petroturk.com www.montelforeks.com 31 Ocak 2017 Sayı: 4 petroturkcom montelforeks İçindekiler Piyasalar....................... 1 Arz-Talep Genel Bakış............ 4 Piyasa Haberleri................. 6 Arıza & Bakım................... 8 Ekonomik Takvim................ 9 Gündemden Başlık lar > Ocak ayında Piyasa Takas Fiyatı ortalaması 181,3 TRY/MWh oldu. > Ocak ayının ilk 29 gününde Sistem Marjinal Fiyatı ortalaması 172,7 TRY/MWh oldu. > 2016 yılında Türkiye'nin elektrik tüketimi 274,87 TWh olarak belirlendi. > Sıcaklık endeksinin -1,66 derece seviyelerinde gerçekleşmesi bekleniyor. > Montel-Foreks Online'dan anlık TFS, ICAP ve GFI verilerine ulaşabilirsiniz* > Montel-Foreks Online üzerinden Energetika.Net haberlerine ücretsiz ulaşabilirsiniz. Ocak'ta spot piyasa beklentilerin %4,6 üzerinde belirlendi 2017 yılının ilk ayında spot elektrik piyasası ayı 181,3 TRY/MWh ile beklentilerin %4,6 üzerinde kapattı. PİYASALAR GÜN ÖNCESİ PİYASASI 2017 yılının ilk ayında EPİAŞ Gün Öncesi Piyasası(GÖP)'nda oluşan saatlik Piyasa Takas Fiyatlarının (PTF) ortalaması 181,3 TL/MWh olarak belirlenirken, rakam tahminlerin %4,6 üzerinde gerçekleşti. Aralık ayının son günlerinde, Montel-Foreks ile görüşlerini paylaşan traderların Ocak ayı spot elektrik fiyat ortalaması beklentileri 169-176 TRY/MWh bandında belirlenmişti. Böylece spot fiyatlar piyasa beklentilerinin 5,3-12,3 TRY/MWh üzerinde gerçekleşmiş oldu. 2015 yılı Ocak ayında PTF ortalaması 172,19 TRY/MWh iken, 2016 yılının aynı döneminde ise rakam 149,58 TRY/MWh seviyesindeydi. 2017 Ocak ayında kaydedilen spot piyasa takas fiyatı ortalaması şimdiye kadar kaydedilen en yüksek Ocak ayı ortalaması oldu. DENGELEME PİYASASI Aralık ayında Sistem Marjinal Fiyatı (SMF) ortalaması 225,9 TRY/MWh seviyesinde belirlenirken, aynı rakam Ocak ayının ilk 29 gününde 172,7 TRY/MWh seviyesine geriledi. Sistem Marjinal Fiyatı (SMF) ortalaması, 23-29 Ocak haftasında 207,2 TRY/MWh bandında belirlenirken, aynı haftada en yüksek SMF 263,7 TRY/MWh ile 27 Ocak Cuma günü, en düşük SMF ise 159,7 TRY/MWh ile 25 Ocak Çarşamba günü gerçekleşti.
petroturk.com www.montelforeks.com 31 Ocak 2017 KARŞILANABİLİR GÜÇ / PUANT Ocak ayının ilk 29 gününde karşılanabilir güç seviyesinin günlük ortalaması 50.965 MW olarak belirlenirken, ani puant ortalaması 39.219 MW seviyesinde belirlendi. Aralık ayında ise ani puant ortalaması 39.272 MW olarak kaydedilirken, ay boyunca en yüksek ani puant 42.361 MW ile 21 Aralık Çarşamba günü, en düşük ani puant ise 24.687 MW ile 12 Aralık Pazartesi günü gerçekleşmişti. TEZGAHÜSTÜ PİYASALAR Haftanın ilk gününde tezgahüstü elektrik piyasalarında Şubat'17 kontratı geçen haftaya göre spread'ini açarak 170-175 TRY/MWh'e bandında belirlendi. Piyasada Mart ayı baz yük ürün ise geçen haftaki 133-134 TRY/MWh seviyesinden bu hafta 131,5-135 TRY/MWh bandına geldi. Nisan ayı baz yük ürün 124-127 TRY/MWh, Mayıs ayı ise piyasada 123-128 TRY/MWh seviyesinde belirlendi. 2017 ikinci çeyrek ürünü (Q22017) 127-128,5 TRY/MWh aralığında gerçekleşirken, 2017 üçüncü çeyrek ürünü (Q32017) 148-149 TRY/MWh, dördüncü çeyrek ürünü (Q42017) ise 146-151 TRY/MWh seviyesinde belirlendi. Tezgahüstü elektrik piyasalarında 2017 ikinci yarı baz yük kontratı (H22017) alıcı ve satıcı tarafında 147,5-149,5 TRY/MWh seviyesinde belirlenirken, hafta başında 2018 yıllık kontratı (CAL18) ise alıcı ve satıcı tarafında 146-148 TRY/MWh bandında belirlendi. SINIR ÖTESİ TİCARET Türkiye Elektrik İletim A.Ş (TEİAŞ) tarafından Ocak ayı için yapılan Bulgaristan-Türkiye yönündeki kapasite ihalesinde 166 MW kapasite kullanıma açıldı. İhale sonuçlarına göre; 166 MW kapasitenin tamamı 6 firma tarafından paylaşılırken, ihalede takas fiyatı 7,56 /MWh olarak belirlendi. Bulgaristan İletim Sistem Operatörü (ESO) tarafından Ocak ayı için yapılan, Bulgaristan-Türkiye yönündeki sınır ötesi kapasite ihalesinde ise 166 MW kapasitenin tamamı 8 firma tarafından paylaşıldı. İhalede takas fiyatı 3,52 /MWh olarak belirlendi. Coordinated Auction Office in South East Europe (SEE-CAO) tarafından Ocak ayı için yapılan Yunanistan-Türkiye yönlü sınır ötesi aylık kapasite ihalesinde toplamda 166 MW kapasite ihaleye açılırken, ihalede takas fiyatı 2,01 olarak belirlendi. 3
petroturk.com www.montelforeks.com 31 Ocak 2017 ARZ-TALEP KAYNAKLARA GÖRE ÜRETİM Türkiye'nin 2016 yılındaki elektrik tüketimi 274,87 TWh olarak gerçekleşti, rakam şimdiye kadar kaydedilen en yüksek tüketim oldu. Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) tarafından yayınlanan verilerden derlenen bilgilere göre; 2015 yılında elektrik talebi 263,82 TWh olarak belirlenmişti. 2016 yılında ise rakam 274,8 TWh'e yükselerek %4,17 artış kaydetti. 2016 yılı şimdiye kadar kaydedilen en yüksek elektrik tüketiminin gerçekleştiği yıl oldu. 2016 boyunca en fazla elektrik tüketimi 905.764 MWh ile 10 Ağustos 2016 Çarşamba günü gerçekleşirken, en düşük elektrik tüketimi ise 513.805 MWh ile 12 Eylül 2016 Pazartesi günü gerçekleşti. Aylara göre elektrik tüketimine baktığımızda en çok talebin Ağustos ayında, en düşük talebin ise Şubat ayında gerçekleştiği dikkat çekti. KURULUŞLARA GÖRE ÜRETİM Ocak ayının ilk 29 gününde serbest elektrik üretim şirketlerinin günlük ortalama elektrik üretimi 506.632 MWh, EÜAŞ santrallerinin 178.874 MWh olarak belirlendi. Yap-İşlet santrallerinin elektrik üretimleri ise 71.921 MWh olarak kaydedildi. Aralık ayında serbest üreticilerin elektrik üretimi toplamı 15.321.069 MWh, EÜAŞ santrallerinin elektrik üretimi ise 5.704.886 MWh olarak belirlenmiş, Yap-İşlet santralleri ise Aralık ayı boyunca 2.137.376 MWh seviyesinde elektrik üretmişti. 4
petroturk.com www.montelforeks.com 31 Ocak 2017 BARAJLARA GELEN SU Ocak ayının ilk 24 gününde barajlara gelen su 2.729.465 milyon m3 olarak belirlendi. 2016 yılının aynı döneminde rakam 3.779.805 milyon m3 seviyesindeydi. 2016 yılı boyunca barajlara gelen toplam su miktarı ise 64.308.351 milyon m3 olurken, 2015 yılının aynı döneminde rakam 71.230.093 milyon m3 seviyesinde belirlenmişti. RÜZGÂR ENERJİSİNDEN ÜRETİM Ocak ayının ilk 29 gününde rüzgar kaynaklarından elektrik üretimi ortalaması 51.9582 MWh olarak belirlendi. 23-29 Ocak haftasında en yüksek rüzgardan elektrik üretimi 87.928 MWh ile 25 Ocak Çarşamba günü, en düşük üretim ise 24.331 MWh ile 29 Ocak Pazar günü gerçekleşti. Rüzgâr tahmini yapan kuruluşlar, bugün için 2.100 MW, yarın için ise 1.340 MW civarında elektrik üretimi bekliyorlar. Rüzgâr tahmini yapan kuruluşlar, bugün için 800 MW, yarın için ise 1.400 MW civarında elektrik üretimi bekliyorlar. ELEKTRİK TÜKETİMİ TEİAŞ tarafından yayınlanan verilerden derlenen bilgilere göre; Ocak ayının ilk 29 gününde günlük ortalama elektrik talebi 806.838 MWh olarak belirlenirken, 2016 yılının aynı döneminde rakam 769.279 MWh seviyesindeydi. Aralık ayında Türkiye'nin toplam elektrik talebi 2015 yılının Aralık ayına göre %5 artarak 25,16 TWh seviyesine yükselmişti. 2015 yılında ise elektrik talebi 23,9 TWh seviyesindeydi. Montel-Foreks'in hava durumu kaynaklarına göre, önümüzdeki hafta Türkiye genelinde sıcaklık endeksinin -3,03 derece seviyelerinde belirlenmesi sonrasında ise 0,14derece seviyelerine yükselmesi bekleniyor. 5
petroturk.com www.montelforeks.com 31 Ocak 2017 PİYASA HABERLERİ düşüşle 37 milyar 42 milyon metreküp olarak gerçekleşti. Bir önceki yıl satışlar 41 milyar 63 milyon metreküp olmuştu. Doğal gaz ihracatı geçen yıl 686 milyon metreküp olarak belirlendi. İRAN GAZINA %13,3 İNDİRİM UYGULANACAK İran yetkilileri tarafından yapılan açıklamada, Türkiye'ye satılan doğal gazın fiyatında %13,3 oranında bir indirim uygulanacağı duyuruldu. İran yetkilileri tarafından bugün yapılan açıklamada, Türkiye'ye satılan doğal gazın fiyatında %13,3 oranında bir indirim uygulanacağı duyuruldu. İran Petrol Bakan Yardımcısı Iraki, Tahran'ın Türkiye'ye yaklaşık 1,9 milyar dolar tazminat ödeyeceğini de iletti. İran, Türkiye'nin yıllık gaz ihtiyacının %20'sini karşılarken Rusya'dan sonra Türkiye'nin en çok gaz ithal ettiği ülke konumunda bulunuyor. Türkiye, İran'dan günlük ortalama 27 milyon metre küp doğal gaz ithal ediyor. ALBAYRAK: İRAN DOĞAL GAZ TAHKİM KARARI TÜRKİYE İÇİN ÖNEMLİ Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, İran ile doğal gaz tahkim sürecinin Türkiye lehine sonuçlanmasının önemli bir kazanım olduğunu söyledi. Albayrak, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ziyaret ettiği Madagaskar'da yaptığı açıklamada, "Tahkim kararı ile İran Türkiye'ye 1,9 milyar dolar ödeyecek. İran'ın ödeyeceği tutar Türkiye'nin geçmiş dönem için ödemesine mahsup edilecek" dedi. Albayrak, amaçlarının vatandaşlara daha ucuz maliyetlerle gaz temin etmek olduğunun altını çizerek, "Önümüzdeki birkaç yıl içinde inşallah daha ucuz maliyetli gaz tedariği sağlayacağız" diye konuştu. İran Petrol Bakan Yardımcısı ve Ulusal Gaz Şirketi Genel Müdürü Iraki, İran aleyhine açtığı uluslararası tahkim davasını kazanan Türkiye'ye ihraç edilen doğal gaz fiyatında %13,3 indirim yapılmasının kararlaştırıldığını söylemişti. Tahkim sonucu Tahran Ankara'ya yaklaşık 1,9 milyar dolar da tazminat ödeyecek BOTAŞ'IN DOĞAL GAZ İTHALATI %7,5 AZALDI Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş.'nin (BOTAŞ) doğal gaz ithalatı yüzde 7,5 düşüş gösterdi. BOTAŞ'ın internet sitesinde yer alan bilgiye göre, 2016 yılında doğal gaz ithalatı 38 milyar 203 milyon metreküp oldu. Bir önceki yıl ithalat 41,3 milyar metreküp seviyesinde bulunuyordu. Geçen yıl doğal gaz satışı yüzde 9,8 BEDAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE MURAT YİĞİT GETİRİLDİ Nisan 2015'ten bu yana BEDAŞ'ta genel müdür olarak görev yapan Mehmet İslamoğlu, koltuğunu AEDAŞ Genel Müdürü Murat Yiğit'e bırakıyor. İstanbul Avrupa Yakası'nda 4,8 milyon aboneye elektrik dağıtım hizmeti veren Boğaziçi Elektrik Dağıtım A.Ş.'de (BEDAŞ) Nisan 2015'ten bu yana genel müdür olarak görev yapan Mehmet İslamoğlu, koltuğunu Akdeniz Elektrik Dağıtım A.Ş. (AEDAŞ) Genel Müdürü Murat Yiğit'e devrediyor. CLK Enerji bünyesinde bulunan Akdeniz, Çamlıbel ve Boğaziçi bölgelerinin 'Dağıtım Grubu Koordinatörlüğü' görevini üstlenecek olan İslamoğlu, bir süre vekaleten AEDAŞ Genel Müdürlüğü'nü de yürütecek. BEDAŞ'ta genel müdür olarak göreve başlayacak Murat Yiğit, 1974 yılında Elazığ'da doğdu. İstanbul Yıldız Teknik Üniversitesi Elektrik Mühendisliği bölümünden mezun olduktan MBA'ini tamamlayan Yiğit, 1998'de İBB Ulaşım Daire Başkanlığı Trafik Müdürlüğü'nde iş hayatına başladı. Yiğit, 2000 yılında BEDAŞ'ta kariyerine çeşitli kademelerde devam etti. Ardından 2012-2013 yılları arasında AYEDAŞ'ta Genel Müdür Yardımcılığı görevini yerine getirdi. 2013'te özelleştirme sonrası Enerjisa bünyesine geçen AYEDAŞ'ta Ar-Ge Koordinatörü olarak da yer alan Yiğit, 2014 yılından bu yana Antalya, Burdur ve Isparta illerinin elektrik dağıtım hizmetini yürüten AEDAŞ'ta genel müdür olarak çalışıyordu. ZORLU ENERJİ, PAKİSTAN'IN PECAP EYALETİNDE GÜNEŞ ENERJİSİ SANTRALİ KURACAK Pakistan'da Pencap Eyalet Hükümeti, Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş.'nin Bahawalpur kentinde Quaid-i-Azam Solar Park'da bir güneş enerjisi santrali inşaa etmesi için anlaşma imzalandığını duyurdu. Pakistan Radyosu'nun haberine göre 100 MW gücündeki güneş enerjisi santrali 6 ay içinde kurulacak ve halka ucuz elektrik sağlayacak. Pencap Baş Bakanı Shabhaz Shariz, bölgesel hükümetin Zorlu Enerji&'nin deneyiminden faydalanmayı umduğunu ifade etti. İNGİLTERE'NİN KASIM AYINDA ELEKTRİK ÜRETİMİNDE KÖMÜR KULLANIMI % 56 ARTTI Kasım ayında İngiltere'nin elektrik üretiminde kömür kullanımının 9 ayda en yüksek seviyesine çıkarak % 56 arttığı bildirildi. Hükümetin ilk verilerine göre Kasım ayında kömür kullanımı 1,3 milyon ton oldu. Artışta elektrik talebinin artmasının etkili olduğu belirtildi. Tüketimin artmasına rağmen Kasım ayında bir önceki aya göre kömür ithalatı % 19 düşerek 737.000 ton olarak gerçekleşti. Ancak geçen yılın aynı dönemine göre kömür tüketimi hala % 44 daha düşük, ithalat ise aynı yılın aynı dönemine göre % 48 düştü. 6
petroturk.com www.montelforeks.com 31 Ocak 2017 devrimlerinin etkisiyle 2040'larda plastik ürünlerin petrol talebinde söz sahibi olacağını vurguladı. BP, 2035'e kadarki dönemde global petrol talebinde geçtiğimiz 20 yılda 1 milyon varil/gün civarında olan büyümenin 400 bin varil/gün civarına düşeceğini tahmin ederken, 2035'te toplam petrol tüketiminin 100 milyon varil/gün civarında olacağını tahmin etti. Petrol talebinin 2040'tan önce tepe yapması da beklenmiyor. TÜİK: KASIM'DA EN FAZLA ÜRETİM LİNYİTTE GERÇEKLEŞTİ Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan açıklamaya göre, katı yakıtların 2016 yılı Kasım ayı toplam satılabilir üretim miktarlarına bakıldığında taşkömürünün 139 bin 154 ton, linyitin 4 milyon 571 bin 258 ton ve taşkömürü kokunun 359 bin 624 ton, teslimat(1) miktarlarına bakıldığında ise taşkömürünün 3 milyon 377 bin 504 ton, linyitin 4 milyon 518 bin 414 ton ve taşkömürü kokunun 430 bin 628 ton olarak gerçekleştiği görüldü. Üretilen katı yakıtların teslimatları karşılama oranı(2) %4,1 ile en düşük taşkömüründe gerçekleşti. Bu oran taşkömürü kokunda %83,5 iken linyitte %101,2 olarak hesaplandı. Katı yakıtların teslimat yerlerine göre dağılımı incelendiğinde taşkömürü teslimatının %44,1'i termik santrallere, %13,6'sı kok tesislerine, %7,2'si demir-çelik haricindeki sanayiye yapılırken linyit teslimatının %81,4'ü termik santrallere yapıldı. Taşkömürü kokunun %97,4'ü demir-çelik sanayine sevk edildi. İRAN DOĞAL GAZ ANLAŞMAZLIĞI İÇİN TÜRKMENİSTAN'A DAVA AÇIYOR İran Petrol Bakanı Yardımcısı Iraki, doğalgaza ilişkin yaptığı son açıklamada, doğal gaz anlaşmazlık nedeniyle İran'ın Türkmenistan'a karşı dava açacağını duyurdu. Mehr'in haberine göre, İran Petrol Bakanı Yardımcısı Iraki, yaptığı açıklamada, 2016'nın son günlerinde İran Ulusal Doğalgaz Şirketi ve Türkmen Gaz Şirketi arasında bir protokol imzalanmasına rağmen Türkmenistan İran'a yönelik doğal gaz ihracatını durdurdu dedi. Mali anlaşmazlık nedeniyle doğal gazın kesildiğini iddia eden Türkmenler, şimdiye kadar ne yeni müzakere için ne de mali sorunların netleşmesine yönelik herhangi bir girişimde bulunmadılar diyen İran Petrol Bakanı Yardımcısı, Türkmenlerin doğal gaz sözleşmesinin içeriğine aykırı bir şekilde İran'a doğal gaz ihracatını durdurduğunu kaydetti. AZERBAYCAN DOĞAL GAZ ÜRETİMİNİ ARTIRACAK Azerbaycan Enerji Bakanı Natig Aliyev, 2017 yılında doğal gaz üretimini artırmayı ve petrol üretimini azaltmayı planladıklarını bildirdi. Aliyev'in yaptığı açıklamaya göre 2017 yılında doğal gaz üretiminin yüzde 0,8 artarak 29 milyar 561 milyon metreküpe çıkarılması hedefleniyor. Azerbaycan'ın doğal gaz üretimi 2016'da yüzde 0,6 azalarak 29,33 milyar metreküp olmuştu. İRAN'DA YENİ GAZ BORU HATTI İNŞA EDİLECEK İran Gaz Mühendisliği ve Geliştirme Şirketi Genel Müdürü, İran'ın Irak'a doğalgaz ihracatı için hazırlıklı olduğunu belirterek, İran'ın güney batısında yeni doğalgaz boru hattının inşa edileceğini söyledi. İran Gaz Mühendisliği ve Geliştirme Şirketi Genel Müdürü Türbeti, İran-Irak Doğalgaz boru hattı inşaatının son durumuna işaret ederek, Bu projeinin birinci aşamasının açılışı resmi olarak gelecek hafta gerçekleşecektir dedi. Mehr'in haberine göre, Bu konuda Iraklı taraf hazırlıklı olduğu takdirde bu ülkeye doğalgaz ihracatı hususunda herhangi bir sorun yaşanmayacaktır diyen Türbeti, Irak'a doğalgaz ihracatının yeniden faaliyete geçtiği zaman İran-Irak Doğalgaz boru hattının 2.inci aşamasının da biteceğinin planlandığını dile getirdi. ALMANYA ENERJİ BAKANI, KÖMÜRDEN DAHA FAZLA ÇIKIŞ BASKISI KONUSUNDA UYARDI Almanya Enerji Bakanı Sigmar Gabriel, Almanya'nın elektrik üretiminde yakıtların kullanılmasının düşürülmesiyle ilgili son önlemlerle birlikte hızlı kömür çıkışının önerilebileceği yarışa katılmaması gerektiğini söyledi. Gabriel gazetecilere yaptığı açıklamada, 2016 yılının başında 2.7 GW linyit kapasitesinin geçici rezerv yoluyla piyasadan çıkacağını bunun da halihazırda linyit kapasitesinin % 13 azalttığını belirtti. Gabriel "Bu şimdiden büyük bir kesinti. Bundan daha fazlasına ihtiyaç olduğunu düşünmüyorum" dedi. Almanya 1990 seviyesine getirmek için karbon emisyonunu % 40 kesmeyi amaçlıyor. BP'YE GÖRE GLOBAL PETROL TALEBİNDE BÜYÜME GELECEK 20 YILDA DAHA YAVAŞ HIZLA DEVAM EDECEK BP PLC, global petrol talebinin gelecek 20 yılda, önceki 20 yıla göre daha yavaş bir hızla da olsa büyümeye devam edeceğini öngördü. BP dün yayınladığı Enerji Görünümü 2035 raporunda, gelecek 20 yılda global petrol talesinin yıllık ortalama yüzde 0,7 büyüyeceğini tahmin etti. 2030'lara kadar ulaştırma sektörünün petrol talebinde büyümenin ana yönlendiricisi olacağını tahmin eden BP, elektrikli otomobillerin yaygınlaşması ve ulaştırma sektöründe teknoloji IRAK, OPEC ANLAŞMASI ÇERÇEVESİNDE ÜRETİMİNİ 180 BİN VARİL/GÜN KISTI Irak Petrol Bakanı Jabar Ali al-luaibi, OPEC ile varılan anlaşma çerçevesinde üretimi hali hazırda günlük 180 bin varil/gün kıstıklarını ve OPEC'e verdikleri üretimi 210 bin varil/gün kısma taahhütüne ulaşmak için ay sonuna kadar 30 bin varil/gün daha kesintiye gideceklerini söyledi. Luaibi, azaltmaya başladıklarında üretim seviyelerinin 4,75 milyon varil/gün olduğunu da ifade etti. Luaibi, "OPEC politikasına ve OPEC anlaşmasına bağlıyız" diye konuştu. 7
BAKIM & ARIZA BİLDİRİMLERİ Dönem: 23.01.2017 30.01.2017 8
petroturk.com www.montelforeks.com 31 Ocak 2017 EKONOMİK TAKVİM Dönem: 31.01.2017 06.02.2017 9