Rendeleme İşleminde Kesiş Yönü, Kesici Sayısı ve Devir Sayısının Bazı Ağaç Malzemelerin Yüzey Düzgünlüğüne Etkileri

Benzer belgeler
AĞAÇ MALZEMEDE YÜZEY DÜZGÜNLÜĞÜNE, RENDELEMEDE KESİŞ YÖNÜ, BIÇAK SAYISI VE ÇEŞİDİNİN ETKİLERİ ÖZET

AKASYA (Robinia pseudoacacia L.) VE MEŞE (Quercus petraea L.) ODUNLARINDA YÜZEY DÜZGÜNLÜĞÜNE KESİŞ YÖNÜ VE ZIMPARALAMANIN ETKİSİ ÖZET

Cilt:12 Sayı: 1 s.55-60, 2009 Vol: 12 No: 1 pp.55-60, Abdullah SÖNMEZ, Cevdet SÖĞÜTLÜ ÖZET

BAZI AĞAÇ MALZEMELERDE KESİŞ YÖNÜ KESİCİ ADEDİ VE DEVİR SAYISININ YÜZEY DÜZGÜNLÜĞÜNE ETKİLERİ

Tornalama Tekniğinin Ağaç Malzeme Yüzey Pürüzlülüğüne Etkisi

MBD 2015, 4 (1 ): 27 38

Farklı Zımparalarla Zımparalanmış ve Poliüretan Tutkalı ile Yapıştırılmış Bazı Ağaç Malzemelerin Yapışma Dirençleri

Afyon Kocatepe Üniversitesi 7(2) Afyon Kocatepe University FEN BİLİMLERİ DERGİSİ ANKARA

Kahramanmaras Sutcu Imam University Journal of Engineering Sciences

Farklı Ağaç Malzemelerde Çekme Yönü Ve Tutkal Çeşidinin Kavela Çekme Direncine Etkilerinin Belirlenmesi

Bazı Ağaç Malzemelerin Vida Tutma Mukavemetlerinin Belirlenmesi

Sarıçam dan Üretilen Masif Panellerin Bazı Özellikleri

Cilt:13 Sayı: 3 s , 2010 Vol: 13 No: 3 pp , Cevdet SÖĞÜTLÜ ÖZET

YÜZEYLERİN BİRBİRİNE GÖRE DURUMU

TEKNİK RESİM. Ders Notları: Doç. Dr. Mehmet Çevik Celal Bayar Üniversitesi. Yüzey İşleme İşaretleri

LİFLEVHALARIN YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ ÜZERİNE BAZI ZIMPARALAMA FAKTÖRLERİNİN ETKİSİ EFFECT OF SOME SANDING FACTORS ON SURFACE ROUGHNESS OF FIBERBOARD.

Tek ve Çift Zıvanalı Ahşap Doğrama Köşe Birleştirmelerinde Diyagonal Çekme Performansının Belirlenmesi

A.I.3 TÜRK STANDARDLARI

MERMER VE TRAVERTEN TOZUNUN AHŞAP ÜST YÜZEY İŞLEMLERİNDE KULLANIMININ PARLAKLIK VE PÜRÜZLÜLÜĞÜNE ETKİSİ

Odunun işlenmesinde yüzey pürüzlülüğü üzerine etkili faktörler. Effecting factors on surface roughness in wood machining

KUTU KONSTRÜKSİYONLU MOBİLYADA DİŞLİ KÖŞE BİRLEŞTİRMELERİN EĞİLME DİRENCİ ÖZET

T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TALAŞLI İMALAT LABORATUARI DENEY FÖYÜ

Yüzey Pürüzlülüğü Ölçüm Deneyi

YONGA LEVHA İLE BİRLEŞTİRİLEN KENAR MASİFİNİN YAPIŞMA DİRENCİNE KULLANILAN TUTKALIN ETKİSİ

The Effect of Machining Properties on Adhesion Strength of Coated Fir (Abies Nordmannian asubsp. ) and Beech (Fagus Orientalis Lipsk.

KAMA DİŞLİ GÖNYEBURUN KÖŞE BİRLEŞTİRMELERDE AĞAÇ TÜRÜ VE DİŞ TİPİNİN DİYAGONAL BASMA DİRENCİNE ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI

DENEY 2 KESME HIZININ YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ

Vakumlu ve Klasik Kurutma Yöntemlerinin Ahşap Malzemenin Bazı Fiziksel ve Mekanik Özelliklerine Etkisinin Belirlenmesi

Zıvanalı Ahşap Doğrama Köşe Birleştirmelerinin Diyagonal Basınç Performansının Belirlenmesi

Hasan EFE*, Ali KASAL**, Taner DİZEL*

OPEN-END İPLİKÇİLİĞİNDE FARKLI ÇAPTA ROTOR KULLANIMININ İPLİK KALİTESİNE ETKİLERİNİN İNCELENMESİ

DOĞU KARADENİZ BÖLGESİNDE YETİŞEN ÖNEMLİ BAZI AĞAÇ ODUNLARININ VİDA TUTMA DİRENÇLERİ

Vakumlu Membran Preste Üretilmiş Ahşap Lamine Elemanların Yapışma Performanslarının Belirlenmesi

ÖZET. Yüksek Lisans Tezi AHŞAP MALZEMENİN CNC İLE İŞLENMESİNDE YÜZEY KALİTESİNİ ETKİLEYEN İŞLEME PARAMETRELERİNİN BELİRLENMESİ.

MAÇKA-ÇATAK BÖLGESİ ANADOLU KESTANESİ (Castanea sativa Mill.) ODUNUNUN BAZI MEKANİK ÖZELLİKLERİ

Dekorasyon Programı, 03500, Afyon, TÜRKİYE

Ağaç Malzemede Su Çözücülü Vernik Uygulamalarının Sertlik, Parlaklık ve Yüzeye Yapışma Direncine Etkileri

Kereste ile ilgili yürürlükteki Standardlar

ISLAKLIK ÖLÇÜMLERİ. a. Metalin paslanması b. Tahtanın çürümesi c. Ekmeğin küflenmesi. Şekil 1. Malzemeler üzerindeki bozulmalar

Chapter 24: Frezeleme. DeGarmo s Materials and Processes in Manufacturing

Vacsol-Aqua ile Emprenye Edilmiş Bazı Ağaç Malzemelerin Yüzey Pürüzlülüğü ve Yapışma Direnç Özellikleri

Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi

ODUN YÜZEYLERİNDE PÜRÜZLÜLÜK VE PÜRÜZLÜLÜK ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ

TOMRUK HACMİNİN TAHMİNİNDE KULLANILAN CENTROID METOD VE DÖRT STANDART FORMÜLÜN KARŞILAŞTIRILMASI

Çeşitli Masif ve Kompozit Ağaç Malzemelerin Bazı Fiziksel ve Mekanik Özelliklerinin Belirlenmesi

KLİMA SANTRALLERİNDEKİ BOŞ HÜCRELER İÇİN TASARLANAN BİR ANEMOSTAT TİP DİFÜZÖRÜN AKIŞ ANALİZİ

Ahşap Boy Birleştirmelerde Farklı Bağlantı Tekniklerinin Çekme Mukavemetlerinin Karşılaştırılması

İmalat Mühendisliğinde Deneysel Metotlar

SERT LİF LEVHALARIN FİZİKSEL VE MEKANİK ÖZELLİKLERİNE SICAKLIK VE BASINCIN ETKİSİ

YAĞ BAZLI TAHTA KORUYUCUNUN POLYESTER VERNİĞİN YAPIŞMA DİRENCİNE ETKİSİ. Mehmet BUDAKÇI 1, Hüseyin PELİT 1,*

ÖZET OTOMATİK KÖKLENDİRME SİSTEMİNDE ORTAM NEMİNİN SENSÖRLERLE HASSAS KONTROLÜ. Murat ÇAĞLAR

BUHARLAMA İŞLEMİ YAPILMIŞ LADİN (Picea orientalis L.) ODUNUNUN BAZI FİZİKSEL VE MEKANİK ÖZELLİKLERİNDEKİ DEĞİŞMELER

Ağaç ve Ahşap ile ilgili diğer yürürlükteki Standardlar

T. C. GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK ve DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

AHŞAP TUTKALLI BİRLEŞMELERDE YAPIŞMA PERFORMANSINA SICAKLIK ARTIŞININ ETKİLERİ ÖZET

AISI 1040 Çeliğinin Tornalanmasında Kesme Şartlarının Yüzey Pürüzlülük Değerlerine Etkilerinin İncelenmesi

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI

Kavisli Lamine Ahşap Elemanların Diyagonal Çekme Dirençlerinin Belirlenmesi. Determination of the Diagonal Tensile Strength of Curved Laminated Wood

ULUDAG GÖKNARI (Abies bommü/leriana Mattf.) ODUNUNUN YÜZEY PÜRÜZLÜLÜK DEGERLERININ BELIRLENMESI ÜZERINE ARAŞTIRMALAR

ORMAN YANGINLARININ KIZILÇAM (Pinus brutia Ten.) ODUNUNUN BAZI FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE ETKİSİ ÖZET ABSTRACT

Bazı odun türlerinde tanalit-e emprenye maddesinin eğilme direnci ve eğilmede elastiklik modülüne etkileri

Ahşap Malzeme Bilgisi

RENDELEME İŞLEMİNDE AĞAÇ MALZEMELERİN ENERJİ TÜKETİM MALİYETLERİNE ETKİSİ

KENARLARI MASİFLİ VE MASİFSİZ MDF LEVHALARINDA KAVELA ÇAPLARININ ÇEKME DİRENCİNE ETKİLERİ

Frezeleme takım kompansasyonu # /49

Nurgül AY Hamiyet ŞAHİN KTÜ Orman Fakültesi Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü, TRABZON. Geliş Tarihi:

Evaluation of Wooden Construction Element Production in Turkey

TORNALAMA Walter ISO tornalama 8 Kanal açma 19 Takım tutucu 25 Sipariş sayfaları 26 Teknik bilgi 96

ICS TÜRK STANDARDI TS EN /Nisan Ön söz

Kavramlar ve açılar. temel bilgiler. Yan kesme ağzı. ana kesme ağzı. = helis açısı. merkez boşluk açısı Yan kesme kenarı

FARKLI ÖLÇÜLERDE KÖŞE DESTEK ELEMANI KULLANILMIŞ T-TİPİ KAVELALI MOBİLYA BİRLEŞTİRMELERİNİN MOMENT VE KESME KUVVETİ TAŞIMA KAPASİTELERİ

Masif ve Lamine Ağaç Malzemelerin (LAM) Alyan Vida Tutma Mukavemeti

BÖLÜM 3. Artvin de Orman Varlığı

T-Tipi Mobilya Birleştirmelerinde Çeşitli Birleştirme Yöntemlerinin Çekme Mukavemetine Etkileri

BÖLÜM 25 TAŞLAMA VE DİĞER AŞINDIRMA İŞLEMLERİ

CNC FREZE BAHAR DÖNEMİ DERS NOTLARI

LÜKSMETRE T-10 SERİSİ

Vargel. Vargel düzlem ve eğik profile sahip yüzeylerin işlenmesinde kullanılır.

CoroMill Plura. Kompozit malzemeler için optimize edilmiş frezeler

RGKLM-2015/02 BAL NUMUNESİ (HMF-NEM) LABORATUVARLAR ARASI KARŞILAŞTIRMA(LAK) TESTİ SONUÇ RAPORU

ELMAS UÇLU ATLAMALI BG DİŞLİ AHŞAP DAİRE TESTERELERİ ELMAS UÇLU VE SOĞUTMA BOŞLUKLU ÇOKLU DİLME AHŞAP KESİM

TOPRAKTA PH TAYİNİ YETERLİLİK TESTİ RAPORU TÜBİTAK ULUSAL METROLOJİ ENSTİTÜSÜ REFERANS MALZEMELERI LABORATUVARI. Rapor No: KAR-G3RM

108 Profesyonel elektrikli el aletleri. Ahşap işleme aletleri

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ

ÜRÜN KATALOĞU PRODUCT CATALOGUE

ÇEŞİTLİ AĞAÇ TÜRLERİNE AİT DOĞAL RENK VE PARLAKLIK DEĞERLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

T.C. TRAKYA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ AŞIRI PLASTİK DEFORMASYON METOTLARININ ALÜMİNYUM ALAŞIMLARININ MEKANİK ÖZELLİKLERİNE ETKİSİ

Üst başlık hareket. kolu. Üst başlık. Askı yatak. Devir sayısı seçimi. Fener mili yuvası İş tablası. Boyuna hareket volanı Düşey hareket.

Politeknik Dergisi, 2016; 19 (4) : Journal of Polytechnic, 2016; 19 (4) : Cevdet SÖĞÜTLÜ

PLASTĐĞE GEÇĐŞ. Çeviren: Güler AYYILDIZ. MMO Merkez. Mühendislikte plastiğin bazen çelikten bile çok tercih edildiği günümüzde, metal

Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/6) Akreditasyon Kapsamı

Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri: A, Sayı: 1, Yıl: 2003, ISSN: , Sayfa:

Metal kesmeyi anlama # /71

AISI 303 OSTENİTİK PASLANMAZ ÇELİKLERİN İŞLENMESİNDE KESME HIZI VE İLERLEMENİN TALAŞ BİÇİMİNE ETKİSİ

FARKLI TUTKALLARLA LAMİNE EDİLMİŞ AHŞAP MALZEMELERİN MEKANİKSEL ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ. Osman PERÇİN, Günay ÖZBAY, Mustafa ORDU

T-Tipi Mobilya Birleştirmelerinde Ağaç Türü ve Birleştirme Yönteminin Moment Taşıma Kapasitesi ve Elastikiyet Üzerindeki Etkileri

Lamine Edilmiş Sarıçam (Pinus sylvestris L.) Odununun Bazı Fiziksel ve Mekanik Özellikleri

THE EFFECT OF BORIC ACID MODIFICATION ON THE HARDNESS VALUE OF WATER-BASED VARNISH

BÖLÜM 14. YÜZEY DURUMLARI

KAPLAMASIZ SERMET TAKIMLA AISI 6150 ÇELİĞİNİN FREZELENMESİNDE KESME PARAMETRELERİNİN YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNE ETKİSİ *

Transkript:

Geliş Tarihi: 07.09.2006 Rendeleme İşleminde Kesiş Yönü, Kesici Sayısı ve Devir Sayısının Bazı Ağaç Malzemelerin Yüzey Düzgünlüğüne Etkileri Hasan EFE* Levent GÜRLEYEN** * Gazi Üniversitesi, Tek. Eğt. Fak., Beşevler, ANKARA ** Düzce Üniversitesi, Tek. Eğt. Fak., Konuralp, DÜZCE ÖZET Bu çalışmada, masif ağaç malzemelerin yatay freze makinesinde jilet topu ile işlendikten sonra yüzey düzgünlüklerinin karşılaştırılması amaçlanmıştır. Deney örnekleri Mobilya Endüstrisinde yaygın olarak kullanılan sarıçam (Pinus sylvestris L.) ve Doğu kayını (Fagus orientalis Lipsky) ağaç malzemelerinden hazırlanmıştır. Yüzey düzgünlüğü değerleri; ağaç türü, kesiş yönü (radyal, teğet), bıçak sayısı (2 li, 4 lü) ve devir sayısına (4.400dev/dak, 6.000 dev/dak, 7.800 dev/dak, 10.000 dev/dak) göre belirlenmiştir. TS 930 standardına uyularak, 3 erli örneklem grubuna ait her bir deney numunesi üzerinde, 8 ölçüm yapılmıştır. Cihazın tarama alanı olan 20 mm mesafenin her 2.5 mm si için ortalama pürüzlülük değeri belirlenerek, ağaç türü ve işleme tekniklerine göre karşılaştırılmıştır. Denemelerde en iyi sonuçlar; sarıçamda, teğet yönde, 4 bıçaklı kesici ile 10.000 dev/dak da elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Ağaç malzeme, Rendeleme, Kesiş yönü, Devir sayısı, Yüzey pürüzlülüğü, Yüzey düzgünlüğü. May-2007 Vol:7 No:1 ISSN 1303-2399 Journal of Forestry Faculty, Kastamonu Uni.-Kastamonu 1

Effect of Cutting Direction, Number of Knives and Spindle Speed in Planing on the Surface Roughness of SomeWood Materials ABSTRACT In this study, it was aimed to compare the surface roughness of solid woods after planing with clamped-knife cutter head in the shaping machine. Specimens were prepared from Scotch pine (Pinus sylvestris L.) and Beech wood (Fagus orientalis Lipsky) which are commonly used in the furniture industry. Surface smoothness values were determined according to the wood species, cutting direction, spindle speed and number of knife. Eight measurements were made for each specimen which is belong to -3 th- examples group according to the principles of the TS 930 standard. It has been compared according to the wood species and surfacing techniques after being determined the average value of surface roughness for each 2,5 mm of 20 mm distance which is the scanning area of the machine. In the tests, the best results have been obtained with the scotch pine wood among the wood species, the tangential direction between the cutting directions, the cutter with 4-knife among the cutters and the 10.000 r.p.m (rotation per minute) among the spindle speeds. Key Words: Wood, Planing, Cutting direction, Spindle speed, Surface roughness, Surface smoothness. 1. GİRİŞ Ağaç malzemenin işlenmesinde, kesici türü, kesici geometrisi, kesme hızı, devir sayısı ve besleme hızı, yüzey düzgünlüğünü etkileyen teknik faktörlerdir. Ağaç malzemenin teknik özelliklerine göre uygun kesici seçimi, gerek işlenecek olan malzemeden yüksek verim alınması, gerekse kesicilerin ekonomik ömrünün uzatılması açısından kullanıcıya avantaj sağlayabilmektedir. Mobilya kalitesinde, ağaç malzemeye son ürün haline gelinceye kadar uygulanan işlemler ve kullanılan üretim araçları etkilidir. Ağaç malzemelerin alet ve makinelerle planyalama, frezeleme, tornalama, zımparalama vb. işlenmesi sonucu oluşacak yüzeylerin düzgünlüğüne göre parça May-2007 Vol:7 No:1 ISSN 1303-2399 Journal of Forestry Faculty, Kastamonu Uni.-Kastamonu 2

yüzey kalitesi belirlenerek, işleme aşamalarında olumsuz etkenler giderilmek suretiyle yüzey kalitesi artırılabilmektedir. Alt freze makinesinde işlem gören Doğu kayını (Fagus orientalis Lipsky), sarıçam (Pinus sylvestris L.), meşe (Quercus borealis) ve akasya (Robinia pseudoacacia) ağaç malzemelerinde teğet kesitler radyal kesitlere göre, 4 bıçaklı rendelemede 2 bıçaklı rendelemeye göre daha düzgün yüzeyler vermiştir (1). Rendelenmiş ve zımparalanmış masif mobilyalarda, Doğu kayınının sarıçama göre, teğet kesitin radyal kesite göre daha pürüzsüz yüzey oluşturduğu belirlenmiştir. Ayrıca, rendeleme ve zımparalamada besleme hızı ve rutubet artışının da etkili olabileceği bildirilmiştir (2). Yatay freze makinesinde rendeleme ve kalibre makinesinde zımparalama sonucu Doğu kayınında (Fagus orientalis Lipsky), sarıçama (Pinus sylvestris L.) göre ve her iki ağaç türünde ise yıllık halkalara teğet yönde daha düzgün yüzeyler elde edilmiştir. Rendelemede kesici bıçak sayısı, zımparalamada ise zımpara numarası arttıkça yüzey pürüzlülük değerleri küçülmüştür. Besleme hızı arttıkça yüzey pürüzlülüğü de artmaktadır (3). Şerit testere ile biçme işleminde en iyi yüzey kalitesi, ezme yöntemiyle biçme hattı oluşturulmuş eğri diş profilindeki testereler ile biçilen kerestelerde elde edilmiştir (4). Masif ağaç malzemelerde rendeleme sonucu yüzeyde oluşan dalgaların yönü, besleme yönüne dik olup, büyüklük ve genişliği bıçakların sayısı ve kesme derinliğine, lif kırılma ve kopmaları ise bıçağın keskinliği ve geometrisine bağlıdır (5). Daire testere ile biçmede, sarıçamda 24 dişli testere ile radyal yönde ve 5m/dak besleme hızı ile daha düzgün yüzeyler elde edilmektedir (6). 40 dişli daire testere ile radyal yönde biçmede kesilmiş akasya ağacı örneklerine göre meşe örneklerinden daha düzgün yüzey elde edilmiştir (7). Meşe (Quercus petrea Lieble.) ve akasya (Robinia pseudacacia Lipsky) ağaç malzemeleri yıllık halkalara teğet ve radyal yönde 40, 60, 80, numaralı zımparalarla işlenmiş, en düzgün yüzey akasyada, teğet yönde, 80 numaralı zımpara ile elde edilmiştir (8). Ihlamur (Tilia perfifolia Ehrh.), meşe (Quercus borealis), ceviz (Juglans regia) ve kavak (Populus sp.) ağaç malzemeleri rendeleme ve zımparalamada, besleme hızı ve kesme derinliği azaldıkça daha düzgün yüzeyler elde edilmiş, bu iki faktördeki artışın yüzey düzgünlüğüne olan olumsuz etkilerinin ağaç malzeme rutubetindeki artışla orantılı olarak artmıştır. Diğer taraftan yüzey pürüzlülüğü arttıkça makinede güç tüketimi de artmıştır (9). Akçaağaç, göknar ve çam ağaç malzemeleri üç yönde (liflere paralel, liflere dik ve 45 eğik) biçilmiş, besleme hızı ve kesme gücü sabit tutulduğunda en iyi yüzey kalitesi liflere dik yönde biçmede akçaağaçta elde edilmiş vermiş, göknar ve çamda ise birbirine yakın çıkmıştır. Lifler ile 45 lik açı ve liflere paralel biçmede ise May-2007 Vol:7 No:1 ISSN 1303-2399 Journal of Forestry Faculty, Kastamonu Uni.-Kastamonu 3

yüzey düzgünlüğü sırasıyla akçaağaç, göknar ve çam olarak sıralanmıştır (10). Akçaağaç diri odunlarından alınan örnekler liflere dik yönde ve lifler yönünde 10, 20, 30 ve 45 lik açılarla üç farklı besleme hızı uygulanarak rendelenmiştir. Kesme derinlikleri 0.8, 1.6, 3.2mm alınarak elde edilen yüzeylerin karşılaştırılması sonucunda; besleme hızı, kesme derinliği ve kesme açısı küçüldükçe teğet yönde daha düzgün yüzeyler elde edilmektedir (11). Yüzey pürüzlülüğü ölçümlerinde dokunmalı iğneli tarama yöntemi, forster ve talysurf aletleri ile yapılan yöntemlere göre daha uygundur (12). Bu çalışmada, mobilya endüstrisinde yaygın olarak kullanılan sarıçam ve Doğu kayını ağaç malzemelerinin alt freze makinesinde rendelenmesi sonucu kesiş yönü, bıçak sayısı ve devir sayısının yüzey düzgünlüğüne etkileri araştırılmıştır. 3. MATERYAL VE METOT 3.1. Ağaç Malzeme Ülkemizde masif mobilya üretiminde yaygın olarak kullanılan, hava kurusu halindeki 1. sınıf sarıçam (Pinus sylvestris L.) ve Doğu kayını (Fagus orientalis Lipsky) ağaç malzemeleri tesadüfi metotla Ankara Sitelerdeki işletmelerden temin edilmiştir. 3.2. Deney Örneklerinin Hazırlanması Sarıçam (Pinus sylvestris Lipsky) ve Doğu kayını (Fagus orientalis Lipsky) keresteleri diri odun kısımlarından radyal ve teğet yönlerde biçilmiştir. Biçilen deney örnekleri, ön kurutma yapılmaksızın 20± 2 C sıcaklığında ve %65 ±5 bağıl nem ortamındaki iklimlendirme dolabında %12 denge rutubetine ulaşıncaya kadar (ağırlık değişmez olana kadar) bekletilmiştir. Rutubet kontrolünde TS 2471 (13) esaslarına uyulmuştur. Kurutulan deney örnekleri 8mm x 43mm x 170 ±1 mm net ölçülerine getirilerek toplam 96 adet (2x2x2x4x3) hazırlandıktan sonra işlemler, sembollerle tanımlanarak arka yüzeylerine etiketlenmiştir. Deney örnekleri yüzey düzgünlüğü ölçümleri tamamlanana kadar aynı iklimlendirme şartlarındaki iklimlendirme dolabında muhafaza edilmiştir. Rendelemede 2 ve 4 adet jilet bıçak kesicili top bıçak kullanılmıştır. Kama açısı 40 olan Jilet bıçakların yeni ve hiç kullanılmamış olmalarına özen gösterilmiştir. Çapı 100 mm olan bir jilet topu kullanılarak serbest açının değişmemesi sağlanmıştır. Alt freze makinesinde 4.400 dev/dak, 6.000 dev/dak, 7.800 dev/dak, 10.000 dev/dak larda aynı freze topu ile ve 2mm talaş derinliğinde işlem yapılmıştır. Deney örnekleri, sektörde en çok tercih May-2007 Vol:7 No:1 ISSN 1303-2399 Journal of Forestry Faculty, Kastamonu Uni.-Kastamonu 4

edilen 7m/dak besleme (sevk) hızında ve otomatik sürücü yardımı ile makinede işlem görmüştür. Jilet topuna ait görünüş Şekil 1 de verilmiştir. Şekil 1. Top bıçak kesicisi 3.3. Deneylerin Yapılışı Yüzey pürüzlülüğü ölçümleri ISO 4287 de belirtilen esaslara uyularak (14), TS 971 (15), TS 930 (16) ve TS 6959 da (17) belirtilen esaslara göre ardışık profil değişimini ölçebilen dokunmalı (iğneli) yüzey pürüzlülüğü ölçme cihazı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Yüzey pürüzlülüğü, cihazın tarama iğnesinin 5 µm çaplı elmas ucunu örnek yüzeyinde aşağı yukarı hareket ettirirken, yüzeyde bulunan girinti ve çıkıntıların profili çıkartılmak suretiyle ölçülecektir. Profil girintileri (vadi) ile çıkıntıları (tepe) arasında bulunan merkez çizgisi ortalama pürüzlülük değerini (Ra) göstermektedir (Şekil 2). Bu çalışmada da, yüzey pürüzlülüğü Ra parametresi esasına göre değerlendirilecektir. ŞeŞekil 2. Tarama iğnesi ile belirlenen yüzey profili TIME TR 200 dokunmalı (iğneli) yüzey pürüzlülüğü test cihazı ile yapılacaktır (18). Cihaza ait teknik özellikler Çizelge 1 de verilmiştir. Ölçümler, her örneğin 5 ayrı noktasında liflere dik yönde yapılacaktır. May-2007 Vol:7 No:1 ISSN 1303-2399 Journal of Forestry Faculty, Kastamonu Uni.-Kastamonu 5

Çizelge 1. Yüzey pürüzlülüğü test cihazına ilişkin teknik özellikler Tipi TR 200 Ölçme Parametreleri Ra, Rz, Ry, Rq, Rt, Rp, Rmaks, Rm, R3z, S, Sm, Sk, tp Ölçme Hassasiyeti 0,01 0,04 µm Ölçme Standardı ISO 4287, DIN 4768, JIS B601, ANSI B46.1 Enerji Kaynağı Lithium ion şarj edilebilir batarya Ölçme Boyu Otomatik, 0,25 mm, 0,8 mm, 2,5 mm Ölçüm Sayısı (Cut Off) 1 5 Adet (ayarlanabilir) Uygun Çalışma Sıcaklık ve Nemi 0 40 o C ve <%90 Bağıl nem Boyutlar Ve Ağırlık 140*52*48 mm ve 500 g Sonuç Alma LCD Ekran, yazıcı veya PC ye aktarma Ölçüm yapılacak parça yüzeyi pürüzlülük açısından homojen olmadığından elde edilen değerler ölçüm yapılan bölgeye bağlıdır. Bu nedenle yüzey pürüzlülüğü ortalamasını elde edebilmek için ölçüm yapılacak bölge veya bölgelerin tespit edilmesi gereklidir. Ölçümler örnek üzerinde mevcut kesiş yönüne dik doğrultuda yapılmaktadır (18). Tarama iğnesinin ölçme yüzeyinde oyuk açmasına engel olmak amacıyla yüzeye olan basıncı 0,01 g dan düşük tutulmuştur. Ölçümlerde üretici firma tarafından belirlenen aşağıdaki esaslara uyulmuştur: Tarama yönü liflere dik olarak uygulanmıştır. Girintiler çukur, çıkıntılar tepe olarak tanımlanmıştır. Tarama iğnesi ucu gözeneklere rastlandığında, grafik çizici kalem kaydediciden ayrıldığından, ölçme tekrarlanmıştır. Tarama iğnesi yarıçapı 4µm, tarama mesafesi ise 6 mm olarak seçilmiştir. Ölçme güvenilirliği bakımından aletin kalibrasyonu kontrol edilmiştir. Bunun için, rasgele seçilen örnekler üzerinde aynı tarama alanında beşli ölçme yapılmış ve ±0,1 µm toleransla aynı sonuçlar alınmıştır. Tüm deney örneklerine aynı işlemler uygulanmıştır. 3.4. Verilerin Değerlendirilmesi Rendelenmiş masif ağaç malzemede yüzey pürüzlülüğüne ağaç türü, kesiş yönü, bıçak sayısı ve devir sayısı değişkenlerinin etkilerini belirlemek için her örnekte 8 ölçüm olmak üzere 768 (96x8) adet yüzey pürüzlülük verisine çoklu varyans analizi uygulanmıştır. Farklılıkların anlamlı çıkması halinde (α=0,05), bu farklılıkların May-2007 Vol:7 No:1 ISSN 1303-2399 Journal of Forestry Faculty, Kastamonu Uni.-Kastamonu 6

değişim kaynakları arasındaki önemi için LSD (en küçük önemli fark) testi kullanılmıştır. 4. BULGULAR Yüzey pürüzlülüğüne ağaç türü, kesiş yönü, bıçak sayısı ve devir sayısının etkilerine ilişkin varyans analizi sonuçları Çizelge 2 de verilmiştir. Çizelge 2. Yüzey pürüzlülüğüne ağaç türü, kesiş yönü, kesici çeşidi ve bıçak sayısının etkilerine ilişkin çoklu varyans analizi sonuçları Varyans Serbest Kareler Kareler Hesaplama Kaynakları Derece Toplamı Ortalaması F P<%5 Ağaç türü (A) 1 10.329 10.329 285.2187 0.0000 Kesiş yönü (B) 1 3.709 3.709 102.4181 0.0000 AxB 1 1.309 1.309 36.1446 0.0000 Bıçak sayısı (C) 1 3.021 3.021 83.4184 0.0000 AxC 1 0.000 0.000 0.0023 Ns BxC 1 0.013 0.013 0.3673 Ns AxBxC 1 0.287 0.287 7.9278 0.0065 Devir sayısı (D) 3 17.893 5.964 164.6939 0.0000 AxD 3 0.062 0.021 0.5702 Ns BxD 3 0.472 0.157 4.3451 0.0075 AxBxD 3 0.477 0.159 4.3860 0.0072 CxD 3 0.860 0.287 7.9135 0.0001 AxCxD 3 0.395 0.132 3.6356 0.0173 BxCxD 3 0.285 0.095 2.6256 Ns AxBxCxD 3 0.835 0.278 7.6815 0.0002 Hata 64 2.318 0.036 - - Toplam 95 42.265 - - - Ns:Önemsiz Ana faktörlerin etkisi, ağaç türü, kesiş yönü, bıçak sayısı, devir sayısı, ikili etkileşimlerde; ağaç türü - kesiş yönü, kesiş yönü - devir sayısı, bıçak sayısı - devir sayısı, üçlü etkileşimlerde; ağaç türü - kesiş yönü - bıçak sayısı, ağaç türü - kesiş yönü - devir sayısı, ağaç türü - bıçak sayısı - devir sayısı ve dörtlü etkileşimlerde; yüzey pürüzlülüğüne etkileri istatistiksel anlamda önemli bulunmuştur (P < 0.05). Bu bakımdan ağaç türü - bıçak sayısı, kesiş yönü bıçak sayısı, ağaç türü - devir May-2007 Vol:7 No:1 ISSN 1303-2399 Journal of Forestry Faculty, Kastamonu Uni.-Kastamonu 7

sayısı ikili etkileşimleri, kesiş yönü - bıçak sayısı - devir sayısı üçlü etkileşimleri önemsiz çıkmıştır. Yüzey pürüzlülük değerlerinin, ağaç türü, kesiş yönü, bıçak sayısı ve devir sayısına göre karşılaştırma sonuçları Şekil 3 de gösterilmiştir. 7 4.400 dev/dak 6.000 dev/dak 7.800 dev/dak 10.000 dev/dak PÜRÜZLÜLÜK DEĞERİ (Ra) μm 6 5 4 3 2 6 4,86 4,54 4,29 4,87 4,85 4,53 4,45 4,82 4,82 4,15 3,82 4,32 4,27 4,05 3,2 5,98 5,59 5,31 5,03 5,52 5,26 4,89 4,29 5,95 5,42 4,91 4,46 5,5 5,26 4,82 4,28 1 0 2B 4B 2B 4B 2B 4B 2B 4B Radyal Teğet Radyal Teğet sarıçam Doğu kayını Şekil 3. Ağaç türü, kesiş yönü, bıçak sayısı ve devir sayısına göre yüzey pürüzlülükleri karşılaştırma sonuçları Yapılan LSD testi sonuçlarına göre; en düzgün yüzeyler sarıçamda (Ra 3,2), teğet yönde 4 bıçakla yapılan rendelemede 10.000 dev/dak da elde edilmiştir. Devir sayısı arttıkça yüzey pürüzlülüğü azalmıştır (Çizelge 3). May-2007 Vol:7 No:1 ISSN 1303-2399 Journal of Forestry Faculty, Kastamonu Uni.-Kastamonu 8

Çizelge 3. Ağaç türü, kesiş yönü, bıçak sayısı ve devir sayısı dörtlü etkileşimine göre yapılan karşılaştırma sonuçları Ağaç türü Sarıçam Doğu kayını LSD= 0.3076 Kesiş yönü Radyal Teğet Radyal Teğet Bıçak sayısı 2 4 2 4 2 4 2 4 Yüzey pürüzlülük Devir sayısı değeri (Ra) μm (X) HG 4.400 dev/dak 6.100 A 6.000 dev/dak 4.860 E 7.800 dev/dak 4.540 FG 10.000 dev/dak 4.290 GHI 4.400 dev/dak 4.870 E 6.000 dev/dak 4.857 E 7.800 dev/dak 4.530 FG 10.000 dev/dak 4.450 GH 4.400 dev/dak 4.827 EF 6.000 dev/dak 4.820 EF 7.800 dev/dak 4.153 HI 10.000 dev/dak 3.827 J 4.400 dev/dak 4.323 GHI 6.000 dev/dak 4.273 GHI 7.800 dev/dak 4.057 IJ 10.000 dev/dak 3.203 K 4.400 dev/dak 5.980 A 6.000 dev/dak 5.590 B 7.800 dev/dak 5.310 BCD 10.000 dev/dak 5.030 DE 4.400 dev/dak 5.520 BC 6.000 dev/dak 5.267 CD 7.800 dev/dak 4.890 E 10.000 dev/dak 4.290 GHI 4.400 dev/dak 5.950 A 6.000 dev/dak 5.420 BC 7.800 dev/dak 4.910 E 10.000 dev/dak 4.460 GH 4.400 dev/dak 5.500 BC 6.000 dev/dak 5.260 CD 7.800 dev/dak 4.820 EF 10.000 dev/dak 4.280 GHI May-2007 Vol:7 No:1 ISSN 1303-2399 Journal of Forestry Faculty, Kastamonu Uni.-Kastamonu 9

5. SONUÇ ve ÖNERİLER Doğu kayını ve sarıçam ağaç malzemelerinden hazırlanan 96 adet deney örneği ağaç türü, kesiş yönü (radyal, teğet), bıçak adeti (2 li, 4 lü) ve devir sayısına (4.400dev/dak, 6.000 dev/dak, 7.800 dev/dak, 10.000 dev/dak) göre yatay freze makinesinde jilet topu ile işlendikten sonra yüzey düzgünlükleri karşılaştırılmıştır. Rendeleme sonucu, ortalama yüzey pürüzlülük değerleri sarıçamda 4.499 μm ve Doğu kayınında 5.155 μm olarak elde edilmiştir. Buna göre sarıçam ağaç malzemesi daha düzgün bir yüzey vermiştir. Bu durumun, literatürle de uyumlu olduğu (1, 3) ve Doğu kayınının anatomik yapısına bağlı olarak tekstür yapısının sarıçama göre daha kaba olmasından kaynaklanmış olabileceği söylenebilir. Teğet yönde, radyal yöne göre daha düzgün yüzeyler elde edilmiştir. Bunun sebebi, teğet ve radyal kesitlerdeki tekstür farklılığı olabilir. Bu nedenle aynı üretim şartları altında yıllık halkalara teğet yönde çalışırsa daha düzgün yüzeyler elde edilebilir. Kesici bıçak sayısının artması halinde yüzey pürüzlülüğü azalmıştır. Bu sonuç Stumbo (5) tarafından elde edilen testerelerle biçilmiş, rendelenmiş ve zımparalanmış yüzeylerin düzgünlüğü ile ilgili araştırmada elde edilen sonuçlarla uyumludur. Bunun sebebi, her kesiciye isabet eden iş miktarının ya da rendeleme derinliğinin azalması ile açıklanabilir. Buna göre, daha düzgün yüzeyler elde edilebilmesi bakımından, rendelemede kesici sayısının arttırılması önerilebilir. Devir sayısı etkileşimlerine göre en düzgün yüzey 10.000 dev/dak da, en pürüzlü yüzey ise 4.400 dev/dak da elde edilmiştir. Bu durum, birim zamanda yüzeye değen bıçak sayısının artmasından kaynaklanmış olabilir. Devir sayısı arttırıldığında liflerin rendelemeye karşı göstereceği direnç azalacağından daha düzgün yüzeyler elde edileceği söylenebilir. Ağaç türü, kesiş yönü, bıçak sayısı ve devir sayısı etkileşimlerine göre en düzgün yüzey, sarıçamda teğet yönde 4 bıçaklı kesicilerle 10.000 dev/dak da, en pürüzlü yüzey ise sarıçamda radyal yönde 2 bıçaklı kesicilerle 4.400 dev/dak da elde edilmiştir. Yüzeylerin düzgünlüğüne göre, parça yüzey kalitesi belirlenerek işleme aşamalarında oluşan olumsuz etkenler giderilerek kalite arttırılabilir. May-2007 Vol:7 No:1 ISSN 1303-2399 Journal of Forestry Faculty, Kastamonu Uni.-Kastamonu 10

KAYNAKLAR 1. Gürleyen, L., 1998, Mobilyada Kullanılan Masif Ağaç Malzemelerde Yüzey Düzgünlüğünün Karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, G.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. 2. Baykan, İ., 1995, Rendelenmiş Masif Mobilya Yüzeylerinde Yüzey Pürüzlülüklerine ilişkin Araştırmalar, K.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara. 3. Örs, Y., Baykan, İ., 1999, Masif Ağaç Malzemede Rendeleme ve Zımparalamanın Yüzey Pürüzlülüğüne Etkileri. Tr. J. of Agriculture and Forestry, 23 Ek Sayı 3. 577-582, Tübitak, Ankara. 4. Örs, Y., Çolakoğlu, G., Kalaycıoğlu, H., 1991, Testerelerde Diş Geometrisinin Kereste Yüzey Kalitesine Etkisi. Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, 15, 777-784, Ankara. 5. Stumbo, D. A., 1961, Surface Texture Measurement Methods. Forest Product Journal, August 4, 299-304, U.S.A. 6. Örs, Y., Demirci, S., 2000, Daire Testerede; Diş Sayısı, Kesiş Yönü ve Besleme Hızının Yüzey Düzgünlüğüne Etkileri. G. Ü. Tek. Eğt. Fak. Politeknik Dergisi, 2, 4, 1-5, Ankara. 7. Örs, Y., Demirci, S., 2001, Daire Testerede Diş Sayısı, Besleme ve Kesiş Yönünün Meşe ve Akasya Odunlarında Yüzey Düzgünlüğüne Etkileri, G. Ü. Fen Bil. Enst. Dergisi, 14, 3, 857-867, Ankara. 8. Örs, Y., Demirci, S., 2003, Akasya (Robinia pseudoacacia L.) ve Meşe (Quercus petrea L.) odunlarında yüzey düzgünlüğüne Kesiş Yönü ve Zımparalamanın Etkisi, G. Ü. Tek. Eğt. Fak. Politeknik Dergisi, 6, 2, 491-4955, Ankara. 9. Stewart, H.A., 1975, Comparison of Factor Affecting Power for Abrasive and Knife Planning of Hardwoods. Forest Products Journal. 24.3, 31-34, Ankara. 10. Mcmillin, C.W., Lubkin, J.C., 1959, Circular Sawing Experiments, Forest Products Journal, 10, 361-367, Ankara. 11. Stewart, H.A., 1970, Cross Grain Knife Planning, Hard Maple Produces High Quality Surfaces and Flakes, Forest Products Journal, 20, 10, 39-42, Ankara. 12. Sieminski, R., And Skarzynska, A., 1989, Surface Roughness of Different Species of Wood After Sanding, Forest Product Journal, 32.6, 98-107, U.S.A. 13. TS 2471, 1976, Odunda Fiziksel ve Mekanik Testler İçin Rutubet Miktarının Tayini, T.S.E., Ankara. 14. ISO 4287., 1997, Geometrical Product Specifications Surface Texture Profile Method Terms, Definitions and Surface Texture Parameters, International Standart Organization. 15. TS 971., 1988, Yüzey Pürüzlülüğünün-Parametreler ve Pürüzlülük Tespiti Kuralları, TSE Standardı, Ankara. May-2007 Vol:7 No:1 ISSN 1303-2399 Journal of Forestry Faculty, Kastamonu Uni.-Kastamonu 11

16. TS 930., 1989, Yüzey Pürüzlülüğünün Profil Metodu İle Ölçülmesinde Kullanılan Aletler-Sürekli Profil Değişimini Ölçen Değmeli (İğneli) Aletler ve Profil Kaydeden Aletler, TSE Standardı, Ankara. 17. TS 6959., 1989, Yüzey Pürüzlülüğünün-Terimler-Yüzey Pürüzlülüğü Parametrelerinin Ölçülmesi, TSE Standardı, Ankara. 18. Anonim TR-200, 2003, Surface Roughness Tester, Time Tecnology Europe, Cihaz Kullanma Kılavuzu s. 18-22, Japonya. May-2007 Vol:7 No:1 ISSN 1303-2399 Journal of Forestry Faculty, Kastamonu Uni.-Kastamonu 12