Dikkat Bu sayfada anlatılan bazı konular, yüksek gerilim üzerinde çalışmanızı gerektirmektedir. Bu ko Aksi halde çok ciddi kaza ve yaralanmalara yol açabilirsiniz. 1 / 12
Ağ sistemleriyle uğraşırken, sorun gidermeye çalışırken en sık rastlanan problemlerden birisi topraklamanın düzgün yapılmamış olmasıdır. Hatta Türkiye de gerek özel, gerek kamu kuruluşlarında yapılan büyük ağ sistemleri kurulumlarında, ilk yapılan iş topraklamanın düzgün hale getirilmesidir. 2 / 12
Topraklama sayesinde cihaz üzerindeki kaçak akımlar ve statik elektrik toprağa akacaktır. Bu sayede tüm elektronik cihazlar daha sağlıklı çalışabilirler. Topraklama aslında kanuni bir zorunluluktur, çünkü aslında en önemli görevi insanları elektrik çarpmasına karşı korumaktır. Eğer bir şekilde faz hattı cihazın gövdesine temas ederse, elektrik direkt toprağa doğru akmaya başlayacak ve sigortayı attıracaktır. Eğer topraklama yoksa, biz gelip cihaza dokununca elektrik bizim bedenimiz üzerinden toprağa akacaktır, bu da sonucu ölüme kadar varabilecek ciddi yaralanmalara neden olabilir. 3 / 12
Eğer sizde ağ sistemi üzerinde "garip" davranışlar yaşıyorsanız, kaynağını tespit edemediğiniz kilitlenme, birbirini görmeme sorunları hatta veri kayıpları, bozulan veritabanları varsa ilk bakmanız gereken topraklamadır. Sadece ağ sistemleri değil, tüm bilgisayar sistemleri, hatta tüm elektronik cihazlar düzgün bir topraklamaya ihtiyaç duyar. Topraklama nedir? Ev veya işyerimizin binasına sokaktan giren bir çok boru ve kablo vardır. Su borusu, doğalgaz, kanalizason... Telefon kabloları, kablo TV ve tabii ki elektrik kabloları. Binaya genellikle 4 tane elektrik kablosu girer. Bu kablolardan Bir tanesi ise nötr'dür. Bu sisteme tri-faze denir. 3 tanesi faz'dır. Yani üzerinde elektrik vardır. 4 / 12
Bu üç faz hattı binaya eşit bir şekilde dağıtılır. Yani binanın girişindeki ana elektrik kutusuna gelen bu 3 faz hattının her biri ayrı bir kata veya katlara dağıtılır. Nötr hattı ise tek bir tanedir ve tüm katlara gider. Bizim çalışma odamızda veya ofisimizde, duvar prizinin ortasındaki iki delik işte bu gelen faz hatlarından birisine ve nötr hattına bağlıdır. Eğer elimizde bir voltmetre varsa, bunu yüksek gerilim kademesine ayarladıktan sonra, prizin deliklerini ölçtüğümüzde 220 Volt değerini görürüz. Dikkat ederseniz bu noktaya kadar hiç toprak hattından bahsetmedik. Gerçektende (ne yazık ki) ülkemizde bir çok binada bu anlatılandan farklı bir şey de yok. Yani toprak hattı yok. Toprak hattı şudur: Binaya 3 faz ve bir nötr girer demiştik. Binanın elektrik sistemini döşeyen elektrikçi binanın dışında(bahçeye mesela) toprağa belirli bir büyüklükte bir bakır çubuk veya bakır levha çakar/gömer. Bu bakır çubuğa bağlı bir kabloyu binanın girişindeki faz ve nötr'ün binaya ilk girdiği ana elektrik kutusuna kadar getirir. Bu noktadan itibaren, tüm binaya, tüm dairelere bir faz, bir nötr ve bir de toprak hattı gider. Topraklı prizlerde ortadaki iki delik faz ve nötr'e bağlı iken, dış taraftaki metal çıkıntılar da toprak hattına bağlanır. Sizin bu prize taktığınız fiş ve kablo da topraklı olmalıdır yani üç bağlantı noktası içermelidir. 5 / 12
Sonuç üzere önemli üç itibariyle değildir), delik olduğunu bilgisayarın ortadaki ise arkasına toprak görürsünüz. hattıdır. giren kabloya Yanlardakiler bakarsanız, faz ve nötr(bunların iki tane yeri yanda, ve sıralaması bir tane de ortada yoktur olmak ve 6 / 12
Toprak hattının kontrol edilmesi Sağlıklı bir topraklama olup olmağını bir voltmetre ile kontrol edebilirsiniz. Size tavsiyem, bu ölçümü muhakkak bilgisayarın arkasına giren elektrik kablosunun ucunda yapmanız, orda bir problem varsa, çoklu prize veya duvar prizine, ordan sigorta kutusuna... şeklinde geriye doğru kontrol ederek gitmenizdir. Çünkü duvardaki prizi ölçüp düzgün bir değer alırsınız ama bilgisayar ile duvar prizi arasında kullandığınız çoklu prizde problem vardır. Sonuçta bilgisayarda topraklama olmayabilir. Şimdi voltmetreyi yüksek gerilim kademesine getirelim ve bilgisayarın ölçmeye başlayalım. arkasına giren eletrik kablosunu Faz ve Nötr Arası 7 / 12
Faz yerlerde, 170V Bu öyle noktada ve yada gibi nötr civarda değerlere böyle arası bu iki olması aynı doğal uçtan düşülebilir hattı hiç olarak hangisinin kullanan 220V ki, bu önemli (sol değerinde da veya Ferrariyi değil. bir sağ) fabrika veya Ölçümde fuel faz, civarında oil hangisinin vs. ile aynı varsa olmalıdır. değeri veya çalıştırmak kış alırız nötr aylarında ve olduğunu sorunsuz gibi Ancak bir elektrik şey elektrik bilmiyoruz. çalışır. olur. sobaları altyapısı Bilmemiz açılınca zayıfveya Nötr-toprak arası 8 / 12
Şimdi Okuduğum İşte olmalıdır(bende değişken bağlı. çok bu sağdaki değerler çok probu(kırmızı) niye önemli. 2 okunuyorsa, volt. 2v??). Demek az Düzgün olmalıdır. Yani çıkardım ciddi ki, bir bir topraklamada ve size orta Şu Eğer gelen deliğe anda, topraklama bu nötr siyah taktım. değer, hattının nötr Siyahı probleminiz ölçümde yani hattına, gerçek kırmızı toprakla var nötr-toprak da demektir. takabilirdim, da 50-60-15-22V arasında doğal olarak fark bu 0-1V önemli vb. toprak olmamalı civarında garip değil. hattına ve veya Faz-toprak arası 9 / 12
Şimdi anda gereken çıkmıyorsa Özetlersek, toprak 220V nötrmüş, Toprak binada bile Eğer bulup yolunda Doğruyu okuyamadım. eğilmiş Bu prizlerin resmine girmelidir. kendiniz etmemesi arada noktada sizin bu siyah okuyoruz. çözersiniz. soldaki bu ve hattı ortada temassızlık gidiyor bakarsanız, değer. özellikle söylemek taktığınız prizler, Ancak problemiyle hat toprak (sıfır takılı) öncelikle kullanılan dediğimiz delik Çünkü bir olduğunu iki diye Ortadaki volt çoklu Ama kere alıp hattına diğerini delik, fişin nötr gerekirse, uzun gösteriyorsa) fişin faz duvardaki voltmetrenin takmanız/taktırmanız malzemenin en yan toprak gibi düzgün olduğuna bu temas ortasında baştan bir delikle bakır tip süre hattı ben karşılaşmazsınız. prizlere topraklamada toprağa ve prize etmiyormuş. biliyoruz. yandan çubuk yok, faz'a göre ortayı böyle problarının temas üst veya (priz, bir yazıyı olan ortada takınca delik sağdaki öyle veya temas daha ölçünce nötr kullanabilirsiniz birisini kablo etse binalarda gerekebilir. heryerde yazarken olduğunu levha hattında takılı toprak-faz rengi bir edecek 220V vs.) toprağa çok Yandaki etmese fişin ile ne hiç 220V değerini noktadan rastlayamazsınız. olsa, başlıyor. bile hiç olmalı. kadar noktası toprağa önemli ölçüyoruz, prizlerde arası bağlı çıkıyor, ilk cihaz önemli ölçüm alıyoruz. Probun görürsünüz. 220V temas bir Eğer değil geçmesi dokunan çalışmayacağı taa iki çünkü çubuğa 0-2V okunmalıdır. cihaz demektir. ki, etmiyor değil. Ve Bilgisayarın tip arası UPS network gerekiyor. faz uçları düzgün bu sahip Prizdeki çalışacaktır. priz yaptığımda, olduğunu tanesine Üç ve birisini prizi olabilir. kullanırsanız, prizi toprağı delik olanları tam için sapıtana değer bağlanmamış arkasına Problem taka-çıkara toprağa(ortadaki ister olarak var. denilen görüyoruz. çıkıyor faz-toprak vardır. Burada istemez Biz kadar. almamız bağlı ise probları sadece demekki ölçüyoruz. olabilir. şu, içeri herhangi Aslında çubuk Siz arası geliyor. hattının doğru ortadakinin takıyoruz delik Üstteki Bağlı yan bu tip 220V her topraklı problemi Ancak ve prizleri bir deliğe delik temas şey olsa değer şu çok fiş Sıfırlama nedir? Bir çok binada bakır çubuk olayının olmadığını söyledik, tabii uyanık milletimiz bununda bir çözümünü bulmuş, işi adam gibi yapmak yerine sıfırlama denilen bir yöntem kullanılıyor. Prizlerdeki toprak ucu nötr hattına bağlanıyor. Böyle olunca, yukarıdaki ölçümlerde doğru sonuçlar çıkıyor. Ancak bu işlemin gerçek topraklama kadar sağlıklı olmadığını biliyoruz. Siz acilen çözmeniz gereken bir topraklama problemi varsa, veya giremem diyorsanız bu yöntemi kullanabilirsiniz. hiçbir şekilde bakır çubuk olayına Sigortaların hepsini indirin. Duvardaki prizi açın(bu noktada zaten prizin arkasında toprak hattı bağlı mı değil mi görürsünüz). Sigortaları açın. Dikkatlice nötr hattını kontrol kalemi ile tespit edin. Kontrol kaleminde ışık yakan faz, yakmayan ise nötr'dür. Sigortaları kapatın. Nötr hattını prizin toprak bağlantılarına bağlayın. Yani nötr hattı hem ortadaki deliklerden birine, hem de toprak uçuna bağlı olsun. Ancak sakın tutup da faz hattını falan toprağa bağlamayın, bilgisayara dokununca çarpılırsınız. Ayrıca bu işlemi yalnızca duvardaki, vida ile sökülüp takılan, "duvar prizi" içinde yapın. Uzatma için 10 / 12
kullandığınız çoklu prizin içinde kesinlikle yapmayın, çünkü çoklu prizi duvara takarken yan çevirip takarsanız, daha önce nötr'e gelen uç bu sefer faz'a gelir ve toprak hattına faz girmiş olur, yani çarpılırsınız. Gördüğünüz gibi bu sıfırlama oldukça sakat bir iş. Aslında tüm bu gereken işler. işler, ehliyetli bir elektrikçiye bırakılması Farklı binalarda veya aynı binada ama farklı faz hatlarına bağlı networklerin arasındaki toprak problemi Eğer iki farklı binadaki ağ sistemi network kablosu ile birbirine bağlanacaksa(telefon hattı ve modem kullanılıyorsa problem yok), iki binanın toprak hattı farklı olduğu için problemler yaşanabilir. Hatta aynı bina içinde dahi olsa, farklı faz hatlarından elektrik alan bilgisayarlar arasında toprak farklı dolayısı ile problemler oluşabilir. Eğer iki makina arasındaki toprak farklı belli bir değerin üstüne ulaşamaz. çıkarsa, ağ sinyallari karşı tarafa sağlıklı Binalar arasında fiber optik bağlantı yapılmasının bir avantajı da burda ortaya çıkar. Fiber üzerinden elektrik değil, ışık sinyalleri iletildiği için binalar arasındaki toprak farkı problem yaratmaz. Fiber optik çözümünün yerine bu iş için üretilmiş özel bazı çevirici cihazlar kullanılabilir. Eğer sizde ağınızda böyle bir problemden kuşkulanıyorsanız, bağlantı kurulamayan uzaktaki sistemi diğer 11 / 12
sistemin bulunduğu odaya getirip, aynı prizden elektrik almalarını sağlayın. Ancak aralarında aynı uzunlukta ağ kablosu kullanmaya devam edin. Eğer bağlantı kurulursa, problemin ağ kablosundan veya kablonun uzunluğundan değil, topraklamadan olduğunu anlarsınız. NOT Bu yazıyı hazırken tam emin olmadığım bazı konularda da yorum yapmak zorunda kaldım, bir eksik veya yanlış olduğunu düş 12 / 12