GÜNEY KORE EKONOMİK GÖSTERGELER VE TÜRKİYE İLE İLİŞKİLER EKONOMİ VE STRATEJİ DANIŞMANLIK HİZMETLERİ, MART 2014
1. GÜNEY KORE VE TÜRKİYE TEMEL GÖSTERGELER Güney Kore 1970 li yıllarda temelini attığı ihracata ve yüksek teknolojili sanayi faaliyetlerine dayalı büyüme modeli ile uluslararası alandaki büyüme ve kalkınma modelleri içinde önemli bir örneği oluşturmuştur. Temelini eğitim, mühendislik, bilim teknolojili faaliyetleri ve bütünsel bir teşvik modelinin oluşturduğu büyüme modeli ile Güney Kore 2013 yılında 1,2 trilyon dolarlık milli geliri ile dünyanın en büyük 15. ekonomisi haline gelmiştir. Güney Kore de kişi başı gelir 2013 yılında 23.840 dolara yükselmiştir. Güney Kore nin büyüme modeli ihracata dayalı olup küresel pazarların ihtiyaç duyduğu yüksek teknolojili ürünlerin üretimine ağırlık verilmiş, buna bağlı olarak sanayide önemli bir dönüşüm gerçekleştirmiştir. Bu dönüşümün bir sonucu olarak Güney Kore nin ihracatı 2013 yılında 559,6 milyar dolara yükselmiştir. Güney Kore dünyanın en çok ihracat yapan 7. ülkesi haline gelmiştir. Güney Kore nin gelişme modelinde bütünsel bir kalkınma anlayışı bulunmaktadır. Eğitim, mühendislik, bilim, teknoloji politikaları ile insani gelişmişlik, yaşam kalitesi ve sürdürülebilirlik politikaları bir bütün halinde uygulanmıştır. Buna bağlı olarak Güney Kore insani gelişmişlikte 2012 yılında 11. sıraya kadar yükselmiştir. TABLO. 1 GÜNEY KORE VE TÜRKİYE TEMEL GÖSTERGELER 2013 GÖSTERGELER GÜNEY KORE TÜRKİYE MİLLİ GELİR (MİLYAR DOLAR) 1.198 823 NÜFUS (MİLYON) 50,23 76,66 KİŞİ BAŞI GELİR (DOLAR) 23.840 10.650 DÜNYA EKONOMİSİNDE SIRALAMA (MİLLİ GELİR İTİBARİYLE) 15. 17. İHRACAT (MİLYAR DOLAR) 559,6 151,9 İTHALAT (MİLYAR DOLAR) 515,6 251,8 CARİ DENGE (MİLYAR DOLAR) + 55,2-65,0 DÜNYA İHRACATINDA SIRALAMA 7. 32. İNSANİ GELİŞMİŞLİK ENDEKSİ SIRALAMASI 2012 12. 51. KAYNAK: TÜİK, KITA, IMF, SOUTH KOREA CENTRAL BANK, BM 2
2. TÜRKİYE İLE GÜNEY KORE ARASINDA TİCARİ VE EKONOMİK İLİŞKİLER 2.1 TÜRKİYE GÜNEY KORE DIŞ TİCARETİ Türkiye Güney Kore dış ticareti büyüklük olarak potansiyelinin altında bir gelişme göstermektedir ve Türkiye Güney Kore ile dış ticarette yıllar itibariyle artan miktarda açık vermektedir. Türkiye nin Güney Kore ye ihracatı 2013 yılında sadece 469 milyar dolar olmuştur ve ihracat sınırlı ölçüde artmaktadır. Güney Kore den ithalat ise daha hızlı artmakta olup 2013 yılında 6,1 milyar dolara ulaşmıştır. 2013 yılında Güney Kore ile dış ticarette 5,62 milyar dolar açık verilmiştir. TABLO.2 TÜRKİYE GÜNEY KORE DIŞ TİCARETİ MİLYON DOLAR YILLAR TÜRKİYE'NİN G.KORE'YE İHRACATI TÜRKİYE'NİN G.KORE'DEN İTHALATI GÜNEY KORE İLE TİCARET DENGESİ 2000 130 1.181-1.051 2001 62 760-697 2002 55 900-846 2003 58 1.312-1.255 2004 80 2.573-2.493 2005 100 3.485-3.386 2006 156 3.556-3.400 2007 152 4.370-4.218 2008 271 4.092-3.820 2009 235 3.118-2.884 2010 304 4.764-4.460 2011 529 6.299-5.770 2012 528 5.660-5.132 2013 469 6.089-5.620 KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Türkiye nin Güney Kore ye ihracatının toplam ihracat içindeki payı sadece yüzde 0.31 dir. İthalatın payı ise yüzde 2.42 dir. Güney Kore nin Türkiye ye ihracatının toplam ihracat içindeki payı ise yüzde 1.01 dir. Türkiye den ithalatın toplam ithalat içindeki payı ise sadece yüzde 0.13 dür. Türkiye ile Güney Kore arasındaki dış ticaret potansiyelin oldukça altında gerçekleşmektir. Türkiye nin Güney Kore ye ihracatında en önemli ürünü mineral yağlar ve yakıtlar oluşturulmaktadır. Kazanlar ve makineler, eczacılık ürünleri, metal cevherleri ve elektrikli makine ve cihazlar diğer ürünlerdir. Türkiye nin Güney Kore den ithalatında ise elektrikli makine ve cihazlar ile kazanlar ve makineler ilk iki sırayı almaktadır. Plastik mamulleri, motorlu kara taşıtları, demir çelik, kauçuk ve eşya, organik kimyasal ürünler, optik aletler, demiryolu taşıtları ve sentetik suni filamentler diğer ürünlerdir. 3
TABLO.3 TÜRKİYE NİN GÜNEY KORE İLE TİCARETİNDE ÜRÜNLER TÜRKİYE'NİN GÜNEY KORE İLE DIŞ TİCARETİ İLK 20 ÜRÜN (2013) DOLAR FASILA ÜRÜN İHRACAT FASILA ÜRÜN İTHALAT 27 Mineral yakıtlarve mineral yağlar 173.193.575 85 Elektrikli makina ve cihazlar 1.329.012.754 84 Kazanlar ve makinalar 32.441.378 84 Kazanlar ve makinalar 1.310.686.319 30 Eczacılık ürünleri 30.245.811 39 Plastikler ve mamulleri 933.377.189 26 Metal cevherleri, cüruf ve kül 26.250.624 87 Motorlu kara taşıtları 630.419.255 85 Elektrikli makina ve cihazlar 19.883.540 72 Demir ve çelik 406.324.587 10 Hububat 13.874.741 40 Kauçuk ve kauçuktan eşya 198.907.341 28 İnorganik kimyasallar 13.513.000 29 Organik kimyasal ürünler 182.905.479 72 Demir ve çelik 12.292.275 90 Optik, fotoğraf, ölçü alet ve cihazlar 178.399.273 25 Taşlar, alçılar, kireçler ve çimento 8.682.113 54 Sentetik ve suni filamentler 133.808.987 87 Motorlu kara taşıtları 7.756.926 86 Demiryolu taşıtları ve malzemeler 114.812.823 32 Debagatte ve boyacılıkta kullanılan hülasalar 7.368.532 60 Örme eşya 88.427.492 3 Balıklar, kabuklu hayvanlar 7.361.500 73 Demir veya çelikten eşya 74.352.651 41 Ham postlar, deriler (kürkler hariç) ve köseleler 7.316.071 48 Kağıt ve karton 61.451.540 62 Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı 6.904.356 99 Kişisel eşyalar 57.338.890 20 Sebzeler, meyvalar, müstahzarlar 6.615.489 30 Eczacılık ürünleri 44.940.358 68 Mineral maddelerden eşya 6.598.334 82 Adi metallerden aletler 28.219.019 76 Alüminyum ve alüminyumdan eşya 5.512.094 28 İnorganik kimyasallar 27.832.225 24 Tütün 5.369.255 83 Adi metallerden çeşitli eşya 20.218.244 43 Kürkler ve taklit kürkler, bunların mamulleri 5.340.544 59 Dokunabilir maddelerden teknik eşya 15.753.249 61 Örme giyim eşyası ve aksesuarı 5.308.416 94 Aydınlatma cihazları vb. 12.835.544 40 Kauçuk ve kauçuktan eşya 5.158.036 34 Yıkama-yağlama müstahzarları 12.716.915 Toplam 468.994.659 Toplam 6.088.466.616 KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 2.2 TÜRKİYE İLE GÜNEY KORE ARASINDA SERBEST TİCARET ANLAŞMASI (STA) Türkiye ile Güney Kore arasındaki en önemli ekonomik ve ticari anlaşma 2012 yılında imzalanan ve 2013 yılında yürürlüğe giren Serbest Ticaret Anlaşması dır. Serbest Ticaret Anlaşması ikili ticareti ve Türkiye nin ihracatını orta ve uzun vadede arttıracak en önemli araç konumundadır. 1 Mayıs 2013 tarihinde yürürlüğe giren Çerçeve Anlaşma ve Mal Ticareti Anlaşmaları Türkiye nin aleyhine seyreden dış ticaret açığının daha dengeli bir yapıya kavuşturulmasına katkı sağlayacaktır. Türkiye ile Güney Kore arasındaki STA, mevcut haliyle Çerçeve Anlaşma ve Mal Ticareti Anlaşması olmak üzere iki Anlaşma dan oluşmaktadır. Çerçeve Anlaşma hizmet ticareti ve yatırımlar konusunda başlanacak müzakereleri takvime bağlamaktadır. Anlaşma uyarınca, Türkiye ve Güney Kore, Mal Ticareti Anlaşması nın yürürlüğe girmesinden itibaren bir yıl içinde bu konuda müzakerelere başlayacaklardır. Bu çerçevede müzakereler 2013 yazında başlamıştır. Mal Ticareti Anlaşması ile Türkiye ve Güney Kore arasında karşılıklı sağlanacak pazar açılımının esasları belirlenmektedir. Bu çerçevede, taraflar 10 yılın sonunda tüm tarife 4
satırlarının %90 ında gümrük vergilerini sıfırlayacaklardır. Anlaşmanın yürürlüğe girdiği 1 Mayıs 2013 tarihinde toplam tarife satırı bakımından, Kore tarafı gümrük vergilerinin %80 ini, ülkemiz %65 ini sıfırlamıştır. Sanayi ürünlerinin tamamında en fazla 7 yılın sonunda tüm vergilerin karşılıklı sıfırlanması tamamlanacak olup; tarım ürünlerinin %52 sinde 10 yılın sonunda gümrük vergileri kaldırılacaktır. Türkiye ile Güney Kore arasındaki Serbest Ticaret Anlaşması nın bu hükümleri çerçevesinde inşaat malzemesi ürünlerinin ticaretinde de 7 yılın sonunda gümrük vergisi oranları sıfıra inmiş olacaktır. Böylece inşaat malzemesi ticareti karşılıklı olarak daha hızlı artacaktır. Hizmet ticareti konusunda başlayan müzakerelerin içinde Müteahhitlik hizmetleri de bulunmaktadır. Bu müzakereler sonucu her iki ülke de Müteahhitlik hizmetlerinin sunumunda karşılıklı olarak serbestiye gidebileceklerdir. Bu da karşılıklı olarak Müteahhitlik hizmetlerinin artmasına olanak sağlayacaktır. TABLO.4 TÜRKİYE İLE GÜNEY KORE ARASINDAKİ EKONOMİK VE TİCARİ ANLAŞMALAR ANLAŞMANIN ADI İMZA YERİ VE TARİHİ Türkiye ile Güney Kore Arasında Ticaretin Geliştirilmesi ve Ekonomik ve Teknik İşbirliği Hakkında Anlaşma Türkiye Cumhuriyeti ile Kore Cumhuriyeti Arasında Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önleme ve Diğer Bazı Hususları Düzenleme Anlaşması Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kore Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına İlişkin Anlaşma Ankara, 5 Mayıs 1977 Ankara, 24 Aralık 1983 Seul, 14 Mayıs 1991 Standartlar Alanında İşbirliği Anlaşması Ankara, 30 Haziran 1993 Bilimsel ve Teknik İşbirliği Anlaşması Seul, 28 Ekim 1997 VII. Dönem KEK Protokolü Türkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı ile Kore Cumhuriyeti Kara Ulaştırma ve Denizcilik Bakanlığı Arasında Üçüncü Ülkelerde Müteahhitlik ve Teknik Müşavirlik Hizmetlerinde İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı Ankara, 24 Eylül 2009 Ankara, 08 Mart 2010 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kore Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Gümrük Konularında İşbirliği ve Karşılıklı Yardım Anlaşması Türkiye Cumhuriyeti ve Kore Cumhuriyeti Arasında Serbest Ticaret Alanı Tesis Eden Çerçeve Anlaşma (STA Çerçeve Anlaşması) Türkiye Cumhuriyeti ve Kore Cumhuriyeti Arasında Mal Ticareti Anlaşması (STA Mal Ticareti) Kaynak: T.C Ekonomi Bakanlığı Seul, 15 Haziran 2010 Ankara, 1 Ağustos 2012 Ankara, 1 Ağustos 2012 5
2.3 TÜRKİYE DE GÜNEY KORE Lİ YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI İki ülke arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin önemli bir ayğını Türkiye de yatırım yapan Güney Kore sermayeli şirketler oluşturmaktadır. 2013 yılsonu itibariyle Türkiye de toplam 881 milyon dolarlık sermaye ile 235 adet Kore firması bulunmaktadır. Söz konusu firmalar ağırlıklı olarak toptan ve perakende ticaret, otomotiv, bilişim ve elektronik, madencilik, turizm ve imalat alanlarında faaliyet göstermektedir. TABLO.5 GÜNEY KORE NİN TÜRKİYE DE DOĞRUDAN SERMAYE YATIRIMLARI YILLAR FİRMA SAYISI MİLYON DOLAR 1954-2007 116 481 ARASI 2008 13 57 2009 20 168 2010 18 20 2011 16 52 2012 29 58 2013 23 45 TOPLAM 235 881 Kaynak: TC Ekonomi Bakanlığı, TCMB Güney Kore nin dünya çağında büyüklüğe ve marka tanınırlığına ulaşan Hyundai, LG, KT & G ve POSCO gibi dev şirketlerin Türkiye de yatırımları bulunmaktadır. Güney Kore nin en büyük otomotiv firmalarından Hyundai nin yatırımı Türkiye de ki en büyük Güney Kore yatırımıdır. 1997 yılının sonunda gerçekleştirilmiş olan bu projenin toplam değeri 230 milyon dolardır. Hyundai nin yanısıra yine Kore nin beş büyük grubundan olan LG nin Arçelik ile ortaklığı ve Daewoo nun klima ve iş makinalarının Türkiye de imalat-montajı ile ilgili yatırımları mevcuttur. LG Güvenlik Sistemleri nin Türkiye distribütörlüğü tarafından 12 milyon dolar değerinde sermaye ile kamera üretimi üzerine kurulan fabrika, Güney Kore nin en büyük tütün şirketi KT and G Corp firmasının 2008 Nisan ayında faaliyete başlamış olan 53 milyon dolar sermayeli girişimi ve çelik sektöründe önemli bir payı bulunan POSCO nun Bursa da yapma kararı aldığı 24 milyon dolarlık yatırım, Güney Kore nin Türkiye de yaptığı önemli yatırımlardandır. Tüm bu yatırım ve ortaklıkların yanında T.C. Hazine Müsteşarlığı nın sermaye ihracı kayıtlarına göre Güney Kore de yerleşik herhangi bir Türk sermayeli yatırım bulunmamakla birlikte Kore de yerleşik az sayıda, daha çok dış ticaret ve hizmet sektorlerinde faaliyet gösteren Türk girişimcileri bulunmaktadır. DOĞUŞ Grubu, 2011 yılında 140 milyar dolar ciro gerçekleştiren Güney Kore nin en büyük şirketlerinden SK Group ile işbirliği stratejik ortaklığa dönüşmüştür. İki şirket 2012 yılında aralarında stratejik ortaklık ve işbirliği anlaşmasının yanı sıra, ortak girişim sermayesi ve e- ticaret platformu kurma konusunda birer anlaşma imzalamışlardır. 6