Turunçgil üretiminde kullanılan altı farklı pestisitin avcı akar Iphiseius degenerans (Berlese) (Acari: Phytoseiidae) a etkileri 1

Türkiye Biyolojik Mücadele Dergisi 2016, 7 (1): 43-54 Turkish Journal of Biological Control ISSN 2146-0035 orijinal araştırma (Original article) Turunçgil üretiminde kullanılan altı farklı pestisitin avcı akar Iphiseius degenerans (Berlese) (Acari: Phytoseiidae) a etkileri 1 İsmail DÖKER 2, Hüseyin ÖZ 2, Hüseyin Y. KAYA 2, Cengiz KAZAK 2* Effects of six different pesticides used in citrus production on the predatory mite Iphiseius degenerans (Berlese) (Acari: Phytoseiidae) Abstract: In this study, the effects of pesticides commonly used in citrus production, namely azoxystrobin, etoxazole, propiconazole+difenoconazol, spinosad, spirodiclofen and trifloxystrobin, on the fecundity and the mortality of the adult female of Iphiseius degenerans (Berlese) (Acari: Phytoseiidae) were determined under laboratory conditions. Test units were produced by transferring I. degenerans individuals to bean leaf discs placed on water saturated cotton wool in Petri dishes. The test units were sprayed with pesticides at their maximum recommended label concentrations (0.002 ml/cm 2 ). The number of the dead-live individuals and number of eggs laid were recorded 24, 48, 72 and 96 h after pesticide application. Spinosad and propiconazole+difenoconazol caused 100% and 34% mortality (highly and moderately toxic, respectively) (IOBC scale) of adult female I. degenerans. Mortalities due to the rest of the pesticides were below 20% (non-toxic). Due to the high mortality rate after spinosad application, I. degenerans did not lay eggs. When compared to the controls, all the pesticides caused a significant decrease in egg production of the predatory mite. However, decreases in fecundity caused by all pesticides are acceptable, except for spinosad. Field experiments are essential in order to determine the toxicity of propiconazole+difenoconazol and spinosad to I. degenerans. Azoxystrobin, etoxazole, spirodiclofen and trifloxystrobin may be separately combined with I. degenerans in IPM programs in citrus orchards without any need to field experiments. Keywords: Phytoseiidae, Iphiseius degenerans, citrus pesticides, side effect, IPM Öz: Bu çalıģmada, Türkiye de turunçgil bahçelerinde yaygın olarak kullanılan azoxystrobin, etoxazole, propiconazole+difenoconazol, spinosad, spirodiclofen ve trifloxystrobin etkili maddeli pestisitlerin avcı akar Iphiseius degenerans (Berlese) (Acari: Phytoseiidae) ergin diģilerinde neden oldukları ölüm oranları ile yumurta verimine etkileri laboratuvar koģullarında belirlenmiģtir. I. degenerans bireylerinin, Petri kapları içerisine 1 Bu çalıģma, 3-5 ġubat 2014 tarihinde Antalya da düzenlenen V. Bitki Koruma Kongresi'nde poster olarak sunulmuģ ve özet olarak basılmıģtır 2 Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü, Akaroloji Lab., 01330, Adana. *Sorumlu yazar (Corresponding author) e-posta: ckazak@cu.edu.tr AlınıĢ (Received): 22.03.2016 Kabul ediliģ (Accepted): 15.06.2016

Pestisitlerin Iphiseius degenerans a Etkileri yerleģtirilmiģ su emdirilmiģ pamuk üzerinde bulunan fasulye yaprak disklerine (3 cm çap) aktarılması ile deneme ortamı oluģturulmuģtur. OluĢturulan deneme ortamı ilaçların en yüksek etiket dozları kullanılarak hazırlanmıģ konsantrasyonlar ile (0.002 ml/cm 2 ) ilaçlanmıģtır. Ġlaçlamadan 24, 48, 72 ve 96 saat sonra yapılan gözlemlerde ölü-canlı ve bırakılan yumurta sayıları kayıt edilmiģtir. ÇalıĢmada elde edilen verilere göre spinosad ve propiconazole+difenoconazol etkili maddeli pestisitler 96 saat sonunda I. degenerans ergin diģilerinde sırasıyla % 100 ve 34 ölüme neden olmuģtur (Çok ve orta derece toksik, IOBC skalası). Diğer pestisit uygulamalarında saptanan ölüm oranları % 20 nin altında olmuģtur (Toksik değil). Yüksek ölüm oranlarına bağlı olarak I. degenerans ın spinosad uygulaması sonucu yumurta bırakmadığı saptanmıģtır. Bütün pestisit uygulamaları kontrol ile karģılaģtırıldığında avcı akarın yumurta verimini önemli derecede düģürmüģtür. Spinosad dıģında diğer pestisitlerden kaynaklanan yumurta verimi düģüģleri gözardı edilebilir düzeydedir. ÇalıĢma sonuçlarına göre, propiconazole+difenoconazol ve spinosad etkili maddeli pestisitlerin arazi koģullarında I. degenerans a olan toksisitelerinin belirlenmesi gerekmektedir. Azoxystrobin, etoxazole, spirodiclofen ve trifloxystrobin in ise arazi denemesine gerek kalmadan I. degenerans ile birlikte turunçgil bahçelerinde oluģturulacak entegre mücadele programlarına dahil edilebilecektir. Anahtar kelimeler: Phytoseiidae, Iphiseius degenerans, turunçgil pestisitleri, yan etki, entegre mücadele Giriş Dünya yaģ meyve üretiminin % 21 ni oluģturan turunçgiller, yaklaģık 3.5 milyon ton/yıl üretim ile Türkiye meyve üretiminde üzüm ve elmadan sonra 3. sırada yer almaktadır. Türkiye de turunçgil üretimi Akdeniz ve Ege Bölgeleri kıyı kesimlerinde yoğunlaģmıģ olup, üretimin yaklaģık % 80 i Adana, Mersin ve Hatay illerinde yapılmaktadır (TÜĠK 2014). Türkiye de yapılan çalıģmalarda, Aceria sheldoni (Ewing), Eutetranychus orientalis (Klein), Panonychus citri (McGregor) ve Phyllocoptruta oleivora (Ashmead) (Acari: Eriophyidae, Tetranychidae) olmak üzere 4 farklı akar türünün turunçgillerde verim kaybına neden olduğu saptanmıģtır (Kasap & ġekeroğlu 2004; Karaca 1994; Döker & Kazak 2012). Bildirilen zararlıların, bir sezonda birden fazla döl vermesine ve üreme güçlerinin yüksek olmasına bağlı olarak bilinçsizce yapılan kimyasal mücadele uygulamaları, akarisit ve insektisitlere karģı direnç geliģtirmelerine sebep olmuģtur (Döker & Kazak 2012). Bu durum sonucunda turunçgil bahçelerinde biyolojik mücadele temelli entegre mücadele programlarının geliģtirilmesi bölge ve ülkemiz için büyük önem taģımaktadır. Phytoseiidae familyası, bitki zararlısı akarların doğal düģmanı olarak bilinen türleri içermekte, biyolojik mücadele açısından en ümit var görülen ve üzerinde en çok çalıģılan avcı akar grubunu oluģturmaktadır (Chant & McMurtry 2007; Papadoulis et al. 2009). Ülkemizde, turunçgil yetiģtirilen alanlarda avcı akar türlerinin belirlenmesine yönelik yapılan çalıģmalarda 10 a yakın phytoseiid türü saptanmıģtır (DüzgüneĢ 1963; Swirski & Amitai 1982; ġekeroğlu 1984; Çobanoğlu 1989; Faraji et al. 2011; Kasap 2011). Bu avcı akarlar arasında bulunan Iphiseius 44

Türkiye Biyolojik Mücadele Dergisi Turkish Journal of Biological Control Döker et al. 2016, 7 (1): 43-54 degenerans (Berlese) (Acari: Phytoseiidae) ın 1960 yılı Ağustos ayında Mersin den limon bitkilerinden toplandığı bildirilmiģtir (DüzgüneĢ 1963). Ancak bu tarihten sonra yapılan çalıģmalarda avcı akarın varlığına iliģkin bir bilgiye rastlanmamıģtır (Kazak 1996; Yıldız 1998; Kasap 2001; Döker et al. 2014). Bunun yukarıda bildirilen turunçgil bahçelerinde yapılan yoğun ilaçlamalardan kaynaklanabileceği düģünülmektedir. I. degenerans Ġspanya, Ġsrail, Ġtalya, Kıbrıs, Portekiz ve Yunanistan gibi Akdeniz ülkelerinde özellikle turunçgil yetiģtiriciliği yapılan alanlarda en yaygın phytoseiid türlerinden biri olarak bilinmektedir (Papadoulis et al. 2009; Demite et al. 2015). Avcı polifag beslenme özelliği göstermekte besin bulamadığı zaman polen ile de beslenip yaģamını devam ettirebilmektedir (McMurtry et al. 2013). Bu durum I. degenerans ın doğal biyolojik mücadele açısından önemini bir kat daha arttırmaktadır. Diğer yandan ilaç denemelerinde ki asıl amaç zararlı popülasyonlarına etkili ve aynı zamanda faydalı popülasyonlarına etkisiz ya da düģük etkili pestisitlerin belirlenerek bunların avcı türler ile birlikte hedef zararlılara karģı entegre mücadele programları kapsamında kullanılabilirliğinin ortaya çıkarılmasıdır. Ġlaçların doğal düģmanlar üzerindeki etkilerinin belirlenmesinde i) laboratuvar denemeleri ii) arazi denemeleri ve iii) yarı-arazi denemeleri yaygın olarak kullanılmaktadır (Hassan et al. 1985). Bunlar arasında, organizmanın sınırlı bir alanda ilaç ile karģı karģıya kalmasından dolayı her zaman en kötü senaryonun söz konusu olduğu laboratuvar denemeleri, ilaçların faydalılar üzerinde etkilerinin belirlenmesinde önemli bir yere sahiptir (Lefebvre et al. 2011). Daha önce pestisitlerin phytoseiid akar türlerine etkileri ile ilgili yapılan çalıģmalarda etkinin türden türe değiģmekle birlikte aynı türün farklı popülasyonlarında da değiģkenlik gösterebileceği rapor edilmiģtir (Yorulmaz-Salman & Ay 2013; Yorulmaz-Salman et al. 2014). Azoxystrobin ve trifloxystrobin strobilurin grubu fungisitler içerisinde yer almakta olup funguslarda mitakondrial solunumda elektron transfer zincirini bloke ederek ATP sentezini engellerler. Bu grup fungisitler sistemik etkili olup ascomycet, basidiomycet ve oomycet fungusların mücadelesinde kullanılmaktadırlar (Bartlett et al. 2002). Triazole grubu fungusitler içerisinde yer alan, propiconazol ve difenoconazol hücre membranında ergosterol sentezini engelleyerek fungusların geliģimini yavaģlatırlar. Ülkemizde bu iki etken madde birleģtirilerek ticari formulasyon haline getirilmiģ ve turunçgillerde kahverengi leke hastalığı (Alternaria alternata f. sp. citri) na karģı ruhsatlandırılmıģtır. Spinosad ise Saccharopolyspora spinosa isimli toprak bakterisinin oksijenli fermentasyonu (aerobik) sonucu elde edilen bir insektisit olup, nikotinik asetilkolin reseptörlerini aktive ederek böceklerde uyarı, kas kasılmaları ve felce neden olmaktadır (Mertz & Yao 1990; Bostanian et al. 2009a). Çevreye ve hedef dıģı organizmalara olan düģük zehirlilik etkisi ile bilinen spinosad, lepidopter ve tripslere karģı kullanılmaktadır. Tetronik asit türevi olarak bilinen spirodiclofen ise lipid sentezini engelleyici etkiye sahip bir akarisitttir (Dekeyser 2005; Marcic 2012) ve turunçgillerde P. 45

Pestisitlerin Iphiseius degenerans a Etkileri oleivora ve P. citri ye karģı ruhsatlandırılmıģtır. Etoxazole 2.4-diphenyl-1.3- oxazolin grubundan yumurta ve ergin öncesi dönemlere etkili, ergin dönemlere etkisiz olduğu bilinen bir akarisittir (Marcic 2012). Bu çalıģmada, Çukurova Bölgesi turunçgil bahçelerinde yaygın olarak kullanılan azoxystrobin, etoxazole, propiconazole+difenoconazol, spinosad, spirodiclofen ve trifloxystrobin etkili maddeli pestisitlerin avcı akar I. degenarans ergin diģilerinde neden oldukları ölüm oranları ile yumurta verimine etkileri laboratuvar koģullarında belirlenmiģtir. Materyal ve yöntem Iphiseius degenerans eldesi ve üretimi Avcı akar Iphiseius degenerans (Acari: Phytoseiidae), Yunanistan ın Arta ilinden yoğun olarak kimyasal mücadelenin uygulandığı üretici bahçelerinden Kasım 2012 de toplanmıģtır. Bu amaç ile budama makası yardımıyla kesilen turunçgil sürgünleri gazete kâğıtlarına sarılarak poģet torbalara içerisine alınmıģtır. Örnekler buz kutusuna koyularak laboratuvara getirilmiģtir. Sterobinokuler altında incelenen örnekler üzerinde bulunan avcı akarlar, Petri kapları içerisine yerleģtirilmiģ su emdirilmiģ pamuk üzerinde bulunan fasulye yaprağına ince uçlu fırça (000) yardımıyla aktarılmıģtır. I. degenerans a besin olarak, tip III ve tip IV beslenme özelliklerine sahip phytoseiid akarların kitle üretiminde kullanılan Typha latifolia (Thyphaceae) poleni yeterli miktarda verilmiģ, yaklaģık 150-200 ergin diģi ile kitle üretim baģlatılmıģtır (McMurtry et al. 2013). Deneme süresince, populasyonun devamlılığını sağlamak ve denemeler için aynı yaģta bireyler elde etmek amacıyla ortamda bulunan avcı akar yumurtaları günlük aralıklar ile toplanmıģ ve yeni koloniler oluģturulmuģtur. Üretim baģladıktan sonra baģlangıç kolonisinden alınan 50-60 diģi bireyin mikroskop camları üzerinde ve Hoyer ortamında kalıcı preparatları hazırlanmıģtır. Tür teģhisleri, Olympus CX-41 ıģık mikroskobunda Chant & McMurtry (2007) ve Papadoulis et al. (2009) a göre ilgili morfolojik özelliklerden yararlanılarak yapılmıģtır. Denemelerde kullanılan pestisitler ve ilaç konsantrasyonlarının hazırlanması Denemelerde, azoxystrobin 250 gr L 1 (Bendis 250 SC), etoxazole 110 gr L 1 (Zoom 10 SC), propiconazole 150 gr L 1 +difenoconazol 150 gr L 1 (Harbour 300 EC), spinosad 480 gr L 1 (Laser 480 SC), spirodiclofen 240 gr L 1 (Envidor 240 SC) ve trifloxystrobin 500 gr kg 1 (Flint 50 WG) etkili maddeli pestisitler kullanılmıģtır. Denemelerde, en kötü senaryoda olası durumu belirlemek amacıyla söz konusu pestisitlerin önerilen en yüksek etiket dozları kullanılarak saf su ile konsantrasyonları hazırlanmıģtır. Bu dozlar yukarıda bildirilen pestisit sıralamasına bağlı olarak 1 litre saf su için 0.75 ml, 0.50 ml, 0.50 ml, 0.30 ml, 0.30 ml ve 0.20 gr hazırlanmıģtır. 46

Türkiye Biyolojik Mücadele Dergisi Turkish Journal of Biological Control Döker et al. 2016, 7 (1): 43-54 İlaç denemeleri Pestisitlerin, I. degenerans ergin diģilerine yan etkilerinin belirlenmesi amacıyla fasulye bitkilerinden yaprak kalıbı yardımıyla 3 cm çapında fasulye yaprak diskleri elde edilmiģtir. Yaprak diskleri Petri kapları (5 cm çap) içerisinde bulunan su emdirilmiģ pamuk üzerine yerleģtirilmiģ ve üzerlerine ince uçlu fırça ile 5 günlük I. degenerans ergin diģileri aktarılmıģ deneme ortamı oluģturulmuģtur. Hazırlanan deneme ortamı ilaçlama kulesi yardımıyla 1 bar basınçta ve cm 2 ye 2 µl ilaçlı sıvı hesabıyla ilaçlanmıģtır (Bostanian et al. 2010; Döker et al. 2015). Her deneme ortamı bir tekerrür olarak kabul edilmiģ olup, denemeler 10 tekrarlı ve her tekrarda 15 birey olacak Ģekilde gerçekleģtirilmiģtir. Kontrol olarak saf su kullanılmıģtır. Deneme baģladıktan iki saat sonra (ilaçlı sıvının buharlaģıp deneme ortamının kuruması), avcı akarlara besin amacıyla az miktarda typha poleni verilmiģtir. Ortama aktarılan polen miktarına özellikle dikkat edilmiģ, hiçbir zaman avcı akarlar için korunaklı bir alan oluģturmasına izin verilmemiģtir. Gözlemler 24, 48, 72 ve 96 saat sonunda yapılarak deneme ortamında bulunan ölü-canlı birey sayıları ile bırakılan yumurta sayıları kayıt edilmiģtir. Bütün denemeler 25±2 C sıcaklık, % 65±10 orantılı nem ve günlük 16 saat aydınlatmalı iklim dolabında (NUVE TK252, Ankara) gerçekleģtirilmiģtir. Sonuçların değerlendirilmesi ve istatiksel analizler Elde edilen verilerden yararlanılarak % ölüm oranları ile günlük canlı birey baģına bırakılan yumurta sayıları hesaplanmıģtır. Veriler SPSS 23.0 paket programında analiz edilmiģtir. Çizelge 1. Pestisit uygulamalarından 24, 48, 72 ve 96 saat sonra Iphiseius degenerans ergin diģilerinde saptanan ölüm oranları (Ortalama±SH). Table 1. Mortality rates of adult female Iphiseius degenerans after 24, 48, 72 and 96 hours from pesticide applications (Mean±SE). Uygulama/Süre (saat) 24 48 72 96 Kontrol (Saf su) 0.00±0.00d* 4.16±1.38c 4.16±1.38e 4.16±1.38e Azoxystrobin 1.66±1.11cd 4.16±1.38c 8.33±1.24d 8.33±1.24d Etoxazole 6.66±1.11b 6.66±1.11c 13.33±2.54d 17.50±3.15d Propiconazole+Difenoconazole 4.16±1.86bc 6.66±1.66c 26.66±1.66b 34.16±2.30b Spinosad 64.16±3.52a 92.50±2.30a 98.33±1.11a 100.00±0.00a Spirodiclofen 10.00±3.23b 16.66±1.75b 17.50±1.49c 19.16±1.27c Trifloxystrobin 4.16±1.38bc 8.33±2.15c 10.83±1.27d 11.66±1.36d *Sutunlar kendi içinde incelendiğinde farklı harfi taģıyan ortalamalar Kruskal-Wallis ve Mann Whitney-U testine göre farklıdır (P<0.05). Öncelikle Levene ve Shapiro-Wilk testine göre varyansların homojenliği kontrol edilmiģ, homojen dağılım göstermeyen % ölüm değerleri ve yumurta verimine 47

Pestisitlerin Iphiseius degenerans a Etkileri iliģkin verilere sırasıyla arcsin karekök ve logaritmik transformasyon [Log10 (X+1)] uygulanmıģtır. Transformasyona rağmen normal dağılım göstermeyen verilere Kruskal-Wallis testi uygulanarak ortalamalar arasındaki fark 0.05 önem seviyesinde Mann-Whitney-U testine göre belirlenmiģtir. Sonuçlar orijinal veriler kullanılarak sunulmuģtur. Bulgular ve tartışma Azoxystrobin, etoxazole, propiconazole+difenoconazol, spinosad, spirodiclofen ve trifloxystrobin etkili maddeli pestisitlerin uygulamadan 24, 48, 72 ve 96 saat sonrasında neden oldukları ölüm oranları ile yumurta verimine iliģkin elde edilen sonuçlar Çizelge 1 ve 2 de verilmiģtir. Elde edilen veriler incelendiğinde 96 saat sonunda en yüksek ölüm oranı % 100.00±0.00 olarak spinosad uygulaması sonucu saptanmıģ, bunu % 34.16±2.30 ile propiconazole+difenoconazole etkili maddeli pestisit izlemiģtir. Bu iki pestisit uygulaması birbirinden ve diğer uygulamalardan istatiksel olarak da farklı bulunmuģtur (P<0.05). Azoxystrobin, etoxazole, spirodiclofen ve trifloxystrobin uygulaması sonucu elde edilen ölüm oranları ise % 20 nin altında bulunmuģtur (Çizelge 1). Uygulamalardan 96 saat sonra avcı akar I. degenerans ın en yüksek yumurtayı 2.72±0.08 adet/gün ile kontrol (saf su) uygulamasındaki diģi bireylerin bıraktığı saptanmıģtır. Bunu 2.47±0.07, 2.43±0.08, 2.42±0.09, 1.74±0.09, 1.72±0.07 ve 0.00±0.00 adet/gün ile sırasıyla trifloxystrobin, azoxystrobin, etoxazole, spirodiclofen, propiconazole+difenoconazole ve spinosad etkili maddeli pestisitler izlemiģtir (Çizelge 2). Çizelge 2. Avcı akar Iphiseius degenerans ın pestisit uygulamalarından 24, 48, 72 ve 96 saat sonra bıraktıkları yumurta sayıları (Ortalama±SH). Table 2. Eggs rates of adult female Iphiseius degenerans after 24, 48, 72 and 96 hours from pesticide applications (Mean±SE) Uygulama/Süre (saat) 24 48 72 96 Kontrol 0.83±0.05a* 2.40±0.06a 2.75±0.06a 2.72±0.08a Azoxystrobin 0.84±0.06a 2.19±0.05ab 2.28±0.08b 2.43±0.08b Etoxazole 0.38±0.04c 2.00±0.12bc 2.32±0.12b 2.42±0.09b Propiconazole+Difenoconazole 0.81±0.04a 1.76±0.08c 1.71±0.08c 1.72±0.07c Spinosad 0.00±0.00d 0.00±0.00e 0.00±0.00e 0.00±0.00d Spirodiclofen 0.29±0.04c 0.74±0.06d 1.31±0.06d 1.74±0.09c Trifloxystrobin 0.60±0.05b 1.80±0.12c 2.31±0.09b 2.47±0.07b *Sutunlar kendi içinde incelendiğinde farklı harfi taģıyan ortalamalar Kruskal-Wallis ve Mann Whitney-U testine göre farklıdır (P<0.05). Spinosad ve kontrol uygulaması istatiksel olarak birbirinden ve diğer uygulamalardan farklı bulunmuģtur (P<0.05). Azoxystrobin, etoxazole, spirodiclofen ve trifloxystrobin uygulamaları kontrol ile karģılaģtırıldığında 48

Türkiye Biyolojik Mücadele Dergisi Turkish Journal of Biological Control Döker et al. 2016, 7 (1): 43-54 yumurta verimde istatiksel olarak önemli bir düģüģe sebep olsalarda bu düģüģ kabul edilebilir düzeydedir. Spinosada iliģkin elde edilen veriler incelendiğinde yüksek ölüm oranlarına bağlı olarak avcı akar I. degenerans diģilerinin hiç yumurta bırakmadığı görülmektedir. Bostanian et al. (2009a) Neoseiulus fallacis (Garman) in yumurta veriminin spinosad uygulaması sonucu düģtüğünü bildirmiģlerdir. Bu çalıģmada elde edilen sonuçlara benzer olarak, Rahman et al. (2011) a göre spinosad uygulaması N. cucumeris (Oudemans) ve Transeius montdorensis (Schicha) te sırasıyla % 90.25 ve % 91.31 ölüme neden olmuģtur. Spinosad daha önce yapılan çalıģmalarda Galendromus occidentalis (Nesbitt) ve N. cucumeris e etkisiz bulunurken uygulamadan 96 saat sonra N. fallacis ergin diģilerinde % 38.9 ölüme neden olduğu saptanmıģtır (Bostanian et al. 2009a; 2010; Kim et al. 2005). Propiconazole+difenoconazole etkili maddeli pestisitin phytoseiid akarlar üzerinde etkilerinin belirlendiği bir çalıģmaya rastlanılmamıģtır. Bostanian et al. (2009b) propiconazole un G. occidentalis ergin diģilerine zararsız olduğunu yumurta verimine etkisinin olmadığını kontrol ve propiconazole uygulamasından 72 saat sonra bırakılan yumurta sayısının 2.14 ve 2.28 adet/gün olduğunu saptamıģlardır. Kim et al. (2006) difenoconazole ün N. fallacis e zararsız olduğunu ancak uygulamadan sonra kontrol grubunda toplam 44.7 adet olan yumurta sayısının 31.3 adet e düģtüğünü belirlemiģlerdir. Bu çalıģmada, I. degenerans ergin diģilerinde etoxazole etkili maddeli akarisitin neden olduğu ölüm oranı 96 saat sonunda sadece % 17.50 ye ulaģmıģ ve bu akarisit zararsız olarak değerlendirilmiģtir. Ayrıca bu akarisitin, I. degenerans yumurta veriminde oldukça az bir düģüģe sebep olduğu gözlenmiģtir. Kim & Seo (2001); Kim & Yao (2002); Irigaray & Zalom (2006; 2007) tarafından yapılan çalıģmalarda etoxazole un Neoseiulus womersleyi (Schicha), Phytoseiulus persimilis Athias- Henriot ve G. occidentalis in yumurta verimi üzerine çok az etkisinin olduğu fakat bırakılan yumurtaların ergin olma oranının oldukça düģük olduğu saptanmıģtır. Etoxazole sonuçlarına benzer olarak diğer zararsız pestisitler ile karģılaģtırıldığında daha yüksek ölüm oranına sebep olmasına rağmen zararsız olarak değerlendirilen bir diğer pestisit ise % 19.16 ölüme neden olan spirodiclofen dir. Ancak spirodiclofen uygulaması sonucu avcı akarın yumurta veriminin düģtüğü saptanmıģtır. Kaplan et al. (2012) ise bu çalıģmada elde edilen sonuçlara benzer olarak N. californicus (McGregor) a spirodiclofen uygulamasından 72 saat sonra % 22.2 ölüm saptamıģlardır. Avcı akarın yumurta veriminde ise kontrol ile karģılaģtırıldığında önemli derecede düģüģ gözlemiģlerdir. Yorulmaz-Salman et al. (2013) nın P. persimilis in Samandağ (Antakya) populasyonu ile yaptıkları çalıģmada spirodiclofen in önerilen dozunun avcı akarda % 82.35 ölüme neden olduğunu ve avcı akarın hiç yumurta bırakmadığını bildirmiģlerdir. Azoxystrobin ve trifloxystrobin uygulaması her ne kadar istatiksel olarak kontrolden farklı bulunsalar da diğer pestisitler ile karģılaģtırıldığında % 8.33 ve % 49

Pestisitlerin Iphiseius degenerans a Etkileri 11.66 ölüm oranları ile en düģük ölüme neden olan pestisitler olarak belirlenmiģlerdir. Duso et al. (2008) in azosytrobin i P. persimilis e karģı zararsız buldukları çalıģmada uygulamalardan sonra kontrol grubunda % 95 olan canlı kalma oranının azoxytrobin uygulamasında % 85 olduğunu bildirmiģlerdir. Ancak, avcı akarın yumurta veriminin kontrol ve azoxystrobin uygulamalarında sırasıyla 3.04 ve 1.54 adet/gün olduğunu bildirmiģlerdir. Bernard et al. (2010) Euseius victoriensis (Womersley) e trifloxystrobin uygulamasından 4 gün sonra % 18.7 ölüm oranı saptamalarına rağmen yumurta veriminde istatiksel olarak bir fark bulunmadığını bildirmiģlerdir. Etoxazole ve spirodiclofen ergin öncesi dönemlere etkili akarisitler olarak bilinmektedir (Marcic 2012). Sonuç olarak, daha önce yapılan çalıģmalar değerlendirildiğinde bu iki akarisitin I. degenerans ın ergin öncesi dönemlerine etkilerinin de belirlenmesi gerektiği düģünülmektedir. Diğer yandan, bu çalıģmada elde edilen veriler ıģığında gelecekte Çukurova bölgesi turunçgil bahçelerinde oluģturulacak entegre mücadele programları kapsamında avcı akar I. degenerans ın azoxystrobin, etoxazole, spirodiclofen ve trifloxystrobin etkili maddeli pestisitler ile bir arada kullanılabilecektir. Propiconazole+difenoconazol ve spinosad etkili maddeli pestisitlerin avcı akar I. degenerans a karģı etkilerinin arazi koģullarında ortaya çıkarılması gerekmektedir. Teşekkür Iphiseius degenerans ın laboratuvar popülasyonunu sağlayan Doç. Dr. George D. Broufas ve Dr. Maria L. Pappas (Laboratory of Agricultural Entomology and Zoology, Democritus University of Thrace, Orestiada, Greece) a teģekkür ederiz. Kaynaklar Bartlett D.W., J.M. Clough, J.R. Godwin, A.A. Hall, M. Hamer & B. Parr-Dobrzanski 2002. The strobilurin fungicides. Pest Management Science, 58 (7): 649-662. Bernard M.B., P. Cole, A. Kobelt, P.A. Horne, J. Altmann, S.D. Wratten & A.L. Yen AL 2010. Reducing the impact of pesticides on biological control in Australian vineyards: pesticide mortality and fecundity effects on an indicator species, the predatory mite Euseius victoriensis (Acari: Phytoseiidae). Journal of Economic Entomology, 103 (6): 2061-2071. Bostanian N.J., H.A. Thistlewood, J.M. Hardman, M.C. Laurin & G. Racette 2009a. Effect of seven new orchard pesticides on Galendromus occidentalis in laboratory studies. Pest Management Science, 65 (6): 635-639. Bostanian N.J., H.M. Thistlewood, J.M. Hardman & G. Racette 2009b. Toxicity of six novel fungicides and sulphur to Galendromus occidentalis (Acari: Phytoseiidae). Experimental and Applied Acarology, 47 (1): 63-69. Bostanian N.J., J. M. Hardman, H.A. Thistlewood & G. Racette 2010. Effects of six selected orchard insecticides on Neoseiulus fallacis (Acari: Phytoseiidae) in the laboratory. Pest Management Science, 66 (11): 1263 1267. doi: 10.1002/ps.2010 50

Türkiye Biyolojik Mücadele Dergisi Turkish Journal of Biological Control Döker et al. 2016, 7 (1): 43-54 Chant D.A. & J.A. McMurtry 2007. Illustrated Keys and Diognoses for the Genera and Subgenera of the Phytoseiidae of the World (Acari: Mesostigmata). Indira Publishing House, West Bloomfield, 219 pp. Çobanoğlu S. 1989. Türkiye nin bazı turunçgil bölgelerinde tespit edilen faydalı akar (Acarina, Phytoseiidae) türleri. Türkiye Entomoloji Dergisi, 13 (3): 163-178. Dekeyser M.A. 2005. Acaricide mode of action. Pest Management Science, 61 (2): 103-110. Demite P.R., G.J. de Moraes, J.A. McMurtry, H.A. Denmark & R. De C. Castilho, 2015. Phytoseiidae Database. URL: http://www.lea.esalq.usp.br/phytoseiidae [EriĢim: 02. 05. 2015]. Döker Ġ. & C. Kazak 2012. Detecting acaricide resistance in Turkish populations of Panonychus citri McGregor (Acari: Tetranychidae). Systematic and Applied Acarology, 17 (4): 368-377. Döker Ġ., M.L. Pappas, K. Samaras, A. Triantafyllou, C. Kazak & G.D. Broufas 2015. Compatibility of reduced-risk insecticides with the non-target predatory mite Iphiseius degenerans (Acari: Phytoseiidae). Pest Management Science, 71 (9): 1267-1273. Döker Ġ., T.I. Stathakis, C. Kazak, K. Karut & G.Th. Papadoulis 2014. Four new records and two new species of Phytoseiidae (Acari: Mesostigmata) from Turkey, with a key to the Turkish species. Zootaxa, 3827 (3): 331-342. Duso C., V. Malagnini, A. Pozzebon, F.M. Buzzetti & P. Tirello 2008. A method to assess the effects of pesticides on the predatory mite Phytoseiulus persimilis (Acari Phytoseiidae) in the laboratory. Biocontrol Science and Technology, 18 (10): 1027-1040. DüzgüneĢ Z. 1963. Türkiyede yeni bulunan akarlar. Bitki Koruma Bülteni, 3 (4): 237-246. Faraji F., S. Çobanoğlu & Ġ. Çakmak 2011. A checklist and a key for the Phytoseiidae species of Turkey with two new species records (Acari: Mesostigmata). International Journal of Acarology, 37 (Supplement 1): 221 243. Hassan S.A., F. Bigler, P. Blaisinger, et al. 1985. Standard methods to test the side-effects of pesticides on natural enemies of insects and mites developed by the IOBC/WPRS Working Group Pesticides and Beneficial Organisms. EPPO Bulletin, 15 (2): 214-255. Irigaray F.J. & F.G. Zalom 2006. Side effects of five new acaricides on the predator Galendromus occidentalis (Acari, Phytoseiidae). Experimental and Applied Acarology, 38 (4): 299-305. Irigaray F.J. & F.G. Zalom 2007. Selectivity of acaricide exposure on Galendromus occidentalis reproductive potential. Biocontrol Science and Technology, 17 (5): 541-546. Kaplan P., S. Yorulmaz & R. Ay 2012. Toxicity of insecticides and acaricides to the predatory mite Neoseiulus californicus (McGregor) (Acari: Phytoseiidae), International Journal of Acarology, 38 (8): 699-705. Karaca Ġ. 1994. Life table of citrus red mite, Panonychus citri (Acarina: Tetranychidae) in laboratory conditions. Turkish Journal of Entomology, 18 (2) : 65-70. Kasap 2001. Turunçgil kırmızıörümceği Panonychus citri (McGregor) ile avcı akar Typhlodromus athiasae Porath and Swirski (Acarina: Tetranychidae; Phytoseiidae) arasındaki iliģkiler ve günderece modellerinin oluģturulması. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bil. Enst., Adana, 93s. 51

Pestisitlerin Iphiseius degenerans a Etkileri Kasap Ġ. & E. ġekeroğlu 2004. Life history of Euseius scutalis feeding on citrus red mite Panonychus citri at various temperatures. BioControl, 49 (6): 645-654. Kasap Ġ. 2011. Biological control of the citrus red mite Panonychus citri by the predator mite Typhlodromus athiasae on two citrus cultivars under greenhouse conditions. BioControl, 56 (3): 327 332. Kazak, C. 1996. Avcı akar Phytoseiulus persimilis Athias-Henriot (Acarina: Phytoseiidae) in Hatay ekotipinin laboratuvar koģullarında biyolojik özellikleri ile doğa koģullarında populasyon dalgalanması üzerinde araģtırmalar. Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bil. Enst., Adana, 110s. Kim D.H., S.S. Kim, K.S. Kim & J.W. Hyun 2006. Comparative toxicity of some pesticides to the predatory mites, Neoseiuius fallacis Garman (Acari: Phytoseiidae). Korean Journal of Applied Entomology, 45 (2): 179-188. Kim S.S. & S.G. Seo 2001. Relative toxicity of some acaricides to the predatory mite, Amblyseius womersleyi and the twospotted spider mite, Tetranychus urticae (Acari: Phytoseiidae, Tetranychidae). Applied Entomology and Zoology. 36 (4): 509-514. Kim S.S. & S.S Yoo 2002. Comparative toxicity of some acaricides to the predatory mite, Phytoseiulus persimilis and the twospotted spider mite, Tetranychus urticae. BioControl, 47 (5): 563-573. Kim S.S., S.G. Seo, J.D. Park, S.G. Kim & D.I. Kim 2005. Effects of selected pesticides on the predatory mite Amblyseius cucumeris (Acari: Phytoseiidae). Journal of Entomological Science, 40 (2):107-114. Lefebvre M., N.J. Bostanian, H.M.A Thistlewood, Y. Mauffette & G. Racette 2011. A laboratory assessment of the toxic attributes of six reduced-risk insecticides on Galendromus occidentalis (Acari: Phytoseiidae). Chemosphere, 84 (1): 25-30. Marcic D. 2012. Acaricides in modern management of plant-feeding mites. Journal of Pest Science, 85 (4): 395-408. McMurtry J.A., G.J. de Moraes, N.F Sourasso 2013. Revision of the lifestyles of phytoseiid mites (Acari: Phytoseiidae) and implications for biological control strategies. Systematic and Applied Acarology, 18 (4): 297-320. Mertz F.P. & R.C. Yao 1990. Saccharopolyspora spinosa sp. nov. isolated from soil dollected in a sugar mill rum still. International Journal of Systematic Bacteriology, 40 (1): 34-39. Papadoulis G.Th., N.G. Emmanouel & E. V. Kapaxidi 2009. Phytoseiidae of Greece and Cyprus (Acari: Mesostigmata). Indira Publishing House, West Bloomfield, 200 pp. Rahman T., H. Spafford & S. Broughton 2011. Compatibility of spinosad with predaceous mites (Acari) used to control Frankliniella occidentalis (Pergande) (Thysanoptera: Thripidae). Pest Management Science, 67 (8): 993-1003. Swirski E. & S. Amitai 1982. Notes on predacious mites (Acarina: Phytoseiidae) from Turkey, with description of the male of Phytoseius echinus Wainstein and Arutunjan. Israel Journal of Entomology, 16: 55-62. ġekeroğlu E. 1984. Güney Anadolu Bölgesi Phytoseiidae akarları (Acarina, Mesostigmata), biyolojileri ve çilek bitkisinde avcı akar olarak etkinliklerinin araģtırılması. Doğa, 8 (3): 320 335. TÜĠK 2014. Türkiye Ġstatistik Kurumu. URL: http://www.tuik.gov.tr [EriĢim: 15. 12. 2015]. 52

Türkiye Biyolojik Mücadele Dergisi Turkish Journal of Biological Control Döker et al. 2016, 7 (1): 43-54 Yıldız S. 1998. Doğu Akdeniz Bölgesi sebze alanlarında görülen Phytoseiidae familyası türlerinin saptanması. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bil. Enst., Adana, 36s. Yorulmaz-Salman S. & R. Ay 2013. Avcı akar Neoseiulus californicus (Acari: Phytoseiidae) poülasyonlarının üç farklı akarisite karģı duyarlılık ve detoksifikasyon enzim düzeylerinin belirlenmesi. Türkiye Entomoloji Dergisi, 37 (1): 105-116. Yorulmaz-Salman S., E. Tekel, Ö. Uysal & R Ay 2013b. Bazı pestisitlerin avcı akar Phytoseiulus persimilis Athias-Henriot (Acari:Phytoseiidae)'e laboratuar kosullarında yan etkilerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 8 (1):19-27. Yorulmaz-Salman S., F. Aydınlı & R. Ay 2014. Predator akar Neoseiulus californicus (McGregor) (Acari: Phytoseiidae)'un dört farklı popülâsyonunun spirodiclofen, hexythiazox, etoxazole karģı direnç düzeyleri ve direnç mekanizmalarının belirlenmesi. Türkiye Biyolojik Mücadele Dergisi, 5 (1): 81-89. 53