Araştırma Destek Programları Başkanlığı (ARDEB) Ulusal Akademik Ar-Ge Destekleri Banu GÖKÇAY TÜBİTAK Araştırma Destek Programları Başkanlığı Sağlık Bilimleri Araştırma Destek Grubu SB Ar-Ge Toplantısı, 19 Kasım 2013 Sunum Planı Genel Tanıtım Proje Değerlendirme Kriterleri Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 1
This image cannot currently be displayed. Desteklenen Bilimsel Alanlar ve Gruplar Ar-Ge Harcamaları Oranı 2
23. BTYK Kararı: 2011/101 Ulusal Yenilik Sistemi Yılı Hedefleri 2023 yılında: Ar-Ge harcaması / GSYİH: % 3 Özel sektör Ar-Ge harcaması / GSYİH: % 2 Araştırmacı sayısı: 300 bin 1 Özel sektör araştırmacı sayısı: 180 bin 1 1 Tam Zaman Eşdeğer olarak TÜBİTAK ARDEB Destek Bütçesi 2000-2012 yılları arasında destek miktarı arttı. 3
TÜBİTAK ARDEB 2000-2012 Proje Dağılımı 2000-05 ve 2006-12 karşılaştırıldığında; önerilen proje sayısı 3,5 kat, desteklenen proje sayısı 2,5 kat arttı. 2000 yılında yürürlükte olan 843 proje varken, bu sayı 2012 de 2.725 oldu. 2003: İllere Göre Projelerin Bütçe Dağılımı 4
2012: İllere Göre Projelerin Bütçe Dağılımı 2012 de En Çok Proje Önerisi Sunan/Destek Alan Öneri Bazında İlk 10: Destek Bazında İlk 10: 5
Proje Değerlendirme Süreci Nasıl İşliyor? Online Başvuru Biçimsel Eksiklik (imza, belge vs.) ARDEB Ön İnceleme (Biçimsel) Etik/Yasal izin Yetersiz içerik vs. Araştırma Grubu İnceleme (Biçimsel+Bilimsel) Panel Süreci Kabul Değerlendirme Kriterleri* Araştırma Hızlı Destek Başlangıç Ar-Ge (1001, 1002, 3001) Kariyer (3501) ÖncelikliAlanlar (1003) Ulusal Yeni Fikirler (1005) Kamu Ar-Ge (1007) UBAP (1011) 1 Özgün Değer Özgün Değer Özgün Değer Yenilikçi Yönü Ar-Ge Niteliği Özgün Değer 2 Yöntem Yöntem Yöntem Yöntem Yöntem Yöntem 3 Proje Yönetimi, Ekip ve Araştırma Olanakları Proje Yönetimi, Ekip ve Araştırma Olanakları Proje Yönetimi, Ekip ve Araştırma Olanakları Projenin Gerçekleşme Düzeyi, Proje Yönetimi, Ekip ve Araştırma Olanakları Proje Yönetimi, Ekip ve Araştırma Olanakları Proje Yönetimi, Ekip ve Araştırma Olanakları 4 Yaygın Etki Kariyer Geliştirme Potansiyeli ve Yaygın Etkisi Yaygın Etki Ulusal Kazanım ve Yaygın Etki Bütçenin Uygunluğu Bilimsel İşbirliğinin Önemi ve Yaygın Etkisi 5 Çağrı Programı Amaç Ve Hedeflerine Katkısı Ar-Ge Projesi: Sistematik olarak sürdürülen yaratıcı çalışma ve bu bilginin yeni uygulamalar yaratmak için kullanılması * 1001, 3501, 1003, 1005, 1007ve 1011projeleri panelde, 1002ve 3001projeleri dış danışman paneli ile değerlendirilmektedir. 6
SBAG a Son 2 Yılda Sunulan Proje Önerilerinin Alan Dağılımları ARDEB Grup Yürütme Komitesi ve Danışma Kurulu Üyeleri 2003-2012 GYK/DK Üyelerinin Üniversite Farklılık Dağılımı yılında GYK Üyeleri, Türkiye nin farklı üniversitesinden seçilirken, yılında GYK / DK Üyeleri farklı üniversiteye kadar yükselmiştir. 7
Panel - Panelist Sayıları (2004-2012) 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Toplam Panel Sayısı 71 286 389 553 666 517 577 556 622 4237 Panelist Sayısı 1722 2329 3453 3904 3082 3491 3281 25265 Panellerde Değerlendirilen Proje Sayısı Panel Başına Ortalama Proje Sayısı 980 3364 2715 3330 3126 2598 2816 2540 2814 21469 13,8 11,8 7,0 6,0 4,7 5,0 4,9 4,6 4,5 5,1 54 Farklı Üniversite 423 Panelist 147 Farklı Üniversite 3580 Panelist Gözlemci Panelist Uygulaması 2012 yılından itibaren başlatılan uygulamayla bugüne kadar panelist olarak görev almamışaraştırmacılarımız, talep etmeleri durumunda, uzmanlık alanlarıyla doğrudan ilgili olmayanpanelleregözlemci olarak katılabileceklerdir. Bu uygulamayla Gözlemci Panelistlerimizin, panel sistemi ve işleyişi hakkında gözlemyoluyla ön bilgi ve deneyim edinmelerini sağlamak amaçlanmaktadır. 8
ARDEB Destek Oranları ARDEB den 30 Bin TL den 2,5 Milyon TL ye kadar destek almak mümkün. Destek Oranları 1001 %28 3501 %33 1003 %10-20 1002 %46 Proje Hazırlarken Dikkat Edilecek Noktalar Şans ancak hazırlanmış fikirlere güler. Louis Pasteur 9
Neden Proje Desteğine Başvurmalıyım? Çünkü proje desteği, sağlar. Bilime, toplumsal refaha ve ekonomiye katkıyı, Bilimsel çalışmalarımızın belirli bir düzeniçerisinde, sorumlulukların tanımlandığı bir ekip ile yürütülebilmesini ve çok ortakla çalışabilmeyi, Bilimsel heyecanınsürekliliği ve bilimsel çalışmalarımız için gerekli maddi fonu, Yapılacak bilimsel değerlendirme (panel) sonucu, çalışmalarda meydana gelebilecek olası hata ve eksikliklerin önceden ortaya çıkarılmasını, Bilimsel ve teknolojik (makale, ürün, patent) çıktıların oluşmasını, Ar-Ge personeli yetiştirilmesine gerekli katkıyı Proje Performans Ödülü (PPÖ) Uygulaması Amaç: Desteklenen projelerin çıktı, sonuç ve etkilerini nicelik ve nitelik olarak artırmak Miktar: 100.000 TL ye kadar Kriterler: Makale, Bildiri, Kitap, Ödül, Patent, Ürün, Model, Şirket, Yayılım, Araştırmacı Yetiştirme, Yeni Proje Başvuru: Proje yürütücüsü başvurur. Sonuçlanmadan itibaren 3 yıl içinde başvurulur. ARDEB-PTS üzerinden başvurular alınır. 10
Başvuru Aşamaları 1. Online Başvuru Sisteminden başvuru yapılması 2. Basılı gönderilmesi gereken evrakların gönderilmesi İmzalar Orijinal Olmalı ve İstenilen Yere Atılmalı 11
Hak Sahipliği Beyan Formu Proje önerisini hazırlayan ve sunan kişilerin proje önerisi üzerindeki payları belirlenebiliyor mu? Temel Seçenekler: Paylı Ortak Proje Değişiklik Bildirim Formu Panel tarafından önerilen değişikliklerin neler olduğunun belirtilmesi ve gerçekleştirilen değişikliklerin formda sayfa ve satır belirtilerek yazılması beklenmektedir Talep edilen değişiklikler yapılmıştır ifadesi yanlıştır. 12
Etik Kurul ve Yasal İzin Belgesi Etik Kurul / Yasal İzin / Özel İzin Belgesinin Önemi: Gerekli Olduğu Beyan Edildiği Halde Başvuruya Eklenmemiş Olması. Gerekli Olduğunun İlgili Grup Tarafından Tespit Edilmesi / İstenilen Kriterlere Uygun Olmaması. Proje Başlığı ve Özet Bölümü Başlık projeyi yansıtmalı, anlaşılır ve kısa olmalıdır. Özetkonunun önemi, özgün değeri ve amacı yansıtmalıdır. Araştırma/deney düzeni, metodoloji, beklenen sonuç ve etkileri en fazla 1 sayfa hedefiyle yazılmalıdır. İngilizce Özet; Türkçe özetin birebir karşılığı olmalı ve İngilizce dil kurallarına uygun yazılmalıdır. 13
Amaç Bölümü Projenin amacı/amaçları ve erişilmek istenen sonuçlar net olarak belirtilmelidir. Proje konusunun önemi vurgulanıp amaç-proje çıktıları ilişkilendirilmelidir. Çok uzun veya çok kısa olmamalıdır. Konu/Kapsam Bölümü Proje konusunun mevcut bilim ve teknolojideki yeri açıkça ortaya konulmalıdır. Gerekli literatür taramasıyla desteklenerek net olarak anlatılmalıdır. Amaç ile ilişkisi açıklanmalıdır. Konuyla ilgili görsel materyallerden faydalanılmalıdır. Gereksiz kitabi bilgi verilmemelidir. 14
Literatür Özeti Bölümü Konu hakkında literatür özetlenmeli ve yapılacak çalışmanın literatüre ne katacağı son bölümde açıklanmalıdır. Güncel literatüre yer verilmeli, etki faktörü yüksek dergilerden, önemli kitaplardan, varsa meta-analizlerden faydalanılmalıdır. Literatür özeti ham liste biçiminde olmamalıdır. Kaynaklarla metin ilişkilendirilmeli ve kaynak listesi metnin sonuna eklenmelidir. Özgün Değer Bölümü Projenin özgünlüğünü oluşturan hususlar net açıklanmalıdır. Hipotezler araştırma konusunu incelemek için çok iyi düşünülmüş ve alternatifler göz önüne alınmış olmalıdır. Projenin bilimsel ve teknolojik liyakati çok iyi vurgulanmalıdır. Yenilikçi bir öneri, ama bunu uygulayamayacağız. Çünkü böyle bir şeyi daha önce hiç denemedik. 15
Yöntem Bölümü Amaç ve proje kapsamına uygun yöntemler seçilmelidir. Araştırmanın tasarımı/yaklaşımları ile uyumlu olarak incelenmek üzere seçilen parametreler, uygulanacak yöntem ile kullanılacak materyaller, yapılacak ölçümler (ya da derlenecek veriler) ve kurulacak ilişkiler, ayrıntılı biçimde anlatılmalıdır. Disiplinler-arası çalışmalarda iş paketleri uygun bir düzende sıralanmalı ve ilişkilendirilmelidir. Yapılacak istatistiksel çalışmalar (ön analizler ve belirlenen yöntemler) mutlaka anlatılmalıdır. Varsa ilgili görseller ile zenginleştirilmelidir. Yapılabilirlik Bölümü (Ekip/Ekipman Yönünden) Öneren kuruluşta var olup da projede kullanılacak olan altyapı/ekipman olanakları belirtilmelidir. Araştırma grubunun altyapısı, bilgi birikimi ve önerilen proje süresini aşabilecek ifade, vaat ve iş paketlerinden kaçınılmalıdır. 16
Yaygın Etki / Katma Değer Bölümü Projenin gerçekleştirilmesi sonucunda, Ulusal ekonomiye ve bilimsel birikime katkısı, Toplumun sorunlarına çözüm üretme potansiyeli, Sonuçlarından kimlerin ne şekilde yararlanabileceği, Evrensel veya yerel düzeyde olma özelliği, Uluslararası alanda Türkiye nin öncü konuma gelmesine katkısı, Ülkenin bilimsel ve teknolojik araştırma gücüne, bilim insanı yetiştirilmesi ve yeni projeler üretme potansiyeli yeterince açıklanmalıdır. Çalışma Takvimi Projede yer alacak başlıca iş paketleri ve bunlar için önerilen zamanlama, İş- Zaman Çizelgesi halinde verilmelidir. Projenin belli başlı aşamaları ve bunlardan her birinin ne zaman gerçekleşeceği, bu aşamalarda görev alacak proje personeli ve iş tanımları ek sayfakullanılarak ayrıntılı olarak yazılmalıdır. Örnek bir Çalışma-Takvimi 17
Başarı Ölçütleri ve B-Planı Hangi işlemlerin, ne ölçüde gerçekleştirilmesi durumunda projenin tam anlamıyla başarıya ulaşmış sayılabileceği ölçütlerle belirtilmelidir. Bu ölçütler açık olarak sıralanmalıdır. Ölçütlerden her birinin önem derecesiaçıklanmalıdır. Ölçütlerin tümünün gerçekleştirilememesi durumunda, başarı oranıbelirlenmesine yardımcı olabilecek ipuçları verilmelidir. Projenin önerildiği şekilde yürütülmesini önemli ölçüde aksatan öngörülmemiş gelişmelerle karşılaşılması durumunda başvurulacak "B Planı" mutlaka ana hatlarıyla açıklanmalıdır. Proje Çıktılarının Paylaşımı ve Yayılımı Proje faaliyetleri boyunca elde edilecek çıktıların ve ulaşılacak sonuçların ilgili paydaşlar ve potansiyel kullanıcılara ulaştırılması ve yayılmasına yönelik yapılacak toplantı, çalıştay, eğitim, web sitesi, vb. ne tür faaliyetler yapılacağı belirtilmelidir. Bu tür faaliyetler, bütçede hizmet alımı kapsamında düşünülmelidir. 18
Bütçe ve Gerekçesi Bütçe gerekçenizi oluştururken proje faaliyetleriyle ilişkisi gösterilmelidir. Bütçenizin gerekçesi iyi açıklanmalı ve belgelendirilmelidir. (proforma fatura, teknik şartname,vb) TÜBİTAK tan Talep Edilen Bütçe Tablosunda mal ve hizmetlerin bedelleri KDV dahil olarak yazılmalı Yurtdışı alımlar için temin edilecek proforma faturalar FOB (FreeOn-Board) olarak fiyat alınmalıdır. Eğer varsa, öneren ve destekleyen diğer kuruluş katkıları anlatılmalı; ayrıca, kuruluş yetkililerinin destek sözü veren mektupları eklenmelidir. Bütçe ve Gerekçesi Açıkça Belirtilmelidir Bütçe tabloları (Genel Bütçe tablosu ve TÜBİTAK tan Talep Edilen Bütçe Tablosu) birbirleriyle uyumlu olmalıdır. 19
Bütçe Tutarlı Olmalıdır Bütçe tabloları (Genel Bütçe tablosu ve TÜBİTAK tan Talep Edilen Bütçe Tablosu) birbirleriyle uyumlu olmalıdır. Faydalı Bilgiler İdeal Proje hazırlama süreci ortalama 3-6 ay olmalıdır. Proje metninin hazırlanması ve nihai hale getirilmesi için yaklaşık 6 haftalık bir süreye ihtiyaç vardır. Projenin yazımı başvurudan mümkünse en az 1 ay önce bitirilmeli, proje ekibi ve varsa aynı konuda çalışan ekipler proje önerisini başvuru öncesi birkaç defa okumalıdır. 20
ARBİS, TARABİS, PYS, ARDEB PTS ve Projeler Veritabanı http://tarabis.tubitak.gov.tr TÜBİTAK Ulusal Araştırma Altyapısı Bilgi Sistemi (TARABİS) http://arbis.tubitak.gov.tr TÜBİTAK Araştırmacı Bilgi Sistemi (ARBİS) http://pys.tubitak.gov.tr TÜBİTAK Panel Yönetim Sistemi (PYS) http://ardeb-pts.tubitak.gov.tr TÜBİTAK ARDEB Proje Takip Sistemi (ARDEB-PTS) http://uvt.ulakbim.gov.tr/proje TÜBİTAK Destekli Projeler Veritabanı Unutmayın.. Hakemler, kendilerine ne sunduysanız onu değerlendireceklerdir. 21
Başvuru ve evrak teslim tarihlerini son güne bırakmayın 2013-1.Dönem (online) başvurularında; Son gün (8 Mart) başvuruların %60 ı alınmıştır. Son hafta için bu oran %92 dir. TÜBİTAK Destekleri Forumu Ağustos 2013 te araştırmacıların, TÜBİTAK destekleri ile ilgili Başvuru öncesi, Başvuru sırası, Değerlendirme süreci ve İzleme/sonuçlandırma süreci hakkında soru sorabilmeleri, tartışabilmeleri, geribildirim iletebilmeleri, yardımlaşabilmeleri için ve TÜBİTAK faaliyetleri hakkında bilgi ve farkındalığı artırmak amacıyla "TÜBİTAK Destekleri Forumu" adıyla yeni bir forum platformu oluşturulmuştur. http://forum.tubitak.gov.tr 22
Bitirirken.. Proje sunmak ve yürütmek bir eğitimve tecrübegerektirmektedir, önce küçük bütçeli ve kısa süreli projelerle başlanabilir. Reddedilenprojelerinizi ortak hakem raporu doğrultusunda revizeedip tekrar gönderin ve asla duygusal davranmayın. Proje sahibi olmak için artık vakit kaybetmeyin TEŞEKKÜR EDERİM Banu GÖKÇAY TÜBİTAK Araştırma Destek Programları Başkanlığı Sağlık Bilimleri Araştırma Destek Grubu E-Posta: banu.buruk@tubitak.gov.tr 23