 5,7 9,7,6 7, 400 16'' 406,4 6, 60 6,6,6 6,7 0,9 5,0 8,9 HASAPLAMALAR ÝÇÝN KULLANILAN KABUL DEÐERLERÝ; ës, Servis borusunun ýsýl iletkenlik katsayýsý : 76 (W/m C) ëpur, Poliuretanýn ýsýl iletkenlik katsayýsý : 0,075 (W/m C) ëpe, Kýlýf borusunun ýsýl iletkenlik katsayýsý : 0,4 (W/m C) ët, Topraðýn ýsýl iletkenlik katsayýsý : (W/m C) H, Toprak dolgu yüksekliði : 500 (mm) Tt, Toprak sýcaklýðý : 5 ( C) 1 Mühendis ve Makina Cilt: 5 Sayý: 617

Tablo 6. Ön Ýzolasyonlu Birim Isý Kazançlarý Toplamý HATLAR Mevcut Kayýp Gidiþ - Dönüþ Çapý Boyu Ön Ýzolasyonlu dan kayýp (60 ) Kazanç kwh mm m kwh kwh Ana Hat 0 15 5 0.08-0,16 Hat1 41,86 x 80 0 0,41 x 8,9 Hat,56 x 80 40 0,55 x 64,0 Hat 4,89 x 65 10 0,1 x 69,5 Hat4 41,86 x 80 5 0,4 x 8,04 TOPLAM 99, Tablo 8. Baca Gazý Ölçüm Deðerleri Tablosu Ölçüm deðerleri Baca Çapý (mm) 450 Baca Gazý lýðý ( ) 147 Baca Gazý Hýzý (m/s), CO % 8,85 O % 5,11 CO % 0 Ortam lýðý ( ) 17 Doðal Gaz Tüketimi (m /h) 50 boru içine konan çelik boru, merkezleme-destekleme Düzeltme katsayýsý : 1. [7] parçalarýyla ortalanýp, desteklenip yalýtýmlý olarak üretilmiþ Doðal gaz birim fiyatý Ocak 011 : 0,7 TL/m [4] borulardýr. Kýlýf boru ve çelik borunun her iki ucu kalýplar yardýmýyla kapatýlarak kalýplanýr. Bir uçtan sývý haldeki Kazanç = 104894, x 1. x 0,7 TL/yýl poliüretan köpük bileþenleri özel dozaj pompasýyla çelik boru Kazanç = 98.18 TL/yýl ile kýlýf borusunun arasýna enjekte edilir. Enjekte edilen 5 444,00 poliüretan köpük genleþerek aradaki boþluðu doldurur [5]. Basit Geri Ödeme Süresi = yýl 9818,00 Toplam Kazanç: 99, kwh = 57 415, kcal/h Tasarruf Edilebilecek Doðal Gaz Miktarý Basit Geri Ödeme Süresi = 0,6 yýl, yaklaþýk 4 ay, yani bir ýsýtma sezonu gibi bir sürede uygulamanýn geri kazanýmý H kazanç = 99, x 16 x 10 kwh/yýl karþýmýza çýkmaktadýr. H kazanç = 1005715, kwh/yýl Kazan Kayýplarý H kazanç = 864915 07 kcal/yýl Kazan kayýplarýyla ilgili baca gazý ve yüzey ýsý kayýplarýnýn Tasarruf Miktarý hesaplanmasý için kazan yüzey sýcaklýklarý ölçümlenmiþ ve bu H tasarruf 864 915 07 deðerlerle kayýplar hesaplanmýþtýr. = m/h 850 Tablo 9. Kazan Yüzey Ölçümleri H tasarruf = 104 88, m /yýl Tablo 7. Ön Ýzolasyonlu Yaklaþýk Maliyet Tablosu HATLAR Çapý Boyu Maliyeti Maliyeti Fittings Maliyeti Maliyet mm m TL/m TL %0 BM TL Ana Hat 15 5 x 55,00 550 165 715 Hat1 80 0 x 1,00 1860 558 418 Hat 80 40 x 1,00 480 744 4 Hat 65 10 x 5,00 500 150 650 Hat4 80 5 x 1,00 1550 465 015 Öngörülemeyen Maliyet %10 000 Hat Demontajý 000 Ýþçilik 15000 Yasal Vergiler 5400 TOPLAM 5444 Fiyatlar imalatçý firmanýn internet sitesinden alýnmýþtýr. (1.04.010 birim fiyatlarýdýr)[6] Yüzey Alan (m ) Ortalama yüzey sýcaklýðý ( 0 C) Sol Yan Yüzey 4.081 Sað Yan Yüzey 4.081 4,85 Ön Yüzey,1 59 Arka Yüzey,1 78 Üst Yüzey,975,6 Brülör Baðlantý Yüzeyi 0,16 10 Tablo 10. Kazan Kayýplarý Tablosu Kayýplar % Kazan yüzey kayýplarý 1 Kuru Baca Gazý Kaybý 5,05 Baca Gazýndaki Nemden Kayýp 1,94 Yanmamýþ C Kaybý 0 Toplam 7,99 Mühendis ve Makina Cilt: 5 Sayý: 617 1

Kazana beslenen enerji = 5089,49 kcal/h verimliliði çalýþmalarýnýn; daðýtým hatlarýn rehabilitasyonu, Kazan Yüzeylerinden Kayýp = 995,07 kcal/h binalarýn uygun yalýtýmý ve kazan deðerlendirmesi sýrala- Kazan yüzey kaybý = 0.0079 yaklaþýk %1 masýyla yapýlmasýnýn uygun olacaðý sonucuna varýlmýþtýr. Makina Mühendisleri Odasý tarafýndan kamu yararýna Toplam Verim = 100 - Toplam Kayýplar yürütülen çalýþmalardan birinin daha amacýna ulaþtýðý, enerjinin Toplam Verim = 100-7,99 verimli kullanýlmasý için kamu bilincinin oluþmaya baþladýðý Toplam Verim % 9 görülmüþ, görsel anlatýmlarla kamuoyunun bilinçlendirilmesinin daha faydalý olduðu kanaatine varýlmýþtýr. TARTIÞMA VE SONUÇ Yahya Kaptan toplu konut alanýnda 009 yýlýnda baþlayan teorik çalýþmayla yaratýlan bilinçlenme sayesinde binalarda 1. KAYNAKÇA II. Enerji Verimliliði Kongresi Bildiriler Kitabý/MMO izolasyon uygulamalarý baþlamýþtýr. Teorik olarak öngörülen Yayýnlarý/E/009/490, Nisan 009 yaklaþýk % 50'lik enerji tasarrufunun doðru uygulamalarla. MMO Enerji Yöneticisi Eðitimi Ders Notlarý, 010 hayata geçtiði ölçümlenmiþtir. Dýþtan yalýtým uygulayan blok,. TS EN ISO 141, Bina Donanýmlarý ve Endüstriyel ayný fiziki koþullara sahip yalýtýmsýz bloða göre % 57 oranýnda Tesisatlar Ýçin Isýl Yalýtýmý Hesaplama Kurallarý, Nisan tükettiði enerjiyi azaltmýþtýr. Ayrýca yapýlan ölçümlemeler ve 009. deðerlendirmeler sonucunda iletim hatlarýnda blok enerji 4. Doðalgaz Teknolojisi, Cihaz ve Sistemleri Dergisi/Teknik ihtiyaçlarýndan daha fazla enerjisinin kayýp olduðu, uygun Yayýncýlýk Grubu/ Sayý:160 / Ocak-Þubat 011 malzeme seçimiyle bu kaybýn minimum seviyeye 5. www.izoterm.com.tr indirgenebileceði ve yaklaþýk bir ýsýtma sezonunda yatýrýmýn 6. www.petekboru.com.tr amortismanýnýn saðlanabileceði görülmüþtür. Bölgede enerji 7. www.izgaz.com.tr http://omys.mmo.org.tr/muhendismakina/ TMMOB MAKÝNA MÜHENDÝSLERÝ ODASI Mühendis ve Makina Dergisi Online Makale Yönetimi ANA SAYFA (GIRIS SAYFASI) YAZAR HAKEM EDÝTÖR» HOÞGELDÝNÝZ e-posta : Þifre : Giriþ YAZAR GÝRÝÞÝ Yeni Kullanýcý Þifremi Unuttum MÜHENDÝS VE MAKÝNA DERGÝSÝ'ne makale gönderebilmek için sisteme kayýt olmanýz gerekmektedir. Kayýt olabilmek için sol kýsýmda yer alan [Yeni Kullanýcý] baðlantýsýna týklayýnýz. Daha önce kayýt olduysanýz, e-posta adresiniz ve þifrenizi girmeniz yeterlidir. Þifrenizi hatýrlamýyorsanýz, þifrenizin e-posta adresinize gönderilebilmesi için [Þifremi Unuttum] baðlantýsýna týklayýnýz. Sistemle ilgili sorularýnýzý yayin@mmo.org.tr e-posta adresine gönderebilirsiniz. makalelerinizi online sistem üzerinden ulaþtýrabilirsiniz 14 Mühendis ve Makina Cilt: 5 Sayý: 617