1. MODÜL (Bir Gün) Mustafa Cüneyt Gezen Konu: Tehlikeli Kimyasalları Sınıflandırma ve Karşılıklı Etkileşimleri 1.1. Birinci Gün: Tehlikeli kimyasalları tanıma (Tozlar, katılar, sıvılar ve gazlar) Güvenlik Bilgi Formları ve İçerikleri Uluslararası alanda kimyasal maddelerin içerikleri hakkında yapılan araştırmalar, Kimyasal maddelerin CLP ve ADR mevzuatlarına göre sınıflandırma, Kimyasal maddelerin karşılıklı etkileşimleri, Kimyasal maddelerin miktarlarına göre insan, çevre ve işyeri açısından değerlendirilmesi, Tehlikeli kimyasalların bulunduğu tesislerde güvenlik (Security) Sınav sonrasında uygulamalı (Tozlar, katılar, sıvılar ve gazlar) vb. maddelerin sınıflandırılması, Yapılan sınıflandırmaların değerlendirilmesi (Kimyasal maddelerle çalışmalarda sağlık ve Güvenlik önlemleri hakkında Yönetmelik ve ILO-COSHH), Örnek olarak verilen tehlikeli kimyasalların insan, çevre ve işyeri açısından değerlendirilmesi, mevzuata göre raporlanması, Modül bir için ölçme ve değerlendirme sınavı
2. MODÜL (Üç Gün) (Abdurrahman İnce) Konu: Patlamadan Korunma Dokümanı Hazırlama Eğitimi 2.1. Birinci Gün 1) ATEX Direktifleri, Patlayıcı Ortamlar Mevzuatı, Diğer Mevzuat ve Yükümlülükler 2) ATEX Patlamalarının Dinamiği, Tehlikelerin Anlaşılması Yanma Kimyası ve Yangının Davranışı Katı Sıvı ve Gazların Yanma ve Patlama Davranışları Atex Patlamalarının Mekanizması ve Dinamiği Teknik Terimlerin Anlaşılması: Tutuşma (Patlama) Sıcaklığı, Parlama Noktası (Flash Point), LFL ve UFL, Molekül Ağırlığı, Kaynama Noktası, Buhar Basıncı, Buhar Yoğunluğu, Gaz Grubu, Sıcaklık Sınıfı v.d. 3) Patlama Riskinin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi Patlayıcı ortam oluşma ihtimali ve bu ortamın kalıcılığı (patlayıcı ortamların oluşabileceği yerlere açık olan veya açılabilen yerler de dikkate alınarak) İşyerlerinde patlayıcı ortam oluşturması muhtemel kaynakların belirlenmesi Patlama tehlikelerinin belirlenmesi Yanma özellikleri Patlama davranışı Tehlikeli patlayıcı ortamın oluşma ihtimali Yanıcı bir maddenin varlığı, Yanıcı maddenin (gaz, buhar, duman, toz gibi) yayılma derecesi, Yanıcı maddenin, patlama aralığı dâhilinde havadaki derişimi, Tutuşmak suretiyle yaralanma veya hasara sebep olmaya yeterli patlayıcı ortam miktarı Statik elektrik de dâhil tutuşturucu kaynakların bulunma, aktif ve etkili hale gelme ihtimalleri
Tutuşma tehlikelerinin belirlenmesi Tutuşma özellikleri Etkin tutuşturma kaynaklarının oluşma ihtimali Sürekli veya sıklıkla oluşabilen tutuşturma kaynakları, Nadiren oluşabilen tutuşturma kaynakları, Çok nadiren oluşabilen tutuşturma kaynakları. Normal çalışma sırasında oluşabilen tutuşturma kaynakları, Sadece fonksiyonel bozuklukların bir sonucu olarak oluşabilen tutuşturma kaynakları, Sadece nadiren söz konusu olan fonksiyonel bozuklukların bir sonucu olarak oluşabilen tutuşturma kaynakları. İşyerinde bulunan tesis, kullanılan maddeler, prosesler ile bunların muhtemel karşılıklı etkileşimleri Olabilecek patlama etkisinin büyüklüğü. Patlamanın muhtemel etkilerinin tahmin edilmesi Alevler ve sıcak gazlar, Isıl radyasyon, Basınç dalgaları, Moloz uçuşması, Tehlikeli maddelerin açığa çıkması, Yanıcı maddelerin kimyasal ve fiziksel özellikleri, Patlayıcı ortamın miktarı ve sınırı, Çevre geometrisi (engellerin dikkate alınması gerekir), Mahfaza ve destek yapılarının mukavemeti, Tehlikeye maruz personelin kullandığı koruyucu donanımlar, Tehlikeye maruz cisimlerin fiziksel özellikleri ile ilişkisi 2.2. İkinci Gün (Bülent Büyükdoğan)
4) Patlayıcı Ortam Oluşabilecek Yerler, Bu Ortamın Kalıcılığı ve Bölge (Zone) lerin Belirlenmesi ve Sınıflandırılması (TS EN 60079-10-1:2015) Zone Belirleme ve Hesaplama Yaklaşımları Hesaplama için gerekli olan tüm standartların kullanımı Standart kapsamında kullanılan formülasyonların anlatımı Formüllerin kullanılarak zone bölgelerinin hesabının yapılması 5) Patlayıcı Atmosferi Bertaraf Yöntemleri ve Havalandırma Yanıcı Madde Yerine Yanıcı Olmayan Madde Kullanmak (İkame) İnertleştirme (Azot, Karbondioksit vb. ekleme) ile Yanmayı ve Patlamayı Engelleme Seyreltme ile Yanıcı Madde Konsantrasyonunu LFL nin Altına İndirme Havalandırma ile Ortamdan Yanıcı Maddenin Uzaklaştırılması (Mühendislik) Havalandırma Hesapları 6) Alınması Gereken Teknik ve Organizasyonel Önlemler Çalışanların Eğitimi Yazılı Talimatlar ve Çalışma İzni Hava İçindeki Yanıcı Maddelerin Uzaklaştırılması Çoklu ve Hibrid Patlayıcı Ortamlarda Alınacak Koruyucu Önlemlerin En Yüksek Riske Uygun Olması Statik Elektrik Oluşumunu Önlemek İçin Kişisel Koruyucu Donanımlar Muhtemel Patlayıcı Ortamlara Uygun ve Güvenli Ekipman ve Teçhizat Patlama Şartları Oluşmadan Önce, Çalışanların Sesli ve/veya Görsel İşaretlerle Uyarılması Patlama Tehlikesi Durumunda Çalışanların Hızlı Tahliye Sistemi Faaliyetten Önce Patlayıcı Atmosfer Güvenliğinin Maksimum Sağlandığının Kanıtlanması Her Hangi Bir Güç Kesilmesinde Güvenlik Sistemlerinin Çalışmasını Sürdürmesi Çalışma Koşullarından Her Hangi Bir Sapma Meydana Geldiğinde El İle Müdahale Yapılabilmesi Sistemin Acil Durdurulması Halinde, Biriken Enerjinin Çabuk ve Güvenli Bir Şekilde Boşaltılması veya İzole Edilmesi 7) Tüm Tutuşturucu Kaynakların Kontrolü TS EN 1127 Standardında Yer Alan 13 Adet Tutuşturucu Kaynak ve Bunların Önlenmesi Yöntemleri Statik Elektrik Önlemleri ve KKD Kategori 1,2,3, Eksproof Ekipman Kullanımı Mekanik Kıvılcımlar
8) Patlayıcı Ortam Patlamalarının Etkisinin Azaltılması Basınca Dayanıklı Yapı Yeterli Yırtılma Yüzeyi, Patlama Menfezleri Patlama Kapakları ve Diskleri Domino Etkisinin Önlenmesi 9) Muhtemel Patlayıcı Ortamlarda Kullanılacak Ekipmanların Uygunluğu ve Etiketleri Ex-Proof Ekipmanların Etiketlerinin Okunması Teçhizat ve Sıcaklık Gruplarının Öğretilmesi 2.3. Üçüncü Gün (Rüştü Uçan) 10) Örnek Hazırlanmış Dokümanlar Üzerinde Çalışma Dokümanın Hazırlanma Aşamaları ve Taslak Doküman Formatı Örnek Doküman İncelemesi, Soruların Cevaplanması, Katılımcılarla Birlikte Hesaplama ve Risk Analizi Çalışmaları ile Yönlendirme BREEZE, PHAST ve ALOHA gibi programların sonuçları ile değerlendirme Üniversite laboratuvarında Katılımcılarla birlikte PHAST programı kullanılarak sonuçların modellemeleri Oluşturulan senaryoya göre oluşabilecek patlama etkisinin büyüklüğünün PHAST programı ile sonuç analizi Patlamadan Korunma Dokümanı Hazırlama Modülü için genel sınav yapılması
3. MODÜL (Bir Gün) (Bülent Büyükdoğan) Konu: Proses İçerisindeki Tehlikeli Ekipmanların Belirlenmesi ve Gruplandırılması 3.1. Birinci Gün Aramis metodu ve ADR ye göre sınıflandırma ARAMİS Metodu ARAMIS Metodolojisi MIMAH yöntemi CE-STAT tabloları oluşturma, CE-STAT tabloları arasında geçişler, CE-STAT tabloları kullanılarak tehlikeli ekipmanların belirlenmesi ve gruplandırılması, ADR ye göre tehlikeli ekipman belirleme metodu, Katılımcılara verilecek örnek kimyasallar üzerinden tehlikeli ekipmanları belirleme ve gruplandırılmasının yapılması,
4. MODÜL (İki Gün) (Efari Bahçevan, Bülent Büyükdoğan) Konu: HAZOP (EN 61882) ve Proses Tehlike Analizleri (PHA) 4.1. Birinci Gün HAZOP ve Proses Tehlike Analizine Giriş Proses Tehlike analizi parametreleri, PHA ve HAZOP arasındaki benzerlikler, HAZOP çalışmaları ve iyileştirme ihtiyaçları, İlk proje, geriye dönük, yeniden doğrulama, Planlama ve Hazırlık Referans proses şartları HAZOP düğüm tanımı ve seçimi HAZOP düğümü proses içerisinde belirleme HAZOP işletebilme Nasıl HAZOP tablosu doldurulmalı Risk sıralaması ve öneriler Proses için etkili öneriler yazmak nasıl olmalı, SIL belirlenmesi HAZOP ve bağlantı (örneğin FTA, Lopa) çalışmaları Yakma bacaları, drenaj ve dağıtım sistemleri gibi karmaşık sistemler için HAZOP düğümleri oluşturma, 4.2. İkinci Gün Örnek senaryolar oluşturulması Katılımcılarla HAZOP çalışması yapılması, rapor yazma HAZOP çalışmaları ile varlık / mekanik bütünlük bağlantıları kurgulama, HAZOP çalışmaları ve bağlantıları ile diğer tekniklere geçiş yapılması,
5. MODÜL (İki Gün) (Bülent Büyükdoğan, Efari Bahçevan) Konu: Proses Enstrümanlarının ve Acil Durum Kapatma Sistemlerinin Güvenilirlik Değerlendirmesi ve Sertifikasyonu 5.1. Birinci Gün SIL ve Fonksiyonel Güvenliğine Giriş Fonksiyonel Güvenlik ve Güvenlik Enstrümanlı Sistemleri Yürürlükteki Standartları (IEC 61508 ve IEC 61511) SIL nedir? Fonksiyonel Güvenlik ne anlama geliyor? Hangi ürünler / cihazlar SIL uyumlu olması gerekir? Bir ekipmanın SIL uyumlu olması ne anlama geliyor? Nasıl SIL sistemi tesis güvenliğine katkı sağlar? Hangi seviyedeki SIL benim için yeterli olur? Seçim kriterleri nelerdir? 5.2. İkinci Gün Güvenlik Yaşam Döngüsü kavramı Tehlike ve Risk Analizi Güvenlik Fonksiyonları Hata Türü Güvenli Arıza Kesir Sahte Test Sinyali Talebi, PFD avg, PFH, kavramları Fazlalık & Oylama SIL nedir? Nasıl SIL belirliyorsunuz? Mimari Kısıtlamaları SIL Doğrulama nedir? Doğrulama nedir? Fonksiyonel Güvenlik Değerlendirmesi Nedir? Sertifikasyon nedir? Güvenlik Yaşam Döngüsü Yönetimi Emniyet Bütünlük Seviyesi SIL Değerlendirme ve Doğrulama Teşhis ve Doğrulama Testi
6. MODÜL (Üç Gün) (Rüştü Uçan, Efari Bahçevan) Konu: Güvenilirlik Merkezli Bakım 1 Gün teoriler, 2 Gün uygulamalar (Maros ve TARO kullanılacak) 6.1. Birinci Gün Genel Güvenilirlik Tanımları, Güvenilirlik Nedir? Güvenilirlik merkezli Bakım, Politikanın oluşturulması, Güvenilirlik merkezli bakım modellerinin yönetim sistemine entegrasyonu, Blok diyagramları metodolojisi, ISO 14224 ve IEC 60300-3-9, IEC 60300-3-10, IEC 60300-3-11 IEC 60300-3-12, IEC 60300-3-14 gibi standartların kapsam ve içeriklerinin incelenmesi, Proses güvenliği için RCM modülünün kurulması, RCM Hesaplama metot ve teknikleri RCM Yazılımları ile örnek modeller kurulması, 6.2. İkinci Gün (Üniversitemizin Laboratuvarında) Bir önceki günün değerlendirilmesi, Sınav yapılması, Güvenilirlik Merkezli Bakım için MAROS ve TARO programlarına giriş TARO Programındaki şekil, grafik ve kısa yolların gösterilmesi, Sistem ve Alt sistemleri tanımlama, OREDA ve ISO 14224 standardındaki sistemleri tesislere göre uyarlama,
6.3. Üçüncü Gün (Üniversitemizin Laboratuvarında) Bir önceki günün değerlendirilmesi, Sınav yapılması, Güvenilirlik Merkezli Bakım için MAROS ve TARO programlarına giriş TARO Programındaki şekil, grafik ve kısa yolların gösterilmesi, Sistem ve Alt sistemleri tanımlama, OREDA ve ISO 14224 standardındaki sistemleri tesislere göre uyarlama, Programdan elde edilen sonuçların okunması, Sonuçların bakım planlarına entegre edilmesi GMB Modülü için genel sınav yapılması
7. MODÜL (İki Gün) (Okan İşdaş/ Efari Bahçevan) Konu: Risk temelli kontrol yöntemleri 7.1. Birinci Gün Risk Bazlı Denetim İlkelerine Genel Bakış Giriş API RP 580 Kapsamı ve İçeriği API RP 581, 3nd Edition Giriş Risk Belirlenmesi ve Kontrolü Planlama Hasar Mekanizmaları ve başarısızlık olasılığını değerlendirmek Başarısızlık Değerlendirilmesi Sonuçları Çeşitli risk analizleri ve değerlendirilmesi Risk yönetimi için, riskin belirlenmesi, anlama ve yönetme 7.2. İkinci Gün Bir önceki günün değerlendirilmesi, Sınav yapılması, Risk Bazlı Denetimi Planlama Finansal Risk ve Fayda Maliyet Analizi İhtiyaçları Yeniden ve Güncelleme İhtiyaçları Risk Modelleri hassasiyetlerini anlamak API RP 581 belirtildiği gibi, riskin adım adım hesaplama göstermek için örnek egzersizleri çalışması yapmak. 2nd Edition Basınçlı kaplar, boru, basınç tahliye cihazlarının, yerüstü depolama tankları ve ısı değiştirici demetleri için risk belirleme ve denetim planlamasının tartışılması Risk Temelli Kontrol yöntemleri Modülü için genel sınav yapılması
8. MODÜL (Bir Gün) (Nuri Bingöl) Konu: İnsan Hataları ve Güvenilirlik Analizi 8.1. Birinci Gün HEART ve TESEO Analizlerinin uygulanması ve uygulama alanları Güvenilirlik analizlerine genel bakış, HEART Analizi tanımlama, HEART Analizi uygulama kriterleri, TESEO Analizi tanımlamaları, TESEO Analizi uygulama kriterleri, İnsan hataları ve güvenilirlik analizi teknikleri, Proses içerisindeki faaliyetlerde TESEO ve HEART analiz tekniklerinin uygulanması, Katılımcılara örnek senaryolar üzerinden analiz tekniklerinin uygulatılması, İnsan Hataları ve Güvenilirlik Analizi Modülü için genel sınav yapılması
9. MODÜL (İki Gün) (Efari Bahçevan/Bülent Büyükdoğan) Konu: Büyük Kaza Senaryolarının Kök Neden ve Sonuç Analizi Teknikleri 9.1. Birinci Gün Hata Ağacı Analizi (Fault Tree Analysis - FTA) IEC 61025-2008 metodolojisinin anlatılması Kapsam, İçeriği, Genel kapı tanımları Hataları ve Arızalar Hata Varlığı vs meydana gelmesi ile sistem arızası Pasif vs Aktif Bileşenler Bileşen Hata Kategorileri Arıza Mekanizması, Hata Türleri ve Başarısızlık Etkisi (Proses FMEA sı) Uygulama Kriterleri Örnek Uygulamaları 9.2. İkinci Gün Bir önceki günün değerlendirilmesi, Sınav yapılması, Olay Ağacı Analizi (Event Tree Analysis - ETA) IEC-62502 metodolojisinin anlatılması Kapsam, İçeriği, Uygulama Kriterleri ve Diğer tekniklerle entegre edilmesi Örnek Uygulamaların yapılması Büyük Kaza Senaryolarının Kök Neden ve Sonuç Analizi Teknikleri Modülü için genel sınav yapılması
10. MODÜL (Üç Gün) (Efari Bahçevan/Rüştü Uçan) Konu: Geçmişte Yaşanan Kazalar ve Bu Kazaların Nicel Tekrarlanma Olasılıkları 10.1. Birinci Gün Geçmişte yaşanmış üç adet kazanın incelenmesi Koruma Katmanları Analizi (LOPA) Koruma katmanlarının tanıtılması, On adet koruma katmanının irdelenmesi, Koruma katmanlarını hata ve olay ağacı ile birleştirerek papyon diyagramı oluşturulması, Bir neden- bir sonuç ile bir senaryo oluşturulması Papyon diyagramı ile olasılık hesapları yapılması, Katılımcıların örnek senaryolar üzerinden uygulama yapması 10.2. İkinci Gün Bir önceki günün değerlendirilmesi, Sınav yapılması, Sonuçların PHAST programı kullanılarak modellenmesi, Harita, rüzgâr yönleri, kimyasal madde seçimleri, karışımların verileri, program kullanım bilgilerinin anlatılması Katılımcılara örnek senaryolar verilerek, gaz yayılımı, toksik yayılımı, sıvıların yayılımı ve sonuçlarının modellenmesi için PHAST programı kullanılması,
10.3. Üçüncü Gün Bir önceki günün değerlendirilmesi, Sınav yapılması, Sonuçların SAFETİ programı kullanılarak değerlendirilmesi, Harita, rüzgâr yönleri, kimyasal madde seçimleri, karışımların verileri, program kullanım bilgilerinin anlatılması Sayısal verilerin elde edilmesi ve sonuçların program marifeti ile elde edilmesi, Elde edilen sonuçların Acil durum planlarında değerlendirilmesi, Geçmişte Yaşanan Kazalar ve Bu Kazaların Nicel Tekrarlanma Olasılıkları Modülü için genel sınav yapılması