Halil CANTÜRK İbrahim Halil NURDAĞ Yıldız Teknik Üniversitesi Gemi İnşaatı ve Gemi Makineleri Mühendisliği Bölümü
Genel olarak kaynak teknolojisinden, bina kurulmasından, cihaz onarımlarına, ağır sanayiden gemi sanayine kadar çok geniş bir alanda yararlanılmaktadır. Kaynak işlemi sırasında çalışanlar toksik gazlara, metal dumanına, metal partiküllerine, kızılötesi ve ultraviyole ışınlarına, çok yüksek yoğunlukta görünür ışınlara ve aşırı sıcaklığa maruz kalmaktadır.
Gerekli iş güvenliği önlemlerinin alınmadığı durumlarda, kaynak işlemi sırasında ortama yayılan duman solunum yollarında, kızılötesi ve ultraviyole ışınlar ise göz üzerinde istenmeyen sağlık sorunlarına neden olmaktadır. Bu nedenle, kaynak işlemi sırasında iş kazası ve meslek hastalıklarının oluşmaması için yöneticilerin, çalışan kişilerin gerekli önlemleri almış, yeterli eğitim ve bilgiye sahip olmaları gerekir.
Endüstride farklı kaynak türleri kullanılarak kesim ve kaynak işlemi yapılmaktadır. En çok kullanılan kaynak türleri; Tozaltı Kaynağı TIG Kaynağı Lazer Kaynağı Sualtı Kaynağı Gazaltı Kaynağı Punta Kaynağı Elektrik Ark Kaynağı
Kaynak ve kesme işlemi sırasında çalışanın sağlığı üzerinde tehlike oluşturan etkenler; işyeri ortam havasının kirliliği, havasız oksijensiz ortam radyasyon (yoğun ark ışımasında oluşan kızılötesi IR ve Morötesi UV ışınları), elektrik çarpması, gürültü, yangın ve patlama olarak özetlenebilir.
Azot oksitler (NO, NO 2 ): Asetilen, (C 2 H 2 ): Karbondioksit (CO 2 ): Karbonmonoksit (CO): Etil Bromür (C 2 H 5 Br): Fosgen (COCl 2 ): Fosfin (PH 3 ): Hidrojen (H 2 ): Propan (C 3 H 8 ): Argon (Ar): Helyum (He): Tozlar Metal Dumanları
İşyerlerinde, yönetici, mühendis, teknisyen, usta ve işçilerin çeşitli tehlikeleri bulunan kaynak işlerinin yapılması sırasında kazalara karşı korunabilmeleri, gerekli önlemlerin önceden alınması ve bu konuda yeterli bilgi sahibi olunmasıyla mümkündür. Kaynağın yapıldığı işyerine veya kaynak yapım yerlerine ve kaynak yapım ve kesim çeşitlerine göre kaynak işleminin yapılması sırasında alınacak önlemler ile kaynak veya kesim işini yapan kişinin alacağı kişisel önlemler olmak üzere üçe ayırarak inceleyebiliriz.
Gaz kaynağında alınması gerekli güvenlik önlemleri Elektrik ark kaynağında alınması gerekli güvenlik önlemleri Kaynak tüplerinde alınacak önlemler
Yangına karşı alınacak önlemler Havalandırma sistemlerinin yapılmış olması Kaynak yapılacak yerde kullanılan malzemelerin yanmaya karşı dayanıklı olması Patlayıcı malzemelerin kaynak bölgesinden uzak tutulması
Yapılan kaynak türüne özel koruyucu giysiler Solunum ekipmanlarının bulunması Göz ve yüz koruyucu ekipmanlar Kaynak yapılan bölgeye göre seçilmiş yardımcı ekipmanlar (halat, baret vs.) Tüm koruyucu ekipmanın TSE ye uygun seçilmesi
Kişisel koruyucu teçhizatlar zamanında verilmeli, işçinin bedenine ve yaptığı işe uygun olmalıdır. İşletme idareleri kişisel koruyucu teçhizatın kullanılıp kullanılmadığını, tam olup olmadığını mutlaka sık sık kontrol etmeli, gerekirse caydırıcı önlemler almalıdır. İşçilere belirli periyotlarla İSİG eğitimi verilmeli ve bilgilerinin tazelenmesi sağlanmalıdır. Atölyeler sürekli olarak havalandırılmalı, havalandırma yetersiz ise her kaynak makinesi için bir bölgesel havalandırma teçhizatı kurulmalıdır.
Atölyelerde kullanılan makine ve donanımların koruyucuları olmalı, kullanma, emniyet ve bakım talimatları makinelerin yakınında işçinin okuyabileceği şekilde bulunmalıdır. Ayrıca uyarıcı levhalar bulundurulmalıdır. İdareler, işçinin dikkatini işine toplaması için gereken idari tedbirleri mutlaka almalıdır. Psikolojik ve fiziksel problemi olan, alkol ve uyuşturucu alışkanlığı olan işçiler sıkı kontrol altında bulundurulmalıdır.
İş kazası ve meslek hastalığına yakalanan işçiler işe döndüklerinde mutlaka işe yönelik rehabilitasyona tabi tutulmalı, gerektiğinde psikolojik tedavi uygulanmalıdır. Bu, işçinin işine olan ilgi ve konsantrasyonunun artmasını ve iş veriminin yükselmesini sağlayacaktır. Koruyucu hekimlik uygulamaları işçilerin bilinçlenmesini sağlayarak meslek hastalığına yakalanma riskini azaltacak, hastalığa yakalanan işçilerin sıkı takibi ve tedavilerine verilen önem ve ciddiyet ise en kısa zamanda işe dönmelerini sağlayarak işgücü kayıplarını azaltacaktır.
1. Parlayıcı Ve Patlayıcı, Tehlikeli Ve Zararlı Maddelerle Çalışılan Yerlerde Ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük (RG.24.12.1973-14752) 2. S. ANIK Prof.Dr., Kaynak Tekniği El Kitabı Gedik Eğitim Vakfı Yayınları 3. Yılmaz, G., Kaynak Dumanlarına Karşı Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemleri, Çalışma Ortamı Dergisi, Kasım-Aralık:7-8 (2000). 4. N Umurkan Prof Dr İsg Ders Notları Ytü 2012 5. A AVŞAROĞLU Yüksek Lisans Tezi Boru Hatlarındaki Kaynaklı İmalat Çalışmalarında İş Güvenliği Risk Analizi Adana 2011 6. MMO Kaynak Teknolojisi III. Ulusal Kongresi Ekim 2001 7. MEGEP Biyomedikal Cihaz Teknolojileri Ankara 2008 8. A İZGİ Yüksek Lisans Tezi Kazaların Çevresel ve Teknik Araştırılması Ankara 2006 9. Oktay TAN, Kaynak İşlerinde iş Sağlığı ve Güvenliği 2008