TARIMDA VİZYON 2023
TARIMDA EZBERLER BOZULDU İktidara geldiğimizden bu yana her alanda köklü değişimlere imza atarak, ülkenin refahını, halkımızın mutluluğunu artırdık. Tarım ve gıda alanında da aynı başarılı performansla devrim niteliğinde işler başardık. Tarımda 2023 Vizyonu Ufuk çizgimiz olan 2023 e doğru ilerlerken; Nüfusunu yeterli, kaliteli ve güvenilir gıda ile besleyen, Gıda maddeleri dış ticaretinde net ihracatçı konumunu daha da geliştiren, Rekabet gücünü artırmış, Dünyada ve bölgesinde tarım alanında söz sahibi bir ülke olmak temel hedefimizdir. BU BAŞARI HİKAYESİNİ NASIL YAKALADIK? Haritasız yola çıkılamayacağı gerçeğinden hareketle; Öncelikle yapısal dönüşümlere ağırlık verdik. 14 Temel Kanun çıkarıldı. Bakanlık Politikalarının Derinlik Analizi yapıldı. Vizyon 2012 hazırlandı. 2010-2014 Dönemi Stratejik Plan hazırlandı. Tarımsal desteklerdeki anlayış değişikliğinden planlı tarım uygulamalarına, Etkin gıda güvenliğinden hayvancılıktaki çağdaş yöntemlere yoğunlaşmaya kadar, Bir dizi alanda rasyonel ve çağdaş üretim modellerini esas alan ancak sosyal boyutu da ihmal etmeyen ilkler i hayata geçirdik. İktidarımız, Ustalık Dönemi nde 2023 Vizyonu ile bu başarılı performansını daha da iyi noktalara taşıyacaktır. 2
Tarımsal Gayri Safi Yurtiçi Hasıla 2002 Yılında 23,7 Milyar Dolar olan tarımsal GSYH yı 61,8 Milyar Dolara yükselttik. Artış % 161 Şimdi hedef 150 Milyar Dolar Türkiye, dünyada tarımsal ekonomik büyüklük açısından, 2002 yılında 11 inci sırada iken, Bugün dünyada 7 inci sıraya, Avrupa da ise 1 inci sıraya yükseldi. Hedefimiz önümüzdeki dönemde tarımda dünyanın ilk 5 ülkesi arasında yer almak 3
Tarım Ürünleri İhracatı 2002 Yılında 4 Milyar Dolar olan tarım ürünleri ihracatını 2011 yılında 15,3 Milyar Dolara yükselttik. Artış % 283 Şimdi hedef 40 Milyar Dolar 4
Tarım sektörü güçleniyor Dokuz yıllık iktidarımızda, tarım alanında 100 e yakın yeni uygulamaya imza attık. Tarımsal destekler; Üretimde verimliliği ve kaliteyi artıracak, Sağlığı ve kırsal kalkınmayı esas alacak şekilde yeniden düzenlendi. 52 yeni tarımsal destekleme uygulaması başlatıldı. Bugün eskiye göre % 290 oranında artış sağlanan tarımsal desteklemeler, önümüzdeki dönemde de artırılarak sürdürülecektir. Hükümetimiz döneminde; İlk kez mazot desteği verilmeye başlandı, Kimyevi gübre desteği de ilk kez doğrudan çiftçilerimize ödendi. Önümüzdeki dönemde de dünya fiyatlarında yaşanacak olası dalgalanmalardan üreticilerimizin olumsuz etkilenmemesi için çiftçilerimizin kullandığı tarımsal girdilere verilen destekler artarak devam edecektir. 5
Tarımsal Krediler Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri tarafından çiftçimize kullandırılan krediler de 30 kat arttırıldı. 2002 yılında 550 Bin çiftçiye 529 Milyon TL kredi verilmiş iken, 2011 yılında 1,1 Milyon çiftçiye 22,3 Milyar TL kredi verildi. Geçmişte, yüksek oranlarıyla tarım kesimine büyük bir malî külfete dönüşen tarımsal kredi faizleri ise % 59 dan % 5 e indirildi, hayvancılık ve damla-yağmurlama sulama yatırımlarında ise faizler sıfırlandı. Ziraat Bankası tarımsal kredi geri dönüş oranı 2002 yılında % 38 iken, 2011 yılında %99 a yükseldi. 6
Desteklerle 3.243 tesis ülkemize kazandırıldı. Hibe Destekler Kırsal alanlardaki beşeri ve doğal kaynak potansiyeli sürdürülebilir kalkınma yaklaşımı ile ele alınarak, kırsal nüfusun iş ve yaşam koşullarının iyileştirilmesinde önemli gelişmeler sağlandı. Türkiye tarihinin en büyük kırsal kalkınma hamlesi başlatıldı. Çiftçimizin ürününün yerinde değerlendirilmesi ve katma değerinin artırılarak gelirinin yükseltilmesi amacıyla kurulan tarımsal sanayi tesislerine % 50 hibe ödenerek 3.200 ün üzerinde tarımsal KOBİ hizmete açıldı. Aynı proje kapsamında, 2015 yılına kadar 3.000 yeni tarımsal tesis daha açılacaktır. Böylece, halen bu tesislerde oluşturulan 30.000 kişilik istihdama ilaveten, 30.000 vatandaşımız daha iş sahibi olacaktır. Üreticilerimizin daha uygun şartlarda makine ve ekipman kullanımını sağlamak amacıyla özel destekleme projeleri başlatıldı. Tarımda kullanılan 160.500 mekanizasyon projesine % 50 hibe destek verildi. Önümüzdeki dönemde de bu destekler artarak devam edecektir. 7
Hayvancılık Tarım sektöründe önemli bir yere sahip olan hayvancılık sektörünün geliştirilmesi amacıyla Bakanlığımızca verilen hayvancılık destekleri önemli oranda artırıldı. Bu kapsamda; hayvansal üretimin artırılması, hayvan hastalıkları ile mücadele ve hayvansal üretimin kayıt altına alınması amacıyla; anaç sığır ve manda, anaç koyun ve keçi, koruyucu aşılama, büyükbaş ve küçükbaş süt, suni tohumlamadan doğan buzağı, çiğ süt regülasyonu, yem bitkileri, tiftik keçisi gibi konularda üreticilerimiz desteklenmektedir. Ayrıca, Bakanlığımızca GAP ve DAP projeleri kapsamında hayvancılık işletmelerine hibe desteği uygulaması başlatıldı. Türkiye nin coğrafi durumu küçükbaş hayvan yetiştiriciliğini zorunlu kılmaktadır. Tarihsel gerçekler de bunu ortaya koyuyor. Et, süt ve yün üretimi yanında, meraların değerlendirilmesi, erozyonla mücadele ve ekolojik dengenin korunması gibi pek çok alanda çok önemli rolü bulunan koyun ve keçi yetiştiriciliği, kentleşme ile birlikte maalesef azalmaya yüz tuttu. Bu gerçekten hareketle, Hükümetimiz döneminde ilk kez destekleme kapsamına alınan koyun ve keçi yetiştiriciliğinde modern ve profesyonel işletmelerin kurulmasına yönelik başlattığımız teşvik ve destekler artarak devam edecektir. 8
Cumhuriyet tarihinde bir ilk : Şaptan arî bölge AB ülkelerine hayvansal ürün ihracatında önemli bir engel aşıldı. Cumhuriyet tarihinde ilk defa, Trakya Bölgesi şap hastalığından aşılı arî hale getirildi. Uluslararası ilgili kuruluşlarca da onaylanan bu statünün, önümüzdeki dönemde Türkiye nin bütün bölgelerinde de yaygınlaştırılmasını hedefliyoruz. Hayvan hastalıkları ile mücadele kapsamında ayrıca, standartların uluslararası seviyeye çıkarılması ile hayvan pazarları ve kesimhanelerin rehabilitasyon çalışması tamamlanacaktır. 9
Ne, ne zaman, nerede yetişir; biliyoruz. Türkiye nin, 80 yıldır ilk defa gerçekçi bir tarımsal üretim planlamasına geçiş sürecini başlattık. Bu doğrultuda, sürdürülebilir tarım politikalarının üzerine bina edileceği tarım envanteri çıkarıldı. Türkiye Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli ile Türkiye nin her köyünde, hangi ürünün ne kadar verimle üretilebileceği belirlendi. Önümüzdeki dönemde desteklemeler, bütün bölgelerde ve tüm ürünlerde bu modele göre uygulanacaktır. Yine; Tarımsal Havzalar la eşgüdümlü olarak, bölgelerin özelliklerine göre seracılık, meyvecilik, süs bitkileri, hayvancılık gibi konularda Organize Üretim Bölgeleri ne destek, teşvik ve geliştirme projeleri uygulanacaktır. Ayrıca, İhtisas Üretim Bölgeleri nde jeotermal kaynaklar başta olmak üzere, güneş enerjisi ve diğer alternatif enerji kaynaklarının tarımda kullanılması teşvik edilecektir. 10
Bölünmüş toprakta verimsiz ürün e son! Yaklaşık 80 yıldır tarım sektörünün temel sorunlarından birisi olan arazilerin miras yoluyla bölünmesinin önüne geçiyoruz. Bu sorunu yasal ve yapısal değişikliklerle ortadan kaldıracak süreci başlattık. Bu doğrultuda; bölünmüş arazilerin toplulaştırılması, 2002 yılı öncesindeki 41 yılda 450 Bin hektar ile sınırlı kalırken, Hükümetlerimiz dönemindeki 9 yılda ise 3 Milyon hektarın üzerine çıkartıldı. Bu alanda yeni iyileştirmeler de hayata geçirilecek ve 2023 yılında toplulaştırma tamamlanacaktır. Hükümetimiz döneminde ilk kez, meraların ıslah edilmek şartıyla özel sektöre uzun süreli kiralanmasının yolu açıldı. Önümüzdeki dönemde hayvancılık yatırımlarına imkân tanıyacak düzenlemeler ile birlikte meralarda verimlilik ve mülkiyet sorununu çözecek düzenlemeler gerçekleştirilecektir. 11
Tarımsal ürün pazarlamasına çağdaş çözümler Tarım sektörünün en sorunlu alanlarından birini oluşturan pazar ve pazarlama mekanizması ile ilgili belirli iyileştirmeler sağlandı. Bunlara ilaveten gelecek dönemde; ülkemiz için özel bir önem arz eden et ve süt başta olmak üzere hububat, baklagil, çay, fındık ve diğer geleneksel ihraç ürünlerimiz gibi tarım ürünlerinde ideal pazar şartlarının oluşması için bir dizi önlem hayata geçirilecektir. Bu çerçevede; fiyat iniş-çıkışlarını üretici ve tüketici lehine kontrol edip, dengeleyen, üretici ve tüketicinin ortak menfaatlerini koruyan; örnekleri AB ve gelişmiş piyasa ekonomilerinde varolan piyasa düzenleme mekanizmaları oluşturulup, geliştirilecektir. Tohumda gerçekler, bilgi kirliliğini yendi. İktidarımız döneminde tohumculukta yerli üretim artırıldı. Son 9 yılda tohum üretimimiz 145 Bin tondan % 337 lik artışla 635 Bin tona çıkarıldı. Yine, hükümetimiz döneminde tohumculuk sektörüne verim odaklı destekler sağlandı. Dünyanın 3. Büyük Tohum Gen Bankası, Ankara da kuruldu. Böylece, ortalıkta dolaşan ve Türk tarımına, tohumculuğuna haksızlığa dönüşen bilgi kirliliklerine son verildi. Yeni dönemde de Türkiye, çiftçisine yeterli tohumu sağlamasına ilaveten en önemli tohum ihracatçısı ülkeler arasında yer alacaktır. 12
Tarladan sofraya ticarete güven geliyor Yeni Hal Yasası ile sebze ve meyve ticaretinde tarladan sofraya güvenli bir dönem başlayacak, Üretici emeğinin karşılığını daha fazla alabilecek, Tüketicinin yeterli, kaliteli, güvenilir, sağlıklı ve uygun fiyatlı mal talebi karşılanabilecek, Sebze ve meyve üzerindeki maliyetler düşürülecek, Gıda güvenilirliği temin edilecektir. Depoya lisans, ürüne bereket Tarım ürünlerinin sağlıklı ortamlarda depolanması sağlanacaktır. Ürünlerin sınıf, kalite ve standartlarını belirleme, Ürün senedi ile mülkiyetinin temsili, Ticaretinin kolaylaştırılması, Üretici, tüccar ve sanayicinin finansman ihtiyaçlarının karşılanarak kaliteli ürüne yönelmesinin teşviki ve Tarım ürünlerinde fiyat istikrarını sağlamak üzere; hukuki alt yapısı tamamlanan Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Sistemi hayata geçirildi. Önümüzdeki dönemde yaygınlaştırılacaktır. 13
Vatandaşımız AB standardı nda tüketecek. 174 Alo Gıda, Ulusal Gıda Referans Laboratuarı ile gıdada yeni denetim hizmetleri ve sistemleri kuruldu. AB sürecinde Gıda Faslı müzakerelere açıldı. Böylece, gıda üretim, satış ve toplu tüketim yerlerinin onay, kayıt ve kontrol işlemleri AB standartlarında yapılmaya başlandı. Başlatılan gıda hijyeni, kalitesi, kontrol ve denetim çalışmaları, merdiven altı üretimi ile tağşiş ve katkı maddeleri ile mücadele yaygınlaştırılarak Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına, Avrupa Birliği ülke vatandaşlarının sahip olduğu gıda tüketim standartları sağlandı. Diğer Hedeflerimiz Tarımsal üretimin rekabet gücüne doğrudan katkıda bulunacak şekilde, halen 5,4 Milyon hektarı işletmede olan toplam 8,5 Milyon hektarlık sulanabilir alanın tamamı 2023 yılına kadar sulamaya açılacak. Sulamada tasarruf sağlayacak ve toprağı koruyacak modern teknolojiler Türkiye sathında kullanılacak. Hükümetimiz döneminde Uluslararası Tarımsal Teknoloji ve Eğitim Merkezleri kuruldu. Bu merkezler ile üreticilerimizin modern teknoloji imkânlarına kolay erişimi ve kullanımı sağlanıyor. Ayrıca, genetik kaynaklarımız biyoteknoloji ile bütünleştirilerek ülkemizin bölgesinde lider tarımsal teknoloji transfer merkezi haline getirilmesi hedefimizdir. 14
Tarladan Sofraya Güvenilir Gıda sağlanması ve çiftçilerimizin bilgi ve teknik yöntemler konusundaki ihtiyaçlarının yerinde, zamanında ve yeterli düzeyde karşılanabilmesi amacıyla tarımsal eğitim ve yayım hizmetleri çeşitlendirilerek geliştirilecektir. Hükümetimiz döneminde başlatılan, kamu elinde bulunan tarım işletmelerinde (TİGEM), çiftçimizin ihtiyaç duyduğu bitkisel ve hayvansal üretimde kullanılan girdilerin sağlanması ve üretimi için kamu özel sektör işbirliğine devam edilecek. İktidarımız döneminde tarımsal örgütlenmede önemli adımlar atıldı ve destekler artırıldı. Ürün bazında üretici birlikleri ve ürün konseyleri kuruldu. Önümüzdeki dönemde üretici birlikleri ve diğer çiftçi kuruluşlarının daha etkin çalışması sağlanarak, çiftçilerimizin ürünlerinin pazarlanmasında ve tarımsal destekleme işlemlerinin yürütülmesinde daha etkin rol alarak ihtisaslaşmaları sağlanacaktır. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı yapılanması ile AB uyum süreci de göz önüne alınarak gıda, bitkisel üretim, hayvancılık, kırsal kalkınma ve su ürünleri ile ilgili hizmetler konu bazında teşkilatlandı. Böylece daha etkin hizmet organizasyonu sağlanacaktır. Hükümete geldiğimizde Türkiye su ürünleri üretiminde AB ye üye ülkeler içerisinde 5 nci sırada iken, başlattığımız desteklerle 2010 yılında AB üye ülkeleri arasında 3 üncü sıraya geldik. Önümüzdeki dönemde ise hedefimizi birincilik olarak belirledik. 15