Araştırma Merkezlerinin Mevcut Durumu Politika ve Uygulamalardaki Gelişmeler Devlet Planlama Teşkilatı Bilim ve Teknoloji Sektörü 12 Ağustos 2010
Sabah Oturumu Araştırma Merkezlerine Đlişkin Genel Bilgilendirme Araştırma Merkezleri Tanıtım Kitapçığı Araştırmacıların barınma ihtiyaçları Araştırma merkezlerinin web sayfaları Araştırma Merkezleriyle ilgili kısa sürede uygulamaya konulabilecek (yönetmelik, esas ve usul gibi) mevzuat düzenlemeleri Katılımcıların görüş ve önerilerinin alınması ESFRI hakkında bilgilendirme Öğleden Sonra Oturumu 7. Çerçeve Programı Kapsamındaki Programların Tanıtımı Devlet Planlama Teşkilatı 2
IX. Kalkınma Planı (2007-2013) Rekabet Gücünün Artırılması Ar-Ge ve Yenilikçiliğin Geliştirilmesi Bilim ve teknoloji politikasının temel amacı, özel sektörün yenilik yeteneğini artırmak, bilim ve teknolojide yetkinleşmek ve bu yetkinliği ekonomik ve sosyal faydaya dönüştürmektir. Özel sektörce yürütülen Ar-Ge faaliyetlerinin artırılması desteklenecektir (Özellikle KOBĐ ler). Araştırmacı insan gücü kaynağı geliştirilecektir. 3 Devlet Planlama Teşkilatı 3
Kalkınma Planında Bilim ve Teknolojide Öncelikli Alanlar 4 Nanoteknoloji Biyoteknoloji Aşı ve anti-serum başta olmak üzere yaşam kalitesinin yükseltilmesine yönelik sağlık araştırmaları Yeni nesil nükleer teknolojiler ile hidrojen ve yakıt pili teknolojileri Sanayi politikasının öncelik vereceği sektörlerdeki araştırmalar Yerli kaynakların katma değere dönüştürülmesini amaçlayan Ar-Ge faaliyetleri Bilgi ve iletişim teknolojileri Savunma ve uzay teknolojileri Devlet Planlama Teşkilatı 4
Türkiye de Son 6 Yılda Bilim Teknoloji Alanındaki Gelişmeler 5 Yatırım Programında Ar-Ge yatırımlarına ayrılan kamu kaynakları 2004 yılında 291 milyon TL iken 2010 yılında yaklaşık 1,5 milyar TL ye ulaşmıştır. TARAL, San-Tez, Bor Araştırmaları ve Temiz Kömür Teknolojileri gibi destek programları başlatılmıştır. Büyük ölçekli araştırma altyapıları kurulmaya başlanmıştır. Bilim dünyası ve özel sektörü bir arada çalışmaya, aynı araştırma merkezlerinde bir araya getirmeye yönelik bir yaklaşım benimsenmiştir. Avrupa Birliği nin VI. ve VII. Çerçeve Programlarına tam üye olarak katılım sağlanmıştır. Devlet Planlama Teşkilatı 5
DPT Tarafından Verilen Ar-Ge Desteklerinin Kapsamı Üniversite ve kamu kurum ve kuruluşları bünyesinde 1. Ar-Ge destek programları 2. Araştırma altyapı projeleri 3. Araştırmacı insan gücü yetiştirme programları Desteklenmektedir. 6 Devlet Planlama Teşkilatı 6
Araştırma Altyapı Projeleri 8. Kalkınma Planı ile birlikte stratejik önem taşıyan alanlarda üniversitelerde ve kamu araştırma kurumlarında mükemmeliyet merkezleri ve büyük ölçekli araştırma alt yapısı destekleri verilmeye başlanmıştır. Ülkesel ve bölgesel önceliklerle uyumlu, Kamu ve özel sektörün ihtiyaçlarını göze alan, Çok disiplinli araştırma faaliyetlerinin yürütülebildiği, Nitelikli araştırmacılara birlikte çalışma ortamı oluşturarak kritik kütlenin bir araya getirildiği, Araştırma sonuçlarının etkin bir şekilde yayılımının sağlanabildiği, merkezlerin kurulması amaçlanmaktadır. 7 Devlet Planlama Teşkilatı 7
Araştırma Altyapı Projeleri 1- Uzmanlık-Mükemmeliyet Merkezleri (Tematik Araştırma Merkezleri) : Bilimsel araştırma konusunda kendini ispatlamış, yeterli insan gücü kaynağı olan üniversite ve kurumlarda öncelikli bir alanda uzmanlaşacak ve bu alanda bölgesinde veya ülke çapında söz sahibi ve yönlendirici olabilecek merkezler 2- Merkezi Laboratuvarlar: Araştırma altyapısı eksik olan üniversite ve araştırma kurumlarında ileri düzeydeki araştırma projelerinin yürütülmesini sağlayacak ve araştırmacıların ortak ihtiyaçlarından yola çıkılarak tasarlanan merkezler 8 Devlet Planlama Teşkilatı 8
Araştırma Merkezlerinde Aranan Şartlar Üniversite rektörlüklerinin sahipliği ve yönetiminde (kurumsal sahiplik), Üniversitelerin insan gücü kapasitesi ile uyumlu, Đşletme modeli ve sürdürülebilirliği hazırlanan yapılabilirlik çalışması ile gösterilmiş, Diğer araştırma kurumları ile üniversitelerin kullanımına açık olduğu taahhüt altına alınmış, Özel sektörün ihtiyaçlarını göz önüne alan, Farklı kesimlerin işbirliğini sağlamış. 9 Devlet Planlama Teşkilatı 9
Bilim ve Teknoloji Sektörü Proje Portföyündeki Gelişmeler 2008 yılından bu yana Bilim ve Teknoloji sektöründen sadece büyük ölçekli araştırma altyapıları, araştırmacı insan gücü yetiştirme programları ve kamu kurumlarının ilgili alanlarda yürüttükleri programlara destek sağlanmaktadır. 2006 yılında sektörümüzde 550 civarı proje varken, 2010 yılında proje sayısı 200 lere düşmüş; ancak ortalama proje maliyeti 550 bin TL seviyesinden 2010 yılında 2 milyon TL ye ulaşmıştır. 2009 yılından itibaren yeni kurulan üniversitelerimiz başta olmak üzere araştırma altyapısı eksik olan üniversitelerimizde merkezi araştırma laboratuvarlarının kurulmasına öncelik verilmiştir. 10 Devlet Planlama Teşkilatı 10
Bilim ve Teknoloji Sektörü Proje Portföyündeki Gelişmeler Đlk merkezi laboratuvar projesi Yatırım Programına 1998 yılında alınmıştır (ODTÜ). Şu ana kadar 57 üniversitemize merkezi araştırma laboratuvarı projesi verilmiş olup, bunlardan 4 tanesi 2010 yılında tamamlanacaktır. Merkezi laboratuvarların bina dahil ortalama yatırım büyüklüğü yeni kurulan üniversitelerde 4-5 milyon TL, diğerlerinde 8-10 milyon TL civarındadır. 2010 yılında yeni alınan uzmanlık merkezi projelerinin ortalama büyüklüğü 5 milyon TL (max 20 milyon TL, min 1 milyon TL) civarındadır. Devlet Planlama Teşkilatı 11
2010 Yılı Yatırım Programına Yeni Alınan Projeler 2010 yılında Üniversitelerde: 39 adet merkezi araştırma laboratuvarı 17 adet uzmanlık/mükemmeliyet merkezi Kamu araştırma kurumlarında: 9 adet uzmanlık/mükemmeliyet merkezi projesi başlatılmıştır. 12 Devlet Planlama Teşkilatı 12
Proje Değerlendirme Kriterleri 13 1-Altyapının Önceliklerle Uyumu ve Stratejik Önemi 2- Proje Ekibinin Yeterliliği 3- Altyapının Sürdürülebilirliği Gerekli idari ve mevzuat düzenlemelerinin yapılmış olması (danışma, yürütme kurulları; gerekli personelin istihdamı, merkezin yasal statüye kavuşturulması,vb.), Özel sektör ve diğer araştırma kurumlarıyla işbirliklerinin oluşturulması, Dış kullanıcılara açık olması, Sahip olduğu olanakların ve bu olanaklardan kullanım şartlarının ilan edilmesi, Ulusal ve uluslar arası projeler alınmış ve yürütülüyor olması. Devlet Planlama Teşkilatı 13
Araştırma Merkezlerinin Ar-Ge Çıktıları Bugüne kadar yapılan kamu yatırımları ve belirlenen akademik yükselme kriterlerinin de etkisi ile, ülkemiz Ulusalar Arası Bilimsel Atıf Đndeksinde 1990 lı yılların başında 41. sırada iken 2007 yılında 18. sıraya kadar yükselmiştir. Bununla birlikte, bu çalışmaların sonuçları ne yazık ki istenilen düzeyde katma değeri yüksek yeni ürün ve teknolojilere dönüştürülememektedir. Yani yaptığımız Ar-Ge çalışmaları ülkemizin sosyoekonomik ihtiyaçlarını karşılamaktan ziyade, gelişmiş ülkelerin Ar-Ge faaliyetlerine girdi sağlamaktadır. 14 Devlet Planlama Teşkilatı 14
Araştırma Merkezleri Tanıtım Kitapçığı Araştırma Merkezleri 2010 yılı Aralık ayında düzenlenecek olan 22. BTYK nın gündem maddelerinden biri olacaktır. Tanıtım kitapçığı hazırlanması ve her merkeze 2 sayfalık alan ayrılması düşünülmektedir.(taslak dizayn katılımcılara dağıtılmıştır.) Kitapçığın Türkçe ve Đngilizce basılması planlanmaktadır. Taslakla ilgili ilave görüş ve önerilerinizin 23 Ağustos 2010 a kadar teknoloji@dpt.gov.tr adresine iletilmesi Devlet Planlama Teşkilatı 15
Araştırmacıların Barınma Sorunları 21. BTYK Toplantısında Türkiye nin BT Đnsan Kaynağı açısından bir çekim merkezi olması amacıyla: Lisansüstü öğrencileri, doktora sonrası ilk 5 yıl içinde olan genç bilim insanları, yurt içi ve yurt dışı değişim programları kapsamındaki araştırmacılar ve uluslararası araştırmacılar için üniversite ve kamu enstitülerine ait kampüslerin içinde veya dışında belirlenecek belirli alanlarda barınma imkanlarının artırılmasına ilişkin çalışmanın yapılmasına Karar verilmiştir. Devlet Planlama Teşkilatı 16
Araştırma Merkezleri Web Sayfaları Her merkezin aralık ayı sonuna kadar web sayfalarını oluşturması beklenmektedir Web sayfalarında yer almasında yarar görülen başlıklar katılımcılara dağıtılmıştır. Görüş ve önerilerinizin 23 Ağustos 2010 a kadar teknoloji@dpt.gov.tr adresine iletilmesi Devlet Planlama Teşkilatı 17
Mevzuat Düzenlemeleri Araştırma Merkezlerinin işleyişini kolaylaştıracak, Yönetmelik veya Esas ve Usullerle yapılabilecek düzenlemelerin tespiti Devlet Planlama Teşkilatı 18
Teşekkürler... Devlet Planlama Teşkilatı Bilim ve Teknoloji Sektörü teknoloji@dpt.gov.tr 19 Devlet Planlama Teşkilatı 19