BİLİM ve İNSAN VAKFI ELMALILI HAMDİ YAZIR KUR AN AKADEMİSİ KUR ÂN-I KERÎM EĞİTİM ve ÖĞRETİM PROGRAMLARI TASHÎH-İ HURÛF DERSLERİ AÇIKLAMALI SÛRE MEÂLLERİ Hazırlayan : Yrd. Doç. Dr. Fatih Çollak 1
8. HAFTA : 22 KASIM 2014 CUMARTESİ DERS : AÇIKLAMALI SÛRE MEÂLLERİ SÛRE : TÂHÂ ÂYETLER : 25-54 2
I) SÛRENİN 25-54. ÂYETLERİYLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER : ق ال ر ب اش ر ح يل ص د ري 52 25. Dedi ki : Rabbim, göğsüme genişlik ver! Mûsâ (as) şöyle duâ etti: Ey Rabbim! Üstlendiğim risâlet yüreğime genişlik/ferahlık ver, onu iman ve nübüvvetin ışığıyla nurlandır 1. و ي س ر ي يل ا م ري 52 26. İşimi kolaylaştır. Firavun a tebliğ etmemi emrettiğin risâlet görevini hakkıyla yerine getirmem için işimi kolaylaştır 2. و اح ل ل ع ق د ة م ن ل س اين 52 27. Dilimdeki düğümü çöz! Dilimdeki tutukluğu, meramımı rahatça ifade edememe sıkıntımı gider 3. 1 el-câmi li ahkâmi l-kur ân, VI ( XI. Cüz), s. 129. 2 A.y. 3 3
Hz. Mûsâ nın dilinde meramını rahat ifade etmesine engel olan rahatsızlık Firavun tarafından küçümsenmiş ve alay konusu olmuştu 4 : Derken Firavun halkına hitap ederek şöyle dedi : Ey Kavmim! Mısır ın egemenliği ve ayaklarımın altında akan şu ırmaklar hep benim değil mi? Görmüyor musunuz? Ben, neredeyse meramını anlatamayacak haldeki şu zavallıdan daha üstün değil miyim 5? ي ف ق ه وا ق و يل 52 28. Ki sözümü anlasınlar Benim kendilerine söyleyeceklerimi bilsinler ve iyice kavrasınlar 6. و اج ع ل يل و زير ا م ن ا ه لي 52 29. Ve bana ehlimden bir vezir ver. Bana kendi ailemden üzerimdeki ağır sorumluluğu birlikte taşıyabileceğim birini yardımcı olarak görevlendir. ه ر ون ا خي 03 30. Kardeşim Hârûn u. Kalbim daralıyor, dilim tutuluyor. Onun için kardeşim Hârûn u da peygamber olarak gönder 7! Zira O nun dili 4 Heyet, Âyet ve Hadislerle Açıklamalı Kur ân-ı Kerîm Meâli, İFAV, İstanbul, 2010, II, 1095. 5 Zuhruf, 51-52. 6 el-câmi li ahkâmi l-kur ân, VI ( XI. Cüz), s. 129. 4
benden daha düzgündür. Onu bana yardımcı olarak ver ki beni tasdik etsin. Çünkü onların beni yalanlamalarından korkuyorum 8. ا ش د د ب هي ا ز ري 03 31. Onunla gücümü pekiştir. Beni onunla güçlendir. Kendisi vasıtasıyla işimin doğru yola gireceği şekilde onu bana yardımcı et 9. و ا ش ر ك ه ي ف ا م ري 05 32. Ve onu işimde ortak et!. Onu peygamberlik vazifemde ve tebliğ hizmetimde bana ortak et 10, bana destekçi kıl 11. ك ي ن س ب ح ك ك ثري ا 00 33. Ki seni çok tesbih edelim. Ta ki seni bol bol tesbih edelim. Senin için namaz kılalım, seni dil ile tesbih edip celâline yakışmayan şeylerden tenzih edelim 12. 7 Şuarâ, 13. 8 Kasas, 34. 9 el-câmi li ahkâmi l-kur ân, VI ( XI. Cüz), s. 130. 10 el-câmi li ahkâmi l-kur ân, VI ( XI. Cüz), s. 130. 11 12 el-câmi li ahkâmi l-kur ân, VI ( XI. Cüz), s. 130. 5
و ن ذ ك ر ك ك ثري ا 03 34. Ve seni çok zikredelim. Seni çok çok analım. ا ن ك ك ن ت ب ن ا ب صري ا 02 35. Şüphesiz ki Sen bizi görüp duruyorsun. Şüphe yok ki Sen bizim her halimizi, açık gizli her şeyimizi, işlerimizin gizliliklerini en küçük ayrıntılarıyla görüyor ve biliyorsun 13. ق ال ق د ا وتي ت س ؤ ل ك ي ا م وس ى 02 36. Dedi ki : Ey Mûsâ! Şüphesiz istediklerin sana verildi! Allah (cc) şöyle buyurdu : Ey Mûsâ! Göğsüne ferahlık, işlerinde kolaylık vs. hususlarda dileğin kabul edildi ve bunlar sana verildi 14. و ل ق د م ن ن ا ع ل ي ك م ر ة ا خ ر ى 02 37. Yemin olsun ki sana başka bir sefer daha lütufta bulunmuştuk. Yemin olsun ki daha önce de seni düşmanlarının zulmünden (İsrailoğullarının doğan erkek çocuklarına 13 el-câmi li ahkâmi l-kur ân, VI ( XI. Cüz), s. 130. 14 el-câmi li ahkâmi l-kur ân, VI ( XI. Cüz), s. 130. 6
yönelik öldürme işinden) kurtarmak suretiyle lütufta bulunmuştuk 15. ي ا م ك م ا ي وح ى 02 ا ذ ا و ح ي ن اي ا ل 38. Bir vakit annene vahyedilecek olanı vahyetmiştik : Bir zamanlar annene şöyle ilham etmiştik : ا ن اق ذ في ه ف الت اب و ت ف اق ذ في ه ف ال ي م ف ل ي ل ق ه ال ي م ب الس اح ل ي ا خ ذ ه ع د و يل و ع د و ل ه و ا ل ق ي ت ع ل ي ك م ب ة م ن و ل ت ص ن ع ع ل ى ع ي ن 02 39. Onu sandığa koy ; sonra onu nehre bırak; nehir onu kıyıya çıkarsın da hem benim düşmanım hem de onun düşmanı olan biri alsın. Sevilmen ve nezâretimde yetiştirilmen için tarafımdan sana lütufta bulundum. Bebeğini (Mûsâ yı) bir sandığın içerisine koy ve nehre (Nil nehrine) bırak da ırmak onu kıyıya çıkarsın. Kıyıdan da onu hem benim düşmanım olan hem de ileride ona düşman kesilecek olan kişi alsın. Ey Mûsâ! Gözetimim altında yetişesin diye ben seni Firavun ve ailesine şirin ve sevimli kılmıştım 16. 15 el-câmi li ahkâmi l-kur ân, VI ( XI. Cüz), s. 131. 16 7
ا ذ ت شي ا خ ت ك ف ت ق و ل ه ل ا د ل ك م ع ل ى م ن ي ك ف ل ه ف ر ج ع ن ا ك ي ا ل ا م ك ن ف س ا ف ن ج ي ن ا ك م ن ال غ م و ف ت ن ا ك ف ت ون ا ف ل ب ث ت س ن ي ك ي ت ق ر ع ي ن ه ا و ل ت ز ن و ق ت ل ت ي ف ا ه ل م د ي ن ث ج ئ ت ع ل ى ق د ر ي ا م وس ى 33 40. Hani kız kardeşin gidiyor ve diyordu ki : Ben size ona kefil olacak birini bulayım mı? Böylece seni gözü aydın olsun ve hüzünlenmesin diye tekrar annene geri verdik. Sen birini öldürmüştün de biz seni endişeden kurtarmış, bir takım imtihanlardan geçirmiştik. Senelerce Medyen halkıyla birlikte yaşadın. Sonra mukadder olduğu üzere geldin ey Mûsâ! Hani ablan Firavun un adamlarına gidip, Ben size bu çocuğun bakımını üstlenecek birini bulayım mı demişti. İşte böylece biz seni gözü aydın, gönlü ferah olsun ve daha fazla üzülmesin diye tekrar annene kavuşturmuştuk. Sen büyüdükten sonra bir adam öldürmüştün. Biz seni bu talihsiz olayın sıkıntısından da kurtarmış ve pek çok sınavdan geçirerek yetiştirmiştik. Adam öldürme hadisesinden sonra yıllarca Medyenliler in arasında yaşadın. Nihayet peygamberlikle ilgili takdirim uyarınca işte bugün buradasın, ey Mûsâ 17! (Sonra kader uyarınca bu ülkeye veya peygamberlik mertebesine ulaştın ey Mûsâ). 17 8
و اص ط ن ع ت ك ل ن ف سي 33 41. Seni kendim için seçtim. Ben seni kendim seçip yetiştirdim, elçi yaptım. ا ذ ه ب ا ن ت و ا خ وك ب ا ي ايت و ل ت ن ي ا ف ذ ك ري 35 42. Sen ve kardeşin mucizelerimle gidin; beni anmakta gevşeklik göstermeyin. Haydi şimdi sen ve kardeşin, delillerim/mûcizelerimle birlikte Firavun a gidin ve sakın benim âyetlerimi/ buyruklarımı tebliğ hususunda asla gevşeklik göstermeyin 18. ا ذ ه ب اي ا ل ف ر ع و ن ا ن ه ط غ ى 30 43. İkiniz Firavun a gidin, çünkü o sınırı aştı. Evet, Firavun a gidin; çünkü o gerçekten haddi aştı, pek azdı. ف ق ول ل ه ق و ل ل ي ن ا ل ع ل ه ي ت ذ ك ر ا و ي ش ى 33 44. Ona yumuşak söz söyleyin, umulur ki o öğüt alır, yahut içine bir korku düşer. Ona tatlı dille, yumuşak bir üslupla hitap edin. Belki böylece aklını başına alıp imana gelir yahut en azından yüreğine Allah korkusu düşer de azgınlıktan vazgeçer 19. 18 9
ق ال ر ب ن اي ا ن ن ا ن اف ا ن ي ف ر ط ع ل ي ن اي ا و ا ن ي ط غ ى 32 45. Dediler ki : Ey Rabbimiz! Onun bize karşı ileri gitmesinden veya daha da azmasından korkuyoruz. Bunun üzerine Mûsâ ve Hârûn, Rabbimiz! dediler, Daha işin başında Firavun bizi cezalandırır veya daha da azgınlaşır diye korkuyoruz 20. ق ال ل ت اف اي ا ن ن م ع ك م اي ا س ع و ا ر ى 32 46. Buyurdu ki : Korkmayın, çünkü ben sizinle beraberim; işitirim ve görürüm. Allah (cc) da şöyle buyurdu : Korkmayın, çünkü ben daima sizinle bereberim; sizi koruyup gözetirim 21. ف ا ت ي اه ف ق ول ي ا ن ا ر س ول ر ب ك ف ا ر س ل م ع ن ا ب ي ن م ن ات ب ع ا ل د ى 32 ا س ر ايءيل و ل ت ع ذ ب ه م ق د جئ ن اك ب ا ي ة م ن ر ب ك و الس ل م ع ل ى 47. Siz şimdi ona gidin ve deyin ki : Biz senin rabbinin elçileriyiz, artık İsrâiloğullarını bizimle gönder, onlara eziyet etme. Şüphesiz biz sana rabbinden bir mucize getirdik. Kurtuluş hidâyete tâbi olanların olacaktır. Siz şimdi ona gidin ve şöyle deyin : Biz sana rabbin tarafından gönderilmiş elçileriz. İsrâîloğullarının bizimle 19 20 21 10
birlikte Mısır dan ayrılmasına izin ver. Onları özgür bırak, artık eziyet etme onlara. Biz sana rabbinden âyet/mucize getirdik. Bilesin ki selâmete erecek olanlar, Allah ın gösterdiği doğru yolun yolcusu olanlardır 22. ا ن ا ق د ا وح ي ا ل ي ن اي ا ن ال ع ذ اب ع ل ى م ن ك ذ ب و ت و ل 32 48. Şüphesiz bize vahyolunmuştur ki azap mutlaka yalanlayana ve yüz çevirenedir. Hiç şüphen olmasın ki bize şöyle vahyedildi : Allah ın bildirdiği hak ve hakikati yalanlayıp ondan yüz çevirenler mutlaka azaba çarptırılacaktır 23. ق ال ف م ن ر ب ك م ا ي ا م وس ى 32 49. Dedi ki : Ey Mûsâ! Sizin rabbiniz kimdir? Firavun alaylı bir tavırla dedi ki : Kimmiş sizin rabbiniz, ey Mûsâ! ق ال ر ب ن ا ال ذي ا ع ط ى ك ل ش ي ء خ ل ق ه ث ه د ى 23 50. Dedi ki : Bizim rabbimiz her şeye hılkatini veren, sonra da doğru yolu gösterendir. Mûsâ şöyle cevap verdi : Bizim rabbimiz her şeye özüyle ve biçimiyle varlık veren (her şeyi var eden ve ona istediği 22 23 11
şekli veren) sonra da yolunu yordamını (doğru olan yolu) gösterendir 24. ق ال ف م ا ب ال ال ق ر ون ال و ل 23 51. Dedi ki : Geçmiş nesillerin durumu nedir? Firavun dedi ki : Peki, önceki milletlerin hali nedir? Ne yani, geçmişte Allah tan başka ilahlara tapan o kavimler azaba mı çarptırıldılar? ق ال ع ل م ه ا ع ن د ر ب ف ك ت ا ب ل ي ض ل ر ب و ل ي ن س ى 25 52. Dedi ki : Onlar hakkındaki bilgi rabbimin katındaki kitaptadır. Rabbim yanılmaz ve unutmaz. Mûsâ şöyle cevap verdi : Onlar hakkındaki en doğru ve kesin bilgi rabbimin katında mahfuz bir kitapta kayıtlıdır. Bu konuda ben bir şey söyleyecek durumda değilim. Şüphesiz benim rabbim hiçbir konuda asla yanılmaz ve hiçbir şeyi asla unutmaz. ف ا خ رج ن ا ب هي ا ز و اج ا م ن ا ل ذي ج ع ل ل ك م ال ر ض مه د ا و س ل ك ل ك م فيه ا س ب ل و ا ن ز ل م ن الس م اي ء م ايء ش ت 20 53. Öyle bir rab ki, yeryüzünü size beşik yaptı, orada size yollar açtı ve gökten su indirdi. Biz onunla çeşitli bitkilerden çiftler çıkardık. ن ب ات 24 Kur an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, III, 633. 12
Öyle bir rab ki rahatça yaşamanız için yeri bir döşek gibi yaydı, dolaşıp gezmeniz için yollar ve geçitler var etti, gökten de yağmurları indirdi. Yiyip içip istifade edesiniz diye, o yağmurlarla her çeşit bitkiyi çifter çifter yaratıp ortaya çıkardık. ك ل وا و ار ع و ا ا ن ع ام ك م ا ن ف ذ ل ك ل ي ا ت ل و يل الن ه ى 23 54. Yiyiniz, hayvanlarınızı otlatınız. Şüphe yok bütün bunlarda akıl sahipleri için deliller vardır. Hem siz yiyin, hem hayvanlarınızı otlatın. Şüphe yok ki Allah ın yarattığı bütün varlıkların bir yaratılış gayesi, aklını kullanan, akl-ı selim ve sağduyu ile hareket edenler için Allah ın kudretine işaret eden deliller vardır. 13