HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ 14 Ocak 2013 / 2 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - Uzman ozgur.demirtas@isbank.com.tr Hatice Erkiletlioğlu - Uzman hatice.erkiletlioglu@isbank.com.tr Aslı Göksun Şat Sezgin - Uzman goksun.sat@isbank.com.tr İlker Şahin - Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Ahmet Aşarkaya - Uzm. Yrd. ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Neden Önemli TÜİK Aylık Sanayi Üretim Endeksi TÜİK tarafından 2005=100 bazlı olarak yayımlanan Aylık Sanayi Üretim Endeksi, NACE Rev 2 de belirtilen enerji, imalat sanayi ve madencilik ve taşocakçılığı sektörlerini kapsamaktadır. Her ay TÜİK bölge müdürlükleri tarafından 4851 iş yerinden toplanan anketlerle 1438 ürünün üretimine ilişkin veriler derlenmektedir. Üretim ve satış miktarları ile parasal değerleri, alt sektörlere ait endekslere dönüştürülmekte, bunun ardından baz yılı katma değerlerine göre ağırlıklandırılmak suretiyle toplam sanayi üretim endeksine ulaşılmaktadır. Sanayi kesiminde 20 den fazla çalışanla faaliyet gösteren şirketlerin toplam katma değerinin %80 ini kapsayan bir örnekleme sahip olan endeks, geniş kapsamı ve içerdiği alt sektörlere ilişkin detaylar dolayısıyla Türk reel sektörüne ilişkin en önemli bilgi kaynaklarından biridir. İmalat sanayi alt sektörlerine ait endekslere, NACE Rev 2 sınıflandırmasına göre çok geniş bir detay seviyesinde TÜİK veritabanlarından ulaşılabilmektedir. Haftaya Bakış Euro Alanı nda GSYH, 3. çeyrekte bir önceki çeyreğe göre beklentiler paralelinde %0,1 daraldı. Avrupa Merkez Bankası (ECB), para politikası toplantısında politika faizini %0,75 seviyesinde değiştirmeden bıraktı. ECB Merkez Bankası Başkanı Draghi nin, Euro Alanı ekonomilerindeki toparlanmaya işaret eden iyimser konuşmasının ardından uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu S&P den uyarı geldi. S&P analisti Kraemer, bölgede kalıcı iyileşme sağlanabilmesi için yapısal reformların ikinci plana atılmaması gerektiğini belirtirken, Almanya da yaklaşan seçimlerin sonuçlarının da bölge politikaları üzerinde etkili olabileceğine dikkat çekti. İngiltere Merkez Bankası (BOE) de politika faizini %0,5 seviyesinde tuttu. Euro Alanı nda üretici fiyat endeksi Kasım da bir önceki aya göre %0,2 gerilerken, yıllık bazda %2,1 yükseldi. Enflasyon verisinin öngörülerin altında kaldığı dikkat çekti. Ayrıca, bölgede perakende satışlar Kasım da bir önceki aya göre %0,1 ile beklentilerden oldukça yavaş artarken, yıllık bazda ise %2,6 geriledi. Bölgede işsizlik oranı ise Kasım da %11,8 ile tarihi rekor seviyesine çıktı. Çin de Aralık ayı tüketici enflasyonu, gıda fiyatlarındaki artışın etkisiyle öngörülerin üzerinde açıklandı. Aralık ta enflasyon bir önceki aya göre %0,8, bir önceki yılın aynı ayına göre %2,5 arttı. Yıllık artışa bakıldığında, enflasyonun son 7 ayın en yüksek seviyesine çıktığı dikkat çekti. Söz konusu veri açıklamaları para politikasında gevşeme için daha fazla alan kalmadığı yönünde yorumlandı. Aralık ta ihracat ise bir önceki yılın aynı ayına göre %14,1 ile %4,5 olan beklentilerin çok üzerinde artarken dış ticaret fazlası $31,6 milyara yükseldi. Japonya da, $117 milyarlık ( 10,3 trilyonluk) teşvik paketi onaylandı. Teşvik paketi kapsamında çeşitli kamu harcamaları yapılması ve özel sektörün yatırımları ile küçük ölçekli şirketlere finansman desteği verilmesi öngörülüyor. Ekonomik destek paketini açıklayan hükümet, Japonya Merkez Bankası (BoJ) dan da genişleyici para politikası uygulamaları ile teşvik politikasına destek vermesi çağrısında bulundu. Öte yandan, Japonya Maliye Bakanı, Yen in aşırı değerlenmesinin önüne geçmek için önümüzdeki dönemde Avrupa İstikrar Fonu nun (ESM) tahvillerinin satın alınacağını ifade etti. Basel Bankacılık Denetleme Komitesi, Basel III kapsamında bankacılık sektörüne getirilecek yeni düzenlemelere uyum süresinin 2019 a kadar uzatıldığını açıkladı Yeni düzenleme kapsamında ortaya konan likidite kurallarının esnetildiğini belirten Komite, bankaların sermaye tamponu olarak kullanabilecekleri varlıkların kapsamının da genişletildiğini ifade etti. TÜİK verilerine göre, sanayi üretimi Kasım da önceki yılın aynı ayına göre %11,3 ile öngörüleri aşarak Eylül 2011 den bu yana en hızlı yükselişini kaydetti. Endeksteki hızlı yükseliş büyük ölçüde, 2011 Kasım ayındaki kurban bayramı tatili ve düşük çalışma günü paralelinde oluşan takvim etkisinden kaynaklandı. Bu dönemde takvim etkisinden arındırılmış endeks önceki yılın aynı ayına göre %3,1, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış endeks ise bir önceki aya göre %1,5 yükseldi. KAPANIŞ VERİLERİ (11 Ocak) İMKB-100 : 81.034 / $ : 1,3343 USD : 1,7624 $ / : 89,17 EURO : 2,3394 Petrol ($/varil) : 110,82 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %5,97 Altın ($/ons) : 1.662,44 Diğer çalışmalarımıza http://ekonomi.isbank.com.tr adresinden erişebilirsiniz.
14 Ocak 2013 Neden Önemli Ödemeler Dengesi Ödemeler dengesi, geniş anlamıyla, bir ekonomide yerleşik kişilerin, yurtdışında yerleşikler ile belli bir dönem içinde yapmış oldukları ekonomik işlemlerin sistematik kayıtlarını elde etmek üzere hazırlanmaktadır. Ödemeler dengesi istatistikleri, Cari İşlemler ile Sermaye ve Finans hesaplarından oluşmaktadır. Cari işlemler; reel kaynaklarla (mal, hizmet, gelir) ilgili işlemleri ve cari transferleri; sermaye ve finans hesapları ise reel kaynak akımlarının finansmanını gösterir. Cari açık ; bir ülkenin ihraç ettiği mal ve hizmetlerden elde ettiği gelirin, ülkenin yurt dışından ithal ettiği mal ve hizmetlere yaptığı ödemelerden az olmasıdır. Bunda, yurtiçi büyüme oranı, reel döviz kuru, üretimdeki verimlilik, rekabet gücü, enerji ithalatı gibi birçok faktör etkilidir. Cari açığın seviyesinin yanı sıra finansman yapısı, ülkenin dış şoklara karşı kırılganlığı açısından önemli bir gösterge olarak yorumlanmaktadır. Cari açığın doğrudan yatırımlar gibi borç yaratmayan ve uzun vadeli yabancı kaynaklarla finansmanı olumlu, portföy yatırımları gibi kısa vadeli ve borç yaratan kaynaklarla finansmanı daha olumsuz değerlendirilmektedir. Basel III Basel Bankacılık Denetleme Komitesi tarafından yürütülen Basel III çalışması, bankacılık sektörüne yönelik bir düzenleme çerçevesi oluşturmayı hedeflemektedir. Basel I ve II de ortaya konan uygulamalar bütününe dayanan Basel III, risk yönetimi ve bankaların şeffaflığı konularında iyileştirmeler sağlayarak, küresel bankacılık sisteminin ekonomik ve finansal şoklara karşı daha dayanıklı olmasını amaçlamaktadır. Basel III kapsamında görüşülen kural ve uygulamalar, bankaların tek tek risk yönetiminin iyileştirilmesi ve sağlamlaştırılması yoluyla sistemik riskin azaltılması prensibine dayanmaktadır. Haftaya Bakış TCMB verilerine göre cari açık, Kasım da $4,5 milyar ile beklentilerin altında gerçekleşti. Ocak-Kasım döneminde ise cari açık, bir önceki senenin aynı dönemine göre %36 gerileyerek $45 milyar seviyesinde gerçekleşti. 11 aylık dönemde ihracat yıllık bazda %14,4 artarken, ithalat %1,4 geriledi. Finans hesabı içinde yurtiçinde doğrudan yatırımlar gerilerken, hisse senedi başta olmak üzere portföy yatırımlarında önemli bir artış yaşandı. Net hata ve noksan (NHN) kalemi ise bu dönemde $6,8 milyar oldu. BDDK aylık bülten verilerine göre, Kasım da bankacılık sektörü toplam aktifleri TL1,3 trilyon seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde Temmuz 2012 den itibaren Basel-II kriterleri esas alınarak hesaplanmaya başlanan standart sermaye yeterlilik oranı (SYO) 0,53 puan artarak %17,39 oldu. Bankacılık sektörünün dönem net kârı ise Kasım sonu itibarıyla %19,3 lük artışla TL21,8 milyar olarak açıklandı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) Başkanı Öztekin, 2013 yılında bankaların net faiz marjında bir miktar daralma görüleceğini belirterek, sektör genelinde net kâr büyümesinin %10-15 aralığında gerçekleşebileceğini öngördü. Basel III uygulamasınca öngörülen kaldıraç oranları bakımından Türk bankacılık sektörünün iyi durumda olduğunu belirten Öztekin, TCMB nin kaldıraç oranı düşük bankalara 2014 yılından itibaren getireceği ek zorunlu karşılık oranı uygulamasının ise önemini vurguladı. Öte yandan, yeni politika uygulamasına ilişin yorumlarını yayımlayan uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, TCMB nin kaldıraç oranına göre ek zorunlu karşılık uygulamasının kredilerdeki aşırı büyüme riskini azaltacağını ifade etti. Fitch, sektörde kredi büyümesinin %15-20 seviyesini aşması durumunda ise Türk bankalarına ilişkin değerlendirmelerinin olumsuz yönde etkilenebileceğine dikkat çekti. Bu hafta, ABD ve Euro Alanı nda enflasyon ve sanayi üretimi verileri takip edilecek. ABD de yeni konut inşaatları verileri ile tüketici güven endeksinin yanı sıra, Fed in Beige Book açıklamaları da para politikasına ilişkin verilecek ipuçları bakımından yakından izlenecek. 4. çeyrek GSYH verileri açıklanacak olan Çin ekonomisine ilişkin gelişmeler de piyasaların gündeminde olacak. Yurt içinde ise Aralık ayı bütçe dengesi ve tüketici güveni verileri izlenecek. 2
Oca.12 14 Ocak 2013 Hisse Senedi Piyasaları ENDEKS 04.Oca 11.Oca Değişim İMKB-100 79.564 81.034 %1,85 İMKB-30 99.362 101.091 %1,74 Sınai 65.657 66.332 %1,03 Hizmetler 50.669 52.758 %4,12 Mali 115.791 117.738 %1,68 Kaynak: İMKB Hacim (milyon TL) 4.000 3.000 2.000 1.000 0 04.Oca 07.Oca 08.Oca 09.Oca 10.Oca 11.Oca İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi İMKB-100 82.000 81.000 80.000 79.000 78.000 77.000 76.000 Tarihi rekor seviyelerde seyreden İMKB-100 endeksi, zaman zaman gelen kâr satışlarına rağmen geçtiğimiz haftada da yukarı yönlü hareketini sürdürdü. Küresel piyasalardaki olumlu görünüm, Hazine'nin eurotahvil ihracında tarihi düşük seviyelerden borçlanmasının ertesinde faiz oranlarında gözlenen düşüş eğilimi, bankacılık sektöründe Kasım ayı kârının güçlü gelmesi ve yine Kasım ayına ait sanayi üretimi verisinin piyasa beklentisinin üzerinde açıklanması, İMKB yi destekleyen gelişmeler arasında yer aldı. Yabancıların tahvil-bono piyasasındaki satışlarının etkisiyle bankacılık hisselerine yansıyan satışlara ve hisse bazlı hareketlere bağlı olarak Salı ve Perşembe günleri düşüş kaydetmesine rağmen İMKB-100 endeksi, haftalık bazda %1,85 artarak Cuma gününü 81.034 puan seviyesinden tamamladı. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO BİLEŞİK FAİZLERİ (%) Değişim Vade 04.Oca 11.Oca (Puan) 20.02.2013 6,04 5,85-0,19 24.09.2014 6,41 6,11-0,30 07.01.2015 6,10 * 5,97-0,13 08.03.2017 6,88 6,51-0,37 15.01.2020 7,03 6,68-0,35 14.09.2022 7,09 6,77-0,32 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 121,43 121,49 0,06 Kaynak: İMKB * 08.01.13 tarihli ihalede oluşan faizdir. %5,00 %4,00 %3,00 %2,00 %1,00 %0,00 -%1,00 -%2,00 Beklenen Reel Faiz (%) -%0,17 Hazine geçtiğimiz hafta düzenlediği dört ihale ve ardından açıklanan opsiyonlar ile TL8,45 milyarı piyasadan olmak üzere toplam TL10,75 milyar borçlanma gerçekleştirdi. Bu ihalelere yönelik talebin yüksek olmasının etkisiyle ihalelerde faiz oranları beklentilerin altında kalırken, ikincil piyasada da faizlerin gerileme eğilimine girdiği gözlendi. Ancak hafta sonuna doğru, yabancı kaynaklı satışların etkisiyle faizler bir miktar yükseldi. Nitekim, küresel büyümeye ilişkin endişelerin azalmasının Türkiye nin de aralarında yer aldığı gelişmekte olan ülke tahvilleri üzerinde satış baskısı yarattığı izlendi. Bu gelişmelerin etkisiyle, 7 Ocak 2015 itfa tarihli yeni gösterge tahvilin bileşik faizi ilk ihraç günü olan 8 Ocak a göre 13 baz puan azalarak Cuma gününü %5,97 den kapattı. 3
Oca.12 Oca.12 14 Ocak 2013 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 04.Oca 11.Oca Değişim Dolar (¹) 1,7800 1,7624 -%0,99 Euro (¹) 2,3168 2,3394 %0,98 Sepet (²) 2,0484 2,0509 %0,12 /$ Paritesi (³) 1,3067 1,3343 %2,11 $/Yen Paritesi (³) 88,12 89,17 %1,19 (¹) TCMB döviz alış kurudur. (²) 0,5$ + 0,5 (³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir. 1,55 1,50 1,45 1,40 1,35 1,30 1,25 1,20 1,15 / $ $ / / $ $ / 89 87 85 83 81 79 77 75 Bir önceki hafta mali uçurum konusunda anlaşmaya varılmasının ardından değer kaybı yaşayan Dolar, geçtiğimiz hafta da kayıplarını sürdürdü. Hafta başında Japonya nın ESM tahvilleri alacağını açıklaması Euro yu desteklerken, Japon Yeni nin değer kaybetmesine yol açtı. Hafta ortasında Euro Alanı nda açıklanan makroekonomik veriler ekonomik büyümeye yönelik kaygıların gün yüzüne çıkmasına neden olurken, Euro kazanımlarının bir kısmını geri verdi. Ancak, Perşembe günü ECB Başkanı Draghi nin iyimser algılanan konuşması sonrasında Euro yeniden değer kazandı. Draghi konuşmasında risklerin sürdüğünü belirtmesine karşın, 2013 sonlarından ekonomide yönün yukarı döneceğini ifade etti. Bu gelişmelerle, /$ paritesi haftayı %2,1 artışla 1,3343 seviyesinden kapatırken, $/ paritesi ise haftalık bazda %1,2 yükseldi ve 89,17 seviyesinde gerçekleşti. Yurtdışına paralel seyrin gözlendiği yurtiçi piyasalarda ise TL, Dolar karşısında değer kazanırken, Euro karşısında haftayı değer kaybıyla tamamladı. Ayrıca son dönemde açıklanan makroekonomik verilerin TCMB nin para politikasını destekler nitelikte olması TL yi desteklemeye devam etti. Haftalık bazda $/TL paritesi %1 düşüşle 1,7624 e gerilerken, /TL paritesi %1 yükselerek 2,3394 değerini aldı. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 35 VIX Endeksi 04.Oca 11.Oca (Puan) 30 EMBI+ Endeks 711,96 703,74-1,15 Spread 232 253 21 Türkiye Endeks 477,82 473,83-0,84 25 20 15 10 13,36 Spread 164 180 16 Kaynak: JP Morgan Geçtiğimiz hafta gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primi yukarı yönlü bir seyir izledi. Hafta başında Japonya nın ESM tahvili alacağını duyurması eurotahvil piyasasına alım getirdi, ancak Euro Alanı nda açıklanan olumsuz makroekonomik veriler risk primlerinin yeniden artmasına neden oldu. ABD de getiri eğrisinin yukarı yönlü hareketi de eurotahvillere olan talebi olumsuz etkiledi. Küresel büyümeye ilişkin endişelerin azalmasının Türkiye nin de aralarında yer aldığı gelişmekte olan ülke tahvilleri üzerinde satış baskısı yarattığı gözleniyor. Bu gelişmeler sonrasında gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primi 21 baz puan artarak 253 e yükselirken, Türk eurotahvillerinin risk primi ise 16 baz puan yükseldi ve 180 olarak gerçekleşti. 4
Oca.12 Oca.12 14 Ocak 2013 Emtia Piyasaları Altın Petrol $/ons $/varil 1.800 1.750 1.700 1.650 1.600 1.550 1.500 1.662,44 135 130 125 120 115 110 105 100 95 90 85 110,82 Fed in varlık satın alım programının 2013 yılı içinde sonlandırılabileceğine ilişkin yorumlara bağlı olarak altın fiyatları geçen haftaya gerileyerek başladı. Japonya nın yeni bir parasal genişleme programı başlatabileceği yönündeki haberler ile Çin ve Hindistan kaynaklı fiziki altın talebinin güçlü seyrinin yanı sıra, tepki alımlarının da etkisiyle Salı günü yükselen altın fiyatları, ECB toplantısının ardından yükselişine devam etti. Ancak haftanın son gününde Çin de yüksek açıklanan enflasyon verilerinin, Çin in parasal genişlemeye gitmeyebileceği şeklinde yorumlanmasına bağlı olarak hızlı bir şekilde düşen altın fiyatları, haftayı %0,4 artışla $/ons 1.662,4 seviyesinden kapattı. Fed in parasal genişleme politikasının devamlılığı ile ilgili soru işaretlerine bağlı olarak haftaya baskı altında başlayan petrol fiyatları, ABD de akaryakıt stoklarındaki yükselişten de aşağı yönlü etkilendi. Hafta ortasında Suudi Arabistan ın petrol üretiminde kesintiye gitmesi paralelinde bir miktar artış kaydeden petrol fiyatları, küresel petrol talebinin düşük seyredeceği yönündeki tahminler doğrultusunda haftanın sonunda geriledi. Brent türü petrolün spot fiyatı, bu gelişmelerle haftalık bazda %1,6 düşerek Cuma günü $/varil 110,8 seviyesinden kapandı. Bu Haftanın Gündemi 14 Ocak Euro Alanı Kasım ayı Sanayi Üretimi (Piyasa Beklentisi: yıllık -%3,2) 15 Ocak TÜİK Ekim ayı Hanehalkı İşgücü İstatistikleri Hazine 9 Nisan 2014 itfa tarihli 15 ay vadeli Kuponsuz Devlet Tahvili ihracı TCMB Ocak ayı Beklenti Anketi ABD Aralık ayı Üretici Fiyatları Endeksi (Piyasa Beklentisi: aylık değişim -%0,1) ABD Aralık ayı Perakende Satışlar (Piyasa Beklentisi: aylık %0,2 artış) ABD Ocak ayı Empire State İmalat Anketi (Piyasa Beklentisi: endeks 0,0) 16 Ocak TÜİK Aralık ayı Tüketici Güven Endeksi Hazine İç Borç Ödemesi (TL422 milyon) Euro Alanı Aralık ayı Tüketici Fiyatları Enflasyonu ABD Aralık ayı Tüketici Fiyatları Endeksi (Piyasa Beklentisi: aylık değişim %0,0) ABD Aralık ayı Sanayi Üretimi ve Kapasite Kullanımı (Piyasa Beklentisi: aylık %0,2 artış, KKO %78,5) 17 Ocak ABD Aralık ayı Yeni Konut İnşaatları Verisi (Piyasa Beklentisi: 887 bin adet) ABD Ocak ayı Philadelphia Fed Anketi (Piyasa Beklentisi: endeks 6,0) 18 Ocak Çin 2012 4. Çeyrek GSYH Verisi (Piyasa Beklentisi: yıllık büyüme %7,8) Çin Aralık ayı Sanayi Üretimi (Piyasa Beklentisi: yıllık artış %10,0) ABD Ocak ayı Reuters/Michigan Üniversitesi Tüketici Güven Endeksi (Piyasa Beklentisi: 75,0) 5
14 Ocak 2013 Uyarı Notu: Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş. nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 6