Republika e Kosovës Republika Kosova - Republic of Kosovo Gjykata Kushtetuese / Ustavni sud / Constitutional Court Perandori Justinian p.n., Prishtinë/a, Kosovë/o Tel: +381 (0)38 220 104/5; Fax: +381 (0)38 220 112; www.gjk-ks.org Priştine, 28 Temmuz 2010 NR. REF.: RK 59/10 KABUL EDİLMEZLİK KARARI Dava No: KI 62/09 Başvurucu Sadik Sheme Bislimi KOSOVA CUMHURİYETİ ANAYASA MAHKEMESİ Aşağıdaki yapıdadır: Enver Hasani, Başkan Kadri Kryeziu, Başkanvekili Robert Carolan, Yargıç Altay Suroy, Yargıç Almiro Rodrigues, Yargıç Snezhana Botusharova, Yargıç Ivan Čukalović, Yargıç Gjyljeta Mushkolaj, Yargıç Iliriana Islami, Yargıç Başvurucu 1. Başvurucu Ferizovik te mukim Bay Sadik Sheme Bislimi dir. İtiraz Edilen Kararlar 2. Başvurucu Mahkeme den, Kosova daki yasaların ve yargı ile idari organlarındaki hukukun yasaya uygunluğunun değerlendirilmesini talep etmiştir. 3. Başvurucu, ilgili ihlal hakkında tam ve acık bir iddia ortaya koymadan son on yıllık süre içerisinde sosyal ve siyasi meselelerle ilgili görüşlerini.
Yasal Dayanak 4. Kosova Cumhuriyeti Anayasasının (bundan sonra Anayasa şeklinde anılacaktır) 113(7) Maddesi, 03/L 121 sayılı Kosova Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi Hakkında Yasanın (bundan sonra Yasa şeklinde anılacaktır) 20. ve 22(7) ile (8) Maddesi ve Kosova Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi İçtüzüğünün (bundan sonra İçtüzük şeklinde anılacaktır) 54 (b) Maddesi. Davanın Mahkemeye Geliş Biçimi 5. Başvurucu 29 Aralık 2009 tarihinde Anayasa Mahkemesine dilekçeyle başvurarak Kosova daki yasaların ve yargı ile idari organlarındaki hukukun yasaya uygunluğunun değerlendirilmesini talep etmiştir. 6. Raportör yargıcın raporunu görüştükten sonra yargıç Snezhana Botusharova başkanlığında yargıçlar Ivan Čukalović ve Kadri Kryeziu dan oluşan ön inceleme heyeti 16 Temmuz 2010 tarihinde tam kadro olarak toplanan Mahkeme heyetine istemin kabul edilmezliğini önermiştir. Olgular 7. Başvurucu 38 yıllık çalışma kıdemi olup 1 Ağustos 1992 tarihinde malulen emekli edildiğini ve 15 Ağustos 1998 tarihine kadar ödediği emeklilik primlerine dayanarak bir emekliliği hak ettiğini öne sürmektedir. 8. 15 Ağustos 1998 tarihinden itibaren, hayatlarında çalışmayıp herhangi bir prim ödemeyen kişilere olduğu gibi, 65 yaşını doldurduğu 5 Mayıs 2003 tarihine kadar emeklilik hakkı reddedilerek 25 40 avro tutarında sadaka verilmiştir. 1 Ocak 2007 den itibaren emekli maaşı adı altında kendisine 75 avro tutarında sadaka ödenmiş ve 1 Ocak 2008 den itibaren tekraren 80 avro tutarında sadaka ödenmiştir. 9. Dahası, 1 Ekim 2001 tarihinde Belediye Mahkemesinden kendisine 2.630,80 Alman markı, avro cinsinden 1.200,00 avro tazminat ödemesini talep ettiğini öne sürmektedir. 10. Ferizovik Belediye Mahkemesi 8 Şubat 2008 tarihinde zararı karşılamayı kararlaştırmış, ancak bu karşılığı yapacak olan karşı taraf karara itiraz ederek temyize başvurmuştur. 11. Başvurucu, davasının son iki yılda ikinci derece olan Priştine Bölge Mahkemesinde olduğunu belirtmiştir. 12. Başvurucu, 10383 m 2 lik bir arsanın alımı konusundaki anlaşmazlık için ve bu arsanın doğru tespit edilmediği için Ferizovik Belediye Mahkemesine başvurmuştur. 13. Başvurucu 31.160 m 2 lik arsanın üç eşit parçaya ayrılması gereken kısmını devretmiş olup, arsanın 1/3 kısmının 10.383 m 2 olması gerektiği halde böyle olmadığını belirlemiştir. 14. Jeodezi uzmanları parseli değerlendirip bulgularını yazılı olarak Ferizovik Belediye Mahkemesine sunmuşlardır. Aslında birinci uzman arsanın 1/3 kısmını 9.000 m 2 olarak hesaplamıştır. 2
15. Daha sonra Ferizovik Belediye Mahkemesi üstün iki uzman tarafından yapılacak üstün bir ekspertiz önermiştir. Bu uzmanlar parselin yüzey alanının 8.600 m 2 olduğunu öne sürmüşlerdir. 16. Bu sebeplerden dolayı dava, davacı tarafın lehine sonuçlanmıştır. Yani, arsanın büyüklüğünün 10.383 m 2 değil, 8.600 m 2 şeklinde olduğu kararlaştırılmıştır. 17. Sonuç olarak başvurucu, KEK ile olan sözleşmesine riayet ederek KEK in önceden bildirmeksizin elektrik kesintileri de dâhil olmak üzere, düşük gerilimle enerji verip büyük zararlara neden olmasına rağmen elektrik enerjisi faturalarını düzenli ödediğini açıklamaktadır. 18. İddia edilen bu zararlarla ilgili olarak başvurucu, belki de on kez KEK Müdürüne şikayette bulunmuştur. Son kez 3 Ekim 2009 tarihinde bulunmuş ve daha önceki şikayetleriyle ilgili bir cevap alamamıştır. 19. O, posta ile gönderdiği dava dilekçesiyle Ferizovik Belediye Mahkemesine 28 Aralık 2007 tarihinde başvurmuş, düşük gerilimli elektrik ve ön bildirimsiz elektrik kesintilerinden dolayı zarara uğradığını, KEK le imzalanan 10508 sayı ve 27.02.2003 tarihli sözleşmede belirtilen koşullara riayet edilmediğinden dolayı şikâyetçi olmuştur. 20. Elektrik faturalarıyla birlikte alınan 3,5 avro tutarında RTK televizyon vergisinin de Anayasaya aykırı olduğunu öne sürmektedir. Başvurucu, RTK nın hizmetleriyle ilgili talebi olmadığını ve bununla ilgili sözleşme imzalamadığını hatırlatır. 21. Sonuç olarak başvurucu, 2009 yılında KEK in fiyat artışına karşı toplu dilekçeyi imzalayan 10.000 Kosovalının içerisinde yer aldığını bildirmektedir. Başvurucu, Meclis Başkanının, dilekçeyi görüşmeye ilişkin yasal sorumluluğuna rağmen bunu yapmadığını öne sürmektedir. Başvurucunun iddiaları 22. Başvurucu aslında: a. Son on yıl içerisinde Emeklilik ve Maluliyet Sigortası Yasası, Sağlık Sigortası Yasası ve Çalışma Yasasının neden uygulanmadığını sormaktadır. Başvurucu, kişinin hangi ülkede çalışıp emeklilik primlerini ödediği dikkate alınmasızın, emekliliğin uluslar arası yasalarla güvence altına alınması ve hak edişe göre emekliliğinin ödenmesi gerektiğini değerlendirmektedir. b. 8 Şubat 2008 tarihinde [Ferizovik Belediye Mahkemesinde] idari bir çatışmanın kararlaştırıldığını, ancak tazminatı ödemesi gereken tarafın karar itiraz edip temyize götürdüğünü, bu davanın Priştine deki ikinci derece mahkemesi tarafından görüşülmekte olduğunu, davanın karara bağlanması için basit olmasına rağmen halen devam etmekte olduğunu iddia etmektedir. c. Başvurucu, 10.383 m 2 lik bir arsanın satın alınmasından ve bu arsanın gerektiği şekilde tanımlanmayışından kaynaklanan anlaşmazlıkla ilgili Ferizovik Belediye Mahkemesine başvurmuştur. d. Sonuç olarak Mahkemeden, yüksek liderlerin 2003 yılına ait RTK adına 3,5 avroluk ücreti 1 Kasım 2003 tarihinden itibaren KEK in toplamasına ilişkin yasal olmaya talimatlarını iptal edip reddetmesini talep etmektedir. 23. Başvurucu beyanını Ben, reddedilen haklarımı geri alabilmemi için kanun yollarıyla ilgili öneriler talep etmekteyim şeklinde tamamlamıştır. 3
İstemin kabul edilirliğinin değerlendirilmesi 24. Başvurucunun istemi hakkında hükmetmesi için Mahkemenin, istemin Anayasa, Yasa ve İçtüzükle belirlenen kabul edilirlik koşullarının yerine getirip getirmediğini değerlendirmesi gerekmektedir. 25. Birinci mesele, daha doğrusu bazı yasaların neden onaylanmadıklarına ilişkin soruyla ilgili, Mahkeme, bireylerin kamu otoriteleri tarafından Anayasa ile güvence altına alınan temel hak ve özgürlüklerinin ihlal edilmesi durumunda başvuruda bulunabileceklerini tekrar hatırlatır. Fakat başvuruda bulunabilmeleri için Yasa ile belirtilen bazı koşulları yerine getirmeleri gerekmektedir. Bu koşullardan birisi yasa ile belirtilen tüm kanun yolları tüketildikten sonra şeklindedir. Bu sözler bu anayasal ilkenin sınırlılığını açıkça ifade etmektedirler. 26. Bu iddia ile ilgili başvurucu, yasalarla yaralanabileceği ve tükettikten sonra etkisiz olduğu herhangi bir kanun yolunu tükettiğini göstermemiştir. 27. Dahası başvurucu, haklarının herhangi bir kamu otoritesinden doğrudan ihlal edildiğini gösteren deliller sunmayıp Anayasa ile güvence altına alınan hak ve özgülüklerini kısıtlayan kesinleşmiş bir kararı belirtmemiştir. 28. Bunun dışında, kamu otoritesine ait kesinleşmiş bir kararın olmayışı kimi yasaların halen neden onaylanmadıkları hakkında dava açmaya başvurucunun yetkili olmadığı sonucuna götürmektedir. Bu yüzden bu iddia kabul edilemezdir. 29. Ferizovik Belediye Mahkemesinin kararından çıkan idari çatışmayla ilgili meseleye ilişkin, başvurucu davanın son iki yıldır Priştine deki ikinci derece mahkemesinde halen görüşülmekte olduğunu belirtmiştir. Kesinleşmiş bir kararın henüz açıklanmadığı ve kanun yollarının henüz tüketilmediği anlaşılmaktadır. Bu yüzden bu iddia kabul edilemezdir. 30. 10.383 m 2 lik arsa hakkındaki üçüncü meseleyle ilgili olan çatışmaya ilişkin başvurucu, Ferizovik Belediye Mahkemesinin davacı taraf lehine karar verdiğini, yani arsanın büyüklüğünün 10.383 m 2 değil de 8.600 m 2 olduğuna karar verildiğini bildirmiştir. 31. Kesinleşmiş bir mahkeme kararı hakkında bir üst mahkemeye itirazda bulunup temyiz başvurusu yapılmadığı da ortaya çıkmaktadır. Diğer yandan başvurucu, somut bir ihlali iddia etmeyip böyle bir iddiayı destekleyecek bilgi ve belgeleri başvurunsun ekinde sunmamıştır. Görüldüğü üzere başvurucu herhangi bir ihlale karşı itirazda bulunup temyiz talebinde bulunmadığı ve herhangi bir ihlali bu Mahkemeye bildirme hakkında feragat ettiği anlaşılmaktadır. 32. Netice olarak Mahkeme, bu başvurunun görüşülmeye devam edilmesi için gerekli olan resmi koşulları yerine getirmediğinden kabul edilmez olduğunu değerlendirmektedir. 33. Son olarak elektrik faturalarının içerisinde RTK adına televizyon vergisi niteliğinde alınan 3,5 avroluk ücretle ilgili hangi hak ve özgürlüğünün ihlal edildiğini de başvurucu bildirmemiştir. 34. Başvurucu, RTK adına KEK in elektrik faturalarıyla topladığı ücret veya elektrik fiyatının artışına karşı kanun yollarını tükettiğini ya da toplu dilekçeyle itirazda bulunduğunu belgeleyen herhangi bir evrak sunmamıştır. 4
35. Anayasa Mahkemesi istemin bu kısmının görüşülmeye devam etmesi için Yasanın 22 (7) Maddesinde öngörülen koşulları da yerine getirmediğini tespit etmiştir. Bu yüzden bu iddia kabul edilemezdir. 36. Mahkeme, başvurucu tarafından sunulan dilekçede öne sürülen iddiaların genel anlamda Anayasanın 113 (1) ve (7) Maddesi, Yasanın 46 48. Maddeleri ve İçtüzüğün 69. Maddesinde öngörülen koşulları yerine getirmediği, istemin kabul edilmez olarak reddedilmesi gerektiğini tespit etmiştir. BU SEBEPLERDEN DOLAYI Yasanın 48. Maddesi ve İçtüzüğün 54 (b) maddesine dayanarak Mahkemenin 28 Temmuz 2010 günü yapılan duruşmasında oybirliğiyle: I. İstemin kabul edilmez olarak REDDİNE, II. Yasanın 20(4) Maddesine göre taraflara bildirilip Resmi Gazetede yayımlanmasına karar vermiştir. III. Karar derhal yürürlüğe girer. Raportör Yargıç Almiro Rodrigues, imza Anayasa Mahkemesi Başkanı Prof. Dr. Enver Hasani, imza 5