DİYARBAKIR KOŞULLARINDA İNCİR GENETİK MATERYALİNİN SELEKSİYONU VE TANIMLANMASI* *

DİYARBAKIR KOŞULLARINDA İNCİR GENETİK MATERYALİNİN SELEKSİYONU VE TANIMLANMASI* * Selection and Identıfication and of Fig Genetic Material Under Diyarbakır Conditions Mikdat ŞİMŞEK Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı. Ayzin B. KÜDEN Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı. ÖZET Bu araştırma, Diyarbakır da incir genetik materyalinin seleksiyonu ve seçilen tiplerin karakterlerinin tanımlanması amacıyla 2006 ve 2007 yıllarında yürütülmüştür. Tartılı derecelendirme yöntemine göre üstün puan alan 42 incir tipi seçilmiştir. Bu tiplerin fenolojik, morfolojik ve pomolojik özellikleri ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Bu tiplerden 21-05-045 Zapi9 ve 21-06-058 Zapi17 tipleri meyve ağırlığı, meyve şekli, boyun uzunluğu, kabukta çatlama ve kabuğun soyulma durumuna göre üstün bulunmuşlardır. Seçilen tiplerden çelikler alınmış ve köklendirilerek Güneydoğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü nde dikilerek koruma altına alınmıştır. Bu tipler ayrıca çoğaltılarak Erbeyli İncir Araştırma Enstitüsü nde de bir bahçe tesis edilecektir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi incirin en önemli gen merkezlerinden birisidir. Bu nedenle, bu çalışma ile Diyarbakır il, ilçe ve köylerinde incir gen kaynakları saptanmış ve koruma altına alınmıştır. Anahtar Kelimeler: İncir Seleksiyonu, Genetik Kaynaklar, Diyarbakır ABSTRACT This study was carried out material to grown select and characterize the fig genotypes in Diyarbakır during 2006 and 2007. According to the weighteddegreces method, 42 fig types taken the highest scores were selected. The phonological, morphological and pomological characteristics of them were investigated. In all of these types, 21-05-045 Zapi9 and 21-06- 058 Zapi17 types have been found significant according to fruit shape, fruit neck length, fruit weight, fruit skin cracks and fruit peel. In this research, the cuttings of selected fig types were taken and rooted and preserved in South East Anatolia Agricultural Research Institute. These types will also propogated and planted in Erbeyli Fig Research Institute. South East Anatolia is one of the genetic origin of figs, so with this research the germplasm of Diyarbakır province, towns and villages were determined and concerved. Key Words: Fig Selection, Genetic Resources, Diyarbakır * Doktora Tezi-PhD Thesis 94

Giriş İncirde genetik çeşitliliğin kaybolmaması için seleksiyon çalışmaları sonucunda elde edilen tip ve çeşitlerin bir merkezde toplanarak incir gen kaynaklarının oluşturulması gerekir. Gen merkezi oluşturmanın yanı sıra, bu merkezde yer alan tiplerin genetik yapıları bozulmadan uzun süreli muhafazaları da önem taşımaktadır (Küden, 2000). 1980 li yıllardan itibaren özellikle ulaşım olanaklarının artışına paralel olarak sofralık incir ticareti de her yıl katlanarak artmaktadır. Son yıllarda, ulaşımın gelişiminden dolayı farklı bölgelerde yetişen mevcut incir çeşit ve tipleri önem kazanmaktadır (Özkaya, 1997). Materyal ve Metot Materyal Bu araştırma 2006 2007 yılları arasında Diyarbakır merkez, Çermik, Çüngüş, Dicle, Eğil, Ergani, Hani, Hazro, Kocaköy, Lice, Kulp ve Silvan ilçeleri ile bu ilçelere bağlı köylerde yürütülmüştür. Bu yörelerde incir plantasyonları taranarak yapılan seleksiyonda 42 adet dişi incir tipi seçilmiştir. Metot Belirlenen her incir ağacına bir kod numarası verilmiştir. Bu kod numaralarının başına sırasıyla Diyarbakır il trafik kodu olan 21, ilçe kodları ve tip numaraları yazılmıştır. Bu çalışmada birinci yıl kalite özelliklerine göre seleksiyon yapılmış ve tartılı derecelendirme yöntemine göre üstün puan alanlar seçilmiştir. Seçilen tiplerin değerlendirilmesinde Aksoy (1991) un hazırlamış olduğu deskriptör taslağı kullanılmıştır. Ağaç Şekli Tacın yaptığı açıya göre 5 kategoride incelenmiştir (Aksoy, 1991). Ağacın Gelişme Gücü Sübjektif olarak gözlemlenerek 1) Zayıf, 2) 0rta, 3) Kuvvetli ve 4) Oldukça Kuvvetli olmak üzere 4 grupta incelenmiştir (Aksoy, 1991). Ostiolum Açıklığı Meyvelerin ostiolumlarındaki açıklık dijital kumpas ile ölçülerek belirlenmiştir (Aksoy, 1991). Meyve Ağırlığı Meyve örnekleri 0.01 grama duyarlı hassas terazide tek tek tartılarak ortalama meyve ağırlığı (g) olarak belirlenmiştir. 95

Ortalama Meyve Çapı ve Meyve Boyu Meyvenin çapı çoğunlukla tam dairesel olmayıp farklı ölçüm yönlerinde çap değeri değişebilmektedir. Bu nedenle en küçük meyve çapı ile en büyük meyve çapı ölçülüp ortalamaları alınmış ve ortama çap olarak değerlendirilmiştir. Dijital Kumpas yardımıyla, meyve boyları ile meyve çapları tespit edilmiştir (Aksoy, 1991). Meyve Boyu ve Meyve Boyun Uzunluğu Dijital kumpas la ölçülerek belirlenmiştir (Anonymous, 2003). Araştırma Bulguları ve Tartışma Ağaç Şekli Yapılan çalışmada, seçilen tiplerin ağaç şekli bakımından 1 tipin yarı dik, 3 tipin açık, 12 tipin yayvan ve 26 tipin ise sarkık olduğu saptanmıştır (Çizelge 1). Ilgın ve Küden (2003), yaptıkları seleksiyon çalışmasında dik ten sarkık a kadar farklı ağaç şekline sahip tiplerin seçildiğini belirtmişlerdir. Seçtiğimiz tiplerin ağaç şekli öteki araştırmacıların gözlemlerine çoğunlukla benzerlik göstermiştir. Ağaç şekli kalıtsal olup, tip ve çeşit öze lliğine bağlı olarak farklılık gösterebilmektedir. Ağacın Gelişme Gücü Ağacın gelişme gücü bakımından yapılan değerlendirmede 1 tipin kuvvetli, 18 tipin orta, 23 tipin ise zayıf oldukları saptanmıştır (Çizelge 1). Ilgın ve Küden (2003), seçtikleri incir tiplerinin ağaç gelişme gücü bakımından 1 tipin zayıf ve öteki tiplerin ise kuvvetli veya orta kuvvette bir gelişme gösterdiğini bildirmişlerdir. Seçtiğimiz incir ağaçlarının gelişme gücü öteki araştırmacıların tespit etmiş oldukları tip ve çeşitlere çoğunlukla benzerlikler göstermiştir. Genel olarak ağaçların gelişme gücü genetik bir özelik olmasının yanı sıra, ekolojik ve bakım koşulları etkileyebilmektedir. Ostiolum Açıklığı Denemede yer alan incir tiplerinin ortalama ostiolum açıklığı bakımından en yüksek değer 2006 yılında 6.27 mm ile 21-13-133 Hanoyi tipi alırken bunu 6.26 mm ile 21-06-057 Zapi16 tipi ve 6,12 mm ile 21-13-118 İri İncir tipleri izlemiştir. 2007 de 7.62 mm ile 21-13-118 İri İncir tipi en yüksek değeri alırken, bunu 6.49 mm ile 21-13-133 Hanoyi ve 6.33 mm ile 21-06-054 Zapi15 tipleri izlemiştir. Ortalama ostiolum açıklığı bakımından en düşük değer, 2006 da 1.33 mm ile 21-02-095 Zapi20 ve 2007 de ise 1.30 mm ile 21-08-122 Manisa inciri tipinde saptanmıştır. Öteki tiplerin ostiolum açıklıkları bu değerler arasında dağılım göstermiştir (Çizelge 1). Ilgın ve Küden (1997), Kahramanmaraş ta yaptıkları çalışmada ostiol açıklığının hem 1993 ve hem de 1994 yılında 0.10 mm - 15.20 mm arasında değiştiğini 96

bildirmişlerdir. Araştırıcıların bildirdiğine göre Sarı İncir grubunun ostiolumlarının geniş olmasından dolayı kurutmalık incir olarak değerlendirilebileceğini bildirmişlerdir. Dışsatım açısından bakıldığında geniş ostiolum açıklığına sahip tip ve çeşitlerin istenmediği Can (1993) tarafından bildirilmiştir. Meyve Ağırlığı Seçilen incir tiplerinde, ortalama meyve ağırlıkları 2006 yılında 76.85 g ile 21-07-079 Kıftık2 tipi en yüksek değeri alırken,. bunu 74.75 g ile 21-02-094 Zapi19 ve 73.32 g ile 21-05-035 Zapi2 tipleri izlemiştir. 2007 yılında 75.77 g ile 21-05-039 Zapi4 tipi en yüksek değeri alırken, bunu 75.10 g ile 21-05-045 Zapi9 ve 71.53 g ile 21-06-058 Zapi17 tipleri izlemiştir. En düşük ortalama meyve ağırlıkları ise 2006 yılında 31.29 g ile 21-07-078 Bardak tipinde, 2007 yılında 23.66 g ile 21-08-124 Kaplani tipinde saptanmıştır. Öteki incir tiplerinin ortalama meyve ağırlıkları bu değerler arasında yer almıştır (Çizelge 2 ). Bostan ve ark.(1997), Değirmen, İpek, İstanbul, Pamuk ve Patlıcan incir çeşitlerini denemişlerdir. Yapılan analizlerde, bu çeşitlerin meyve ağırlığının 40.40 g ile 65.00 g arasında değiştiğini bildirmişlerdir. Meyve ağırlığı tip ve çeşit özelliğine bağlı olup farklı ekolojik ve bakım koşullarında değişiklik gösterebilmektedir. Ortalama Meyve Çapı Seçilen incir tiplerinde, ortalama meyve çapı 2006 yılında 83.62 mm ile 21-02-094 Zapi19 tipi en yüksek değeri alırken, bunu 81.66 mm ile 21-02- 095 Zapi20 ve 74.21 mm ile 21-08-124 Kaplani tipleri izlemiştir. 2007 yılında 56.61 mm ile 21-07-079 Kıftık2 tipi en yüksek değeri alırken, bunu 55.33 mm ile 21-06-057 Zapi6 ve 54.15 mm ile 21-07-086 Kıftık6 tipleri izlemiştir. Ortalama meyve çapı 2006 yılında 34.11 mm ile 21-07-078 Bardak tipi en düşük değeri alırken 2007 yılında 35.12 mm ile 21-08-124 Kaplani tipi en düşük değeri almıştır. Öteki tipler ise bu değerler arasında yer almıştır (Çizelge 2). Bostan ve İslam (1999), yaptıkları çalışmada ortalama meyve çapının 4.20 cm ile 5.10 cm arasında değiştiğini saptamışlardır. Meyve çapı tip ve çeşit özelliğinin yanısıra, uygun iklim ve bakım koşullarından etkilenebilmektedir. Meyve Boyu ve Meyve Boyun Uzunluğu Ortalama meyve boyu yönünden en yüksek değer 2006 yılında 66.11 mm 21-06-057 Zapi16 alırken, bunu 65.26 mm ile 21-08-124 Kaplani ve 61.27 mm ile 21-02-094 Zapi 19 tipleri izlemiştir. 2007 yılında ise 55.94 mm ile 21-06-057 Zapi16 tipi en yüksek değeri alırken, bunu 49.93 mm ile 21-06- 052 Zapi13 ve 21-07-079 Kıftık2 tipleri ve 49.92 mm ile 21-05-045 Zapi9 tipleri izlemiştir. Ortalama meyve boyu yönünden en düşük değerin 2006 da 30.38 mm ile 21-06-047 Lobo ve 2007 de ise 25.63 mm ile 21-10-022 Mertali 97

tipinde olduğu saptanmıştır. Öteki tiplerin ise bu değerler arasında yer aldığı belirlenmiştir (Çizelge 3). Koyuncu (1998), yaptığı araştırmada ortalama meyve boyunun 22.00 mm ile 39.80 mm arasında değiştiğini belirtmiştir. Meyve boyu tip ve çeşit özelliği olup, uygun iklim ve bakım koşullarından etkilenebilmektedir. Seçilen tiplerin ortalama boyun uzunlukları, hem 2006 ve hem de 2007 yılında istatistiksel açıdan farklılık göster miştir. 21-06-047 Lobo ve 21-02-065 Reş tiplerinin boyunsuz oldukları saptanmıştır. Boyun uzunlukları bakımından 2006 da 10,67 mm ile 21-05-044 Zapi8 en yüksek değeri alırken, bunu 10.10 mm ile 21-06-057 Zapi16 ve 9.79 mm ile 21-05-028 Kılhi2 tipleri izlemiştir. 2007 de ise 11.16 mm ile 21-08-129 İncir2 tipi en yüksek değeri alırken, bunu 8.34 mm ile 21-05-041 Zapi5 ve 7.37 mm ile 21-06-054 Zapi15 tipleri izlemiştir. Seçilen tiplerin boyun uzunlukları bakımından en düşük değerlerin 2006 da 1.27 mm ile 21-08-122 Manisa İnciri ve 2007 de ise 1.57 mm ile 21-06-062 Zapi18 tipinde saptanmıştır. Öteki tiplerin boyun uzunlukları ise bu değerler arasında yer almıştır (Çizelge 3). Aksoy ve ark.(1992), değişik bölgelerden getirilmiş 38 incir çeşidi üzerinde yaptıkları araştırmada, en kısa boyun uzunluğunun 1.00 mm ile 227 Yeşil Meyveli çeşitte iken, en uzun ise 18.00 mm ile 216 Siyahta saptamışlardır. Ayrıca, 221 Yeşil incir, 223 Yediveren ise boyunsuz çeşitler olarak belirlemişlerdir. Meyve boynunun olmaması veya kısa olması derimi zorlaştırdığından dolayı istenmeyen bir özelliktir. Bu özelliğe sahip tip ve çeşitleri hasat ederken büyük bir özen gösterilmesi gerekir. Aksi durumda, meyve kabuğunun yırtıldığı ve elde edilen ürünün dış satım şansını kaybederek, incir ihracatında azalmaya yol açtığı Can (1993) tarafından bildirilmiştir. Sonuç ve Öneriler Seçilen tipler tartılı derecelendirme yöntemine göre genel kalite açısından değerlendirilmiştir. 2006 ve 2007 yıllarına ait ortalama değerler dikkate alındığında, en yüksek değer 950 puan ile 21-06-0058 Zapi17 tipinde ve en düşük değer ise 559 puan ile 21-10-022 Mertali tipinden elde edilmiştir. Seçilen incir tiplerinin meyve ağırlıkları, ağaç şekli, ağacın gelişme gücü, ortalama meyve çapları ve meyve boyu, meyve boyun uzunluğu ve ostiolum açıklıkları bakımından yapılmış araştırma bulgularına çoğunlukla benzerlik göstermiş olup, genetik kaynak olarak farklı yörelerde korunmaları gerekir. Seçilen tiplerin akrabalık ilişkilerinin genetiksel olarak belirlenmesi için moleküler düzeyde araştırmaların yapılması gerekir. Seçilen tiplerin hastalık ve zararlılara dayanımlarının tespiti için ayrıntılı çalışmaların yapılması gerekir. 98

Bu tiplerin başka yörelerde uyumlarının olup olmadığını saptamak amacıyla adaptasyon çalışmalarında değerlendirilmelidir. Diyarbakır da yapılan çalışmada seçilen incir tipleri ıslah materyalinin temelini oluşturduklarından, bunların ıslah çalışmalarında değerlendirilmesi gerekir. Bu incir tiplerinin üretimlerinin arttırılması durumunda, hem incirden elde edilen gelir payı daha da artabilecek, hem de insan sağlığı için son derece önemli olan bu meyvenin tüketiminin artması sağlanabilecektir. Çizelge 1. Seçilen tiplerin ağaç ve ostiolum açıklıklarına ait özellikler Tip No Yöresel Adı Ağaç Şekli Ağacın Gelişme Gücü 2006Yılı Ostiolum Açıklığı 2007 Yılı Ostiolum Açıklığı (mm 21-10-022 Mertali Yayvan Orta 4.72 d-j 3.55 e-o 21-10-025 Balicani Yarı Dik Zayıf 4.94 c-ı 2.30 qrs 21-05-026 Zapi1 Yayvan Orta 4.95 c-ı 4.50 c-g 21-05-027 Kılhi1 Yayvan Zayıf 3.12 mn 3.47 g-p 21-05-028 Kılhi2 Yayvan Orta 3.50 klm 3.10 j-r 21-05-035 Zapi2 Sarkık Zayıf 4.43 f-k 4.07 d-k 21-05-037 Zapi3 Sarkık Orta 3.99 ı-m 3.95 d-l 21-05-039 Zapi4 Sarkık Orta 4.67 d-j 4.68 cde 21-05-041 Zapi5 Sarkık Orta 4.16 g-l 4.51 c-g 21-05-042 Zapi6 Sarkık Orta 5.67a-d 3.62 e-n 21-05-043 Zapi7 Sarkık Orta 4.92 c-ı 3.87 d-l 21-05-044 Zapi8 Sarkık Orta 4.49 e-k 4.28 c-j 21-05-045 Zapi9 Sarkık Orta 5.07 c-h 4.48 c-h 21-05-046 Zapi10 Yayvan Orta 5.26 a-f 3.62 e-n 21-06-047 Lobo Sarkık Zayıf 4.52 e-k 3.50 f-p 21-06-050 Zapi11 Açık Zayıf 4.00 h-m 4.87 cd 21-06-051 Zapi12 Açık Zayıf 4.35 f-l 3.69 e-m 21-06-052 Zapi13 Yayvan Zayıf 5.01 c-ı 4.99 cd 21-06-053 Zapi14 Sarkık Zayıf 5.78 abc 2.72 m-r 21-06-054 Zapi15 Sarkık Zayıf 5.27 a-f 6.33 b 21-06-057 Zapi16 Yayvan Orta 6.26 a 3.89 d-l 21-06-058 Zapi17 Yayvan Orta 5.17 b-g 4.29 c-ı 21-02-062 Zapi18 Yayvan Zayıf 3.79 j-m 3.27 ı-q 21-02-065 Reş Sarkık Kuvvetli 2.17 no 2.81 l-r 21-07-077 Kıftık1 Açık Zayıf 3.85 j-m 3.66 e-m 21-07-078 Bardak Sarkık Zayıf 1.79 o 2.35 p-s 21-07-079 Kıftık2 Sarkık Orta 4.44 f-k 4.12 d-j 21-07-080 Kıftık3 Sarkık Zayıf 3.70 j-m 4.11 d-k 21-07-082 Kıftık4 Yayvan Zayıf 3.57 klm 3.40 g-q 21-07-083 Kıftık5 Sarkık Zayıf 3.70 j-m 3.34 h-q 21-07-086 Kıftık6 Sarkık Orta 3.35 lm 3.89 d-l 21-07-087 Kıftık7 Sarkık Orta 4.0h-m 4.07 d-k 21-02-094 Zapi19 Sarkık Zayıf 2.00 o 2.96 k-r 21-02-095 Zapi20 Sarkık Zayıf 1.33 o 2.43 o-s 21-02-096 Zapi21 Sarkık Zayıf 1.53 o 1.99 rs 21-13-118 İri incir Sarkık Orta 6.12 ab 7.62 a 21-08-122 Manisa İnciri Sarkık Zayıf 2.00 o 1.30 s 21-08-124 Kaplani Sarkık Orta 1.45 o 2.48 n-r 21-08-128 İncir1 Sarkık Zayıf 3.79 j-m 3.91 d-l 21-08-129 İncir2 Sarkık Zayıf 5.50 a-e 4.65 c-f 21-13-132 Galori Yayvan Zayıf 2.24 no 5.42 bc 21-13-133 Hanoyi Yayvan Zayıf 6.27 a 6.49 ab LSD 1.02 1.14 99

Çizelge 2. Seçilen tiplerin meyve ağırlığı ve meyve çapına ait özellikler Tip No Yöresel Adı 2006 Yılı Meyve Ağırlığı (g) 2007 Yılı Meyve Ağırlığı (g) 2006 Yılı Ort. Mey. Çapı 2007 Yılı Ort. Mey. Çapı 21-10-022 Mertali 37.97 opq 27.29 ıj 45.64 j-o 39.33 k-n 21-10-025 Balicani 39.62 n-q 32.97 g-j 43.66 l-o 38.59 lmn 21-05-026 Zapi1 59.76 d-h 64.33 a-e 47.36 h-n 50.75 a-g 21-05-027 Kılhi1 39.88 n-q 35.18 f-j 41.61 no 38.12 mn 21-05-028 Kılhi2 35.96 pq 25.00 j 40.02 op 35.62 n 21-05-035 Zapi2 73.32 ab 66.88 a-d 51.21 e-k 52.37 a-f 21-05-037 Zapi3 55.35 g-l 39.46 d-j 48.90 f-m 41.42 ı-n 21-05-039 Zapi4 46.67 j-o 75.77 a 45.27 j-o 48-46 b-h 21-05-041 Zapi5 52.61 h-l 54.88 a-ı 48.06 f-n 48.14 c-ı 21-05-042 Zapi6 53.58 h-l 44.99 b-j 53.63 e-ı 45.04 f-l 21-05-043 Zapi7 52.93 h-l 56.10 a-ı 46.78 ı-o 45.42 f-l 21-05-044 Zapi8 55.83 f-k 64.14 a-e 48.23 f-m 50.10 a-g 21-05-045 Zapi9 70.09 abc 75.10 a 43.81 l-o 51.25 a-f 21-05-046 Zapi10 54.76 h-l 58.03 a-h 50.18 f-l 47.93 c-j 21-06-047 Lobo 40.54 n-q 37.85 e-j 44.42 j-o 44.11 g-m 21-06-050 Zapi11 35.89 pq 40.38 c-j 41.00 nop 42.88 h-m 21-06-051 Zapi12 42.78 m-p 37.45e-j 43.96 k-o 41.18 j-n 21-06-052 Zapi13 65.05 b-g 61.33 a-g 55.10 efg 50.75a-g 21-06-053 Zapi14 55.61 g-k 47.61 a-j 46.49 ı-o 46.40 e-j 21-06-054 Zapi15 48.71 ı-n 71.43 ab 45.03 j-o 51.46 a-f 21-06-057 Zapi16 65.36 b-f 55.07 a-ı 69.85 bc 55.33 ab 21-06-058 Zapi17 65.70 b-e 71.53 ab 50.90 e-l 53.56 a-d 21-02-062 Zapi18 56.09 e-j 58.47 a-h 53.21 e-ı 50.80 a-g 21-02-065 Reş 49.20 ı-n 43.23 b-j 50.79 e-l 44.28 g-m 21-07-077 Kıftık1 59.13 d-h 48.72 a-j 54.14 e-h 47.76 c-j 21-07-078 Bardak 31.29 q 32.82 g-j 34.11 p 35.83 n 21-07-079 Kıftık2 76.85 a 68.29 abc 64.46 cd 56.61a 21-07-080 Kıftık3 55.83 f-k 57.20 a-h 48.04 g-n 50.26 a-g 21-07-082 Kıftık4 45.72 l-o 37.47 e-j 54.69 efg 45.18 f-l 21-07-083 Kıftık5 57.11 d-ı 51.48 a-j 57.64 de 51.89 a-f 21-07-086 Kıftık6 66.62 bcd 63.30 a-f 55.31 ef 54.15 abc 21-07-087 Kıftık7 61.43 c-h 48.80 a-j 64.12 cd 50.88 a-g 21-02-094 Zapi19 74.75 ab 59.74 a-h 83.62 a 51.93 a-f 21-02-095 Zapi20 71.00 abc 42.19 c-j 81.66 a 48.68 b-h 21-02-096 Zapi21 66.81 bcd 46.04 b-j 73.22 b 45.86 e-k 21-13-118 İri incir 51.88 h-m 50.58 a-j 49.35 f-l 50.24 a-g 21-08-122 Manisa İnciri 48.05 ı-n 32.44 hıj 41.78 mno 39.27 k-n 21-08-124 Kaplani 60.18 d-h 23.66 j 74.21 b 35.12 n 21-08-128 İncir1 46.21 k-o 38.53 d-j 46.76 ı-o 46.83 d-j 21-08-129 İncir2 55.21 h-l 37.80 e-j 50.07 f-l 46.67 d-j 21-13-132 Galori 39.50 n-q 45.83 b-j 44.47 j-o 46.51 e-j 21-13-133 Hanoyi 53.82 h-l 51.43 a-j 51.21 e-j 47.68 c-j LSD 9.71 14.10 7.25 6.92 100

Çizelge 3. Seçilen tiplerin meyve boyu ve boyun uzunluğuna ait özellikler Tip No Yöresel 2007 Yılı 2006 Yılı Adı Meyve Boyu Boyun 2007 Yılı Boyun 2006 Yılı Meyve Boyu Uzunluğu Uzunluğu 21-10-022 Mertali 31.45 lm 25.63 o 4.74 ı-l 4.05 l-q 21-10-025 Balicani 48.73 cde 47.98 bc 5.10 h-l 3.27 q-s 21-05-026 Zapi1 43.57 d-j 43.93 b-k 5.23 h-k 4.01 l-q 21-05-027 Kılhi1 42.85 e-k 40.28 c-l 9.01 b-e 6.47 c-g 21-05-028 Kılhi2 44.81 d-j 31.80 no 9.79 ab 6.97 bcd 21-05-035 Zapi2 47.93 d-g 45.95 b-f 7.69 d-g 5.79 c-k 21-05-037 Zapi3 45.46 d-ı 39.33 e-n 7.75 d-g 4.63 h-p 21-05-039 Zapi4 42.31 e-k 44.78 b-ı 8.12 c-f 7.18bcd 21-05-041 Zapi5 46.97 d-h 47.45 bcd 9.22 a-d 8.34 b 21-05-042 Zapi6 49.22 cde 44.88 b-h 2.40 no 2.00 rst 21-05-043 Zapi7 43.25 d-k 45.26 b-g 5.26 h-k 4.88 g-o 21-05-044 Zapi8 44.55 d-j 46.39 b-e 10.67 a 7.33 bc 21-05-045 Zapi9 44.92 d-j 49.92 ab 7.46 fg 6.03 c-ı 21-05-046 Zapi10 44.63 d-j 44.74 b-j 8.83 b-f 4.24 k-q 21-06-047 Lobo 30.38 m 37.04 j-n 0.01 p 0.01 u 21-06-050 Zapi11 37.85 jkl 40.63 c-l 7.59 efg 4.58 ı-p 21-06-051 Zapi12 40.24 h-k 37.59 g-n 5.14 h-l 2.79 q-t 21-06-052 Zapi13 57.28 b 49.93 ab 5.04 h-l 7.18 bcd 21-06-053 Zapi14 46.80 d-ı 46.05b-f 5.16 h-l 5.64 d-l 21-06-054 Zapi15 43.54 d-j 49.88 ab 7.35 fg 7.37 bc 21-06-057 Zapi16 66.11 a 55.94 a 10.10 ab 4.75 h-o 21-06-058 Zapi17 47.17 d-h 49.55 ab 5.60 hıj 4.23 k-q 21-02-062 Zapi18 40.89 g-k 39.66e-m 2.62 mno 1.57 tu 21-02-065 Reş 37.93 jkl 35.43 lmn 0.01 p 0.01 u 21-07-077 Kıftık1 44.74 d-j 38.60 f-n 4.69 jkl 4.63 h-p 21-07-078 Bardak 41.31 f-k 43.59 b-k 5.08 h-l 5.17e-m 21-07-079 Kıftık2 57.51 b 49.93 ab 9.58 abc 6.23 c-h 21-07-080 Kıftık3 42.19 e-k 41.64 c-l 6.27 ghı 6.62cde 21-07-082 Kıftık4 43.96 d-j 38.54 f-n 5.16 h-l 6.24 c-h 21-07-083 Kıftık5 48.43 def 46.23 b-f 3.83 k-n 4.98 f-n 21-07-086 Kıftık6 42.27 e-k 37.27 h-n 3.64 lmn 3.29 q-s 21-07-087 Kıftık7 50.04 cd 38.75 e-n 4.59 jkl 3.39 n-s 21-02-094 Zapi19 61.27 ab 42.28 b-l 4.05 klm 6.43 c-g 21-02-095 Zapi20 59.17 ab 39.57e-m 2.04 o 3.56 m-r 21-02-096 Zapi21 55.91 bc 38.70 e-n 3.78 k-n 3.92m-q 21-13-118 İri incir 36.20klm 37.10 ı-n 2.62 mno 4.74 h-o 21-08-122 Manisa İnciri 40.16 h-k 36.37 k-n 1.27 op 4.34 j-q 21-08-124 Kaplani 65.26 a 32.42mno 2.37 no 3.06 p-t 21-08-128 İncir1 37.98 jkl 39.77d-m 6.32 gh 6.97 bcd 21-08-129 İncir2 45.96 d-ı 43.39 b-k 9.13 a-e 11.16 a 21-13-132 Galori 40.34 h-k 40.66 c-l 4.77 ı-l 6.61 c-f 21-13-133 Hanoyi 39.76 ıjk 39.88d-m 5.26 h-k 5.90 c-j LSD 7.19 7.71 1.54 1.63 101

Kaynaklar AKSOY, U., 1991. Descriptors for Fig (Ficus carica L. and Related Ficus sp.). Ege University, Faculty of Agriculture Department of Horticulture, İzmir-Turkey, 17s. AKSOY, U.,SEFEROĞLU, G., MISIRLI, A., KARA, S., ŞAHİN, N., BÜLBÜL, S., ve DÜZBASTILAR, M.,1992. Sarılop İncir Çeşidi Klon Seleksiyonu. Türkiye I. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Cilt: I (Meyve), 431-435. BOSTAN, S.Z., İSLAM, A., and AYGÜN, A., 1997. A Study on Pomological Caracteristics of Local Fig Cultivars in Northern Turkey. Acta Hort., 480: 71-73. BOSTAN, S.Z., ve İSLAM, A., 1999. Vakfıkebir de Yetiştirilen Önemli Mahalli İncir Çeşitlerinin Pomolojik Özellikleri. Türkiye III. Bahçe Bitkileri Kongresi, 14-17 Eylül, 751-755. CAN, H.Z., 1993. Bazı Seçilmiş Sofralık İncir Çeşitlerinin Ege Bölgesi Koşullarında Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerinde Araştırmalar. E.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, (Yayınlanmamış). ILGIN, M., and KÜDEN, A.B., 1997. Table Fig Selection Study in the Kahramanmaraş Province of Turkey. Fifth International Symposium on Temperate Zone Fruits in the Tropics and Subtropics. 29th May- 1st June, 1996, Acta Hort., 441, 351-358. ILGIN, M.,ve KÜDEN, A.B., 2003. Kahramanmaraş Bölgesi nde İncir Seleksiyonu ve Selekte Edilen Tiplerin Bitki Özelliklerinin İncelenmesi. Türkiye IV. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, 08-12 Eylül 2003, 31-35. ANONYMOUS, 2003. Descriptors for Fig. International Plant Genetic Resources Institute, Rome, Italy, and International Centre for Advanced Mediterranean Agronomic Studies, Paris, France, ISBN 92-9043-598-4. KOYUNCU, M.A., 1998. A Study on Some Fruit Characteristics in Local Fig Cultivars Grown in Hilvan. Acta Hort., 480: 83-85. KÜDEN, 2000. Propagation of Germplasm. Aplication of Biotechnology and Molecular and Breeding, General Breeding and Evaluation of Temperate Zone Fruits for Tropics and Subtropics, Proceedings of XXV, Int. Hort. Cong., 2-7 August 1998, Brussels Belgium, Acta Hort., 522: 247 252. ÖZKAYA, M., 1997. Antakya Yöresinde Yetiştirilmekte Olan İncirlerde Seleksiyon Çalışmaları. M.K.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Antakya, 150s. (Yayınlanmamış). 102