TÜRKİYE DE TARIM FİNANSMANI KONFERANSI

Transkript

1 TÜRKİYE DE TARIM FİNANSMANI KONFERANSI Türkiye de Tarım Finansmanı Konferansı 18 Nisan 2012 İstanbul Dedeman Oteli, Türkiye Bu proje Avrupa Birliği tarafından desteklenmektedir Bu proje EBRD tarafından finanse edilmektedir Bu projenin teknik destek programıusaid tarafından finanse edilmektedir Bu projenin Teknik Destek Programı Frankfurt School of Finance & Management tarafından sunulmaktadır

2 Tarımsal Kredilendirme, Bankacılığın diğer işkollarından farklımıdır? Konuşmacı Mehmet UZULU VakıfBank KOBİ Bankacılığı Başkanı

3 Türkiye Tarım Sektörüne Genel Bakış Türkiye nüfusu 2011 yılı Aralık itibarıyla 74,7 milyon dur yılında bir önceki yıla göre nüfus artışoranı%1,35 olarak kaydedilmiştir yılı Aralık ayı verilerine göre toplam nüfusun %23,2 sini oluşturan yaklaşık 17,3 milyon kişi belde ve köylerde yaşamaktadır yılı verilerine göre Türkiye, 65 milyar USD tutarındaki tarımsal üretim ile dünyada 7. sırada yer almaktadır. GSYİH içindeki payı %8,4 olan tarım sektörü Türkiye ekonomisinde önemli bir konuma sahiptir yılı Aralık ayı itibarıyla toplam işgücünün %23,6 sı tarım sektöründe istihdam edilmektedir. Tarım sektöründeki 2011 yılı ihracat hacmi 17 milyar USD dir. Bu tutar toplam ihracat hacmimizin %14,1 ini oluşturmaktadır.

4 Türkiye Tarım Sektörüne Genel Bakış Ülkemizde küçük çiftliklerin sayısının fazlalığı dikkate değerdir yılında TÜİK in gerçekleştirmiş olduğu bir araştırmaya göre, Türkiye'de yaklaşık 3 milyon küçük çiftçi ve tarımsal işletme bulunmaktadır. Tarımsal işletmelerin büyüklükleri önemli ölçüde farklılık göstermektedir. Türkiye deki çiftliklerin çoğunluğu 1 ila 20 hektarlık bir arazi büyüklüğüne sahip iken, bunların yalnızca %5,7 si 20 hektarın üzerindedir. Türkiye fındık, kayısı, kiraz ve vişne üretiminde dünyada birinci sıradadır. Bunun yanı sıra birçok meyve ve sebze ile bakliyat üretiminde de önemli bir üretici konumundadır. Bitkisel üretimin yanı sıra hayvancılığın da ülke ekonomisine önemli ölçüde katkısı bulunmaktadır. (Kaynak: MSME Finans-Turkey)

5 Sektörel Kredi Analizi T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı verilerine göre; Tarım sektörü 2007 yılı haricinde son 7 yılın 6 sında büyüme kaydetmiştir yılının ilk 3 ayında, 2010 yılı boyunca kullandırılmış toplam tarım kredisi miktarına yakın bir tutarda artış sağlanmış ve tarım kredileri toplamı 15 milyar TL ye yaklaşmıştır. Tarımsal kredilerin geri dönüş oranı 8 yıl önce %38 iken, günümüzde bu oran %97 seviyelerine ulaşmıştır. T.C. Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı verilerine göre; Tarım sektöründe çalışan kişi sayısında 2011 yılı içinde kişilik bir artış sağlanmış ve sayı 5 mio 588 e ulaşmıştır. Tarım dışı sektörlerdeki çalışan sayısında ise 997 bin kişilik bir artış kaydedilmiştir. Tarım sektörü 2010 yılı Aralık ayı toplam istihdamı içinde %24,6 lık bir paya sahip iken, 2011 yılı Aralık ayında bu oran %23,6 ya düşmüştür.

6 Tarım Sektörü Kredi Analizi 2010 yılı sonunda, ülkemizdeki tarım sektörü kredi hacmi 23,8 milyar TL iken, 2011 yılı Aralık ayı itibarı ile yaklaşık %34 lük bir artış sağlanarak tarım sektörü kredi hacmi 31,9 milyar TL ye yükselmiştir. Vakıfbank ın Tarım SektörüKredilerindeki Payı; 2010 yılı Aralık ayı itibarı ile Bankamız tarım sektörü nakdi ve gayri nakdi kredi toplamı 567 mio TL iken, 2011 yılı Aralık ayı itibarı ile %84,65 lik bir artışsağlanmışve Bankamız tarım sektörünakdi ve gayri nakdi kredi toplam hacmi mio TL ye yükselmiştir.

7 BDDK - Sektörel Krediler Dağılımı 2011 Yılı Şubat Ayı Tarım Sektörü Kredileri Toplamı: TL dir. 2011/2 Dönemi Sektörel Kredi Dağılımı(Bin TL) Kısa Vadeli Nakdi Krediler Orta ve Uzun Vadeli Nakdi Krediler Nakdi Krediler Takipteki Krediler Toplam Nakdi Krediler Gayri Nakdi Krediler Tarım Sektörler Toplamı Yılı Şubat Ayı Tarım Sektörü Kredileri Toplamı: TL dir. 2012/2 Dönemi Sektörel Kredi Dağılımı(Bin TL) Kısa Vadeli Nakdi Krediler Orta ve Uzun Vadeli Nakdi Krediler Nakdi Krediler Takipteki Krediler Toplam Nakdi Krediler Gayri Nakdi Krediler Tarım Sektörler Toplamı yılışubat ayında, 2011 yılışubat ayına göre toplam TL lik artış yaşanmıştır. (%29 luk artış yaşanmıştır.)

8 Tarım Kredilerine Genel Bakış Bankaların tarım sektörüne yönelik kredilendirme süreçleri farklılık göstermektedir. BazıBankalar tarım kredilerini; ticari kredilerin kredilendirme yöntem ve usulleri çerçevesinde değerlendirirken, bazıları ise tarım kredileri için tarım sektörüile özdeşleşmişyöntemler uygulamaktadır. Tarım kredisi tespit süreçleri Şube Bölge Müdürlüğü Genel Müdürlük yetkisi olmak üzere üçkademede yürütülmektedir. Bankaların bir kısmı tarım kredisi limitlerini, sistem üzerinden oluşturulmuş modeller aracılığı ile tespit etmekte, bir kısmı ise süreci sistemsel modellerin yanı sıra Şube ve Bölge Müdürlüklerine istisna yetkisi vererek yönetmektedir.

9 Tarım Kredilerine Genel Bakış Diğer tüm sektörlerden farklıolarak, tarım sektörükendine özgüpek çok değişkeni barındırmaktadır. Bununla birlikte çok farklımüşteri ve ürün yelpazesine sahiptir. Bu nedenledir ki; tarım kredilerinin tespit süreci, tarım sektörüalanında uzmanlaşmışekiplerce gerçekleştirilmelidir. Tarım sektörünüetkileyen çok sayıda farklıdeğişkenin bulunmasınedeni ile, tarım kredileri; ticari, KOBİve bireysel kredilerden ayrılmaktadır. Söz konusu değişkenlerden arazi, ürünün cinsi, hava şartları, tohum kalitesi ve ürün alım fiyatlarıbüyük önem arz etmektedir. Bankalar tarım sektörüne paralel faaliyet gösteren alt sektörler için de müşteri ihtiyaçlarına yönelik özel kredi türleri geliştirmiştir. Örnek : Hayvancılık, seracılık, balıkçılık vb.

10 Tarım Sektörüİçin Kredi Değerlendirme Usulleri Bazıbankalar tarım kredisi tespiti yaparken Kıymet Takdiri yöntemini uygulamaktadırlar. Kıymet takdiri yöntemi ile çiftçinin ya da tarımsal işletmenin sahibi olduğu arazi teknik olarak değerlendirilmektedir. Bu noktada, toprak değer baremlerinin ölçümlenmesi büyük önem taşımaktadır. Kıymet takdiri yöntemi özellikle ABD de sigorta şirketleri ve federal bankalar tarafından kullanılmaktadır. Bazı bankalarca Kıymet Takdiri usulünün yanı sıra Tarım Ürün Matrisi yöntemleri de uygulanmaktadır.

11 Tarım Sektörüİçin Kredi Değerlendirme Usulleri Tarım Ürün Matrisi Uygulamasında; Çeşitli kategorilere ayrılmışve aşağıda bazıörnekleri yer alan ürün cinsleri, Bitkisel Üretim (Tahıllar) Endüstri Bitkileri (Pamuk, haşhaşvb.) YağlıTohumlar (Ayçiçeği, yer fıstığıvb.) Baklagiller (Nohut, bakla vb.) Yumru Bitkiler (Patates, soğan vb.) Yem Bitkileri ( Yonca vb.) Sebze ve Meyvecilik Harcama dönemleri,(kredi kullandırım başlangıç ayı ve son ayı) Hasat dönemi, Dekar başına elde edilen tahmini net gelir Bilgileri göz önünde bulundurulmaktadır.

12 Tarım Sektörüİçin Kredi Değerlendirme Usulleri Özetle, Tarımsal kredilendirmeye bakış açısı kredilendirme yöntemini belirleyen en önemli etkendir. Tarım kredilerini ticari kredilerden ayrı olarak değerlendirecek olan Bankaların, tarım kredisi tespit süreci için tarım sektörüne özel skorlama modelleri geliştirmesi gerekmektedir. Tarım sektörü kredilerini ticari kredilerden ayıran en önemli nokta; kredi tespiti için mevcut bir model geliştirilmiş olsa dahi, Üründen alınan verim, Hava şartları, Ürün fiyatları, Girdi fiyatları gibi pek çok değişkenin bir arada değerlendirilmesi gerekliliğidir.

13 Tarım Kredileri Ürün Matrisi Örneği TARIM ÜRÜN MATRİSİ HARCAMA DÖNEMİ BİTKİSEL ÜRETİM Kredi Kullanımı Başlangıç Ayı Kredi KullanımıSon Ayı HASAT DÖNEMİ DEKAR BAŞINA ELDE EDİLEN TAHMİNİNET GELİR TAHILLAR Buğday (Kuru) Buğday (Sulu) Arpa (Kuru) Haziran-Ağustos 80,00 TL Haziran-Ağustos 100,00 TL Temmuz-Ağustos 80,00 TL

14 Bankaların Tarım Sektörüne Yönelik Kredi Ürünleri Bankaların tarım sektörüne yönelik geliştirdiği belli başlı kredi ürünleri aşağıdaki gibidir. KREDİ TİPİ Hasat Dönemi Ödemeli Kredi Tarım Makine Ekipman Kredisi Çiftçi Destek Kredisi Sera Taksitli İhtiyaç Kredisi Sera Tesis Kredisi 0 Km Traktör Kredisi 2. El Traktör Kredisi TMO Makbuz Senedi İskonto Kredisi IPARD Hibe ve Eş Finansman Kredisi

15 Tarım Kredilerini Diğer Kredilerden Ayıran Unsurlar 1. Tarımsal kredi talebinde bulunan çoğu üreticinin mevcut durumunu gösterir maaş belgesi, bilanço, gelir gider tablosu, hesap özeti gibi muhasebe kayıtları bulunmamaktadır. 2. Tarım sektörü kredilerindeki ödemesiz dönem talepleri, diğer sektör kredilerindekilere nazaran daha uzundur. 3. Kayıtlı arazilerin yanı sıra pek çok sayıda kayıt dışı tarım arazileri de mevcuttur. 4. Mevcut devlet destekleri ürünlere göre farklılıklar gösterebilmektedir. 5. Doğal afetler (don, dolu, sel, hortum vb.) sektörü büyük ölçüde etkilemektedir. 6. Ürüne ve bölgeye göre sigorta (TARSİM) tarihleri değişkenlik göstermektedir.

16 Tarım Kredilerini Diğer Kredilerden Ayıran Unsurlar 7. Ürünlerin dayanıklılık süreleri farklılık göstermektedir. Bazı ürünler hemen tüketilmesi gereken bir yapıdadır. 8. Aynı ürünlerin üretimi sırasında bölgeden bölgeye büyük farklılıklar yaşanmaktadır. (Farklıhammadde kullanımı, tarlaların verimi, bölgesel işçilik maliyetleri, farklı tohum/fide kullanımı, bölgelere göre ürün pazarlarının farklılaşması, farklı verim çıktılarının alınması vb. ) 9. İklim şartlarına göre, bir sezonda bir veya birden fazla ürün alınabilmektedir.

17 Tarım Kredilerini Diğer Kredilerden Ayıran Unsurlar 10. Her ürün kendi içinde ve yetiştirildiği bölge şartlarına göre farklı ekim ve hasat tarihlerine sahiptir. Bunun yanı sıra ürünlerin satışı sonucunda bedellerin tahsil edilme süreleri bölgeden bölgeye farklılık göstermektedir. 11. Diğer sektörlerde ürün veya hizmet bedeli büyük oranda bellidir. Ancak tarım sektöründeki ürün bedelleri ülke geneli ve Dünya daki piyasa şartlarına bağımlı olarak değişkenlik gösterebilmektedir. 12. Tarımsal üretim faaliyetinde bulunan kişilerin daha çok kırsal alanda yaşaması nedeni ile,ü kredilendirme ve kredi izleme süreçleri diğer sektörlere göre farklılık gösterir. 13. Kredilendirme sürecinde, teminat olarak alınacak tarımsal arazilerin değerlemesini yapacak yeterli sayıda ekspertiz firması bulunmamaktadır.

18 Teşekkürler