İran'ın Irak'ın Kuzeyi'ndeki Oluşum ve Gelişmelere Yaklaşımı Kuzey Irak taki sözde yönetimin(!) Parlamentosu Kürtçü gruplar İran tarafından değil, ABD ve çıkar ortakları tarafından yardım görmektedirler. 1991'den günümüze devam eden süreçte Irak'ın kuzeyindeki Kürtçü bölgesel yönetim her ne kadar eski destekçisi İran ve belli ölçülerde Türkiye ile ilişkilerini dengede tutmaya daha doğrusu bu ülkelere karşı tehdit ve güvensizlik kaynağı olmayacaklarını kanıtlamaya çalışsalar da işin özü itibariyle bu gibi çabalar adı geçen ülkeler nezdinde itibar görmemiştir. Bir yandan bölgesel güçlerin güvenini kazanmaya çalışan IKBY; diğer yandan da ABD, İngiltere, Fransa ve İsrail gibi bölge dışı güçlerle ilişkilerini derinleştirme ve pekiştirme çabalarını son gücüyle sürdürmektedir. Irak'ın ABD tarafından tamamıyla işgal edilmesi İran'ın bölgesel güvenlik ilişkileri ve konumu açısından yepyeni bir dönemin başlangıcı anlamına gelmekteydi. Bölgedeki ulus üstü ve ulus altı sosyal, politik, ekonomik vs. yapı ve süreçler kendi konum ve durumlarını yeniden tanımlamaya ve ilişkiler ağını yeniden biçimlendirmeye gitmek zorunluluğu duymuşlardır. Çünkü ABD'nin Irak'a müdahalesi önceden öngörülemeyecek bazı sonuçların doğmasına da neden olmuştur. BAAS rejiminin düşmesi ile birlikte Irak devletini temsil eden Sünni Arap kimliği yerine Şii Araplar ve Kürtler geçmiştir. Bu nedenle de Şii'ler ve 21. YÜZYIL Nisan / Mayıs / Haziran 2008 [93]

İran'ın Irak'ın Kuzeyi'ndeki Oluşum ve Gelişmelere Yaklaşımı İran da bir Kürt köyü ve boyutları aşmaktadır. İran için Irak'ın Kuzeyi'ndeki oluşumun boyutlarını aşacak tehdit unsuru oluşturabilen güç kaynakları üç ayrı boyut ve düzlemde (alanda) açıklanabilir. Bunlara ek olarak dördüncü boyut IKBY'nin denetlediği sınırlar dâhilindeki gelişmeler gösterilebilir. Şimdi sırasıyla söz konusu tehdit oluşturabilecek unsur ve kaynaklar ele alınacaktır. 2.1. İran'ın rejim ve ulusal güvenliğini tehdit edebilecek Irak'ın Kuzeyi'ndeki Bölgesel yönetim kaynaklı unsurlar: Her şeyden önce şu hususu belirtmek gerekiyor ki; IKBY, İran'ın ulusal çıkarları ve güvenliği açısından sadece tehdit kaynağı değil aynı zamanda kültürel, ekonomik ve politik yayılma bağlamında İran için yeni fırsatlar sunmuştur. Kültürel ortaklık ve benzerliklerin sunduğu fırsatlar bir önceki başlıkta tartışıldı. Ekonomik ve politik fırsatlar ise bir sonraki başlık altında incelenecektir. Şimdilik burada sadece olası kültürel, ekonomik, politik tehditler gözden geçirilecektir. Birinci Basra Körfezi Savaşı'ndan sonra galip güçler tarafından Irak Hava Kuvvetleri'ne karşı uygulanan sınırlandırılmış uçuş yasağı sonucunda; Irak'ın güneyi ve kuzeyinde merkezi yönetimin tam denetiminin uygulanamadığından kaynaklanan otorite boşluğu dolmuş; kuzeyde Kürtler, güneyde ise Şiiler bölgesel denetimi belirli ölçülerde ele geçirme fırsatını bulmuşlardı. 21. YÜZYIL Nisan / Mayıs / Haziran 2008 [99]

İran'ın Irak'ın Kuzeyi'ndeki Oluşum ve Gelişmelere Yaklaşımı İran Dışişleri Bakanı Muttaki Irak Dışişleri Bakanı Maliki ile birlikte. yutlu bir stratejik plânla gerçekleştirmek istemektedir. İran'ın Irak'ın kuzeyi ile bağlı önleyici stratejileri toplam 7 başlık altında özetlenerek ele alı-nabilir. 3.1. İstihbarat ve güvenlik faaliyeti alanındaki girişimler: İran, Mart 2003'te ABD'nin Irak'ı işgal harekâtından önce de Irak'ın kuzeyinde kendi ulusal güvenliğini sağlamak ve korumak amacı ile gereken istihbarat ve güvenlik faaliyetlerinde bulunmaktaydı. Time'da yayınlanan bir incelemede, İstihbarat servisleri, Tahran'ın Irak'ta çeşitli politik partilere hala fon sağladığını söylemektedir. sözlerine yer vermektedir.25 Bazı kaynaklar Irak'ın Kuzeyi'ndeki sadece Süleymaniye bölgesinde İran istihbaratına bağlı elliye yakın birimin varlığından haber vermektedir26 ler. İran'ın istihbarat servisi ajanları Irak'ın Kuzeyi'ndeki faaliyetlerini tüccar ve turist kılığında sürdürmektedirler. Bu durum kimi İran uyruklu tüccar 25 Ware, Michael (2005) Inside Iran's Secret War For Iraq. Time Magazine, Nisan 20, 2008 (de indirildi) http://www.iranfocus.com/modules/news/article.php?storyid=3317 26 Mohammadi, Verya (2007a) Sokhani Der Morede Payegahe Nezamiye Ameika Der Kordesta-ne Erag. Nisan 09, 2008 (de indirildi) http://www.giareng.com/babet2007/1/farsi/paigah_nzami_usa.htm 21. YÜZYIL Nisan / Mayıs / Haziran 2008 [107]