YANGIN YÖNERGESĠ 1
ĠÇĠNDEKĠLER BĠRĠNCĠ BÖLÜM I. AMAÇ II. KAPSAM III. TANIMLAR IV. HEDEFLER V. YETKĠ VE SORUMLULUK ĠKĠNCĠ BÖLÜM I. YANGIN ÇIKMASININ ÖNLENMESĠ II. YANGIN ÇIKMASININ NEDENLERĠ III. YANGIN ÇEġĠTLERĠ IV. YANGIN SÖNDÜRME PRENSĠPLERĠ ÜÇÜNCÜ BÖLÜM I. YANGIN SÖNDÜRME CĠHAZ ÇEġĠTLERĠ II. YANGIN SÖNDÜRME CĠHAZI BAKIM VE KONTROLÜ DÖRDÜNCÜ BÖLÜM I. YANGINDAN KORUNMA PLANI II. YANGIN SÖNDÜRMEDE GENEL HUSUSLAR III. YANGININ HABER VERĠLMESĠ IV. TAHLĠYE V. YANGININ SÖNDÜRÜLMESĠ VI. YANGINDAN KURTARMA VII. YANGIN YERĠNDE ĠLKYARDIM VIII. KORUMA 2
BĠRĠNCĠ BÖLÜM I. AMAÇ Bu yönergede amaç; ait her türlü bina, tesis, araç, gereç ve malzemenin yangına karģı korunması için yangın öncesinde ve yangın esnasında alınacak tedbirleri tespit etmek, Can ve mal kayıplarının en aza indirilmesi konusunda yapılacak iģ ve bu iģleri yapacak görevlileri tespit etmek, Yangın söndürme cihaz ve malzemelerinin muhafazası ve kullanım esaslarını belirlemek, BoĢalan veya kullanılamayacak duruma gelen yangın cihaz ve malzemelere yapılacak iģlemleri belirlemek, yukarıda sayılan amaca yönelik hizmet ve uygulamalarda standardizasyonu sağlayarak görevin daha akıcı ve en iyi Ģekilde yürümesini temin etmektir. II. KAPSAM Bu yönerge faaliyet gösterdiği bütün bina, tesis, araç ve gereç ile buralarda görevli tüm personeli kapsar. III. TANIMLAR YANMA Yanıcı maddenin oksijen ile ısı altında belirli oranlarda birleģmesi sonucu meydana gelen kimyasal bir reaksiyon olup, yüksek sıcaklık derecelerinde meydana gelir. YANGIN Yararlanmak amacıyla yakılan ateģ dıģında oluģan, denetlenemeyen ve kontrolümüz dıģındaki yanma olayıdır. YANICI MADDE Isı karģısında yanıcı buhar veya gaz çıkarabilen ya da kolaylıkla korlaģabilen ve alev alma noktası (temperatör) düģük olan maddelerdir. YANGIN TÜRÜ Yangının yanmakta olan maddeye göre çeģididir. 3
IV: HEDEF Bu yönergeyle.. ulaģılmak istenen hedefler Ģunlardır ; Mevcut bina ve tesislerde çıkması muhtemel yangınlara karģı bilgili ve hazırlıklı olunmasını sağlamak. En kısa zamanda alarm verilmesi ve erken müdahalede tekniklerinin uygulanmasını sağlamak. Ġhtiyaç duyulan yangın söndürme cihaz ve tesisat ihtiyacını belirlemek ve temin ederek kullanıma sunmak. BoĢalan veya arızalanan yangın söndürme cihazlarının bakım, onarım ve tedariklerinin zamanında yapılmasını sağlamaktır. V. YETKĠ ve SORUMLULUKLAR bina, tesis, araç, gereç ve malzemenin yangına karģı korunmasında gerekli önleyici tedbirlerin, yangın ekiplerinin teģkil edilip edilmediğinden, çıkan yangının baģlangıç anında söndürülmesinde yangının büyümemesi için gerekli tedbirlerin alınmasından, bunlara ait planların yapılmasından AKYAZI tesisleri için fabrika müdürü, ĠSTANBUL tesisleri için sistem müdürü sorumludur. Bütün çalıģanlar bu yönergede kendilerine verilen görevleri eksiksiz olarak yerine getirmekten sorumludur. Görevli personelin tanımlandığı listeler 3 er aylık periyotlarla güncellenir. 4
ĠKĠNCĠ BÖLÜM I. YANGIN ÇIKMASININ ÖNLENMESĠ yangınla mücadelenin en etkin ve güvenilir yolu yangını baģlatmamaktır. A. Isı Kaynağının Kontrolü Çıplak alev, yanan sigara, soba, buhar boruları, elektrik ark ve kıvılcımları, güneģ ıģığı, sürtünmeden doğan kıvılcım, parlama patlama olayları, egzotermik reaksiyonlar bilinen ısı kaynaklarıdır. Isı kaynağının kontrolü kaynağın karakteristik özelliğine göre yapılmalıdır. B. Yanıcı Maddenin Kontrolü Yanıcı madde kullanılıyorsa, birimde günlük ihtiyaca yetecek kadar bulundurmak, boģ malzeme kaplarını biriktirmeden uygun metotla uzaklaģtırmak, yanıcı maddelerin depolanmasıyla ilgili kurallara uymak bu konudaki en önemli hususlardır. C. Oksijenin Kontrolü Yanma olayında oksijen kontrolü en zor olandır atmosfere açık çalıģmalarda bu mümkün olmamakla birlikte özel iģlemlerde, parlayıcı patlayıcı sıvıların asal gazla pompalanması, yanıcı maddelerin nitratlar, peroksitler, kloratlar, perkloratların yanında bulundurulmaması, havalandırma tesisatlarının bakım ve temizliğinin zamanında yapılması alınabilecek önemli tedbirlerdendir. 5
ĠKĠNCĠ BÖLÜM II. YANGIN ÇIKMASININ NEDENLERĠ 1- KORUMA ÖNLEMLERĠNĠN ALINMAMASI Elektrik tesisatlarının yetersizliği, bakım ve kontrollerin zamanında ve yeterli yapılmaması. Kimyasal Madde Deposu, Mamul Depo ve Sevkiyat Depolarında sigara içilmesi ve izmaritlerin geliģigüzel atılması. Doğalgaz tesisatı bakım ve kullanımındaki yanlıģlıklar. Mutfak tüplerinin kullanımından doğan yanlıģlıklar. 2- BĠLGĠSĠZLĠK Yangınlara karģı önlemlerin nasıl alınacağını bilmemek ve bu konuda yeterli eğitim almamak yangın riskini arttırır. Yangın söndürmek konusunda bilgisiz olmak ve eğitim almamak yangının yaratacağı can ve mal kayıplarını arttıracaktır. Yangın önlemeyi öğrenmek kadar yangını söndürmekte ilk müdahaleleri öğrenmek de çok önemlidir. 3- ĠHMAL Yangın konusunda önlemleri alma açısından bilgi almıģ olmasına rağmen bazı önlemleri sonraya bırakmak, önlem almada yeterince titiz olmamak, küçük bir ihmal mal ve can kaybına neden olmaktadır. 4- KAZALAR Zaman zaman istem dıģı bazı olaylar yangına neden olmaktadır. 5- SABOTAJ Gerekli önlemler alındığı halde insanlar tarafından kasıtlı yangın çıkartılmasına sabotaj denir. 6
III. YANGIN ÇEġĠTLERĠ 1- A SINIFI YANGINLAR 2- B SINIFI YANGINLAR 3- C SINIFI YANGINLAR 4- D SINIFI YANGINLAR AĢağıda açıklanan yangınların söndürülmesi, ancak baģlangıç halinde iken yangın çeģidine göre kullanılacak uygun tipteki söndürme cihazı ile mümkün olabilir. Aksi halde yangın büyür ve söndürme iģi yangın araçları tarafından dahi söndürülemeyecek duruma gelebilir. AhĢap, kağıt, odun, saman, kumaģ, kömür, vb katı maddelerin alevli ve korlu olarak yandığı yangınlarıdır. Bu sınıftaki yangınlara karģı su diğer yangın söndürme maddelerine göre daha iyi sonuç verir. Su, yanmakta olan cismin içine nüfuz ederek harareti emer yeniden tutuģmasını önler. Benzin, madeni yağ, boya, katran, eter, solventler, alkol gibi süratli ve kolay alevlenebilen sıvılara ait yangınlardır.bu sınıf yangınlarda su sisi veya kuru kimyevi toz, köpük veya karbondioksitli CO2 yangın söndürme tüpleri ile müdahale yapılacaktır.tazyikli su ile müdahale yangının yayılmasına sebep olur. Ancak mecbur kalındığı takdirde akaryakıt yangınlarına Ģayet imkan varsa pulvarize sis halinde devamlı su püskürtülecektir. Böylece yanan cismin hava ile teması kesilmiģ ve boğulma suretiyle söndürme yapılmıģ olacaktır. Yanabilen gazların sebep olduğu yangınlardır. Alevli yanarlar. Likit petrol gazı, hava gazı, metan, propan asetilen, hidrojen gibi yanabilen çeģitli gazları kapsar. Gaz yangınlarında, gazın havadan hafif veya ağır olması önemlidir, çünkü buna göre havalandırma tekniği uygulanır. En uygun söndürme tekniği gazı kaynağından kesmek ve daha sonra uygun söndürme maddesi ile oluģturduğu aleve müdahale etmektir. En uygun söndürme maddesi kuru kimyevi tozdur. Karbondioksit, tazyikli su veya köpükte kullanılabilir. Sodyum, potasyum, magnezyum, titanyum, alüminyum, fosfor veya alaģımları gibi kolay yanabilen hafif metallere ait yangınlar olup genel olarak kuru kimyevi tozlu tip söndürme cihazları ile söndürülebilirler. ġayet sönmezlerse kontrol altında kendi kendine yanmaya bırakılırlar. 5- E SINIFI YANGINLAR Elektrik tesisatı, trafo, muhabere cihazları, grup elektrojenleri vb. gibi elektrikli cisimlere ait yangınlardır. Bu yangınlarda CO2 ve kuru kimyevi tozlu söndürme cihazı ile ilk müdahale yapılır. Bu sınıf yangınlarda, soda, asit, köpük veya sulu tip yangın söndürme cihazları ile müdahale suyun elektriği iletmesi ile asla yapılmamalıdır. Yangın çıkan bu tip yerlerde önce elektriğin kesilmesidir. 7
IV. YANGIN SÖNDÜRME PRENSĠPLERĠ 1- YANAN CĠSMĠ SOĞUTMAK Su İle Soğutma : Yanan cismin su içerisine atılması veya üzerine su tutulması sonucu oksijeni azaltma, yanıcı maddeden ısı alarak yangının söndürülmesinde en büyük etken olmaktadır. Kuvvetli Üfleme : Yanan madde üzerine kuvvetli olarak üflenen hava alevin sönmesine veya ısının azalmasına neden olacaktır. BüyümüĢ yangınlarda bu sistem kullanılmaz. 2- YANAN CĠSMĠN OKSĠJENĠNĠ KESMEK Kuru Söndürme : yanan cismin üzerine halı, toprak vb. atarak söndürmektedir. Köpükle Söndürme : Yanan cismin üzerine toz veya sıvı köpük sıkılarak yapılan söndürmedir. Su İle Söndürme : Yanan cismin üzerine su sıkılarak oksijen kesilir. Alevi Boğan Gazla Söndürme : Amonyak, klor, azot, karbondioksit gibi yanıcı ve yakıcı olmayan gazlar kullanılarak yanan cismin oksijen ile teması kesilir. Kimyevi Sıvılarla Söndürme : Karbontetraklorür, kloroform, metilbromür kullanılarak çıkan boğucu gazla ateģin söndürülmesidir. 3- YANICI MADDEYĠ YOK ETMEK Yanıcı Maddenin Ortadan kaldırılması : Yeni tutuģmuģ veya yanması muhtemel yanıcı maddenin yanma yerinden uzaklaģtırılmasıdır. Yanıcı Maddeyi Dağıtma : Yanan maddenin dağılması ile yangında oluģan toplam ısı bölünür, yanan cismin birim kütlesine düģen ısı miktarı azalır ve yangın yavaģ yavaģ söner. 4- REAKSĠYON ZĠNCĠRĠNĠ KIRARAK SÖNDÜRME Yangın unsurlarının reaksiyona girmeleri engellenir. Bunu sağlamak için kuru kimyasal tozlu veya halon gibi kimyasal özellikli söndürücüler kullanılır. 8
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM YANGIN SÖNDÜRME CĠHAZLARI ÇEġĠTLERĠ, KULLANILMASI, BAKIMI VE KONTROLÜ I. YANGIN SÖNDÜRME CĠHAZ ÇEġĠTLERĠ 1- KARBONDĠOKSĠTLĠ YANGIN SÖNDÜRME CĠHAZLARI Karbondioksitli yangın söndürme cihazları B ve C sınıfı yangınlarda kullanılır. Elektrik iletkenliği çok düģüktür ve çalıģmakta elektrikli cihaz yangınlarının söndürülmesinde kullanılabilir. Metal yangınlarında etkili olmaz. Kendi basıncını kendisi oluģturduğundan tüplerden boģaltılması için ayrıca bir itici gaza gerek yoktur.deģarj gaz Ģeklinde olduğu için atma mesafeleri düģüktür. Bu gaz tüpten kristal buzcuklar halinde çıkar.(soğuyarak) Bu kristaller gaza dönüģür. Yanıcı bir gaz değildir.ortamdaki ısıyı düģürerek ve boğma usulü ile söndürme iģlemi yapar. Boğucu özelliğinden dolayı kapalı ortamlarda daha etkindir. CO2, toksik bir gazdır, boğulmaya sebep olabilir. Ġnsanların bulunduğu yerde kullanılmaması gerekmektedir. CO2 kararlıdır ve yaygın olarak kullanılan çoğu malzemeye karģı koruyucudur. Bazı durumlarda CO2 nin boģaltılması statik elektriklenmeye sebep olabilir.bu ise patlayıcı bir ortamda tehlike yapabilecek kıvılcım oluģturabilir. CO2 havadan ağır olduğundan çukur ve düģük seviyeli alanlarda toplanabilir. CO2 nin kullanıldığı alanlarda bu yerlere girilirken dikkatli olunmalıdır. Gaz olduğundan kullanıldığı ortamda atık bırakmaz. Bu cihazlar +35 ºC den daha sıcak yerlerde bulundurulmaz. DüĢme, çarpma ve nemden etkilenmemesi için sehpa üzerine veya duvara monte edilerek muhafaza edilir. 2- HALON 1211 (BCF) GAZLI YANGIN SÖNDÜRME CĠHAZLARI Halon gazlı söndürme cihazları B ve C sınıfı yangınlara karģı kullanılır. Halonlarda yaygın olarak bulunan üç halojen Flor ( F ), Klor ( CL ) ve Brom ( Br ) elemanlarıdır. Zincirleme yanma reaksiyonunda aktif olan maddeleri ortadan kaldırırlar. Yangın söndükten sonra cihaz kapatılır, kalan gaz bilahare kullanılır. Cihazın iklim Ģartlarından etkilenmeyecek yerde bulundurulması gerekir. BoĢalan tüpler ilgililere bildirilerek doldurulması sağlanır. 9
3- KURU KĠMYEVĠ TOZLU YANGIN SÖNDÜRME CĠHAZI 1- ABC Tozları : Bu tozlar monoamonyum fosfat ve monoamonyum sülfat bazlıdır. 2- BC Tozları : -Sodyumbikarbonat esaslı. -Potasyumbikarbonat esaslı. -Potasyumsülfat esaslı. -Potasyumklorür esaslı. 3- D Tozları : Yanıcı metal maddelerde kullanılan en etkin söndürücü maddeler, sodyumklorür, potasyumklorür, alkali borat esaslı maddelerdir. Yangın sırasında sıcak yüzeyle karģılaģınca erir ve yapıģkan hale gelerek yanan maddenin üzerinde bir tabaka oluģturur. Alevin hava ile temasını keserek yanma olayını durdurur. Sıvı yangınlarında, yanıcı sıvı ile etkileģime girerek yüzeyde sabunsu bir katman meydana getirir ve sıvının alevlenmesini engeller. Püskürtme sırasında görüģü bozduğu, nefes almayı zorlaģtırdığı, yanıcı madde dağıldığında sıcak korun yeniden tutuģabileceği, elektrik yangınlarında etkili olurken, elektrik bağlantı ve nakil hatlarına zarar verdiği göz önünde tutulmalıdır. Yanıcı ortam üzerinde oluģan bu tabaka aynı zamanda yüzeylerin soğumasını da sağlar. Atma mesafeleri rüzgara göre etkilenebilir. Donmaya karģı koruma gerektirmez. Cihaz telaģlanmadan yangın mahalline taģınacak, kullanma kılavuzundaki gibi açılacak ve rüzgar kullanıcının arkasında olacak Ģekilde yangın zeminine tutularak söndürme iģlemi yapılacaktır. Cihaz ve üzerindeki talimatlar iklim Ģartlarından etkilenmemesi için yerde, açıkta ve yağmurda bulundurulmamalıdır. Kuru kimyevi tozlu yangın söndürme cihazları çalıģtırılmak suretiyle kontrol edilmeyecektir. 4- KARBONTETRAKLORÜRLÜ YANGIN SÖNDÜRME CĠHAZLARI Karbontetraklörürlü yangın söndürme cihazları B ve C sınıfı yangınlara karģı kullanılır. Kapalı yerlerde yangınlara karģı kullanılmaz. Cihaz iklim Ģarlarından etkilenmeyecek Ģekilde muhafaza edilir. Mühürün kopmamasına dikkat edilir. 5- KURU TOZ YANGIN SÖNDÜRME CĠHAZLARI Bir kısmı D sınıfı yangınlarda kullanılır. Sadece tek bir metal için etkilidir. Tüpte ve dıģarıda saklanabilir. 10
6- KÖPÜKLÜ YANGIN SÖNDÜRME CĠHAZLARI Köpük; köpük konsantresi + su + hava karıģımından mekanik olarak elde edilen, yağ veya sudan daha düģük yoğunlukta, düģey ve yatay yüzeylere yapıģabilen, yanan sıvının üzerinde bir örtü meydana getirerek havanın içeri girmesini, gazların dıģarı çıkmasını önler, bu özelliklerini uzun süre devam ettirebilen, küçük kabarcıklardan meydana gelen kararlı bir kütledir. Yanabilen sıvıların yüzeyini geniģçe kaplama özelliği sıvı yangınlarında tercih edilme sebebidir. Mükemmel bir su tutma kapasitesine sahiptir. Yüksek ısı direncine sahiptir. Donma ve çözülmeden etkilenmeyen bir performansa sahiptir. -7 ile +49 ºC sıcaklıkta saklanabilir. Köpüğün kullanım alanlarını Ģu Ģekilde sıralayabiliriz : Rafinelerde, kimya depolarında ve akaryakıt tank sahalarında, Boya ve vernik imalathanelerinde Akaryakıt dolum yerlerinde Uçak hangarlarında Akaryakıt pompa istasyonlarında, boru hendeklerinde artık yağların döküldüğü hendeklerde Akaryakıt taģıyan tankerlerin kazan makine pompa dairelerinde ve bu tankerlerin kargo ambarlarında. 7- SULU SABĠT YANGIN SÖNDÜRME SĠSTEMLERĠ SU ; Su, yangın söndürme maddelerinin en ucuzudur Su, zehirleyici etkisi olmayan, kimyasal olarak nötr bir maddedir Su düģük viskozitesinden dolayı çok akıcıdır, büyük uzaklıklara kolaylıkla taģınabilir, düģük basınçlarda toz haline (küçük tanecikler) haline gelebilir Su, kentlerde, sanayi bölgelerinde yeterli miktarda bulunur Suyun çözücü etkisi bir çok yanıcı maddeyi çözerek konsantrasyonunu azaltır ve yanmayı önler. Yanma sonucu meydana gelen atıkları (kül vs...) yıkayarak yangının merkezine ulaģmayı kolaylaģtırır AkıĢkanlığı sayesinde hortum ve pompalarda rahatça kullanılabilir. Yüksek gerilim altındaki yangınlarda su tanecikleri sis haline getirilerek, yangına müdahale etme imkanı sağlar. Sulu sabit yangın söndürme tesisatı A ve C sınıfı yangınların söndürülmesinde kullanılır. Elektrik akımını iletmesi ve bazı kimyasal maddelerle reaksiyona girerek H2 gazı açığa çıkarması, yüzey gerilimi yüksek olduğundan yanan maddelerin içine iģlemesi dezavantajlarıdır. 11
Tesisatın nemden korunması gerekir. Yangın hortumlarının basınç seviyelerinin yıllık olarak yetkili firmaya yapılma Sulu sabit borulu yangın söndürme tesisatında aģağıdaki parametrelerin periyodik aralıklarla kontrol edilmesi gerekir. Suyun tazyikli olup olmadığına Tesisatta kaçak olup olmadığına Hortumların sağlam olup olmadığına HĠDRANT ; Yangın hortum dolaplarına ve itfaiye araçlarına su sağlamak amacıyla tesis edilir. II. YANGIN SÖNDÜRME CĠHAZI BAKIM VE KONTROLÜ Manometreli cihazlarda ibrenin yeģilde olmasına dikkat edilecektir. Cihazın üzerindeki kullanma talimatındaki genel ağırlığı her ay tartılmak suretiyle kontrol edilecek ve tarih atılarak parafe edilecektir. Dolu ağırlığı %10 oranında azalırsa veya cihaz boģalırsa dolumu için ilgililere bilgi verilecektir. Cihaz düģürülmeyecek, çarpılmayacak, açma vanasında bulunan mühürün kopmamasına dikkat edilecektir. Yangın söndürme cihazlarının aylık bakım ve kontrolünü yapmaktan ilgili görevli sorumludur. Altı aylık bakımları fabrika müdürlüğü tarafından yetkili firmalara yaptırılacaktır.cihazlar depoda stokta bekletilmeyecek ve kullanım yerinde bulundurulacaktır. Aylık bakımlar her ayın ilk haftası içerisinde ilgili görevli tarafından yapılacaktır. Bakım yapılırken ; Emniyet pimi Mühür Hortum ve lansı Basınç göstergesi Ağırlığı Temizliği Boyalı olup olmadığı kontrol edilir. 12
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM I. YANGINLARDAN KORUNMA PLANI 1. Bu plan faaliyet gösterdiği bütün bina, tesis, araç ve gereç ile buralarda görevli tüm personeli kapsar. 2. Bu yangın koruma planı Özel Yangın Yönergesine göre hazırlanmıģ olup bu yönerge ile beraber uygulanacaktır. 3. Bu planın kapsadığı bina ve tesislerin durumu ile yangın söndürme araç gereçlerinin yerlerini belirten kroki (Ek-1) dedir. 4. Yangınları önlemek için alınacak tedbirler II kısımda yer almaktadır. 5. Yangınla mücadele ile ilgili ekiplerin yapacağı iģler IV kısımda yer almaktadır. 6. Yangın ekipleri listeleri (Ek- 2 ) dedir. 7. Lüzumlu telefon numaraları (Ek- 3 ) tedir. 8. Bu planda kendisine ismen görev verilen personelin ayrılması halinde yerine derhal yenileri seçilerek görevlendirilecektir. 9. Bu planda değiģiklik yapma yetkisi fabrika müdürüne aittir. 10. Bu plan... sayfa ve... surette hazırlanmıģtır. 13
II YANGIN SÖNDÜRMEDE GENEL HUSUSLAR Yangının türüne bağlı olarak uygun yangın söndürücü kullanılmalıdır. Yangın söndürüleceği kapalı alana girmeden önce yangın söndürme cihazının çalıģıp çalıģmadığı kontrol edilir. Yangın çıkan kapalı bölgenin camı kırılırken içeriden dıģarıya doğru büyük bir alev akımının olacağı göz önünde bulundurulmalıdır Dumanın alevden daha çabuk yayılacağı unutulmamalıdır. Duman dolu bir hacimde, eğilerek veya sürünerek hareket edilmelidir. Duman içerisinde kalındığında veya duman içerisinden geçmek gerektiğinde ağız ıslak bir bez ya da mendille kapatılmalıdır. Yanan malzemenin oksijen ile irtibatının kesilmesi sağlanmalıdır. Yangına müdahalede kiģi öncelikle kendi sağlığını korumalıdır. Diğer çalıģanları tehlikeye atmamalıdır. Yangın söndürme cihazını kullanırken üzerine eğilinmeyecektir. Yangın sahasına görevliden baģkasının girmesini engelleyiniz. Yangın bölgesinde tüp, benzin artığı, plastik gibi yanıcı patlayıcı malzemeleri uzaklaģtırınız. Rüzgara açık alanlarda alev, duman ve rüzgara karģı mücadele etmeyiniz. Rüzgarı arkanıza alarak yangını söndürünüz. Yanma sonucu havadaki O2 (oksijen) azalarak, karbondioksit miktarı artar, bu durum solunum güçlüğüne neden ve ileri safhada ölüm tehlikesine neden olabilir. Binalardaki malzemelerin özellikleri bilinmelidir. Yangın bir elektrik kontağında meydana gelmiģse öncelikle elektrik sorumluları tarafından elektrik kesilmelidir. Elektrik akımı kesildikten sonra alev alan kısım su ile söndürülmelidir. Eğer elektrik akımı kesilmesi mümkün değilse su ile söndürme yapılması tehlikeli olabilir. Eğer yangın benzin veya yağ gibi maddelerden mütevellit meydana gelmiģ ise tutuģan kısım ile deponun arası kapatılmalı ve su kullanılmamalıdır. Eğer yangın petrol gazı yangını ise ikmal eden gaz kısmı kapatılmalı ayrıca yanan yere su, kum veya toprak kullanarak söndürülmelidir. Yangın söndürme cihazını alevlere püskürtmeyiniz. Cihazı yanan maddenin alevinin dibine püskürtünüz. Yangını önden söndürmeye çalıģınız. PeĢpeĢe yangın söndürme cihazı kullanmak etkili müdahale olmayabilir. Yangın söndürme cihazları aynı anda kullanılırsa daha etkili olur. Tüp yangınlarında tüpün ısınmasını engelleyici tedbirler alınmalıdır, Mesai bitiminde bütün odaların kapıları kilitlenerek anahtarları güvenlik odasındaki camlı dolapta muhafaza edilir. Mesai bitiminde gece güvenlik görevlileri kapıları kontrol eder. Kilitli olmayanları kilitleyerek durumu amirlerine bildirir Güvenlik personeli mesai bitiminde kontrollerinde yanık bırakılmıģ lambaları söndürür, prizde unutulmuģ elektrikli ocak, elektrikli soba, ütü gibi araçların prizden irtibatlarını keser. Doğal gaz ve LPG tesisatı olan yerlerde; doğal gaz ve LPG tesisatına ait borular, musluklar sık sık kontrol edilecek, tespit edilen arızalar giderilecektir. Kullanılmayan tesisatın ana musluğu her zaman kapalı bulundurulacaktır. ĠĢ yerlerinde yangında ilk kurtarılacak önemli ve kıymetli evrak için yeterli miktarda çelik dolap ve kasa temin edilecektir. Yangında ilk kurtarılacak dolap ve malzeme üzerine YANGINDA ĠLK ÖNCE KURTARILACAKTIR anlamına gelen KIRMIZI etiket yapıģtırılacaktır. Fabrika genelinde genel müdürün izni olmadan ateģ yakılmayacaktır. Bilgisayar sistemli odalarda sulu sistem söndürme kullanılmamalıdır. ĠĢyerinde lüzumlu telefon numaraları herkesin görebileceği yerlere asılacaktır. Mesai haricinde hiçbir personelin izinsiz iģyerine girmesine müsaade edilmeyecektir. ĠĢyerinde bütün çalıģan personelin ikametgah adreslerini (varsa telefon numaralarını) gösterir listeler güvenlik amirliğinde bulundurulacaktır. 14
II YANGIN SÖNDÜRMEDE GENEL HUSUSLAR Yangın riski yüksek olan yerlere DĠKKAT ATEġLE YAKLAġMA, SĠGARA ĠÇMEK YASAKTIR ibareli kırmızı zemin üzerine beyaz yağlı boya ile yazılmıģ ikaz levhaları asılır. ĠĢletmenin içerisinde ürünlerin arasında sigara içilmesine asla izin verilmez. ĠĢletmede evcil hayvan beslenmez. ĠĢletmenin içerisinde ve sigara içilmesi yasaklanan her yere SĠGARA ĠÇMEK YASAKTIR. Levhaları asılır. Muhtelif çöpler için madeni ve kapaklı çöp bidonları tercih edilmelidir. ĠĢletmenin içerisinde yangın çıkıģ kapıları tespit edilip iģaretlenmelidir. Yangın yolları belirlenmeli ve iģaretlenmelidir. KaçıĢ yollarında sürekli aydınlatılma yapılmalı, güvenli Ģarzlı kaynaklardan sağlanmalı, köģeler, koridorlar, merdiven sahanlıkları ve çıkıģ kapıları en az 10 lüx derecesinde aydınlatılmalıdır. KaçıĢ yolu kapıları, yanlardan menteģeli ve kaçıģ yolu ile aynı istikamete açılmalıdır. KaçıĢ yolu iģaretleri en kötü Ģartlarda bile rahatlıkla fark edilmelidir. ĠĢyerinde sigorta, elektrik tevzi tabloları gibi akım geçiren yerler tozlu olmayacaktır. Her yetkili yangına elveriģli ve yangına yol açma ihtimali bulunan tesisatı en kısa zamanda fabrika müdürlüğüne bildirilecektir. Binalarda mevcut elektrik tevzi dolapları kilit altına alınır. Yalnızca yetkili ve sorumlu kimselerin açıp kapamaları sağlanır. Her binanın elektrik planı camlı bir dolap içerisinde elektrik sayacı yanında veya binaların giriģ kısmında asılı olur. Yürütülen hizmetlerin gereği izin verilen yerler dıģında elektrik sobası, elektrikli ocak, muhtelif su ısıtıcıları vb. elektrikli ev aletleri kullanılmayacaktır. Ancak ihtiyaç duyulan yerler için fabrika müdürlüğünden izin almak suretiyle elektrik tesisat sorumluları teknik yardımı ile tesisatın gücü nispetinde bu tür cihazlar kullanılabilir. Elektrik iç tesisatında prensip olarak otomatik sigorta kullanılır. Trafo merkezi ve tevzi panosunun bulunduğu yerlere ilgililerden baģkası giremez. ĠĢyerine ait elektrik tesisatını gösteren Elektrik Planları bir dosya içerisinde ve fabrika müdürlüğünde bulunur. ĠĢyerindeki elektrik tesisatının kontrolü yılda bir defa genel müdürün talimatı ile yaptırılmalı ve kontrol neticesinde hazırlanacak raporda; mevcut durum varsa arızaları, niteliği ve yerlerini içeren rapor tanzim edilir. Bu rapor bir dosyada muhafaza edilir. Parotoner sisteminde yakalama ucu iniģ iletkeni, iniģ iletkeni ile toprak iletkeni arasındaki bağlantılar çok iyi yapılmalı, oksitlenme ile olabilecek direnç önlenmelidir. Yangın anında iģyerlerinde iç aydınlatma için alternatif yedek aydınlatma sistemi bulunmalıdır. ĠĢyerinde kullanılan tüplerin kaliteli ve bakımlı olması sağlanacak, yeterlilik belgesi olmayan firmalardan tüp alınmayacaktır. Yangın cihaz ve tesisatların önünde hiçbir Ģekilde malzeme bulundurulmayacaktır. ĠĢletme içerisine uygun görülen yerlere yeteri kadar yangın söndürme cihazı konulur. Yangın cihazlarının yerlerinin uzaktan fark edilebilmesi için cihazların bulunduğu yerin yükseğine kırmızı boya ile iģaret konur. Kullanılan tüpleri yerine asmayınız, sorumluya bildirilerek doldurulmasını sağlayınız. Akaryakıt, depo ve yakıt ikmal noktalarında yangın söndürme cihazları bulundurulur. 15
II YANGIN SÖNDÜRMEDE GENEL HUSUSLAR Kazan dairesinde ehliyetsiz personel çalıģtırılmayacaktır. Kazan dairesinde basınç kazanlarının yetkili elemanlarca testlerinin her yıl yapılması sağlanacaktır. Ġtfaiyenin kullanacağı ana su boruları, dıģ yangın muslukları su deposu titizlikle döģenmeli ve tüm tesisat iģaretlenmelidir. Yangında kullanılacak hidrofor tesisatının elektrik bağlantısı, yangın anında elektriği kesen Ģalterden ayrı olarak yapılmalı veya hidrofor motorlarından biri dizel olmalıdır. Tesisat ile ilgili önlemler Teknik Müdahale Ekibi tarafından alınır. Elektrikler kesilir. Dizel pompa çalıģtırılır ve pompanın çalıģması kontrol edilir. Yağmur suyu çıkıģları kapatılır. Kazanlar durdurulur. Bina dıģındaki gaz vanaları kapatılır. Dizel pompalar, yangın söndürüldükten en az yarım saat sonra devre dıģı bırakılır. Devre dıģı bırakılan tesisatın tekrra açılması, yangın söndürüldükten sonra Fabrika Müdürünün talimatları doğrultusunda Teknik Müdahale Ekipleri tarafından yapılır. Yağmur suyu çıkıģlarından numune alınarak kirlenme olup olmadığı tespit edilir. kirlenme varsa, su pompa ile konteynerlere çekilerek temizlenmesi sağlanır. 16
III YANGINLARIN HABER VERĠLMESĠ A. Yangın mesai saati içinde meydana gelmiģse ; 1- Yangını ilk gören personel... DA YANGIN VAR diye yüksek sesle bağırarak etrafındakileri haberdar eder. 2- Yangın bölgesindeki en yakın yangın alarm düğmesinin camı kırılarak yangın alarm sirenleri çalıģtırılır. 3- Yangın ikaz sirenleri uzun uzun çaldırılarak personel uyarılır. 4- Güvenlik personeli bölümleri dolaģarak personeli uyarır. 5- Yangını gören ve duyan personelinbölüm sorumluları durumu telefonla veya bizzat genel müdürüne, personel müdürüne ve makine enerji müdürüne bildirir. 6- Genel müdür durumu derhal yönetim kurulu baģkan ve yardımcılarına ve mülki amire bildirir. 7- Yangın derhal santral tarafından çevre itfaiyelere (Küçücek Belediyesi, Akyazı Belediyesi, Karapürçek Belediyesi) ve Akyazı Ġlçe Jandarma Komutanlığı na bildirilir. B. Yangın mesai saatleri dıģında meydana gelirse ; 1- Yangını ilk gören personel... DA YANGIN VAR diye yüksek sesle bağırarak etrafındakileri haberdar eder. 2- Yangın bölgesine ne yakın yerdeki yangın alarm bütonuna basarak sireni çaldırılır. 3- durum derhal en yakından telefondan 0, 365, 366 numaraları tuģlanarak Güvenlik Birimine bildirilir. 4- Güvenlik personeli bölümleri dolaģarak personeli ikaz eder. 5- Güvenlik personeli aģağıda belirtilen yerlere ivedi bildirir. Çevre itfaiyelere ( Küçücek Belediyesi, Akyazı Belediyesi, Karapüeçek Belediyesi), Akyazı Ġlçe Jandarma Komutanlığına, Genel müdür, personel müdürü ve makine enerji müdürüne bildirir. Genel müdür durumu derhal yönetin kurulu baģkanı ve üyelerin bildirir. C. GENEL HUSUSLAR Yangın Haber Verme Ekibi Listesi Ek.. tedir. 17
IV TAHLĠYE ÇalıĢanların tahliyesi ; 1. Bina içerisinde bulunan ekiplerde görev almamıģ olan bütün personel telaģlanmadan, paniğe kapılmadan merdiven ve koridorların sağını kullanarak yangın çıkıģ kapılarından dıģarı çıkılır. 2. Binaların dıģına çıkılınca tespit edilmiģ olan toplanma bölgelerinde toplanılır. 3. Personel binalardan dıģarı çıkarken, kollarında özel iģaret bulunan yangın ekiplerini çalıģmasını zorlaģtırmayacak Ģekilde hareket eder. 4. Bina dıģına çıkarken taģıyabileceği kıymetli evrak ve malzemeyi beraberinde götürüp iģletmeyi terk etmez. 5. ÇalıĢan personel kurtaramadığı malzemeyi kurtarma ekip amirlerine bildirir. 6. Ġlgili amirlerin vereceği muhtemel görevleri almaya hazırlıklı olur ve emir almadıkça iģletmeyi terk etmez. 7. Kendi bölüm amirinin (Ģefinin) bulunduğu yerde toplanarak personel yoklamasına katılır. 8. ĠĢletme içerisinde yangın halinde misafir veya taģeron firma bulunuyorsa yoklamaları güvenlik personeli tarafından yapılır. 9. Bütün personel yangın olayının bitiminde temizlik ve enkaz kaldırma faaliyetlerine katılır. 18
V YANGININ SÖNDÜRÜLMESĠ A. GENEL HUSUSLAR ; Yangın söndürmede esas yangının ilk çıktığı anda ve yerinde önlemektir. Bu mümkün olmadığı takdirde yayılmayı önlemektir. Yangını ilk görenler derhal birbirini haberdar ederler ve en yakın yangın söndürme araç ve gereçlerden bu iģe yarayacak her Ģeyden faydalanarak yangını çıktığı yerde bastırmaya çalıģırlar. Diğer taraftan da yangın ekiplerine ve güvenliğe haber verilir. Yangının boyutu artıyor ve kontrol altına alınamıyorsa acil durum haberi vermek için alarma basılır. Yangını haber alan bu iģle görevli personel ile yangına müdahale ekipleri en seri Ģekilde görevlilerin baģına gelmeli ve ekip amirinin emrine girmelidir. Söndürme ekibinde görevli personel herhangi bir yangın alarmı verildiğinde yangın yerindeki mevcut yangın söndürme araç, gereç ve söndürme cihazlarını en iyi Ģekilde ve zamanında kullanmak suretiyle yangına müdahale ederler. Yangın Söndürme Ekibi Listesi Ek. tedir. B. YANGIN SÖNDÜRME EKĠBĠ ÖZEL TALĠMATI Yangın ihbarını alınca önceden yapılan iģ bölümüne göre kendi araç ve gereçlerini al. Yangın araç ve gereçlerini püskürtme durumuna getirmeden yangın bölgesine süratle getir. Yangın yerine geldiğin zaman, yangının büyümesine ve yayılmasına mani olmak üzere varsa açık kapı ve pencereleri kapatın. Ekip baģının vereceği talimat doğrultusunda yangın cinsine göre hangi araç gerekiyorsa onu iģler duruma getir. Püskürttüğün maddeyi alevlere ve dumanlara değil, yangının dip tarafına tut. Yangın bölgesinin ve yangının yayılma ihtimalinin olduğu yerlerin elektriğini elektrik sorumlularına kapattır. Hava gazı (LPG) vanalarını kapattır. Elektrikler kesilmemiģ ise elektrik tesisatı üstüne kesinlikle su sıkma. Yangın söndürme faaliyeti esnasında kendini ve baģkalarını tehlikeye atma. Isı ve dumandan korunmak için eğilerek, çömelerek sürünerek çalıģ. KaçıĢ yollarını daima açık bulundur. Bütün mücadeleye rağmen yangın büyüyor ise yangına tekrar müdahale edebilecek en yakın tehlikesiz yere git. Yangın iyice sönmeden, kapı ve pencereleri açarak havalandırma yapma. Yangın tamamen söndükten sonra da olay bölgesinde bir miktar söndürme aracı ve görevli bulundur. Yangın yerine görevlilerden baģkasının girmesini önle. Ġtfaiye amiri geldiği zaman itfaiye amirinin emrine gir. Ġtfaiye amiri yoksa en büyük mülki amirin emirlerini yerine getir. Görev bittikten sonra yapılan iģ donanım ve malzemeyle ilgili ekip baģına bilgi ver. Yangın söndürme cihazının üzerindeki talimatı oku,öğren ve uygula Ekipleri belli edici kol bağını tak. 19
VI YANGINDAN KURTARMA A. GENEL HUSUSLAR ; Yangın ihbarı alındığında kurtarma ekibinde görevli personel derhal önceden belirlemiģ yerde (fabrika giriģ kapısının önündeki boģlukta ) toplanır. Yangın söndürülmesi devam ederken önce camlar kırılır sonra kırmızı zemin üzerine siyah harflerle yazılı YANGINDA ĠLK KURTARILACAK etiketi bulunan kasa, masa, dolap daha sonra üzerinde kırmızı, mavi, yeģil etiketler bulunan dolaplar, masalar daha sonra evrak ve malzemeleri kurtarılır. Yangın Kurtarma Ekibi Listesi Ek. tedir. B. YANGIN KURTARMA EKĠBĠ ÖZEL TALĠMATI Yangın yerini girerken soğukkanlı ol. Zorunlu bir sebep olmadıkça yanan yere tek baģına girme, mecburiyet halinde beline bir ip bağla, ipin ucunu dıģarıdan bir arkadaģına tuttur. Yangın yerine girerken gerektiğinde maske kullan masken yoksa toz, toprak, karbon zerrelerini yutmamak için ağzını burnunu ıslak bir mendille kapat. Kurtarmak için kazazedelerin yanına gitmeden önce; ismini çağır, duymazsa ıslık çal, düdük öttür ve kazazedenin dikkatini çek yanına getirmeye çalıģ. Bütün gayretine rağmen ondan bir hareket ve ondan bir ses gelmezse yanına git. Kazazedeleri çıkıntılar ve masa altları gibi yerlerde ara. Kaçmak mecburiyetinde kaldığında merdivenler tehlikeli hale gelmiģ ise düģüģ yüksekliğini dikkate alarak pencere ve balkonlardan faydalan, baģka bir çare bulamazsan zemine dik olarak atla. Kurtardığın kazazedelere ilk acil yardımı yap sonra onları ilkyardım ekiplerine teslim et. Diğer ekiplerin iģlerini güçleģtirecek enkazı kaldır. Tehlikeli duvar ve binaları yık veya desteklenmesini sağla. basit bozuklukları tamir et. Patlayan su ve havagazı boruları ile kanalizasyonları, kopuk elektrik kablolarını görünce varsa teknik onarım personeline haber ver. Kurtarılan kıymetli evrak ve eģyaları koruma ekip amirine teslim et. Görev bittikten sonra yapılan iģ ile donanım ve malzeme hakkında ekip amirine bilgi ver. Kurtarılan eģyaları imkanlar ölçüsünde düzenli bir Ģekilde istif edilmesini sağla. Ekip ayırıcı kol bağını tak 20