HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ / 19 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - İktisat Uzmanı ozgur.demirtas@isbank.com.tr Hatice Erkiletlioğlu - İktisat Uzmanı hatice.erkiletlioglu@isbank.com.tr İlker Şahin - İktisat Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Özlem Ateş - İktisat Uzm. Yrd. ozlem.ates2@isbank.com.tr Ahmet Aşarkaya - İktisat Uzm. Yrd. ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Neden Önemli ABD İstihdam Verileri ABD istihdam verileri, tarım dışı istihdamdaki artış-azalışların yanı sıra ortalama çalışma saatleri ve ücretlerin de sektörel düzeyde seyrini içermesi nedeniyle emek piyasasının nabzının tutulmasını, reel ekonomiye ve enflasyona ilişkin beklentilerin oluşmasını sağlıyor. Örneğin; istihdamdaki ve buna bağlı olarak ücretlerdeki artış eğiliminin enflasyonist baskı oluşturduğunun anlaşılması, faizlerin artacağına; istihdamın gerilemesi ise durgunluğa ve faizlerin düşüp tahvil fiyatlarının artacağına işaret edebiliyor. Haftaya Bakış Geçtiğimiz hafta yurtdışı piyasalarda, Avrupa Merkez Bankası nın (ECB) para politikası toplantısı ve sonrasında yapılan açıklamalar ile ABD de işgücü piyasalarına ilişkin veriler, önemli gündem maddeleri arasında yer aldı. Yurtiçinde ise enflasyon verileri izlendi. ECB geçen haftaki toplantısında politika faizlerini değiştirmeyerek %1,25 seviyesinde bıraktı. Toplantı sonrasında, ECB Başkanı Trichet enflasyonun kısa vadede %2 olan hedefin üzerinde gerçekleşmesinin, orta vade ise hedeflere uyumlu bir seyir izlemesinin öngörüldüğünü açıkladı. Trichet in para politikasının sıkılaştırılması konusunda beklendiği kadar sert açıklamalarda bulunmaması, piyasalarda ECB nin Haziran ayında da kısa vadeli faizleri artırmayacağı yönünde yorumlandı. Avrupa da borç krizine ilişkin gelişmeler arasında, Yunanistan ve İrlanda nın ardından yardım talep eden üçüncü ülke olan Portekiz in, mali yardım için başvurduğu Avrupa Birliği ve Uluslararası Para Fonu (IMF) ile görüşmelerini tamamlaması vardı. Buna göre, Portekiz e yönelik yardım paketinin büyüklüğü 78 milyar ($116 milyar) olarak belirlendi. 3 yıllık bir plan çerçevesinde, bütçe açığının GSYH ye oranının bu yıl %5,9, 2012 ve 2013 yıllarında ise sırasıyla %4,5 ve %3 düzeyinde gerçekleşmesi planlanıyor. 2010 yılında ise bu oran %9,1 düzeyinde gerçekleşmişti. Öte yandan, Yunanistan için Mayıs 2010 da açıklanan 110 milyar tutarındaki ve İrlanda için Kasım 2010 da açıklanan 85 milyar tutarındaki yardım paketlerinin yeniden gözden geçirilmesi gerektiğine yönelik değerlendirmeler gündeme gelmeye devam ediyor. ABD de ISM imalat endeksi Nisan da 60,4 ile beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Böylece endeks, 2011 yılının ilk dört ayında 60 seviyesinin üzerinde bir seyir izleyerek ekonomideki toparlanmanın devam ettiğine işaret etti. Mart ayı fabrika siparişleri de %3 ile öngörülerin üzerinde bir artış sergiledi. Bu artışta özellikle otomotiv sektöründe güçlenen siparişler etkili oldu. Öte yandan, Nisan da ISM hizmetler endeksinin 52,8 ile Mart ayına göre gerileyerek beklentilerin altında kalması ve Nisan ayı özel sektörde istihdam artışının 179.000 kişi ile beklentilerin oldukça altında gerçekleşmesi ekonomik toparlanma hakkında bir miktar endişe yarattı. Ancak Cuma günü hafta boyunca beklenen ABD Nisan ayı tarım dışı istihdam verisinin 244.000 kişi ile öngörülerin üzerinde açıklanması piyasalar tarafından olumlu karşılandı. Mart ayında %8,8 düzeyinde gerçekleşen işsizlik oranı ise %9 ile beklentilerden biraz daha yüksek geldi. Yurtiçinde geçen hafta önemli bir gündem maddesi olarak öne çıkan Nisan ayı enflasyon verisi öngörüler paralelinde gerçekleşti. TÜİK verilerine göre, Nisan da bir önceki aya göre TÜFE %0,87, ÜFE ise %0,61 arttı. Böylece, yıllık enflasyon TÜFE de %4,26, ÜFE de %8,21 seviyesinde gerçekleşti. TÜFE ye göre yıllık enflasyon Eylül 2010 dan bu yana ilk kez artış kaydetti. Ana harcama grupları itibarıyla TÜFE de aylık bazda en yüksek artış %10,91 ile giyim ve ayakkabı grubunda gerçekleşirken; haberleşme grubunda %1,84 lük, gıda ve alkolsüz içeceklerde %0,48 lik düşüş kaydedildi. ÜFE tarafında ise, Nisan ayında TL deki değerlenme nedeniyle dünya emtia fiyatlarındaki artışların endekse sınırlı ölçüde yansıması, ÜFE deki artışın beklentilerin altında gerçekleşmesinde etkili oldu. KAPANIŞ VERİLERİ (6 Mayıs) İMKB-100 : 68.241 / $ : 1,4308 USD : 1,5361 $ / : 80,62 EURO : 2,2316 Petrol ($/varil) : 109,72 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %8,40 Altın ($/ons) : 1.494,75
May.10 Haz.10 Tem.10 Ağu.10 Eyl.10 Eki.10 Kas.10 Ara.10 Oca.11 Şub.11 Mar.11 Nis.11 May.11 Hisse Senedi Piyasaları ENDEKS 29.Nis 06.May Değişim İMKB-100 69.250 68.241 -%1,46 İMKB-30 84.576 83.584 -%1,17 Sınai 61.237 59.691 -%2,52 Hizmetler 42.657 42.082 -%1,35 Mali 102.340 101.451 -%0,87 Kaynak: İMKB Hacim (milyon TL) 5.000 4.500 4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 29.Nis 02.May 03.May 04.May 05.May 06.May İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi İMKB-100 72.000 70.000 68.000 66.000 64.000 62.000 60.000 Hisse senedi piyasası, geçen hafta yurtdışı kaynaklı gelişmelere bağlı bir seyir izledi. Usame Bin Ladin in öldürülmesinin ardından artan risk iştahından olumlu etkilenen endeks, küresel ekonominin toparlanmasına ilişkin soru işaretlerinin yeniden belirmeye başlamasıyla yönünü tekrar aşağı çevirdi. ABD de bazı makro ekonomik verilerin öngörülerin altında kalması, ECB Başkanı Trichet nin faiz artırımı beklentilerini öteleyen konuşmasının AB de ekonomik sorunların hala devam ettiği şeklinde yorumlara neden olması, sonrasında yalanlanmış olsa da Yunanistan ın Euro Alanı ndan çıkabileceği yönündeki söylentiler ile paritelerde ve emtia fiyatlarında yaşanan sert hareketler hisse senedi piyasasında satışların gelmesine neden oldu. Özellikle sınaî sektör hisselerine gelen satış dikkat çekti. Ancak, söz konusu satış baskısına karşın İMKB nin yurtdışı piyasalara kıyasla daha sakin bir seyir izlediği görüldü. Bu gelişmelere bağlı olarak İMKB-100 endeksinin haftalık bazda %1,46 gerileyerek 68.241 puana indi. Bu hafta İMKB bünyesindeki şirketlerin açıklayacakları ilk çeyrek bilançolarının ve ABD bütçe görüşmelerinin hisse senedi piyasasında dikkatle izleneceğini düşünüyoruz. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO BİLEŞİK FAİZLERİ (%) Değişim VADE 29.Nis 06.May (Puan) 11.05.2011 6,99 7,44 0,45 03.08.2011 7,72 7,66-0,06 25.04.2012 8,37 8,22-0,15 07.11.2012 8,46 8,52 0,06 20.02.2013 8,36 8,40 0,04 İMKB DİBS Fiyat End 138,4 138,04-0,36 %2,50 %2,00 %1,50 %1,00 %0,50 %0,00 -%0,50 Beklenen Reel Faiz (%) %1,32 Kaynak: İMKB Tahvil ve bono piyasasında geçtiğimiz haftanın ilk işlem gününde Londra piyasalarının tatilde olması ve yurtiçinde önemli bir veri açıklamasının bulunmaması sebebiyle sakin bir seyir gözlendi. Salı günü açıklanan enflasyon verisinin beklentilerin bir miktar altında açıklanması ise, piyasaya sınırlı ölçüde alım getirdi. ECB Başkanı Trichet nin açıklamaları nedeniyle /$ paritesinde yaşanan hareketlenmeye bağlı olarak bir miktar satışın geldiği tahvil bono piyasasında, Cuma günü petrol fiyatlarındaki ani düşüşün etkisiyle özellikle yurtdışı kaynaklı alımlar gözlendi. Bu gelişmeler sonucunda 20 Şubat 2013 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizi haftalık bazda 4 baz puan yükselişle Cuma gününü %8,40 tan kapattı. 2
May.10 Haz.10 Tem.10 Ağu.10 Eyl.10 Eki.10 Kas.10 Ara.10 Oca.11 Şub.11 Mar.11 Nis.11 May.11 May 10 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 29.Nis 06.May Değişim Dolar (¹) 1,5141 1,5361 %1,45 Euro (¹) 2,2496 2,2316 -%0,80 Sepet (²) 3,2463 3,2544 %0,25 /$ Paritesi (³) 1,4799 1,4308 -%3,32 $/Yen Paritesi (³) 81,21 80,62 -%0,73 (¹) 15:30'da açıklanan TCMB döviz alış kurudur. (²) 1$ + 0,77 (³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir. / $ $ / 1,65 110 1,55 105 100 1,45 95 1,35 90 85 1,25 80 1,15 75 / $ $ / Euro, geçtiğimiz haftaya diğer para birimleri karşısındaki güçlü seyrini sürdürerek başladı. Ancak, hafta içinde gerçekleştirilen ECB toplantısında faiz oranlarında bir değişikliğe gidilmemesinin yanı sıra, toplantı sonrasında ECB Başkanı Trichet nin enflasyona ilişkin olumlu değerlendirmelerinin, olası faiz artırımının Haziran ertesine ötelendiği şeklinde yorumlanmasıyla Euro, Dolar ve diğer önemli para birimleri karşısında değer kaybetti. Bununla birlikte, haftanın ikinci yarısında AB nin sorunlu ekonomilerinden Yunanistan ın Euro Alanı ndan çıkabileceğine ilişkin söylentiler Euro daki değer kaybını hızlandırdı. /$ paritesi haftayı % 3,32 lik düşüşle 1,4308 den kapattı. Nisan ayının başından beri devam eden $/ paritesindeki aşağı yönlü seyir geçtiğimiz hafta da sürdü. %0,73 gerileyen $/ paritesi, haftayı 80,62 den kapattı. TL ise yurt dışı parite gelişmeleri paralelinde Dolar karşısında değer kaybederken, Euro karşısında değer kazandı. Bu hafta döviz piyasasında, Euro Alanı na ilişkin gelişmelerin yanı sıra, ABD bütçe görüşmeleri ve enflasyon verileri yakından izlenecek. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 29.Nis 06.May (Puan) EMBI+ Endeks 563,14 565,65 * 2,51 Spread 276 282 6 Türkiye Endeks 387,59 387,02 * -0,57 Spread 195 209 14 55 45 35 25 15 5 VIX Endeksi 18,4 * 5 Mayıs tarihli verilerdir. Kaynak: JP Morgan Ağırlıklı olarak Londra da işlem gören gelişmekte olan ülke eurotahvillerinde, Pazartesi günü Londra piyasalarının tatilde olması sebebiyle kayda değer bir hareket gözlemlenmedi. İlerleyen günlerde Portekiz in AB/IMF ile anlaşmaya vardığının açıklanması eurotahvil piyasasına alım getirirken, Euro Alanı na ilişkin verilerin beklentilerin altında gelmesi satış baskısı yarattı. Perşembe günkü ECB toplantısı sonrasında Trichet nin yaptığı açıklamaların ardından Euro nun değer kaybetmesiyle yatırımcılar ABD tahvillerine yönelirken, gelişmekte olan ülke eurotahvillerine olan talep azaldı. Ayrıca, Yunanistan ın Euro Alanı ndan çıkarılacağı söylentileri de risk iştahının gerilemesine neden oldu. Bu gelişmeler sonucunda gelişmekte olan ülke eurotahvillerinin risk primi 6 baz puan artarak 282 ye yükselirken, Türk eurotahvillerinin risk primi ise 14 puanlık artışla 209 seviyesine yükseldi. Küresel risk algılamasını gösteren VIX endeksi ise geçtiğimiz hafta bulunduğu 14,75 seviyesinden 18,4 e yükseldi. 3
May 10 May 10 Emtia Piyasaları $/ons Altın $/varil Petrol 1.600,00 1.500,00 1.400,00 1.300,00 1.200,00 1.100,00 1.494,75 140,00 130,00 120,00 110,00 100,00 90,00 80,00 70,00 109,72 1.000,00 60,00 Geçtiğimiz haftaya altın fiyatları Usame bin Ladin'in öldürüldüğü yönündeki haberin yanı sıra değerli metallerin son dönemdeki hızlı yükselişinin ardından gelen kar amaçlı hareketle satıcılı başladı. Dolar ın önemli para birimleri karşısında değerlenmesi paralelinde hafta boyunca düşen altın fiyatları, haftanın son günü ABD de işsizlik oranının beklentilerden olumsuz açıklanmasından yukarı yönlü etkilendi. Altın fiyatları geçtiğimiz hafta %4,4 oranında azalarak, $/ons 1494,75 oldu. Petrol fiyatları geçtiğimiz hafta boyunca düşüş eğilimi içerisindeydi. Haftaya Usame bin Ladin'in öldürüldüğü haberinin açıklanmasıyla düşerek başlayan petrol fiyatları, Dolar ın önemli para birimleri karşında değer kazanması, Uluslararası Enerji Ajansı nın (EIA) petrol stoklarının beklentilerin üstünde arttığını açıklaması, ABD ekonomisine ilişkin zayıf bazı veriler ve Çin'deki enflasyona dair endişeler nedeniyle hafta boyunca düşüşünü sürdürdü. Petrol fiyatları geçtiğimiz hafta %12,43 oranında azalarak $/varil 109,72 ye indi. Bu Haftanın Gündemi 9 Mayıs TÜİK Mart Ayı Sanayi Üretim Endeksi (Gerçekleşme: %10,4 Artış) Hazine Nisan Ayı Nakit Dengesi Gerçekleşmesi 994 Gün Vadeli, 29 Ocak 2014 İtfa Tarihli, TL Cinsi Sabit Kuponlu Devlet Tahvilinin Yeniden İhracı 1820 Gün Vadeli, 4 Mayıs 2016 İtfa Tarihli, TL Cinsi TÜFE ye endeksli Devlet Tahvili İhalesi 10 Mayıs 651 Gün Vadeli, 20 Şubat 2013 İtfa Tarihli, TL Cinsi Iskontolu Devlet Tahvilinin Yeniden İhracı 1722 Gün Vadeli, 27 Ocak 2016 İtfa Tarihli, TL Cinsi Sabit Kuponlu Devlet Tahvilinin Yeniden İhracı 11 Mayıs TCMB Mart Ayı Ödemeler Dengesi Verisi (Cari Açık Tahminimiz: $8,2 Milyar) Hazine İç Borç Ödemesi (TL12.208 Milyon) ABD Mart Ayı Dış Ticaret Dengesi (Piyasa Beklentisi: $47,7 Milyar Açık) 12 Mayıs TÜİK Mart Ayı Sanayi Ciro ve Sipariş Endeksleri ABD Nisan Ayı Üretici Fiyat Enflasyonu (PPI) (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,6, Çekirdek Aylık: %0,2) ABD Nisan Ayı Perakende Satışlar (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,6 Artış, Otomotiv Hariç: %0,6 Artış) Euro Alanı Mart Ayı Sanayi Üretim Verisi (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,4 Artış, Yıllık: %6,3 Artış) 13 Mayıs ABD Nisan Ayı Tüketici Fiyat Enflasyonu (CPI) (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,4, Çekirdek Aylık: %0,1) Euro Alanı 2011 Yılı I. Çeyrek Geçici Büyüme Verisi (Piyasa Beklentisi I. Çeyrek: %0,6, Yıllık: %2,2) 4
Uyarı Notu: Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş. nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 5