SAROZ KÖRFEZİ KIYI ALANINDA HABİTAT SINIFLAMASI * Saroz Körfezi Kıyı Alanında Habitat Sınıflaması Uğur Erhan KAYA Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı K. Tuluhan YILMAZ Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı ÖZET Saros Körfezi kuzey kıyıları sahip olduğu doğal ve kültürel potansiyel özellikleri ile henüz bozulmamış fakat bozulma riski yüksek olan bölgelerimizden biridir. Kıyı, alanı sahip olduğu özellikler nedeniyle ağırlıklı olarak İstanbul, Edirne ve Çanakkale illerinden yaz dönemlerinde yoğun bir kullanıma maruz kalmaktadır. Kıyı şeridinde 13 alanın doğal ve arkeolojik sit alanı olarak korunmasına karşın bölgede devam eden plansız yapılaşma beraberinde getirdiği altyapı problemleriyle birlikte bölgeyi tehdit etmektedir. Kıyı şeridinde yazlık konut ve kulübelerin inşa edilmesi sonucunda zengin bitki örtüsünde büyük tahribatlar meydana gelmektedir. Alanın zengin florası, endemik ve nadir bitki türlerini de barındırmaktadır. Saros Körfezi ndeki kıyı kumullarının fitososyoloji ve flora açısından Türkiye nin diğer kıyı kumulları sistemlerinden çok farklı oluşu bu alanın korunma gereksinimini arttırmaktadır. Bu çalışmada, araştırma alanı ölçeğinde bitki örtüsü indikatörüne dayalı habitat sınıflaması yapılmıştır. Sınıflamada, habitat karakteristikleri ve bitki tür kompozisyonu dikkate alınmıştır. Örnekleme yapılan alanlarda CORINE biyotop sınıflamasına göre 15 farklı habitat tipi belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler : Saros Körfezi, Habitat Sınıflaması, CORINE, Kıyı Kumulları, ABSTRACT Northern coast of Saros Bay is still maintains its natural and cultural potentials however it is threatened by several land use activities. The area is visited especially from neighborhood provinces as İstanbul, Edirne and Çanakkale during summer time. Although thirteen sites have been designated as protected area ongoing unplanned urbanization along with infrastructure problems are threatened the region. Because of the expanding residential areas along the shore vegetation cover was degraded in many sites. The rich flora of the region contains endemic and rare plant species. The costal dunes of Saros Bay have different aspect in comparison with the other costal dunes of Turkey in terms of phytosociology and flora. In this study habitat classification, based on vegetation indicator was performed in the study area. Within the classification, habitat characteristics and plant species composition were considered. Fifteen different habitat types were determined according to CORINE biotope classification. Key Words : Saros Bay, Habitat Classification, CORINE, Cost Dunes * Yüksek Lisans Tezi-MSc. Thesis 49
Giriş Günümüzde, özellikle kıyı ekosistemleri üzerinde insanoğlunun doğrudan ya da dolaylı olarak yarattığı değişimlerin geçmişteki ile kıyaslanamayacak kadar hızlı, yaygın ve karmaşık olduğu kabul edilmektedir. Bu olguyu yaratan temel etkenler nüfus artışı ve tüketim taleplerindeki artış olarak sayılabilir. Nüfus artışı ve ekonomik beklentiler dışında teknolojinin yarattığı mekanizasyon, kaynaklara erişimin ve müdahalenin artmasına neden olduğundan, kıyı ekosistemlerindeki değişimlerin başlıca sorumlusu olarak kabul edilmektedir. Deniz taşımacılığı tesisleri, limanlar, ikinci konut yerleşimleri, turizm yatırımları ve yoğun tarımsal aktivitelerden kaynaklanan çeşitli kullanım baskılarına maruz kalan kıyı alanlarında koruma amacıyla olası değişimlerin izlenebilmesi için, standart düzeyde hazırlanmış veri envanterine gereksinim vardır. Kıyı alanının içerdiği yaşam ortamı çeşitliliğini ortaya koyacak ekosistem bazlı bir tanımlama ve tanımlanmış sınıfların yersel yayılışına ait bilgiler, bu tür alanlardaki ekolojik-biyolojik çeşitliliği ve bunların değişimini izlemede temel alınmalıdır. Habitatların sınıflandırılmasına yönelik olarak sürdürülen sistematik çalışmalar kapsamında, CORINE ve RAC/SPA tarafından Akdeniz kıyıları için hazırlanan sınıflama sistemlerine göre, Göksu Deltası ÖÇKB nde bir uygulama çalışması yürütülmüştür. Bitki sosyolojisi temeline dayanan bu çalışmada, doğal yayılış gösteren bitki türleri oluşturdukları topluluklar (sintaksonomik gruplar) açısından incelenmiş ve bu toplulukların yayılışları dikkate alınarak habitatlar sınıflandırılmıştır (Yılmaz ve Ark., 2005). Genel coğrafi karakteristiklere göre, yerel ortam özelliklerinin yarattığı farklı habitatları ayırt edebilmenin en doğru yöntemi bitki örtüsü gibi biyo-indikatörler ile çalışmaktır. Ekosistem araştırmalarının önemi de burada ortaya çıkmaktadır. Bu verilere jeomorfolojik ve hidrolojik bulgular ile toprak özelikleri de eklenirse, detaylı tanımları içeren yüksek doğrulukta bir habitat envanteri elde edilebilir. Bu detaylı envanter, korunacak alanların belirlenmesinde temel olarak alınmalıdır. Kıyı alanında planlanan her türlü gelişme kararı, bu koruma öncelikleri dikkate alınarak verilmelidir (Yılmaz ve Ark., 2005). Saros Körfezi tarihsel, doğal ve sosyo-kültürel değerler açısından oldukça zengin bir potansiyele sahiptir. Mevcut kaynaklar, yöre halkı ve yerli turistlerle yabancı turistlerin de ilgi odağı olmaktadır. Papastergiadou ve Ark (1997), Yunanistan da yayılan habitatların sintaksonomik tipolojilerini inceledikleri çalışmada, CORINE biyotop sınıflamasını kullanmışlardır. Bulgulara göre, CORINE sisteminde tanımlanan habitatlardan 111 adedi Yunanistan sınırları içerisinde belirlenmiş ve bunlardan 26 sının korumada öncelikli habitatlar olduğu belirtilmiştir. Elde edilen bu bulguların vejetasyon haritalaması ve doğa korumada temel veri oluşturduğu vurgulanmıştır. Özcan ve Ark (2008) Kavak Deltası nın (Saros Körfezi) flora ve avifauna özellikleri ile halofittoprak ilişkisi ve kıyı kumul değişiminin uzaktan algılama ve CBS ile haritalanması kapsamında bir araştırma projesi yürütmüştür. Bu çalışmada 17 halofit türünün varlığını belirlemiş ve kumul florasına ilişkin bulguları sunmuştur. Bu çalışma ile kıyı alanları yönetimi çerçevesinde uluslar arası ölçütlere göre koruma önceliklerinin belirlenmesi öngörülüştür. Saros Körfezi kıyı şeridinde yayılan habitat tipleri 50
CORINE listesi ile karşılaştırılarak sınıflanmış ve seçilen örnek alanlar ölçeğinde saptanan habitatların yersel yayılışları haritalanmıştır. Böylelikle araştırma alanının habitatları CORINE listesinde yer alan tipler ile eşleştirilerek uluslar arası bir şemaya göre tanımlamıştır. Bu envanter, alanın koruma planlamasında önemli bir veri olarak kullanılabilir. Materyal ve Metot Materyal Araştırma alanını, Trakya Bölgesi nin güneyinde, Saros Körfezi nin kuzeyinde Meriç Deltası nda yer alan Enez, Erikli, Vakıf, ve İbrice yerleşimleri çevresinde yer alan kıyı habitatları oluşturmaktadır. Metot Alanda bulanan yaşam ortamlarının (karasal ve sulak alan) adlandırılması ve sınıflanması amacıyla ilk aşamada CORINE arazi örtüsü 3. düzey sınıfları, ikinci aşamada ise CORINE biyotop sınıfları kullanılmıştır. CORINE arazi örtüsü sınıfları listesinde yer alan ana başlıklar; (1) Yapay yüzeyler, (2) Tarım alanları, (3) Orman ve yarı doğal alanlar, (4) Sulak alanlar ve (5) Su varlığı şeklindedir (Anonymous, 1994). CORINE biyotop sınıfları ise; (1) Kıyısal ve Tuzcul Topluluklar, (2) Denizler Dışındaki Topluluklar, (3) Çalılıklar ve Çayırlar, (4) Ormanlar, (5) Bataklıklar, (6) Kayalıklar, Sarp Kayalıklar ve Kumullar ve (8) Tarımsal Alanlar ve Kültürel Peyzaj olarak belirlenmiştir (Anonymous, 1991). Habitatlar düzeyinde yapılan bu sınıflama CORİNE arazi örtüsü 3. düzey sınıfları ile eşleştirilmiştir. Araştırma alanı olarak seçilen Saros Körfezi kıyılarının, Avrupa kıtası üzerinde yer alması, AB ölçeğinde hazırlanan CORINE sınıflama sistemine uyum açısından bir avantaj sağlamıştır. Belirlenen yaşam ortamlarının haritalanması amacıyla, alana ait 1/25 000 ölçekli topoğrafik haritalar ve uydu görüntülerinden yararlanılmıştır. Alanda bulanan yaşam ortamlarının adlandırılması ve sınıflanması için yapılan arazi gözlemleri sırasında arazi örtüsü sınıflaması için 29 alanda örnekleme noktaları seçilmiştir. Habitat tiplerini tanımlamak için bu alanlar ile ilişkili olarak 20 örnek alanda ise vejetasyon analizi çalışması yürütülmüştür (Şekil 1). Arazi gözlemlerinde habitat karakteristikleri ve bitki tür kompozisyonu dikkate alınmış yer kontrol noktaları alınarak LANDSAT uydu görüntüsü sınıflandırılmıştır. Elde edilen tür kompozisyonu bilgisi bazında habitat tiplerinin CORINE şeması ile karşılaştırması yapılmıştır. Tanımlanan habitat tiplerinin BERN Sözleşmesi Ek-I Listesi ne göre değerlendirilmesi ile korumada öncelikli alanlar belirlenmiştir. 51
Şekil 1. Habitat sınıflaması için örnekleme noktaları Araştırma Bulguları Vejetasyon Tipleri ve Örnekleme Noktalarında Tür Kompozisyonunun Belirlenmesi Alanda genel olarak kıyı kumulları, tuzcul kıyı bataklıkları, maki, herdemyeşil orman ve yaprak döken orman vejetasyonu olmak üzere 5 vejetasyon tipi görülmüştür. Bunlar dışında, maki veya orman vejetasyonları ile kaplı alanların devamı niteliğindeki dar kıyılar içerisinde kalan sarp kayalıklarda ise farklı bir vejetasyon tipi yayılmıştır. Kıyı Kumullarının Vejetasyonu: Araştırma alanında yapılan vejetasyon analizi çalışmalarında, 11 alanda kumul vejetasyonu örneklenmiştir. Kıyı kumulları vejetasyonu kıyı çizgisinden iç kesimlere doğru bitki toplulukları açısından yüksek çeşitlilik göstermesi nedeniyle, diğerlerine göre daha yüksek sayıda örnekleme alanıyla tanımlanmıştır. Ön kumul zonunda; Cyperus capitatus, Cakile maritima, Eryngium maritimum, Calistegia soldenella, Salsola ruthenica, Raphanus raphanistrum, Xanthium strumarium ve Phragmites australis türleri düşük bir örtülülükle bulunmaktadır. Bunu izleyen kuşakta Chondrilla juncea, Bromus sterilis, Centaurea sp., Medicago marina, Anchusa azurea, Silene kotschyi, Lolium annuum, Alyssum umbellatum, Hypecoum procumbens, Polygonum maritimum, Scirpoides holoschoenus ve Crepis sp., türlerinin oluşturduğu bir topluluk yayılmıştır. Kumul gerisindeki alanlarda bulunan meşe ormanlarının temsilcisi olan Quercus ithaburensis ssp. macrolepis türü stabil kumullarda yaygın olan Ephedra distachya ile birlikte kara yönündeki son kuşakta 52
görülmüştür (Şekil 2). Erikli kıyısında örneklenen kumul çalılıklarında; Quercus coccifera dominant tür olup, Pistacia terebinthus, Juniperus oxycedrus, Cistus creticus ve Lonicera sp. gibi çalı türleri topluluğa katılmaktadır. Bunlara ek olarak Asparagus acutifolius, Osyris alba, Imperata cylindrica ve Dianthus capitatus kaydedilmiştir. Enez Kumul 270 Batı 1 2 3 4 5 6 EGE DENİZİ 0 14m 30m 40m 60m 100m 120m Cyperus capitatus (d) Cakile maritima Eryngium maritimum Calistegia soldenella Salsola ruthenica Anchusa azurea (d) Centaurea sp.(cd) Bromus sterilis Silene kotschyi Lolium annuum Scirpoides holoschoenus(d) Lolium annuum (cd) Ephedra distachya Bromus sterilis Anchusa azurea Silene kotschyi Bromus sterilis (d) Chondrilla juncea (d) Scirpoides holoschoenus(cd) Bromus sterilis (cd) Chondrilla juncea Anchusa azurea Anchusa azurea Silene kotschyi d: dominant, cd: co-dominant Lolium annuum Şekil 2. Kıyı kumulları vejetasyonu örnek kesiti (Enez kıyısı) Lolium annuum (d) Polygonum maritimum Hordeum marinum Trifolium sp. Melilotus sp. Tragopogon sp. Tuzcul Kıyı Bataklıklarının Vejetasyonu: Araştırma alanında yapılan örneklemlerde 6 alanda tuzcul kıyı bataklıkları vejetasyonu örneklenmiştir. Bu alanlarda Hordeum marinum, Atriplex portulacoides, Salicornia perennis, Artrochnemum fruticosum, Juncus maritimus, Plantago coronopus ve Festuca heterophylla türlerinin değişik dominansi ile oluşturduğu topluluklar yayılmıştır (Şekil 3). Maki Vejetasyonu: Araştırma alanında yapılan örneklemelerde 1 örnek alanda maki vejetasyonu örneklenmiştir. Bu alanda Quercus coccifera, Olea europea var. oleaster, Asparagus acutifolius, Pistacia terebinthus, Cistus creticus, Ballota acetabulosa, Teucrium polium, T. chamaedrys, Crupina crupinastrum, Rhamnus oleoides, Micromeria myrtifolia, Phillyrea latifolia, Jasminum fruticans, Dactylis glomerata, Nigella sp., Onosma sp ve Crataegus sp. türlerinin oluşturduğu topluluklar yayılmıştır. Herdemyeşil Orman Vejetasyonu: Araştırma alanında yapılan örneklemelerde 1 alanda herdemyeşil orman vejetasyonu örneklenmiştir. Bu alanda Pinus brutia türünün oluşturduğu ağaç katı altında; Quercus coccifera, Colutea arborescens, Dorycnium hirsutum, Asparagus acutifolius, Pistacia terebinthus, Cistus creticus, Phillyrea latifolia, Jasminum fruticans, Dactylis 53
glomerata, Olea europea var. oleaster, Arbutus andrachne ve Rhus coriaria nın oluşturduğu topluluklar yayılmıştır. Tuzla Gölü Kuzey Çamur düzlüğü 13 14 15 16 17 180 Güney Tuzla boğazı Hordeum marinum (d) Atriplex portulacoides (cd) 100m Artrochnemum fruticosum (d) Atriplex portulacoides(cd) Hordeum marinum EGE DENİZİ Ammophila arenaria(d) Otanthus maritimus d: dominant, cd: co-dominant Salicornia perennis(d) Hordeum marinum (cd) Juncus maritimus(d) Scirpoides holoschoenus Şekil 3. Tuzcul kıyı bataklıkları vejetasyonu örnek kesiti (Vakıf Kıyısı) Yaprakdöken Orman Vejetasyonu: Araştırma alanında yapılan örneklemelerde 1 alanda yaprakdöken orman vejetasyonu örneklenmiştir. Alanda Quercus cerris, Quercus petraea ve Quercus pubescens türlerinden oluşan meşe ormanları bu vejetasyon tipini karakterize etmektedir. Carpinus orientalis ve Fraxinus ornus gibi yaprak döken ağaç türlerinin de katıldığı bu toplulukların alt örtüsünde; Juniperus oxycedrus, Pistacia terebinthus, Cistus creticus, Phillyrea latifolia, Paliurus spina-christii, Thymus sp., Ruscus aculeatus, Asparagus acutifolius, Dactylis glomerata ve Rumex sp. türleri kaydedilmiştir. Alanın batı bölümünde yoğunlaşan Quercus ithaburensis ssp. macrolepis ormanları, kıyı zonundan başlayıp yamaç arazilere kadar yayılmıştır. Gözlemlenen 20 örnek alanda, toplam 82 bitki taksonuna ait bulgular; Çizelge 1 de koordinat, lokalite, habitat ve bolluk-örtülülük değerleriyle sunulmuştur. Habitat Tiplerinin Tanımlanması Arazi gözlemleri sonunda belirlenen 15 habitat tipi, CORINE arazi örtüsü 3. düzey sınıfları ile CORINE Biyotop Sınıfları kullanılarak sınıflandırılmış ve Çizelge 2 de sunulmuştur. Habitatların tanımlanmasında kullanılan sintaksonomik indikatörler ve karakteristik türler örnekleme alanlarında kaydedilen tür kompozisyonuna göre sunulmuştur. 54
Çizelge 1. Vejetasyon analizine göre örnek alanlarda kaydedilen bitki taksonları ve bolluk-örtülülük değerleri 55
Çizelge 1 in devamı 56
Çizelge 1 in devamı 57
Çizelge 2.CORINE Arazi Örtüsü Üçüncü Düzey Örtü Tipleri ve CORINE Biyotop Sınıflama Şemasına Göre Tanımlanmış Habitat Tipleri Listesi. - 58 -
Habitatların Yersel Dağılımlarının Sınıflandırılması Arazi gözlemlerinde habitat karakteristikleri ve bitki tür kompozisyonu incelenmiştir. CORINE arazi örtü sınıfları, alana ait 1/25 000 ölçekli topoğrafik haritalar ve uydu görüntülerinden yararlanılarak belirlenenen yaşam ortamları sınıflanmıştır. Sınıflamada kullanılan Landsat uydu görüntüsü 30 m çözünürlükte olup Avrupa Uzay Ajansı (ESA) nın resmi web adresinden indirilmiştir. Uydu görüntüsünün çözünürlüğünün yetersiz kaldığı noktalar için GOOGLE EARTH programından faydalanılmıştır.. Maksimum olabilirlik (Maximum Likelihood) algoritması kullanarak 20.03.2007 tarihli LANDSAT uydu görüntüsü üzerinde belirlenen örtü tipleri örnek alanlarda sınıflanmıştır (Şekil 4). Şekil 4. CORINE Arazi örtü sınıflarına göre sınıflanmış görüntü Sonuç ve Öneriler Bu çalışmada, araştırma alanı ölçeğinde bitki örtüsü indikatörüne dayalı habitat sınıflaması yapılmıştır. Sınıflamada, habitat karakteristikleri ve bitki tür kompozisyonu dikkate alınmıştır. Arazi gözlemleri sırasında arazi örtüsü sınıflaması için 29 alanda örnekleme noktaları seçilmiştir. Habitat tiplerini tanımlamak için bu alanlar ile ilişkili olarak 20 örnek alanda ise vejetasyon analizi çalışması yürütülmüştür. Alanda genel olarak kıyı kumulları, tuzcul kıyı bataklıkları, maki, herdemyeşil orman ve yaprak döken orman vejetasyonu olmak üzere 5 vejetasyon tipi görülmüştür. Bunlar dışında, maki veya orman vejetasyonları ile kaplı alanların devamı niteliğindeki dar kıyılar içerisinde kalan sarp kayalıklarda ise - 59 -
farklı bir vejetasyon tipi yayılmıştır. Yürütülen vejetasyon analizi çalışmaları sonunda toplam 82 bitki taksonu kaydedilmiştir. Bunlardan Artrochnemum fruticosum, Salsola ruthenica, Atriplex portulacoides, Limonium angustifolium, Juncus maritimus ve Hordeum marinum gibi halofitler Özcan ve ark (2008) nın Kavak Deltasından kaydettiği taksonlar içinde yer almaktadır. Örnek alanlar bazında habitatların yersel yayılışlarının haritalanmasında bazı sınıflar uydu görüntüsünün çözünürlüğünün kaba olmasından dolayı potansiyel görülme sahalarının dışında da tespit edilmiştir. Kara içindeki sulak alan çevresindeki sınıflarla münferit bazı alanlarda karışmalar gözlemlenmiştir. Sarp kayalıklar olarak sınıflanan habitat tipi, yersel çözünürlüğü (30x30) düşük olan uydu görüntüsü üzerinde haritalanamamıştır Bu habitat tipi, kayalık alanlarda yayılan sert yapraklı orman ile karışmıştır. Arazi örtüsü ve/veya bitki örtüsünün haritalanmasında, orman varlığı bulunan alanlarda, orman amenajman planları meşcere haritaları (1/25000 ölçek) önemli veri kaynağı olarak kullanılmaktadır. Özellikle karmaşık paterne sahip olan orman ve maki çalılıklarının harita düzleminde ayırd edilmesi için meşcere sınırları kullanılmalıdır. Bu haritalar kayalık alanları, taşlık rumuzu altında içerdiğinden, bu tür ortamlardaki karışmaların önlenmesinde de yararlı olmaktadır. Bern Sözleşmesi Ek I ve IUCN tehlike kategorisinde yer alan; Dianthus ingoldbyi, Matthiola sinuata, Silene fabaroides, Romulea linaresii ssp. graeca, Aurinia uechtritziana, Verbascum pinnatifidum, Silene frivaldskyana, Ephedra distachya ssp. monostachya, Crambe maritima, Dianthus capitatus, Logfia minima, Ornithogalum refractum, Pancratium maritimum, Polygonum mesembricum, Silene skorpilii, Corrigiola litoralis, Mollugo cerviana ve Trifolium ornithopodioides in çalışma yapılan alanlarda potansiyel olarak yayılış gösterdiği literatür bilgilerinden elde edilmiştir. Bu taksonlardan Ephedra distachya ssp. monostachya ve Dianthus capitatus vejetasyon analizi yapılan örnek alanlarda kaydedilmiştir. Çalışma yapılan alanlardan elde edilen veriler sonucunda korumada öncelikli türlerin ve habitatların yer aldığı alanların korunması için ikincil konut taleplerini de dikkate alan koruma imar planları yapılmalı ve uluslar arası özleşmelere konu olan tehlike altındaki habitatlar yapılaşma tehdidinden korunmalıdır. Bu çalışmada CORINE tipleri ile eşleşen 15 habitat belirlenmiştir. Papastergiadou ve Ark (1997) nın Yunanistan da yayılan habitatların sintaksonomik tipolojilerini inceledikleri çalışmada sundukları CORINE habitatlarından 6 adedi bu kapsamda örtüşmektedir. CORINE biyotop sınıflaması, AB ülkelerinin oluşturduğu coğrafi alan sınırları içerisindeki yaşam alanlarını içermektedir. Bu nedenle pek çok habitat tipi, ekolojik özelliklerinin yanı sıra yerel coğrafi adlarla belirlenmiştir. Buna örnek olarak; bu çalışmada eşleştirilen (16.224) Yunanistan sabit kumulları ve (32.2193) Yunanistan sıcak-akdeniz Kermes meşesi çalılıkları verilebilir. Ülkemiz sınırları içerisinde yer alan özgün habitatların, AB ülkeleri için hazırlanan CORINE sınıflamasına göre adlandırılması, görece uzak coğrafyalar için uygun olmayabilir. Bunun da ötesinde ülkemizin kıtalar arası konumu nedeniyle Avrupa kıtasında bulunmayan, Orta Doğu coğrafyası ile ilişkili pek çok habitatı içerdiği açıktır. Gerek - 60 -
Türkiye ye özgü, gerekse İran-Turan floristik bölgesiyle ilişkili Avrupa dışı habitatların adlandırılması ve sınıflaması için, CORINE sistematiğine uygun ülke ölçeğinde bir habitat sınıflamasına ihtiyaç vardır. Böyle bir envanterin, üç farklı floristik bölge ve 2 alt alem (Boreal-Tetis) düzeyinde çeşitlilik içeren ülkemiz coğrafyasında, bölgesel ölçekte ele alınarak yapılması yararlı olacaktır. Yakın geçmişte Çevre ve Orman Bakanlığı ile Almanya hükümeti arasında gerçekleştirilen eşleştirme projesi (TWINNING) kapsamında EUNIS sistemi 3. düzey ölçeğinde bir ülkesel habitat envanteri hedeflenmiştir (Anonymous, 2010). Bu tür bir çalışmanın, yüksek doğrulukta ve ülke ölçeğine yaygın olarak yapılabilmesi için, bu konuda bilgi birikimine sahip tüm kurumların bölge ölçeğinde çalışmaya dahil edilmesi gereklidir. Habitat sınıflaması konusunda temel veriyi üretecek olan botanik bilim alanında ülkemizde yeterli birikim halihazırda mevcuttur. Habitat envanteri konusunda çalışacak ekipte; botanik, ekoloji, coğrafya ve peyzaj planlama alanında uzmanların yer alması büyük yarar sağlayacaktır. Ülkemizin taraf olduğu Avrupa Peyzaj Sözleşmesi hükümlerinde yer alan; peyzajların tanımlanması, sınıflanması ve envanterine yönelik yükümlülüklerin yerine getirilmesi açısından önerilen habitat envanteri çalışmasının eşgüdüm içinde yürütülmesi önem taşımaktadır. Tez sonucunda elde edilen verilerin, alan kullanım planlanmasında kullanılması için ilgi grupları ile paylaşılması yararlı olacaktır. Kaynaklar ANONYMOUS, 2010. http://twinning-project.org ANONYMUOUS, 1991. CORINE biotopes manual, Habitat of the European Community, Luxemburg. ISBN 92-826-3211-3 ANONYMUOUS,1994. Corine Technical Guide, Luksemburg ÖZCAN, H., UYSAL, İ., TOSUNOĞLU, M., SÜMER, A., ERGİNAL, E., KELKİT, A., EKİNCİ, H., KARABACAK, E., ERDOĞAN, İ., SEVİM, İ., 2008., Kavak Deltası (Saros Körfezi) Flora ve Avifaunası Özellikleri, Halofit-Toprak ilişkisi ve Kıyı Kumul Değişiminin Uzaktan Algılama ve CBS ile Haritalanması. Ankara: TÜBİTAK 105Y128 PAPASTERGIADU,E., DAFIS, S., DIMOPOULOS, P., LAZARIDOU, T., 1997. Syntaxonomic typology of Greek Habitats. Folia Geobot, Pytotax, 32:335-341. YILMAZ, K.T., ÇAKAN, H., DÜZENLİ,A., KARAÖMERLİOĞLU, D., 2005. A Case Study On Baseline Data Inventory For Coastal Zone Management: Habitat Classification In The Göksu Delta SPA/TURKEY. X. European Ecological Congress, Kuşadası, Türkiye. Abstract book Ü. Erdem et al (Eds.) p.269. YILMAZ, R. 2006. Saros Körfezi nin Turizm ve Rekreasyonel Potansiyeli Üzerine Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Sayı: 1, 124-135. - 61 -