Yayın ilkeleri, izinler ve abonelik hakkında ayrıntılı bilgi: Web:

Benzer belgeler
Yayın ilkeleri, izinler ve abonelik hakkında ayrıntılı bilgi: Web:

KİTAP İNCELEMESİ. Ken BOOTH (Der.), Critical Security Studies and World Politics

Ders Kodu Dersin Adı Yarıyıl Teori Uygulama Lab Kredisi AKTS RI-701 Dış Politika ve Karar Alma Süreçleri

Uluslararası İlişkilere Giriş PSIR DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS. Ön Koşul Dersleri.

Uluslararası İlişkiler Teorisi (UI501) Ders Detayları

Yayın ilkeleri, izinler ve abonelik hakkında ayrıntılı bilgi: Web:

ABD Dış Politikası (IR510) Ders Detayları

Uluslararası Ekonomi Politik (IR502) Ders Detayları

Uluslararası İlişkiler Teorisi (IR204) Ders Detayları

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS ULUSLARARASI POLİTİK İKTİSAT ECON

Amerikan Dış Politikası (UI512) Ders Detayları

Küreselleşme ve Demokrasi (KAM 421) Ders Detayları

Uluslararası Hukuk I (IR301) Ders Detayları

YALOVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ULUSLARARASI İLİŞKİLER ANABİLİM DALI TEZLİ YÜKSEK LİSANS MÜFREDATI

Yayın ilkeleri, izinler ve abonelik hakkında ayrıntılı bilgi: Web:

Yayın ilkeleri, izinler ve abonelik hakkında ayrıntılı bilgi: Web:

Yayın ilkeleri, izinler ve abonelik hakkında ayrıntılı bilgi: Web:

YBÜ SBF Uluslararası İlişkiler Bölümü Lisans Programı Department of International Relations Undergraduate Curriculum

Dersin Haftalık İçeriği. * 1. Uluslar arası İlişkiler teorisinin doğuşu * 2. Realizm * 3. Liberalizm * 4. Neorealizm ve neoliberalizm

Uluslararası Siyasi İktisat (IR211) Ders Detayları

Bu program akademik yılı ve sonrasında birinci sınıfa başlayan öğrencilere uygulanacaktır.

Yayına Hazırlayan: Hüsnü Bilir Türkçe Söyleyenler: Eren Kırmızıaltın- H. Alpay Öznazik Redaksiyon: Hüsnü Bilir Dizgi: İsmet Erdoğan Kapak: Ali İmren

Yayın ilkeleri, izinler ve abonelik hakkında ayrıntılı bilgi: Web:

Uluslararası Hukuk (UI507) Ders Detayları

Uluslararası Politikada Karşılıklı Bağımlılık ve Küreselleşme Üzerine Bir İnceleme

Küresel Politikada İnsan Hakları (IR408) Ders Detayları

Karşılaştırmalı Siyaset (IR407) Ders Detayları

Yayın ilkeleri, izinler ve abonelik hakkında ayrıntılı bilgi: Web:

Bu program akademik yılı ve sonrasında birinci sınıfa başlayan öğrencilere uygulanacaktır.

ULUSLARARASI İLİŞKİLER TEORİSİNDE YENİ DÜŞÜNCE NEW THINKING IN INTERNATIONAL RELATIONS THEORY

YALOVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ULUSLARARASI İLİŞKİLER ANABİLİM DALI TEZSİZ YÜKSEK LİSANS MÜFREDATI

Editörler Prof.Dr. Mimar Türkkahraman & Yrd.Doç.Dr.Esra Köten SİYASET SOSYOLOJİSİ

SİYASET BİLİMİ VE ULUSLARARASI İLİŞKİLER DOKTORA PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ ZORUNLU DERSLER. Modern Siyaset Teorisi

Dersin İngilizce Adı Dersin Türkçe Adı Kurums al Kredi. Akademik İletişim

ULUSLARARASI ÖRGÜTLER

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ EĞİTİM ÖĞRETİM YILI DERS PLANLARI Z ULI5302 ULI5328

Ders Kodu Dersin Adı Yarıyıl Teori Uygulama Lab Kredisi AKTS RI-801 Uluslararası Güvenlik ve Strateji

ULUSLARARASI İLİŞKİLER BÖLÜMÜ DERS PROGRAMI (EĞİTİM PLANI) BİRİNCİ YIL. I. Yarıyıl (Güz)

Yayın ilkeleri, izinler ve abonelik hakkında ayrıntılı bilgi: Web:

Ders Planı - AKTS Kredileri: 2. Yarıyıl Ders Planı Kodu Ders Z/S T+U Saat Kredi AKTS KY/KÇS.601 Yeni Dünya Düzeni ve Kentsel Politikalar

Avrupa Birliği'nin Dış Politikası (IR411) Ders Detayları

Bu program akademik yılı ve sonrasında birinci sınıfa başlayan öğrencilere uygulanacaktır.

Yayın ilkeleri, izinler ve abonelik hakkında ayrıntılı bilgi: Web:

Bu program ve akademik yıllarında birinci sınıfa başlayan öğrencilere uygulanacaktır.

İ Ç İ N D E K İ L E R

Uluslararası İlişkilerde Güvenlik Çalışmaları Bahar 2018 IV. Güvenliğe Eleştirel Yaklaşımlar - II. Aberystwyth ve Paris Ekolleri

ERZİNCAN ÜNİVERSİTESİ

Yayın ilkeleri, izinler ve abonelik hakkında ayrıntılı bilgi: Web:

Ekonomiye Giriş I Economics I

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;

Dış Politika Analizi (IR310) Ders Detayları

Amerikan Dış Politikası (IR405) Ders Detayları

Uluslararası İlişkilerde Güvenlik Kavramı

2016 KONYA İKİ DOĞU İKİ BATI ULUSLARARASI ÖĞRENCİLER AKADEMİSİ BAŞVURU KLAVUZU

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS. Medya Çalışmalarında Temel Metinler MES

Yayın ilkeleri, izinler ve abonelik hakkında ayrıntılı bilgi: Web:

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS. Çağdaş Siyasal Düşünceler PSIR

Politikaya Giriş (INT110) Ders Detayları

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS. Sistem Düşüncesi PSIR

Devletler Umumi Hukuku II HUK208. Zorunlu. Lisans. Bahar. Örgün Eğitim. Türkçe

Ders Planı - AKTS Kredileri: 2. Yarıyıl Ders Planı Kodu Ders Z/S T+U Saat Kredi AKTS 00 Diplomatik İngilizce V Seçmeli AKTS Kredisi Toplam 5

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS. Uluslararası Siyaset SPRI

Oyun Teorisi (KAM 425) Ders Detayları

KAMU DİPLOMASİSİ ARACI OLARAK ÖĞRENCİ DEĞİŞİM PROGRAMLARI VE TÜRKİYE UYGULAMALARI. M. Musa BUDAK 11 Mayıs 2014

Çağdaş Siyaset Kuramları (KAM 401) Ders Detayları

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;

Jeopolitik (INT 312) Ders Detayları

Uluslararası İlişkiler Teorisinde Yerel- Görüşlülük ve Doğu nun Özneselliği

VİZYON BELGESİ (TASLAK) TÜRKİYE - MALEZYA STRATEJİK DİYALOG PROGRAMI Sivil Diplomasi Kapasite İnşası: Sektörel ve Finansal Derinleşme

Kamu Politikası (KAM 402) Ders Detayları

Seminer (PR 403) Ders Detayları

ULUSLARARASI VERGİLENDİRME

Avrupa Birliği İnsan Hakları Politikası (AB511) Ders Detayları

Ulusaşırı Yandaşlık Ağbağları Perspektifinden Türkiye'de Demokratikleşme, İnsan Hakları ve Sivil Toplum Kuruluşları

Politika Bilimi (LAW 221) Ders Detayları

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS. Jeopolitik POLS

ÖZGEÇMİŞ. Selçuk Üniversitesi, Karaman İİBF, Kamu Yönetimi Bölümü. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, İİBF, Kamu Yönetimi Bölümü

Türk Elitlerinin Türk Dış Politikası ve Türk-Yunan İlişkileri Algıları Anketi

MARUF VAKFI İslam Ekonomisi Enstitüsü

1,2 1,2 1,2 1,2 DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS KÜRESEL VE BÖLGESEL SİYASET II KBS Ön Koşul Dersleri - Türkçe

Avrupa Birliği'nin Ekonomik Bütünleşmesi (AB505) Ders Detayları

İÇİNDEKİLER. Önsöz... Şekiller ve Tablolar Listesi... xii 1. BÖLÜM ENTEGRASYON VE ENTEGRASYONUN ETKİLERİ

Politik Psikoloji (IR112) Ders Detayları

Tarcan Matbaacılık Yayın San. Zübeyde Hanım Mah. Samyeli Sok. No: 15. İskitler-Ankara Tel:

Savaş ve Barış Okumaları PSIR Uluslararası savaş ve barış hallerini tahlil eden yazının kullandığı

EĞİTİM YÖNETİMİNDE. Genişletilmiş 2. Baskı. Doç. Dr. Aydın BALYER. Ankara 2019

DÜNYA SIRALAMSINDA USTAD

Rus Dış Politikası: Güncel Sorunlar (IR418) Ders Detayları

İKT 108- Uluslararası İktisat TOBB ETÜ Bahar 2015

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS. Karşılaştırmalı Siyasal Sistemler PSIR

Türk-Alman Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Ders Bilgi Formu

Örgüt Politikaları ve Çalışma Koşulları (PR 423) Ders Detayları

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS

Yayın ilkeleri, izinler ve abonelik hakkında ayrıntılı bilgi: Web:

KAMU YÖNETİMİ KAVRAMLAR-SORUNLAR-TARTIŞMALAR

Türkiye Uluslararası İlişkiler Disiplininde Özgün Kuram Potansiyeli: Anadolu Ekolünü Oluşturmak Mümkün mü?

2.3. SOĞUK SAVAŞ SONRASI AFRİKA POLİTİKASI

DERS PROFİLİ. POLS 303 Güz

Siyaset Psikolojisi (KAM 318) Ders Detayları

Yayın ilkeleri, izinler ve abonelik hakkında ayrıntılı bilgi: Web:

Transkript:

Yayın ilkeleri, izinler ve abonelik hakkında ayrıntılı bilgi: E-mail: bilgi@uidergisi.com.tr Web: www.uidergisi.com.tr KİTAP İNCELEMESİ Kevin C. DUNN ve Timothy M. SHAW, Africa s Challenge to International Relations Feyzullah YILMAZ* * Siyaset Bilimi Bölümü, Stockholm Üniversitesi Bu makalenin tüm hakları Uluslararası İlişkiler Konseyi Derneği ne aittir. Önceden yazılı izin alınmadan hiç bir iletişim, kopyalama ya da yayın sistemi kullanılarak yeniden yayımlanamaz, çoğaltılamaz, dağıtılamaz, satılamaz veya herhangi bir şekilde kamunun ücretli/ücretsiz kullanımına sunulamaz. Akademik ve haber amaçlı kısa alıntılar bu kuralın dışındadır. Aksi belirtilmediği sürece Uluslararası İlişkiler de yayınlanan yazılarda belirtilen fikirler yalnızca yazarına/yazarlarına aittir. UİK Derneğini, editörleri ve diğer yazarları bağlamaz. Uluslararası İlişkiler Konseyi Derneği Uluslararası İlişkiler Dergisi Web: www.uidergisi.com.tr E- Posta: bilgi@uidergisi.com.tr

Africa s Challenge to International Relations Kevin C. Dunn ve Timothy M. Shaw, (der). New York, Palgrave, 2001. Hazırlayan: Feyzullah Yılmaz * 1999 yılında Washington da gerçekleştirilen bir konferansta sunulan teblişlerin kitaplaştırılmış halinden oluşan bu çalışmanın amacı Batı kökenli mevcut uluslararası ilişkiler teorisini ya da teorilerini Afrikalı perspektiflerden bakarak incelemek ve eleştirmek olarak belirtilmiştir. Kitap özellikle, Afrika ya uluslararası ilişkiler başlamında ilgi duyanlara hitap etmekle birlikte genel olarak uluslararası ilişkiler teorisinin gelişimiyle ve bu türden teorik meselelerle ilgilenenlere de tavsiye edilebilir. Kitapta genel olarak Batı kökenli uluslararası ilişkiler teorilerinin eleştirildi- Şi söylense de incelendişinde bu teoriler arasından daha ziyade realizmi eleştirildişi görülmektedir. Bu durum, kitaptaki teorik eleştirilerin birçoşunun realizmin temel varsayımlarına yönelik olmasından kaynaklanmaktadır. DiŞer taraftan kitapta sınırlı düzeyde de olsa liberalizm ve az da olsa Marksizm eleştirisine rastlamak da mümkün. Kitapta aşırlıklı olarak Westfalyan ulus-devlet modeli, bu model üzerine kurulan modern 1 uluslararası sistem, bu sistemin sömürgecilik aracılışıyla dünyanın kalanına, özelde de Afrika ya dayatılması ile bu durumun uluslararası ilişkiler teorisi özelinde Afrika nın kendi iç dengelerine uymayışından kaynaklanan sorunlar başlamında ele alınıyor. Sorunlar çerçevesinde de bu sisteme başlı olarak geliş(tiril)en ulus-devlet, ulusal egemenlik, güçler dengesi gibi dişer birçok kavram da Afrika özelinde ele alınarak eleştirilmekte. Kitabın birinci bölümünde Kevin C. Dunn kitabın amacının daha iyi bir evrensel teorinin inşa edilmesine çalışmak olmadışını belirtiyor. Aynı şekilde, kitabın dişer yazarlarının amaçlarının da nev-i şahsına münhasır bir Afrika uluslararası ilişkiler teorisi inşa etmek olmadışı belirtilmekte. Kitabın amacı, Afrika örneşini kullanarak, mevcut uluslararası ilişkiler okumalarının sınırlılıklarını ve zayıflıklarını göstermek şeklinde vurgulanıyor. Daha özel de yazarlar güvenlik, güç, devletler, uluslar ve egemenlik gibi uluslararası ilişkiler teorisinin bir takım * 1 Stockholm Üniversitesi, Siyaset Bilimi Bölümü, Stockholm, şsveç. E-posta: feyzullahyilmaz@yahoo.com. Uluslararası sisteme yönelik modern tanımlaması da bu kitapta sorunsallaştırılmaktadır. Bu başlamda, neden 1648 in ve neden özelde Avrupa da kurulan bir sistemin modern olma anlamında bir dönüm noktası olduşu tartışılmaktadır. ULUSLARARASIiLiŞKiLER, Cilt 5, Sayı 17, Bahar 2008, s. 197-202

ULUSLARARASIiLiŞKiLER / INTERNATIONALRELATIONS anahtar kavramlarını sorunsallaştırarak, mevcut batı kökenli uluslararası ilişkiler teorilerinin Afrika gibi dünyanın dişer bölgelerinin sosyal gerçekliklerini açıklamada yetersiz kaldışını göstermeye çalışmaktalar. Bu çalışmanın dolaylı amaçlarından birisi de, mevcut geleneksel uluslararası ilişkiler okumalarını sarsmak ve bu sayede daha çoşulcu teorik okumalara ve açılımlara ivme kazandırmak olarak öne çıkmaktadır. Üç bölümden oluşan kitabın birinci bölümünde geleneksel uluslararası ilişkiler teorisinin bazı temel kavramları inceleniyor ve sorgulanıyor. Bu başlamda Batılı uluslararası ilişkiler teorisindeki devlet merkezli bakış açılarının aşırlışı yoşun olarak tartışılıyor. ÖrneŞin Assis Malaquias Afrika özelinde analiz birimi olarak ulus-devlet yerine, ulusların ve silahlı ulusal hareketlerin önemini tartışmakta. Buna ek olarak takip eden kısımlarda, Westfalyan bir düzenden türetilmiş teorilerde merkezi bir yere sahip olan egemenlik ve güç gibi kavramlar ile egemen devlet anlayışı da Kevin C. Dunn ve Siba N. Grovogui tarafından eleştirel biçimde ele alınıyor. Kitabın ikinci bölümünde daha ziyade teorik tartışmalar yapılmaktadır. şlk olarak realist bakış açısının (klasik realizm, neo-realizm), Afrika nın çaşdaş uluslararası ilişkilerini anlamadaki deşeri ve geçerlilikleri tartışılmaktadır. Bu başlamda John F. Clark, bütün realist bakış açılarının Büyük Güç siyasetini temel aldışını ve bu yüzden de realizmin Afrika ya yönelik olarak açıklama ve anlama noktalarında pek bir geçerlilişinin olmadışını iddia etmektedir. Realizm dışında ise, örneşin liberalizm e ilişkin olarak tarihin sonu ve demokratik barış gibi liberal teorinin bazı çok bilinen unsurları Afrika örneşi üzerinden tartışılıyor ve eleştiriliyor. Bu kısımda Tandeka C. Nkiwane liberal akademisyenlerin, Afrika nın uluslararası ilişkilerinde yaşananlardan hareketle, kendi teorilerinin eleştirilmesine veya gözden geçirilmesine yönelik sessizliklerini eleştiriyor. Yine bu bölüm de egemenlik teorisi Afrika özelinde yeniden gözden geçiriliyor. Bu bölümde ayrıca büyük güçlerin Afrika daki Libya ve Nijerya gibi bazı daha az güçlü ülkeler üzerinde uyguladıkları uluslararası yaptırımların verimsizlişi tartışılıyor. Sakah Mahmud bu yaptırımların kısaca pek de bir işe yaramadıklarını belirtiyor. Bölümde son olarak ise Westfalyan bir düzenden post-westfalyan bir düzene geçiş sürecinde Afrika devletleri üzerindeki baskılar ve buna paralel olarak da devlet ve ekonomi ilişkileri inceleniyor. Üçüncü ve son bölümde ise ilk iki bölümde yapılan tartışmaların politika yapım süreçlerine etkileri tartışılmaktadır. Bu başlamda, ilk olarak Birleşmiş Milletlerin Westfalya modelini başımsızlıklarını kazanan yeni ülkelere sorgusuzsualsiz uyarlayışı, özellikle Afrika ülkeleri örneşinden hareketle, eleştiriliyor. Son 198

Africa s Challenge to International Relations olarak da Afrika başlamında, şirketlerin, sivil toplum örgütlerinin ve hükümetler arası örgütlerin Afrika nın uluslararası ilişkilerindeki artan rollerinden ve etkilerinden bahsediliyor. Kitabın önsözünde Craig N. Murphy çalışmanın önemini Afrika nın dünyadaki öneminden bahsederek açıklıyor: Dünyada her on kişiden biri ve her dört ulustan birisi Afrikalı, fakat şurasını garanti ederim ki Avrupa da veya Kuzey Amerika da uluslararası ilişkiler dersleri verilen üniversitelerde kıtanın adını ananların dahi sayısı yüzde birden daha azdır (s. ix). Akademik alandaki bu ilgisizlişin yanı sıra, kıtayla ilgilenilmesinde veya kıtaya genel olarak yaklaşımda da sorunlar olduşunu belirten editör Kevin C. Dunn, Batı medyasında Afrika nın genel olarak anlaşılması zor, anlamlı bir siyasete sahip olmayan ve sürekli olarak krizler ve çatışmalarla birlikte gündeme gelen bir yer olarak resmedildişini ifade etmektedir (s.1). Dunn, bu şekildeki bir bakış açısının kıtayı, uluslararası ilişkiler gündemi açısından olumsuz etkiledişini ve kıtayı dünya siyaset sahnesinde marjinalleştirdişini düşünmektedir. Dunn, medyadaki bu marjinalleştirmenin uluslararası ilişkiler teorisi alanında da, Batı tarafından üretilmiş uluslararası ilişkiler teorileri çerçevesinde, yaşandışını belirtmektedir: ÖrneŞin, lisansüstü seviyesindeki birçok uluslararası ilişkiler dersi, ders planlarında Afrika ya ya çok az bir yer ayırır, ya da onu toptan yok sayarlar. Bu marjinalleştirme ders yapılan sınıfları aşan ve egemen uluslararası ilişkiler teorilerinin içine işlemiş bir haldedir. Kısaca söylemek gerekirse, Afrika küresel siyasetin teorileştirilmesinde uzunca bir süredir yoktur. (s.2) Bu olumsuz yaklaşıma raşmen, Afrika nın bugün bazı uluslararası ilişkiler yazarları tarafından farklı bir şekilde ele alınmaya başlanmış olması, Assis Malaquias ın ifade ettişi üzere, kıtanın, Avrupa da Westfalyan devlet sisteminin doşuşuna neden olan etkenlere benzer, bazı temel deşişimler yaşıyor olmasından ileri gelmektedir. Çünkü Afrika yı etkileyen bu deşişim uluslararası ilişkiler teorileştirmesi açısından hem meydan okumaları hem de fırsatları içinde barındırmaktadır. 2 Aslında kitabın uluslararası ilişkiler teorisine ilişkin olarak gündeme getirdi- Şi bu tartışma oldukça önemlidir. Özellikle 1980 ler sonrasında geleneksel uluslararası ilişkiler teorisine yönelik olarak deşişik seviyelerde getirilen eleştiriler, mevcut teorilerin yeniden düşünülmesini saşlarken, uluslararası ilişkiler alanına bazı yeni teoriler de kazandırmıştı. Bugün geldişimiz noktada bu konularda e- 2 Assis Malaquias, Reformulating International Relations Theory: African Insights and Challenges, Dunn ve Shaw (der.), Africa s Challenge to International Relations, s. 11. 199

ULUSLARARASIiLiŞKiLER / INTERNATIONALRELATIONS peyce yol kat edilmiş olmasına raşmen, teorik ve meta-teorik düzeylerde henüz yeterli çoşulculuk saşlanamamıştır. Teorik düzeydeki çoşulculuk, realizmin egemenlişinin törpülenmesi ve farklı bazı eleştirel teorilerin ortaya çıkmasıyla bir nebze de olsa saşlanmış oldu. Teorik düzeydeki bu çoşulculuk, disiplin içerisindeki Batı kökenli ve modern uluslararası sistem temelli teorilerin yanına farklı temellere dayanan teorilerin gelmesiyle saşlanmadı. Yani bugün uluslararası sistem dedişimizde hâlâ, Westfalya sonrası, özelde Avrupa da kurulan ve daha sonra da dünyanın dişer bölgelerine çeşitli yollarla yayılan ulus-devlet modeli temelinde kurulan bir sistemden bahsetmiş oluyoruz ve sadece söylemimizle dahi bu sistemin zihinlerde, metinlerde veya akıllarda yeniden yeniden üretilmesine katkıda bulunmuş oluyoruz. Burada ulus-devleti temel aktör olarak ele alıp, onun üzerinden analiz yapıyoruz. Ulus-devlet temelli baktışımız bir sistemi de, doşal olarak uluslararası sistem olarak tanımlıyoruz. Bu konu tabii ki, genel olarak teorik ve meta-teorik seviyelerde tartışılmaya devam etmektedir ve bu süreçte alanın isimlendirilmesine ya da tanımlanmasına yönelik olarak bazı farklı açılımlar da yapılmıştır. Bu açılımlara Keohane in uluslararötesi ilişkileri (transnational Relations) 3, Baaz ın küresel sosyal ilişkileri (global social Relations) 4, Cox un Küresel siyaseti (global politics) 5 ve Teschke nin sınıflar arası ilişkileri (inter-class Relations) 6 örnek gösterilebilirse de mevcut açılımların henüz yeteri kadar bir çoşulculuşa erişemedişi söylenebilir. Bu tartışmalardan yola çıkarak teori eleştirisine yönelik ilk olarak Uluslararası ilişkiler teorisi eleştirisinde başlıca iki yol olduşu söylenebilir: Birincisi, mevcut temel çerçeveyi, yani Batı lı dedişimiz ve ulus-devlet temelinde kurulmuş uluslararası sistemi kabul edip, o temel çerçeveden üretilmiş teorileri, bazı eksiklikleri üzerinden eleştirmektir. ÖrneŞin, realizmi, liberalizmi ya da Marksizm i uluslararası sistem içindeki çeşitli konuları, alanları, aktörleri ya da sorunları göz ardı ettikleri için; bunlara az önem verdikleri için; teorileştirmelerinde bazı meseleleri dikkate almadıkları için veya belli bir bölgeye ya da aktöre kendi teorileştirmesinde çok merkezi, belki de gereşinden fazla, yer/önem verdişi için eleştire- 3 4 5 6 Robert O. Keohane ve Joseph S. Nye, (der.), Transnational Relations and World Politics, Harvard University Pres, 1972. Mikael Baaz, A Meta-Theoretical Foundation for the Study of International Relations in a Global Era: A Social Constructivist Approach, Göteborg, Vasastadens Bokbinderi, 2002. Robert W. Cox ve Björn Hettne, (der.), International Political Economy: Understanding Global Disorder, London, ZED Halifax, 1995; R.W. Cox, The Way Ahead: Toward a New Ontology of World Order, Richard Wyn Jones (der), Critical Theory & World Politics, Londra, Lynne Rienner Publishers, 2001. Benno Teschke, The Myth of 1648: Class, Geopolitics and the Making of Modern International Relations, Londra, 2003. 200

Africa s Challenge to International Relations biliriz. Bu tür bir eleştiri, sonuçta o temel dedişimiz çerçeveyi kabul ettişinden dolayı, tâli düzeyde bir eleştiri sayılabilir ki inceledişimiz kitap da bir bakıma bunu yapmaktadır. şkinci tür eleştiri ise, o temel dedişimiz çerçevenin bizatihi kendisini ve onun gerçeklişini sorgulayan bir eleştiri türüdür. Buradan hareketle bu sosyal gerçeklik alanına ilişkin çok temel birçok konuya, önkabule ya da, algıya eleştirel bakabilmenin yolu açılmış olur. Yani, evvela disiplinin adından (uluslararası ilişkiler) başlayarak, bunun gerçeklişi sorgulanabilir. ÖrneŞin, neden devlet (yani ulus-devlet) temelli teorileştirmeler yaptışımız, neden modern uluslararası sistemin Westfalya ile başladışını kabul ettişimiz, neden bu disipline uluslararası ilişkiler dedişimiz ve uşraştışımız sosyal gerçeklik alanını uluslararası siyaset veya politika olarak gördüşümüz gibi bazı temel meseleler üzerinde durulabilir. Sonuçta, o sosyal gerçeklik alanı da kendi özünde yansız bir alandır ve bizim ona yükledişimiz anlamlara veya bizim ona bakışımıza göre bir isim alır. Elimizdeki kitap ise bu başlamda, mevcut uluslararası ilişkiler teorilerine yönelik olarak ikinci türden deşil, birinci türden bir eleştiri yapmaktadır. Bu konunun, Batılı uluslararası ilişkiler temelinden farklı arka planlara sahip teorisyenler açısından önemi ise, uluslararası ilişkiler teorisinin ontolojisine yönelik olarak yoşun tartışmaların yaşanmaya devam ettişi bu süreçte, bu tartışmaya katılabilmenin ve mümkünse orijinal bazı katkılarda bulunabilmenin mümkün olmasıdır. ÖrneŞin, henüz tam olarak olgunlaşmamış da olsa uluslararası ilişkiler teorisine yönelik olarak şslam, Çin, Afrika, Japonya veya Hindistan arka planlarına dayanan teorik ve ampirik çalışmalar yapılmaktadır ve bu çalışmaların hem sayısı, hem de kalitesi giderek artmaktadır. 7 Bu çalışmalar arasından Türkiye ye daha yakın olan bir tanesinden, yani şslam dan esinlenen teorileştirme çabalarından, bahsedecek olursak, kısaca şunları söyleyebilmemiz mümkündür: Ahmet DavutoŞlu nun siyaset teorisi düzleminde yaptışı çalışmada 8 iddia ettişi gibi, eşer Batılı ve şslami siyaset teorileri ontolojik anlamda/düzlemde birbirlerinden farklıysalar, o halde bu iki farklı arka plan, ya da DavutoŞlu nun tabiriyle Weltanschaaung, neden uluslararası siyaset düzleminde de ontolojik olarak birbirlerinden farklı olmasınlar? EŞer bu doşruysa, o zaman şslam ın, ya da DavutoŞlu nun deyimiyle şslami Weltanschaaung un farklı topluluklar, toplumlar 7 8 Abdulhamid Abusulayman, Towards an Islamic Theory of International Relations: New Directions for Methodology and Thought, International Institute of Islamic Thought, 1993; Majid Khadduri, War and Peace in the Law of Islam, Lawbook Exchange, 2007; Stephen Chan, (der.), The Zen of International Relations: IR Theory from East to West, Palgrave, 2001. Ahmet Davutoglu, Alternative Paradigms: The Impact of Islamic and Western Weltanschaaungs on Political Theory, Maryland, University Press of America, 1994. 201

ULUSLARARASIiLiŞKiLER / INTERNATIONALRELATIONS ya da devletlerarasındaki ilişkilere yönelik olarak, mevcut Batı-kökenli ve Batıda üretilmiş teorilerden farklı ontolojik temellere sahip olması gerekir. Elimizdeki kitap, editörünün de ifade ettişi gibi, Afrika temelli bir teorileştirme çabasının ürünü deşildir. Bu doşrultuda, henüz Afrika temelli teorileştirme çabalarının da çok geliştişini söyleyemeyiz. Ancak bu tür çalışmalar, en azından alanın üzerindeki hâkim paradigmaların sorgulanması ya da eleştirilmesi sürecinde oynadıkları öncül rol açısından oldukça önemlidirler. Bu çalışmaların, ileriki dönemlerde, daha derinlikli, daha özgün çalışmalarla desteklenmesi ve açılan bu yolun sürdürülmesi, uluslararası ilişkiler teorileştirmesine yönelik bir çoşulculuşu ve beraberinde de bu sosyal gerçeklik alanına ilişkin olarak anlama ve açıklama kabiliyetlerimizin daha da olgunlaşmasını saşlayacaktır. Son tahlilde, kanaatimizce, bu sürecin en önemli sonucu belki de budur. 202