ATIK PİL VE AKÜMÜLATÖRLERİN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ UYGULAMALAR ATIK YÖNETİM DAİRESİ BAŞKANLIĞI ÖZEL ATIKLARIN YÖNETİMİ ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ 2016
Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği 31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak 2005 yılında yürürlüğe girmiştir.
Etiketleme İşaretleme Zararlı madde miktarının azaltılması Atıklarının evsel ve diğer atıklardan ayrı olarak toplanması Toplama, taşıma, geçici depolama, geri kazanım ve bertaraf İthalat ve ihracatına ilişkin yasaklama ve sınırlamaları
Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği nde 23.12.2014 ve 29214 yönetmelik değişikliği ile pil ve akümülatör ürünlerinin piyasa gözetim ve denetim yetkisi Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı na devredilmiştir.
Üründe etiketleme ve işaretleme zorunluluğu Pil ve akümülatör ürünlerinin Türk Standartlarında (TS EN 61429) belirtilen şekilde etiketlenmesi ve işaretlenmesi zorunludur. Akümülatörlerde; «DEPOZİTOLUDUR ibaresi ve Bakanlıktan alınan Firma Kod numarası yer almalıdır. Ağırlıkça %0.004 den fazla kurşun içeren pil ve kurşun asit akümülatörlerin üzerinde Pb ya da kurşun ve akümülatörlerde GERİ KAZANILIR ifadesi ya da GERİ KAZANILACAK AKÜ ibaresinin bulunması, ayrıca bu ürünlerin dış ambalajlarında da aynı ibarelerinin bulundurulması zorunludur. Ni-Cd
Üründe yasaklama ve kısıtlamalar Yönetmelik pillerin üretimi ve ithalatında cıva ve kadmiyum için yasaklama ve sınırlandırma getirmiştir. Ağırlıkça onbinde yirmibeş (%0,025) den fazla kadmiyum (Cd) içeren pillerin, Ağırlıkça yüzde iki (%2) den fazla cıva oksit veya cıva içeren düğme tipi pillerin, Ağırlıkça milyonda beş (%0,0005) den fazla cıva içeren (Hg) pillerin üretimi ve ithalatı yasaktır.
Üreticilerin Toplama Yükümlülüğü AKÜMÜLATÖRLER: Akümülatör üreticileri/ithalatçılar; genişletilmiş üretici sorumluluğu kapsamında; ürettikleri ve piyasaya sürdükleri akülerin Depozito Uygulaması kapsamında atık akülerin toplanması ve geri kazanım/bertarafını sağlamaları zorunludur. %90 PİLLER: Pil ithalatçıları bir yıl öncesi ithal edilerek iç piyasaya sürülen pil miktarları üzerinden bir sonraki yıl kota oranlarında atık pil toplamak ve Bakanlığımıza bildirmekle yükümlüdürler. %40 %80
Atık pil ve akümülatör kodları ATIK ATIK TANIMI KODLARI 16 06 01* Kurşun piller&akümülatörler - Kurşun piller Kurşunlu akümülatörler 16 06 02* Nikel kadmiyum piller Nikel kadmiyumlu piller 16 06 03* Cıva içeren piller - Çinko gümüşoksit piller - Çinko hava piller Alkali Mangan düğme piller 16 06 06* Pil ve akümülatörlerden ayrı toplanmış elektrolitler 20 01 33* 16 06 01, 16 06 02 veya 16 06 03 un altında geçen pil ve akümülatörler ve bu pilleri içeren sınıflandırılmamış karışık pil ve akümülatörler ATIK ATIK TANIMI KODLAR I 16 06 04 Alkali piller (16 06 03 hariç) Alkali Mangan piller 16 06 05 Diğer pil ve akümülatörler - Çinko Karbon piller - Nikel Metalhidrit Piller - Lityum İyon Piller - Lityum Mangandioksit Piller - Lityum Polimer Piller - Lityum Piller - Nikel Demir Piller 20 01 34 20 01 33 dışındaki pil ve akümülatörler
Atık Pillerin Yönetimi
Yetkilendirilmiş Kuruluş Ülkemizde pil toplama konusunda ortak bir sistem oluşturmak üzere pil ithalatçıları tarafından Taşınabilir Pil Üretici ve İthalatçıları Derneği (TAP) 28.09.2004 tarihinde kurulmuştur.
Atık Pillerin Toplanması Bakanlığa yıllık raporlama Ulusal Atık Taşıma Formu ve Taşıma Lisanslı Araçlarla gönderim YETKİLENDİRİLMİŞ KURULUŞ TAP DERNEĞİ Belediyelere ait düzenli depolama alanları Atık pil toplama noktaları Atık pil alındı makbuzu ile birlikte 50kg altı atık piller kargo ile gönderimi sağlanmakta. Marketler, hastanelerde, otellerde, tren istasyonları, cep telefonu satış noktalarında, postanelerde ve okullarda atık toplama kutuları ile atık pil toplama çalışmaları yürütülmektedir..
Atık pillerin bertarafı Atık piller, belediyelere ait katı atık düzenli depolama sahalarında nihai olarak bertaraf edilmektedir.
Atık pillerin geri kazanımı Ülkemizde çevre ve sağlık sorunları yaratan atık pillerin yıllardır uygulanan toplanarak düzenli depolama alanlarında bertaraf edilmesi yerine atık pillerin içerisinde bulunan ekonomik değere sahip metallerin geri kazanılmasını sağlamak amacıyla; Bakanlığımızın müşteri kurum olarak yer aldığı ve TUBİTAK MAM tarafından yürütülen Atık Pillerin Geri Kazanım Teknolojilerinin Geliştirilmesi projesi 2009 yılında başlatılmıştır.
Atık pillerin geri kazanımı Pilot tesis kurulumu 12.05.2016 tarihinde Exitcom Recyling Atık Taşıma Toplama ve Depolama ve Elektronik San. Tic. Ltd. Şti. firma bünyesinde tüm makine ekipman tamamlanarak kurulmuştur. Tesiste alkali piller ve Ni-Cd piller geri kazanılacaktır. Söz konusu tesisin Bakanlığımızdan izin ve lisans süreci devam etmektedir.
Atık pillerin toplanması Atık Pil 700 600 630 500 400 300 200 100 0 31 2005 2015 Toplanan Atık Pil Miktarları (ton) 2015 yılında 630 ton atık pil toplanarak Belediyelere ait düzenli depolama sahalarında bertarafı sağlanmıştır.
Atık Akümülatörlerin Yönetimi
İTHALAT ÜRETİM ETİKETLEME PİYASAYA SÜRME AKÜ DEĞİŞİMİ DEPOZİTO ATIK AKÜ SATIŞ YERLERİ ATIK AKÜMÜLATÖR GEÇİCİ-ARA DEPOLAMA ATIK AKÜMÜLATÖR GERİ KAZANIM %90 DEPOZİTO AKÜDER TÜMAKÜDER RAPORLAMA
Yetkilendirilmiş kuruluşlar Atık Akümülatörlerin toplanması, geri kazanılması ve bertaraf edilmesi amacıyla Bakanlığımızdan yetki almış yetkilendirilmiş kuruluşlar AKÜDER ve TÜMAKÜDER dernekleridir.
Akü Kurşun asit pilleri (aküleri), sülfürik asit elektrolitleri içinde kurşun ve kurşun oksit elektrotları içerir. Bir otomobil kurşun-asit aküsü ortalama 8 kg kurşun 0.454 kg sülfürik asit içerir. SANAYİ KURULUŞLARINDAN tezgah, tesis, forklift, çekici ve taşıt araçları güç kaynakları ve trafolarda 4
Atık akümülatörlerin geri kazanılması Uzun süre kullanıldıktan sonra ömürleri biten ve atık haline gelen atık akümülatörlerin geri kazanılması ile ülkemizdeki kurşun ihtiyacının büyük bir kısmı karşılanmaktadır. Bir atık akümülatörün yaklaşık %60 ı, kurşun olarak geri kazanılabilmektedir.
Atık akümülatörlerin toplanması Atık Akümülatör 80.000 70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 69000 59400 59500 61300 53047 55000 48519 45.495 41400 35640 35700 36780 31828 33000 26.533 27.297 29111 71444 42.866 15.932 10.000 6.000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Toplanan Atık Akü( ton) Geri kazanılan Kurşun (ton) 2015 yılında 71.444 ton atık akümülatör toplanmış ve 42.866 ton kurşun geri kazanımı sağlanmıştır.
Atık Akümülatörlerin toplanması Yönetmeliğin 12 nci maddesi Akümülatör ürünlerinin dağıtımını ve satışını yapan işletmeler Tali Bayiiler Araç Bakım Onarım Servis İstasyonları Yönetmeliğin 18 nci maddesi Atık Akümülatör Geçici Depolama Alanları Atık akü toplama miktarının arttırılması amacıyla ülke genelinde farklı illerde geçici depolama alanları kurulmuştur. Bu alanlar yetkilendirilmiş kuruluşlar tarafından yetkilendirilerek İl Müdürlüklerinden geçici depolama izni almaktadırlar.
Atık Akümülatörlerin taşınması Akümülatör Ürünlerinin Dağıtımını ve satışını yapan işletmeler, bayiiler, araç bakım onarım ve servis istasyonları atık akümülatörlerin satışında uygulanan depozito sistemi ile toplanan atık akümülatörlerde lisanslı araç kullanılmamaktadır. Tüketiciler geçici depolama alanı/ara depolama tesisi ya da geri kazanım tesisine gönderilirken ulusal atık taşıma formunun doldurulması ve 50 kg üstü atıklarda taşıma lisanslı araçlarla taşınması zorunludur. Atık akümülatörlerin servis istasyonları ve tali bayiilerden, ana bayiilere taşınması esnasında taşıma lisanslı araç ve ulusal atık taşıma formu doldurmadan gönderilebilir. (Aynı İl sınırları içerisinde) ANA BAYİİ ATIK AKÜMÜLATÖR GEÇİCİ DEPOLAMA ALANLARI GERİ KAZANIM TESİSLERİ
Akümülatör Ürünlerinin Dağıtımını ve Satışını Yapan İşletmeler - Araç Bakım Onarım yerlerini İşletenlerin yükümlülükleri atık akümülatörleri almakla, akümülatör üreticilerinin kuracakları sisteme katılmakla, depozito bedelini tüketiciye ödemekle, atık akümülatörlerin üreticiye yada üreticilerin öngördüğü yetkilendirilmiş kuruluşa gönderilmesini sağlamakla, İşyerlerinde yönetmelik Ek-4 A sında yer alan uyarı ve bilgileri bulundurmakla, toplanan atık akümülatörlerin kayıtlarını tutmak, bu kayıtları üreticiye bildirmekle, geçici depolama veya çevre lisanslı taşıyıcılara veya lisanslı geri kazanım tesislerine belgeli olarak teslim etmekle,
Akümülatör Ürünlerinin Dağıtımını ve Satışını Yapan İşletmeler - Araç Bakım Onarım yerlerini İşletenlerin yükümlülükleri geçici depolama alanı oluşturmakla, 90 gün, aside karşı dayanıklı, betonerme zemin, duvarlarının aside karşı dayanıklı boya ile boyanmasını sağlamakla, sızdırma ve akıntı yapmayan akümülatörlerin beş adedinden fazlasını üst üste koymamakla, sızdıran akümülatörler için polipropilen kaplar bulundurmakla,
Atık Akümülatör Geri Kazanım Tesisleri-Atık Akümülatör Geçici Depolama Alanları Madde 19- Atık akümülatör geri kazanım ve geçici depolama tesisleri için aşağıdaki şartlara uyulur: a) Tesiste giriş bölümü, atık akümülatör kabul ünitesi, atık akümülatör proses sahası ve diğer çalışma bölümleri bulunması, b) Tesisin atık akümülatör nakliye araçlarının giriş çıkışına uygun olması, c) Tesisin çevresinin koruma altına alınması, giriş ve çıkışın denetlendiği bir çit veya duvar olması, alana personelden başkasının izinsiz girmesinin yasaklanması, d) Tesis alanının atık akümülatörle temasta olan kısımlarında zemin geçirimsizliğinin sağlanması, bu amaçla, kalınlığı en az 25 cm olan betonarme veya asfalt zeminin yapılması ve duvarların aside karşı dayanıklı malzeme ile kaplanması,
Atık Akümülatör Geri Kazanım Tesisleri-Atık Akümülatör Geçici Depolama Alanları e) Sızdırma ve akıntı yapmayan atık akümülatörlerin en fazla beş adedi üst üste konulması, sızdıran akümülatörlerin sızdırmaz polipropilen kaplarda muhafaza edilmesi, f) Atık akümülatörlerin içinde bulunan asitler için asit nötralizasyon ünitesi ve deşarj izni alınmış arıtma üniteleri bulunması, g) Atık kabul alanı ve işletme alanının yağmura karşı korunması h) Sahada ortaya çıkan yağmur suları, yıkama ve benzeri atık suların ayrı toplanarak, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde yer alan sınır değerlere uygun şekilde arıtılması, Tesis Organize Sanayi Bölgesinde ve sonu arıtma tesisi ile sonlanan bir OSB ye ait kanala bağlantı izni var ise arıtma tesisi yaptırmasına gerek yok.
Tehlikeli Atık Beyan Sistemi Yetkilendirilmiş Kuruluş Atık üreticileri atık akülerini yetkilendirilmiş kuruluşa teslim etmesi durumunda teslim edilen yetkilendirilmiş kuruluşu seçerek beyan yapmaları gerekir. Akü Satış Noktaları Bayiiler Atık Akü Geçici Depolama Alanları Geri Kazanım Tesisleri Akü satış noktaları TABS akü ile ilgili beyan yapmayacaklar. TABS- Özel Faaliyet başlığı-aylık bildirim TABS-Kütle Denge Atık İşleme tesisleri YK sisteminden atık akü alması durumunda atık üreticisi olarak YK seçmeleri gerekiyor.
YÖNETMELİĞİN 18 NCİ MADDESİ KAPSAMINDA FAALİYET GÖSTEREN TESİSLER MEVCUT YÖNETMELİK ATIK AKÜMÜLATÖR GEÇİCİ DEPOLAMA ALANLARI YENİ YÖNETMELİK ATIK AKÜMÜLATÖR ARA DEPOLAMA ALANLARI İl Müdürlüğü nden Atık Akümülatör Geçici Depolama Alan İzni İl Müdürlüğü nden Atık Akümülatör Ara Depolama Lisansı İzin süresi yönetmelikte belirtilmemiş, Yetkilendirilmiş kuruluşlarla yapılan protokol süresince verilmelidir.
GERİ KAZANIM TESİSLERİ MEVCUT YÖNETMELİK GERİ KAZANIM TESİSLERİ YENİ YÖNETMELİK İŞLEME TESİSLERİ LİSANS LİSANS Mevcut yönetmeliğin 19 ncu maddesindeki teknik şartları sağlamakla yükümlüdürler. TS 13557 sayılı İşyerleri-atık akümülatör geri dönüşüm tesisleri için kurallar standardının sağlanması
GERİ KAZANIM TESİSLERİ Ülkemizde Bakanlığımızdan lisans almış 16 adet lisanslı akümülatör geri kazanım tesisi 2015 yılında 71.444 ton atık akümülatör toplanmış ve 42.866 ton kurşun geri kazanımı sağlanmıştır.
GERİ KAZANIM TESİSLERİ KIRMA 191204:plastik ve lastik 191211:mekanik işlemeden kaynaklanan tehlikeli maddeler içeren diğer atıklar Asidik atık su YIKAMA- AYIRMA ARITMA TESİSİ 190205: tehlikeli maddeler içeren çamurlar Baca gazı 100401:birincil ve ikincil işlem cürufları 161103: tehlikeli maddeler içeren astarlar ve refraktörler ERGİTME RAFİNASYON DÖKÜM SİKLON 100404:baca gazı tozu TORBA FİLTRE 100406:gaz arıtımından kaynaklı katı atıklar 100402:birincil ikincil işlem curüflar ve köpükler Atık akü geri kazanımı sektöründe genellikle birbirini izleyen üç ayrı süreç bulunmaktadır. Bunlar sırasıyla ön işlemler, ergitme işlemleri, rafinasyon ve döküm işlemleridir.
GERİ KAZANIM TESİSLERİ-Atık Plastikler 19 12 04 plastik ve lastik hurda akülerin kırılması sonucu ayrılan ve geri kazanılabilir durumda olan plastik ve lastik parçalardır. Atık Yönetim Yönetmeliği Ek-III B analizleri yaptırılarak tehlikeli yada tehlikesiz sınıfı belirlenerek değerlendirilir, tehlikesiz atık olması halinde Gıda Sektöründe Kullanılmaması Kaydıyla 19 12 04 atık kodu lisansına sahip plastik atık geri kazanım tesislerine Bakanlığın onayı alınarak verilmelidir. 19 12 11* atıkların mekanik işlenmesinden kaynaklanan tehlikeli maddeler içeren diğer atıklar kurşun içerikli elektrot pastasıyla veya akü asidiyle kontamine olmuş ve geri kazanılamayacak, tehlikeli atık sınıfına girmiş durumlarını içermektedir. Yakılarak bertarafedilmesi gerekmektedir.
GERİ KAZANIM TESİSLERİ 16 11 03* metalürjik proseslerden kaynaklanan, tehlikeli maddeler içeren diğer astarlar ve refraktörler döner fırınların içine döşenen ve zaman zaman incelip tükendikleri için fırın duvarlarından sökülerek atık konumuna gelen refraktör tuğlalardır. Denetim esnasında refraktör tuğlalarının değiştirilip değiştirilmediği sorgulanmalıdır. Bu atıklar tehlikeli atık sahalarında düzenli depolanarak bertarafı sağlanmalıdır.
Atık akü geri kazanımı sektöründen kaynaklanan proses atıkları Atık Kodu Atığın Adı M/A Atığın azaltılması 10 04 01* Birincil ve ikincil üretim cüruflar A lisanslı tesislerde bertaraf edilmesi 10 04 02* Birincil ve ikincil üretimden kaynaklanan A gerekmektedir. cüruf ve köpükler 10 04 04* Baca gazı tozu A 10 04 05* Diğer partiküller ve toz A 10 05 06* Gaz arıtımından kaynaklanan katı atıklar A Düşük Kükürtlü Yakıt Kullanım 16 11 03* Metalürjik proseslerden kaynaklanan, tehlikeli maddeler içeren diğer astarlar ve refrakterler 19 02 05* Fiziksel ve kimyasal işlemlerden kaynaklanan tehlikeli maddeler içeren çamurları M M Fırın İçi Astar ve Tuğlaların Etkin Kullanılması, düzenli depolama alanlarında bertaraf edilmesi gerekmektedir. lisanslı tesislerde bertaraf edilmesi gerekmektedir.
Tüketicinin Bilgilendirilmesi Pil ve akümülatör üreticileri, ürünlerinin satış yerlerinde, geçici depolama noktalarında ve ilgili diğer yerlerde (Ek-4/A) da yer alan uyarı ve bilgiler ile bu Yönetmeliğin 1 no lu ekinde yer alan sembolü, bulundurmakla yükümlüdür. EK-4 A Almış olduğunuz ürün, kullanım süresi dolup, atık haline geldiğinde insan ve çevre sağlığının korunması amacıyla en yakınınızda bulunan atık pil/akümülatör geçici depolama, geri kazanım veya bertaraf tesisine teslim edilmesi gerekmektedir. Bu amaçla; 1-Atık pil/akümülatörünüzü sızdırmaz, kaplarla donatılmış ürünlerinizin satıldığı noktalara veya kabul edilen diğer noktalara teslim ediniz. 2- Atık pil/akümülatörünüzü evsel ve/veya diğer atıklarla karıştırmayınız, kesinlikle toprağa, suya, kanalizasyon sistemine, çöp konteynerine v.b. ortama dökmeyiniz, soba ve kazanlarda yakmayınız. 3- Atık pil/akümülatörünüzü gelişigüzel herhangi bir yere bırakmayınız, bunları çocuklardan uzak tutunuz ve atık pilinizi en yakın toplama noktasına teslim ediniz.
Tüketicinin Bilgilendirilmesi Pil ve akümülatör üreticileri, akümülatör ürünlerin etiketlerinde ise (EK- 4/B) de yer alan uyarı ve bilgileri tüketicilerin ve kullanıcıların görebileceği ve okuyabileceği şekilde bulundurmak zorundadır. EK-4 B -Atık akümülatörünüzün içindeki asitli sıvıyı toprağa, suya, kanalizasyona dökmeyiniz. -Atık akümülatörünüzün plastik kısımlarını soba ve kazanlarda yakmayınız. -Atık akümülatörleri çocuklardan uzak tutunuz.
Teşekkürler. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Atık Yönetim Dairesi Başkanlığı Özel Atıkların Yönetimi Şube Müdürlüğü Meltem BÖLÜK 0312 586 30 34
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Atık Yönetim Dairesi Başkanlığı Özel Atıkların Yönetimi Şube Müdürlüğü Meltem BÖLÜK 0312 586 30 34