T Ü R K İ Y E B Ü Y Ü K M İ L L E T M E C L İ S İ AY L I K H A B E R B Ü LT E N İ t S a y ı 1 9 9 t Te m m u z - A ğ u s t o s - E y l ü l 2 0 1 4 TÜRKİYE CUMHURİYETİ NİN 12. CUMHURBAŞKANI RECEP TAYYİP ERDOĞAN TÜRKİYE CUMHURİYETİ NİN 62. HÜKÜMETİ KURULDU YENİ BAŞBAKAN AHMET DAVUTOĞLU 24. DÖNEM 4. YASAMA YILI SONA ERDİ
TBMM MUSTAFA NECATİ KÜLTÜR EVİ EKİM AYI KÜLTÜR ve SANAT ETKİNLİKLERİ 08-12 EKİM 2014 MELTEM ERYILMAZ YAĞLI BOYA RESİM SERGİSİ 14-19 EKİM 2014 GÜL YOSUNKAYA TÜLAY AYTEKİN ÇİNİ SERGİSİ 21-26 EKİM 2014 AVUSTRALYA BÜYÜKELÇİLİĞİ YAĞLI BOYA RESİM SERGİSİ 30 EKİM 02 KASIM 2014 TÜRK KIZILAYI URFA BİRECİK ŞUBESİ EL SANATLARI SERGİSİ.JUIBUQBƾB $BEEFTJ /P, [ MBZ "OLBSB t Tel: (0312) 431 04 51 431 14 51 Açılış ve Kokteyl her hafta Salı günü yapılmaktadır. Sergiler, Pazartesi hariç her gün 09.30-18.30 saatleri arasında gezilebilir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Bülteni Temmuz-Ağustos-Eylül 2014 Sayı: 199 ISSN: 2146-7730 s.4 12. Cumhurbaşkanı Erdoğan s.17 24. Dönem 4. Yasama Yılı Sona Erdi 11. Cumhurbaşkanı Gül ün Veda Ziyaretleri 3 32 62. Hükümet Kuruldu 8 36 30 Ağustos Zafer Bayramı Kutlamaları 10 40 Çiçek, Almanya Federal Meclisi Başkanı Lammert e Mektup Gönderdi TBMM Gazze ye Sessiz Kalmadı Röportaj / Türkiye-Filistin Dostluk Grubu Başkanı Murat Yıldırım Makale / 1923 ten Günümüze Cumhurbaşkanı Seçimleri 18 Çiçek, Avrupa Konseyi Parlamento Başkanları Konferansına Katıldı 24 43 61 TBMM Başkanı Çiçek, Azeri ve Gazzeli Yaralıları Ziyaret Etti Kanunlar ve Önergeler TBMM YAYINIDIR TBMM Adına Yayın Sahibi Ali ÖZER Yazı İşleri Müdürü Hamit EŞEN Grafik Tasarım Uğur SAÇI Yayın Ekibi Metin GÜMÜŞ Filiz TÜRER Halil Alper DURMAZ M. Fatih KILIÇ Banu DOĞAN Berna ÇUHADAR Redaksiyon Aydın SARAÇ Fotoğraflar Orhan AYDEMİR Haydar AKTAŞ Meral TEKİNARSLAN Bülent YILMAZ Adres TBMM Basın, Yayın ve Halkla İlişkiler Başkanlığı Tel.: (0312) 420 78 28 420 69 19 Faks: (0312) 420 78 31 İnternet Adresi www.tbmm.gov.tr www.meclishaber.gov.tr twitter.com/tbmmresmi twitter.com/tbmmgenelkurulu facebook.com/tbmmresmi facebook.com/pages/tbmm-genel- Kurulu/147994631981141 www.tbmmcocuk.gov.tr twitter.com/tbmmcocuk Baskı TBMM Basımevi Meclis Bülteni Dergisi aylık olarak yayımlanır. Dergide yer alan makale, araştırma, yorum, röportaj gibi yazıların sorumluluğu yazarlarına aittir. Dergide yer alan yazılardan kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir.
2 Haber CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ Türkiye nin 12. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan oldu. İlk kez halkın katılımıyla 10 Ağustos ta yapılan Cumhurbaşkanlığı seçiminde AK Parti Genel Başkanı ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye Cumhuriyeti nin 12. Cumhurbaşkanı seçildi. 55 milyon 692 bin 841 kayıtlı seçmenin 41 milyon 283 bin 773 ünün oy kullandığı seçimlere katılım oranı %74.12 olarak gerçekleşti. Yüksek Seçim Kurulu, Cumhurbaşkanlığı Seçimi Kesin Sonuçlarını 15 Ağustos 2014 tarihinde açıkladı. Üç adayın yarıştığı seçimde, oyların yüzde 51.79 unu alan AK Parti Genel Başkanı ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye Cumhuriyeti nin 12. Cumhurbaşkanı seçildi. Diğer adaylar, Ekmeleddin İhsanoğlu yüzde 38.44, Selahattin Demirtaş ise yüzde 9.76 oranında oy aldı. 12. Cumhurbaşkanı Erdoğan ın Mazbatası TBMM de Cumhurbaşkanlığı seçimi kesin sonuçlarının açıklanmasının ardından,yüksek Seçim Kurulu (YSK) Başkanı Sadi Güven, 12. Cumhurbaşkanı seçilen Recep Tayyip Erdoğan ın mazbatasını TBMM Başkanı Cemil Çiçek e takdim etti. Güven, Erdoğan ın 12. Cumhurbaşkanı seçildiğine ilişkin 10 Ağustos 2014 tarihinde yapılan Cumhurbaşkanı seçiminde Sayın Recep Tayyip Erdoğan, 12. Türkiye Cumhurbaşkanı olarak seçilmiştir yazan mazbatayı Meclis Başkanı Çiçek e verdi. TBMM Başkanı Çiçek, seçimin ülkeye, millete, devlete, demokrasiye ve Erdoğan a hayırlı olmasını diledi. YSK nın Cumhurbaşkanı seçimini başarıyla gerçekleştirdiğini ifade eden Çiçek, kurul başkanına teşekkür etti. Bundan sonra cumhurbaşkanlarını halkın seçeceğini belirten Çiçek, Yurt dışında ilk kez oy kullananlara tecrübe oldu. Zorluklar ya da beklenenin altında gerçekleşme oldu ama gerekli değerlendirmeleri yapıp, bugünkü zorlukların bir kısmını genel seçimde büyük ölçüde aşmış olacağız diye konuştu.
Haber 11. Cumhurbaşkanı Gül ün Veda Ziyaretleri 3 11. Cumhurbaþşkanýı Abdullah Gül, görev süresinin dolmasýından önce, Türkiye Büyük Millet Meclisi Baþşkanýı Cemil Çiçek e veda ziyaretinde bulundu. 7 Ağustos 2014 tarihinde yapılan görüşmede, Abdullah Gül ün 11. Cumhurbaşkanı olarak önemli hizmetler yaptığını belirten TBMM Başkanı Çiçek, Ülkenin mutluluğu, refahı, demokrasinin güçlenmesi noktasında çok büyük katkı ve gayretleriniz oldu dedi. Gül ün Türk siyasetinin görünen yüzünde ve perde arkasında önemli yol göstericilik yaptığını dile getiren Çiçek, Siyasi tarihi yazacaklar, sizinle ilgili ayrı sayfa açacaklar diye konuştu. 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül de TBMM nin seçtiği son Cumhurbaşkanı olduğunu anımsattı. Gül, Türkiye, demokratik, hukukun üstün olduğu bir ülkedir. Demokrasinin en güzel taraflarından birisi de halkın iradesiyle seçimlerin gerçekleşmesi ve seçimler vasıtasıyla insanların, kurumların sorumluluk alması ve süreleri bittiğinde sorumluluklarının bitmesidir. Dolayısıyla ben de demokrasinin bu güzel anlarından birisini yaşıyorum. dedi. Gül, HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş a da veda ziyaretinde bulundu HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ü Meclis in Şeref Kapısı nda karşıladı. Karşılamada, HDP İstanbul Milletvekili Sırrı Süreyya Önder, Mardin Milletvekili Erol Dora ve TBMM Genel Sekreteri Dr. İrfan Neziroğlu da hazır bulundu. Demirtaş ın makamındaki görüşme, basına kapalı olarak gerçekleştirildi.
4 Haber
Haber 12. Cumhurbaşkanı ERDOĞAN TBMM Genel Kurulunda Ant İçerek Görevine Başladı 12. Cumhurbaþşkanýı Recep Tayyip Erdoðğan, 28 Aðğustos ta TBMM de yemin etti. Olaðğanüstü toplanan Genel Kurulda Meclis Baþşkanýı Çiçek ten mazbatasýınýı alan Cumhurbaþşkanýı Erdoðğan, Anayasa nýın 103. maddesinde yer alan Cumhurbaþşkanlýıðğýı andýınýı içti. 5
6 Haber 12. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 28 Ağustos ta andiçme töreni için TBMM ye gelişinde, Başkanvekili Ayşe Nur Bahçekapılı tarafından karşılandı. Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı Tören Kıtasını selamlayan Erdoğan, Şeref Kapısından TBMM Genel Kurul Salonuna geçti. Genel Kurulun olağanüstü birleşimi, TBMM Başkanı Cemil Çiçek başkanlığında, saat 14.00 te açıldı. Çiçek tarafından salona davet edilen 12. Cumhurbaşkanı Erdoğan a, YSK tarafından hazırlanan ve 12. Cumhurbaşkanı seçildiğine dair mazbata takdim edildi. Erdoğan, Anayasanın 103. maddesi gereğince, Cumhurbaşkanı andını içti. Erdoğan ın ant içmesinin ardından TBMM Genel Kurul Salonunda Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası, Meclis Şeref Kapısı önünde de askeri bando İstiklal Marşı nı çaldı. Bu sırada TBMM ana gönderine Cumhurbaşkanlığı Forsu çekildi;
Haber 7 Ankara da ve ordu merkezlerinde 101 pare top atışı yapıldı. Erdoğan, Genel Kurulu selamladıktan sonra salondan ayrıldı. Andiçme törenini, Erdoğan ın ailesinin yanı sıra çok sayıda davetli izledi. Töreni izleyenler arasında, Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç, Yargıtay Başkanı Ali Alkan, Danıştay Başkanı Zerrin Güngör, YSK Başkanı Sadi Güven, Sayıştay Başkanı Recai Akyel, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necdet Özel ve kuvvet komutanları, Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Mustafa İsen, Başbakanlık Müsteşarı Fahri Kasırga, Kamu Başdenetçisi Nihat Ömeroğlu, Ankara Valisi Alaaddin Yüksel, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş, Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek, bakan yardımcıları, eski milletvekilleri, bürokratlar yer aldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan daha sonra Anıtkabir e geçerek Türkiye Cumhuriyeti nin ilk Cumhurbaşkanı, ulu önder Atatürk ün mozolesine çelenk bıraktı. Erdoğan, Anıtkabir Özel Defteri ni de cumhurbaşkanı sıfatıyla ilk kez imzaladı. Erdoğan, Anıtkabir deki törenin ardından, devir teslim töreni için Cumhurbaşkanlığı Köşkü ne geçti. 15 ülkenin cumhurbaşkanı ya da devlet başkanı, 6 ülkenin meclis başkanı ve 12 ülkenin başbakanının izlediği törende, Erdoğan görevi 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül den devraldı. Törende 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül bir veda konuşması yaptı. Gül, konuşmasında, Görevimi bugün Cumhurbaşkanı Erdoğan a devretmekten büyük şeref duyuyorum. Sayın Cumhurbaşkanının liderliğinde güçlü ve istikrarlı Türkiye nin huzura kavuşacağına inanıyorum dedi. 12. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da törende yaptığı konuşmada, cumhurbaşkanlığı seçimiyle birlikte Türkiye de yeni bir dönemin başladığını ifade etti. Erdoğan, Türkiye tarihinde ilk kez halkın kendi tercihiyle Cumhurbaşkanı belirlenmiştir. Bu yüzden bu olayın gururunu yaşıyorum ve bunun verdiği sorumluluğun ağırlığının farkındayım. Nefes alıp verdiğim sürece emanetlerine sahip çıkacağıma söz veriyorum. dedi 12. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, devir teslim töreninin ardından Cumhurbaşkanlığı Köşkü nde düzenlenen resepsiyona ev sahipliği yaptı. Erdoğan, devir teslim törenine katılan yabancı konukları da akşam yemeğinde konuk etti.
8 Haber 62. Hükümet Kuruldu Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 28 Ağustos Perşembe günü, AK Parti Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu nu köşke davet ederek 62. Hükümeti kurma görevini verdi. Davutoğlu, 62. Hükümetin Bakanlar Kurulu listesini 29 Ağustos Cuma günü Cumhurbaşkanı Erdoğan a sundu. Cumhurbaşkanlığı Köşkü nde gerçekleşen görüşmede Erdoğan, 62. Hükümet listesine onay verdi. Yeni Bakanlar Kurulunu Başbakan Ahmet Davutoğlu Başbakanlıkta kamuoyuna açıkladı. 62. Hükümet Güvenoyu Aldı Yeni Bakanlar Kurulu listesinin açıklanmasının ardından TBMM de 62. Hükümetin programı ve güvenoyu ile ilgili süreç başladı. Başbakan Ahmet Davutoğlu, 1 Eylül Pazartesi günü toplanan TBMM Genel Kurulu nda 62. Hükümetin programını okudu. Program üzerindeki görüşmeler ise Genel Kurul un 4 Eylül Perşembe günkü toplantısında gerçekleştirildi. Yeni hükümet TBMM Genel Kurulunun 6 Eylül 2014 tarihli 136 ncı birleşiminde 133 ret oyuna karşı 306 kabul oyuyla güvenoyu aldı. Başbakan Ahmet Davutoğlu, 62. Hükümetin güvenoyu almasının ardından teşekkür konuşması yaptı. Davutoğlu, Sizden de aldığımız destekle gece gündüz çalışmaya aziz milletimiz ve Meclisimiz önünde söz veriyoruz. Hiçbir güç hükümetimizin bu azmini kırmaya yetmeyecektir. Aksine daha da büyük bir azimle çalışmaya devam edeceğiz dedi.
Haber 9 62. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Başbakan: Ahmet Davutoğlu Başbakan Yardımcısı: Bülent Arınç Başbakan Yardımcısı: Ali Babacan Başbakan Yardımcısı: Numan Kurtulmuş Başbakan Yardımcısı: Yalçın Akdoğan Adalet Bakanı: Bekir Bozdağ Dışişleri Bakanı: Mevlüt Çavuşoğlu İçişleri Bakanı: Efkan Ala Maliye Bakanı: Mehmet Şimşek Ekonomi Bakanı: Nihat Zeybekçi Milli Savunma Bakanı: İsmet Yılmaz Avrupa Birliği Bakanı: Volkan Bozkır Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı: Ayşenur İslam Gençlik ve Spor Bakanı: Akif Çağatay Kılıç Milli Eğitim Bakanı: Nabi Avcı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı: Faruk Çelik Sağlık Bakanı: Mehmet Müezzinoğlu Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı: Taner Yıldız Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı: Fikri Işık Gümrük ve Ticaret Bakanı: Nurettin Canikli Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı: Mehdi Eker Çevre ve Şehircilik Bakanı: İdris Güllüce Ulaştırma Bakanı: Lütfi Elvan Kültür ve Turizm Bakanı: Ömer Çelik Orman ve Su İşleri Bakanı: Veysel Eroğlu Kalkınma Bakanı: Cevdet Yılmaz
10 Haber 30 Ağustos Zafer Bayramı Kutlamaları 30 Aðğustos Zafer Bayramýı ve Türk Silahlýı Kuvvetleri Günü dolayýısýıyla TBMM Baþşkanýı Cemil Çiçek in de katýıldýıðğýı törenler Anýıtkabir de baþşladýı. Cumhurbaþşkanýı Erdoðğan, Çankaya Köþşkü nde kutlamalarýı kabul etti ve ardýından Atatürk Kültür Merkezi nde resmi geçit töreni düzenlendi. 30 Ağustos Zafer Bayramı ve Türk Silahlı Kuvvetleri Günü dolayısıyla TBMM Başkanı Cemil Çiçek in de katıldığı törenler Anıtkabir de başladı. Tören, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, TBMM Başkanı Cemil Çiçek, Başbakan Ahmet Davutoğlu, Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necdet Özel, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Başbakan Yardımcıları Bülent Arınç, Ali Babacan, Yalçın Akdoğan, Numan Kurtulmuş, yüksek yargı kurumu başkanları, bakanlar kurulu üyeleri, kuvvet komutanları ve diğer devlet erkânının Aslanlı Yol dan yürüyüşüyle başladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan ın, Atatürk ün mozolesine çelenk bırakmasının ve saygı duruşunda bulunulmasının ardından İstiklal Marşı okundu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, daha sonra Çankaya Köşkü nde 30 Ağustos Zafer Bayramı ve Türk Silahlı Kuvvetleri Günü kutlamalarını başkomutan sıfatıyla kabul etti. 30 Ağustos Zafer Bayramı ve Türk Silahlı Kuvvetleri Günü dolayısıyla, Atatürk Kültür Merkezi tören alanında resmi geçit töreni düzenlendi. Töreni, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve eşi Emine Erdoğan, TBMM Başkanı Cemil Çiçek, Başbakan Ahmet Davutoğlu ve eşi Sare Davutoğlu, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necdet Özel, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Başbakan Yardımcıları Bülent Arınç, Ali Babacan, yüksek yargı organlarının temsilcileri, Bakanlar,
Haber 11 Kuvvet Komutanları, yabancı misyon şefleri, askerî erkân ile çok sayıda vatandaş izledi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, AKM ye gelişinin ardından üstü açık klasik bir otomobille halkı ve tören birliklerini selamladı. Erdoğan a otomobilde Genelkurmay Başkanı Orgeneral Özel eşlik etti. Tören, Erdoğan ın şeref tribününde yerini alması ve İstiklal Marşı nın okunmasıyla başladı. Türk Silahlı Kuvvetleri paraşüt takımı 3 bin metre yükseklikten paraşüt atlayışları yaptı.paraşütçüler, atlayışlarında Sahil Güvenlik Komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, kuvvet komutanlıkları, Genelkurmay Başkanlığı flamaları ile Cumhurbaşkanlığı forsunu da taşıdı. Paraşütçülerin Türk Bayrağı ve Atatürk posteriyle inişine vatandaşlar büyük sevgi gösterisinde bulundu. Atlayışların tamamlanmasının ardından paraşütçüler, Türk Bayrağı ile Atatürk posterini şeref tribününün önüne gelerek açtı. Tören, Kıta Komutanı ve karargah askerleri, gaziler ile sancaklar, Türk Silahlı Kuvvetleri Onur Taburu, Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı, özel birlik ve Barış Gücü Taburu, astsubay öğrenci taburları, Kara Harp Okulu Öğrenci Alayı, GATA Öğrenci Taburu, Çanakkale Savaşı, Kurtuluş Savaşı, Kore Savaşı ve Kıbrıs Barış Harekatı gazilerini temsil eden askerlerin yer aldığı Tarihi Bölük, Atlı Tören Kıtası ve TSK Mehteran Birliği nin geçişiyle devam etti. Törende, jandarma ekipleri geçiş yaparken TSK ya ait hava unsurları da tören alanı üzerinden uçtu. Helikopterlerin arasında milli imkanlarla üretilen ATAK helikopterleri de yer alırken Türk Silahlı Kuvvetleri envanterine yeni alınan Havadan Erken İhbar ve Kontrol Uçağı (HİK) ile A400M Atlas uçağı törende ilk defa görev aldı. Türk Hava Kuvvetlerine bağlı F-16 ve F-4 uçaklarının gösterisi sırasında alandan yerli imkânlarla üretilen Kasırga çok namlulu roketatar sistemleri ile Fırtına obüsleri de geçiş yaptı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, geçit törenini ayakta izledi. Tören, Türk Hava Kuvvetleri Akrobasi Timi Türk Yıldızları nın gösterisiyle sona erdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan ve protokol üyeleri Türk Yıldızları nın gösterisini büyük beğeniyle izledi. Akro timin gösterisi Şeref Tribünü ve töreni izleyen vatandaşlarca uzun süre alkışlandı.
12 Haber GATA Diploma Töreni Gülhane Askeri Tıp Akademisi (GATA) Tıp Fakültesi 34. Dönem mezunu 53 tabip teğmene, törenle diplomaları verildi. GATA Spor Salonu ndaki törene, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, TBMM Başkanı Cemil Çiçek, Başbakan Ahmet Davutoğlu, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necdet Özel, Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz, Sağlık Bakanı Mehmet Müezzinoğlu, Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Hulusi Akar, Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Bülent Bostanoğlu, Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Akın Öztürk, Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Abdullah Atay, GATA da görevli subaylar, öğretim üyeleri ve mezunların yakınları katıldı. İstiklal Marşı nın okunmasıyla başlayan törende konuşan GATA Komutanı Tümgeneral Ömer Paç, Gülhane Askeri Tıp Akademisinin Türk Silahlı Kuvvetlerinin sağlık bilimleri alanında en yüksek danışma organı olduğunu belirterek, muvazzaf askeri tabip ve diğer askeri personeli yetiştirdiğini söyledi. GATA nın 116 yıldır hizmet verdiğini anımsatan Paç, bu yıl Azerbaycan, Afganistan ve Makedonya dan toplam 6 yabancı tabip teğmenle birlikte, 53 tabip teğmenin mezun olduğunu bildirdi Mezunlara, Sevgili teğmenler. Bugün hayatınızdaki en önemli ve anlamlı günlerden birini yaşıyorsunuz. Biraz sonra içeceğiniz hekim andının anlamını çok iyi kavrayın. Çünkü bu ant askeri hekimin mesleğine yürekten bağlılığının ifadesidir. Teminatı şeref, bedeli de gerektiğinde vatan uğruna ölmektir diye seslenen Paç, tabip teğmenlerin ailelerinin fedakarlıklarını unutmadıklarını ve çocuklarıyla gurur duymaları gerektiğini dile getirdi. Gülhane Askeri Tıp Fakültesi Dekanı Tuğamiral Hayati Bilgiç de GATA nın kurumsal kimliği ve akademik başarılarına ilişkin bilgiler verdi. Kurumun 116 yıllık bilgi birikimi ve deneyiminin tabip teğmenlerin eğitimlerinin temelini oluşturduğuna işaret eden Bilgiç, Sizler, Atatürkçülüğü bilen ve benimseyen, sağlık bilimi alanında mesleğinin bilgi, beceri, davranış ve genel kültürüne sahip, silah arkadaşlarına ve Türk Silahlı Kuvvetlerine sarsılmaz bir bağ ile bağlı birer tabip teğmen olarak yetiştirildiniz diye konuştu. Konuşmaların ardından mezunlara Hekim Andı okutuldu. Dönem birincisi Tabip Teğmen Serhat Değirmen, mezunlar adına yaptığı konuşmanın ardından yaş kütüğüne plaket çaktı. Daha sonra, dereceye giren öğrencilere ve diğer mezunlara diplomaları verildi. Dönem birincisi Değirmen, diplomasını Cumhurbaşkanı Erdoğan ın elinden aldı. TBMM Başkanı Çiçek, dönem ikincisi Tabip Teğmen Abdullah Güler e, Başbakan Davutoğlu, dönem üçüncüsü Tabip Teğmen Esat Tevfik Çetin e diplomasını verdi. Tabip Teğmenler, Gülhane Marşı nı okuduktan sonra, kılıç çekerek mezuniyetlerini kutladı.
Haber Kara Harp Okulu Diploma Töreni 13 Kara Harp Okulu ndan mezun olan 165. dönem teðğmenler törenle diplomalarýınýı aldýı. Dönem birincisi Piyade Teðğmen Furkan Üzel diplomasýınýı Cumhurbaþşkanýı Recep Tayyip Erdoðğan dan, dönem ikincisi Piyade Teðğmen Ýİsmail Aksoy ise TBMM Baþşkanýı Cemil Çiçek ten aldýı. Kara Harp Okulu ndan mezun olan 165. dönem teğmenler törenle diplomalarını aldı. Kara Harp Okulu Orgeneral Cemal Tural Stadyumu ndaki törene Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, TBMM Başkanı Cemil Çiçek, Başbakan Ahmet Davutoğlu, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necdet Özel, İçişleri Bakanı Efkan Ala, Milli Eğitim Bakanı Nabi Avcı, Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz ile kuvvet komutanları, bazı ülkelerin büyükelçileri, askeri ataşeler ve diğer davetliler katıldı. Kara Harp Okulu ndan mezun olan 20 si kadın, 42 si kardeş ve dost ülkelerden olmak üzere toplam 736 Harbiyeli stadyuma, Harbiye Marşı nı söyleyerek girdi. Saygı duruşunda bulunulması ve İstiklal Marşı nın okunmasının ardından Kara Harp Okulu Komutanı Tümgeneral İzzet Çetingöz ve dönem birincisi Piyade Teğmen Furkan Üzel birer konuşma yaptı. Üzel, mezunlar adına yaş kütüğüne yıldız ve plaket çaktı. Törende daha sonra diplomalar dağıtıldı. Dönem birincisi Piyade Teğmen Üzel, diplomasını Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan dan, dönem ikincisi Piyade Teğmen İsmail Aksoy ise TBMM Başkanı Cemil Çiçek ten aldı. Okul üçüncüsü Piyade Teğmen Ömer Burak Keskinkılıç a diplomasını Başbakan Ahmet Davutoğlu, okul dördüncüsü Jandarma Teğmen Hüseyin Bakır a ise diplomasını Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necdet Özel verdi. Öğrenci alayı sancağının devir tesliminin yapıldığı törende, sancaktar ve sancak muhafızlarına kılıç ve diploma verildi. Tören, mezun olan Harbiyelilerin geçişiyle sona erdi.
14 Haber Hava Harp Okulu Diploma Töreni Hava Harp Okulu Komutanlığının 60. Dönem Diploma ve Sancak Devir- Teslim Töreni, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, TBMM Başkanı Cemil Çiçek, Başbakan Ahmet Davutoğlu, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necdet Özel ve kuvvet komutanlarının katılımıyla Yeşilköy deki Hava Harp Okulu Komutanlığı nda yapıldı. Devre ikincisi Teğmen Cengizhan Alagöz, diplomasını TBMM Başkanı Çiçek ten aldı. Hava Harp Okulu ndan 6 sı kadın, 4 ü Azeri, 2 si Gürcü, 2 si Türkmen, 2 si Ürdünlü olmak üzere toplam 194 pilot adayı teğmen mezun oldu. Tören öncesinde Hava Harp Okulu Komutanlığı öğrenci alayı, 10. Yıl Marşı eşliğinde tören alanına yerleşti. Cumhurbaşkanı Erdoğan ın askeri törenle Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Akın Öztürk ve Hava Harp Okulu Komutanı Tümgeneral Fethi Alpay tarafından karşılanmasının ardından diploma ve sancak devirteslim töreni başladı. Erdoğan, Hava Harp Okulu merasim kıtasını denetleyerek, Hava Harp Okulu merhaba dedi. Öğrenciler de Erdoğan a Sağol diyerek karşılık verdi. Erdoğan daha sonra da Yeni rütbeleriniz hayırlı olsun diye konuştu. Törende, daha sonra saygı duruşunda bulunuldu ve İstiklal Marşı okundu. Hava Harp Okulu Komutanı Tümgeneral Fethi Alpay, törende yaptığı konuşmada, 60 ıncı dönemde 10 u Ürdün, Azerbaycan, Gürcistan ve Türkmenistan vatandaşı olmak üzere, 6 sı kadın 194 genç teğmenin mezun olmaya hak kazandığını söyledi. Türk Hava Kuvvetlerinin değişim ve dönüşümünün, hiç durmadan devam ettiğini vurgulayan Alpay, bu değişimin daha etkili bir komuta yapısı yanında yeni envantere giren veya girecek olan, havadan ihbar kontrol uçağı, A-400M stratejik nakliye uçağı, modernize edilmiş F-16 uçakları, F-35 müşterek taarruz uçağı ve ANKA insansız hava aracı gibi daha birçok modern harp silah, sistem ve platformları ile bunlara ait mühimmat, donanım ve yazılımı kapsadığını anlattı. Devre birincisi Hava Teğmen Bayram Berkant Kaptı da mezunlar adına yaptığı konuşmada, Hava Harp Okulu ndan Atatürk ilke ve inkılaplarının temelini oluşturan, aklın ve bilimin öncülüğünde, sağlam karakter, özveri ve inançla görevlerini yapacak nitelikleri kazanmış subaylar olarak mezun olduklarını söyledi. Konuşmaların ardından devre birincisi Hava Teğmen Bayram Berkant Kaptı, yaş kütüğüne 2014 yılı mezunları adına 60. dönem uçak maketini çaktı. Törende, daha sonra derece alan teğmenlere diplomaları ve armağanları verildi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, devre birincisi Kaptı nın diplomasını verdi. Devre ikincisi Teğmen Cengizhan Alagöz, diplomasını TBMM Başkanı Çiçek ten, devre üçüncüsü Teğmen Mehmet Korucu, Başbakan Davutoğlu ndan, devre dördüncüsü Teğmen Bahattin Kuşaksız da Genelkurmay Başkanı Orgeneral Özel den aldı. Daha sonra Güney Kore Hava Harp Okulu mezunu bir teğmene, dereceye giren misafir askeri personel teğmenlere diplomaları sunulurken, 1964 mezunu emekli subaylar bazı teğmenlere diplomalarını verdi. Sancak devir-teslim töreninin ardından Hava Harp Okulu Komutanı Tümgeneral Alpay, sancaktar ve sancak muhafızı teğmenlere kılıç ve diplomalarını verdi. F-4 ve F-16 uçakları da geçiş yaptı. Hava Harp Okulu Marşı nın okunmasının ardından tören geçişi yapıldı. Mezunların kılıçlarını çatma töreninin ardından SOLOTÜRK gösterisiyle tören sona erdi.
Haber Deniz Harp Okulu Diploma Töreni 15 Deniz Harp Okulu Komutanlığının 241. Dönem Diploma ve Sancak Devir-Teslim Töreni, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, TBMM Başkanı Cemil Çiçek, Başbakan Ahmet Davutoğlu ve Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necdet Özel in katılımıyla yapıldı.tbmm Başkanı Cemil Çiçek okul ikincisi teğmen Ahmet Kirez e diplomasını verdi. Tuzla daki Deniz Harp Okulu Komutanlığındaki tören, alay sancağının tören alanında yerini almasının ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan ın tören alanına gelmesiyle başladı. Erdoğan, tören alanındaki öğrencileri, Merhaba Deniz Harp Okulu diyerek selamladı. İstiklal Marşı nın okunmasının ardından konuşan Deniz Harp Okulu Komutanı Tümamiral Mesut Özel, Deniz Harp Okulunun görevinin, dünya denizlerinde ulusun vazgeçilmez hak ve menfaatlerini koruyan Türk Deniz Kuvvetlerine, her zaman ve her şartta liderlik yapabilecek, Türk ulusunun güvenine layık deniz subayları yetiştirmek olduğunu söyledi. Mezun teğmenler adına konuşan dönem birincisi deniz teğmen Mert İdacı da Deniz Harp Okulundan mezun olmanın gurur ve mutluluğunu yaşadıklarını söyledi. Konuşmaların ardından Deniz Harp Okulu 241. dönem mezunu teğmenler hep birlikte, Ant içeriz ki, laik demokratik Türkiye Cumhuriyeti nin bağımsızlığına, ülkenin bölünmez bütünlüğüne, yüce Türk ulusunun namus ve şerefine, aziz vatanın bir karış toprağına uzanacak eller, karşısında bizleri bulacak, kılıçlarımız daima keskin ve hazır olacaktır. Bizler Türk istikbalinin evlatlarıyız. Şerefimizle doğduk, şerefimizle yaşayacak ve şerefimizle öleceğiz diye ant içti. Törende, 241. yıl baklasının dönem birincisi Teğmen Mert İdacı tarafından denize indirilmesinin ardından dereceyle okulunu bitirenlere diplomaları verildi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan okul birincisi teğmen Mert İdacı ya, TBMM Başkanı Cemil Çiçek okul ikincisi teğmen Ahmet Kirez e, Başbakan Ahmet Davutoğlu okul üçüncüsü teğmen Eren Tüfekçi ye, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Özel de okul dördüncüsü Buğrahan Ceylan a diplomalarını verdi. Öte yandan okul beşincisi Muhittin Hakan Mazak Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz, okul altıncısı Yunus Çanak İçişleri Bakanı Efkan Ala, okul yedincisi Murat Hüdavendigar Bozik de Milli Eğitim Bakanı Nabi Avcı nın elinden diplomalarını aldı. Dereceye giren diğer mezunlara da diplomalarını kuvvet komutanları verdi. Mezuniyetlerinin 50. yılını kutlayan emekli subaylar da mezun olan diğer değmenlere diplomalarını takdim etti. Sancak devir teslim töreninin yapılmasından sonra sancaktar ve sancak muhafızı teğmenlerin diplomalarını, okul komutanı tümamiral Özel verdi. Tören, Deniz Harp Okulu Marşı nın okunması ve geçiş töreniyle sona erdi. Törenin sonunda Deniz Kuvvetleri Komutanlığına bağlı uçak ve helikopterler gösteri uçuşu yaptı. Bu arada denizde de çeşitli gösteriler yapıldı. Törende, İstanbul Valisi Hüseyin Avni Mutlu, Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş, İl Emniyet Müdürü Selami Altınok ile mezunların aileleri de hazır bulundu.
16 Haber 30 Ağustos Zafer Bayramı Resepsiyonu Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ilk kez başkomutan sıfatıyla Çankaya Köşkü nde 30 Ağustos resepsiyonu verdi. Yaklaşık 3500 davetliyi Cumhurbaşkanı Erdoğan ve eşi Emine Erdoğan karşıladı. Cumhurbaþşkanýı Recep Tayyip Erdoðğan, 30 Aðğustos Zafer Bayramýı ve Türk Silahlýı Kuvvetleri Günü dolayýısýıyla Çankaya Köþşkü nde resepsiyon verdi. Resepsiyona, TBMM Başkanı Cemil Çiçek eşi Gülten Çiçek ile Başbakan Ahmet Davutoğlu da eşi Sare Davutoğlu ile geldi. Resepsiyona, Bakanlar, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necdet Özel ve kuvvet komutanları yüksek yargı organı temsilcileri, kordiplomatlar ile sanatçılar katıldı. Şehit yakınları, gaziler, farklı spor dallarından uluslararası derece elde eden sporcular, basın yayın kuruluşlarının temsilcileri, yazarlar, yabancı ülkelerin büyükelçileri, bürokratlar, akademisyenler, sivil toplum kuruluşu temsilcileri, harbiyeli öğrenciler ile sınıflarını temsilen farklı rütbede askerler de resepsiyonun davetlileri arasındaydı.
Haber 17 24. Dönem 4. Yasama Yılı Sona Erdi TBMM, 1 Ekim 2013 Salı günü başlayan 24. Dönem 4. Yasama Yılını, 10 Eylül 2014 Çarşamba günü tamamladı. Meclis İçtüzüğü gereği 30 Haziran günü çalışmalarına ara vermesi gereken TBMM Genel Kurulu, Adalet ve Kalkınma Partisi nin talebi doğrultusunda çalışmalarına devam etti. TBMM Genel Kurulu, 4. Yasama Yılı boyunca 139 birleşim gerçekleştirdi. Yasama yılı boyunca çıkarılan yasa sayısı 58 oldu. 4. Yasama Yılı boyunca Genel Kurul olağanüstü toplantılar da gerçekleştirdi. 28 Ağustos 2014 günü gerçekleştirilen olağanüstü toplantıda, Türkiye Cumhuriyeti nin 12. Cumhurbaşkanı seçilen Recep Tayyip Erdoğan mazbatasını aldı ve yemin etti. 1 Eylül de yapılan olağanüstü toplantıda, 62. Hükümetin programı okundu; 4 Eylül de Genel Kurul, hükümet programını tartışmak, 6 Eylül de de güvenoylamasını yapmak için toplandı. 8 Eylül de yapılan olağanüstü toplantıda da Soma da hayatını kaybeden madencilerin yakınları, madencilerin çalışma koşulları ve vergi borçlarında yeniden yapılandırmayla ilgili önemli düzenlemeler getiren İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Tasarı ele alındı. Çalışmalar 9 Eylül Salı günü tamamlandı ve tasarı Genel Kurul da kabul edilerek yasalaştı. 10 Eylül Çarşamba günü görüşülen Azerbaycan ve İran ile imzalanan uluslararası anlaşmaların onaylanmasının uygun bulunduğuna dair üç tasarı, 1 Ekim e kadar çalışmalara ara verilmesinden önce Genel Kurul da kabul edilen son düzenlemeler oldu. Tasarıların Genel Kurulda kabul edilip yasalaşmasının ardından birleşimi yöneten TBMM Başkanvekili Ayşenur Bahçekapılı, olağanüstü toplantı çağrısında yer alan başka gündem maddesi kalmadığını belirterek, 1 Ekim 2014 Çarşamba günü toplanmak üzere birleşime son verdi.
18 Makale 1923 ten Günümüze Cumhurbaşkanı Seçimleri Meltem DOĞAN TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı / Yasama Uzmanı Kasım ERDEM TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı / Yasama Uzmanı Özet Türkiye de cumhurbaşkanı seçimleri her zaman büyük önem taşımış, bazı seçimler sırasında krizler yaşanmıştır. 1921 ve 1924 Anayasasının yürürlükte olduğu dönemlerde yapılan seçimlerde herhangi bir sorun yaşanmazken 1961 ve 1982 Anayasasının yürürlükte olduğu dönemlerde cumhurbaşkanı seçimleri siyasi krizlere neden olmuştur. Çözüm arayışları sırasında ise dört kez anayasa değişikliği gündeme gelmiş, 1973, 1980 ve 2000 seçimlerindeki değişiklik önerileri Meclislerce reddedilmiş; 2007 yılındaki cumhurbaşkanı seçimlerinde gündeme gelen anayasa değişikliği referandumla kabul edilerek seçim sisteminde köklü değişiklikler yapılmıştır. Cumhurbaşkanları 2007 Anayasa değişikliğine kadar TBMM üyeleri tarafından seçilmiştir. 2007 yılında yapılan Anayasa değişikliği ile cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi öngörülmüştür. Cumhuriyetin ilanından günümüze kadar 19 kez cumhurbaşkanı seçimi yapılmıştır. Bunların 18 inde cumhurbaşkanı parlamento tarafından seçilmiş, 1980 yılında yapılan cumhurbaşkanı seçimi sonuçsuz kalmıştır. 1982 yılında ise Kenan Evren, 1982 Anayasasına konulan bir madde ile halkoylaması sonucu cumhurbaşkanı olmuştur. 1923 ten günümüze 11 cumhurbaşkanı görev yapmıştır. 1921 ve 1924 Anayasalarının yürürlükte olduğu dönemlerde seçilen M. Kemal Atatürk ve İsmet İnönü dört, Celal Bayar üç kez cumhurbaşkanı seçilmişlerdir. Cemal Gürsel, Cevdet Sunay, Fahri Korutürk, Turgut Özal, Süleyman Demirel, Ahmet Necdet Sezer ve Abdullah Gül birer kez seçilmişlerdir. 1923-1961 yılları arasında yapılan 12 cumhurbaşkanı seçimine tek aday katılmış ve bu seçimler birinci turda tamamlanmıştır. 1966 dan günümüze kadar yapılan altı seçimde (1966, 1973, 1989, 1993, 2000 ve 2007) birden çok aday çıkmıştır. Mustafa Kemal Atatürk, İsmet İnönü, Cemal Gürsel, Cevdet Sunay, Fahri Korutürk ve Kenan Evren asker kökenli cumhurbaşkanlarıdır. M. Kemal Atatürk, İsmet İnönü ve Celal Bayar (1923-1960) Cumhuriyetin ilan edildiği 29 Ekim 1923 te yapılan seçimde, tek aday olan Gazi M. Kemal Paşa toplantıda hazır bulunan 158 milletvekilinin oybirliğiyle (Meclis teki milletvekili sayısı 287 1 ) cumhurbaşkanı seçilmiştir. 2 M. Kemal Atatürk 1927, 1931 ve 1935 te yapılan seçimlerle yeniden cumhurbaşkanı seçilmiştir. 3 Türkiye Cumhuriyeti nin ilk ve 15 yıllık cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk ün 10 Kasım 1938 de vefat etmesi üzerine 11 Kasım 1938 de TBMM, yeni cumhurbaşkanını seçmek üzere toplanmıştır. Meclis toplantısına katılan 348 milletvekili CHP Meclis Grubunun adayı İsmet İnönü yü oybirliğiyle Türkiye nin ikinci cumhurbaşkanı seçmiştir. 4 İsmet İnönü, 3 Nisan 1939 da toplantıda hazır bulunan 413 milletvekilinin oybirliğiyle ikinci kez cumhurbaşkanı seçilmiştir. 5 1943 genel seçimlerinden sonra toplanan TBMM, 8 Mart 1943 te toplantıda hazır bulunan 435 milletvekilinin oybirliğiyle İsmet İnönü yü üçüncü kez cumhurbaşkanı seçmiştir. 6 1946 genel seçimlerinden sonra toplanan TBMM ilk toplantısını 5 Ağustos 1946 da yapmış ve Kazım Karabekir in Meclis başkanı seçilmesinin ardından cumhurbaşkanı seçimine geçilmiştir. İsmet İnönü 388 milletvekilinin oyuyla dördüncü kez cumhurbaşkanı seçilirken, Fevzi Çakmak 59 oyda kalmıştır. İki milletvekili aday olmayan Yusuf Kemal Tengirşenk e oy vermiş, iki milletvekili de boş oy kullanmıştır. 7 İnönü nün cumhurbaşkanlığı 1950 seçimlerinden sonra DP nin iktidarı devralıp Celal Bayar ın cumhurbaşkanı seçilmesine kadar devam etmiştir. 14 Mayıs 1950 de yapılan genel seçimlerin ardından iktidar değişikliği yaşanmış ve 27 yıldır iktidarda bulunan CHP muhalefete düşmüştür. Demokrat Parti Meclis Grubu, 20 Mayıs 1950 günü toplanarak Celal Bayar ın cumhurbaşkanı adaylığına karar vermiştir. 8 22 Mayıs 1950 de toplanan TBMM nde Divan seçiminin ardından cumhurbaşkanı seçimine başlanmıştır. Oy kullanan 453 üyenin 387 si Demokrat Parti Genel Başkanı ve İstanbul Milletvekili Celal Bayar için oy kullanmış ve Bayar ilk turda seçilmiştir. İsmet İnönü 64, Halil Özyörük ise 1 oy almıştır. 9 Celal Bayar 14 Mayıs 1954 te 486 oyla 10 ve 1 Kasım 1957 de 413 oyla 11 tekrar cumhurbaşkanı seçilmiştir.
Makale 19 Cemal Gürsel (26 Ekim 1961) 15 Ekim 1961 de yapılan genel seçim sonuçlarından memnun kalmayan ve kendilerine Silahlı Kuvvetler Birliği adını veren bir grup (cunta) İstanbul Harp Akademisinde bir toplantı yaparak 21 Ekim Protokolü nü benimsemiş ve yönetime yeniden el koyma kararı almıştır. 12 24 Ekim günü ise, Çankaya da Devlet Başkanı Cemal Gürsel başkanlığında siyasi parti genel başkanları ve kuvvet komutanlarının yaptığı toplantı sonucunda, TBMM nin açılışını güvence altına alan bir protokol/taahhütname siyasi parti liderleri tarafından imzalanmıştır. Siyasi parti liderlerine imzalatılan protokolün ilk maddesi Partiler, cumhurbaşkanlığı için namzet göstermeyecekler. Gürsel e oy verilmesi için elden gelen gayreti gruplarında sarf edeceklerdir. şeklindedir. 13 Bahse konu protokolün imzalanmasından bir gün sonra TBMM toplanmış ve 26 Ekim de cumhurbaşkanı seçimi yapılmıştır. TBMM birleşik toplantısında oylamaya katılan 607 üyenin 434 ü Gürsel e 17 si çeşitli kişilere oy vermiş, 156 üye ise boş oy kullanmıştır. 14 Bu seçimde, Adalet Partisi Cumhuriyet Senatosu Samsun üyesi A. Fuat Başgil aday olmak istemiş ancak Milli Birlik Komitesi üyelerinin baskısı üzerine üyelikten vazgeçmek zorunda kalmıştır. Başgil, senatörlükten istifa ederek Ankara dan ayrılmıştır. Gürsel, 26 Mart 1966 tarihinde tedavi için gittiği ABD den yurda getirilmiş ve aynı tarihte toplanan Gülhane Askeri Tıp Akademisi Komutanlığı nda kendisini muayene eden 37 uzman hekimin hazırladığı raporla görev ve yetkilerini yerine getirebilecek bir durumda olmadığı belirtilmiştir. Bu rapor, 28 Mart 1966 tarihinde TBMM de okunarak, Anayasanın 100 üncü maddesi uyarınca yeni cumhurbaşkanını seçmek üzere oylamaya geçilmesine karar verilmiştir. 15 Cevdet Sunay (28 Mart 1966) Cemal Gürsel in rahatsızlığı sırasında yeni cumhurbaşkanının kim olacağı tartışmaları başlamıştır. Cemal Gürsel in cumhurbaşkanlığı sağlık nedenleriyle sona erdirilince Silahlı Kuvvetler, hem hükümete hem de muhalefet partilerine kendi adaylarının Genelkurmay Başkanı Orgeneral Cevdet Sunay olduğunu yazılı olarak bildirmiştir. Yeni bir darbe korkusu taşıyan Adalet Partisi frenleyici bir güç olarak 27 Mayıs darbecilerinin içinde olmamakla birlikte sonradan onlara destek veren Sunay ı başka kim olabilirdi ki derecesinde doğal karşılamış, CHP Sunay a kendi adayı gözüyle baktığını, başka aday göstermeyeceğini ve bu konuda kararlı olduğunu kamuoyuna duyurmuştur. 16 Cevdet Sunay ın kontenjan senatörü olabilmesi için Kontenjan Senatörü Profesör Ragıp Üner ile görüşülerek istifa etmesi sağlanmış, bunun üzerine Genelkurmay Başkanı Cevdet Sunay, görevinden istifa etmesinin ardından Cumhurbaşkanı Vekili ve Cumhuriyet Senatosu Başkanı İbrahim Şevki Atasagun tarafından 14 Mart 1966 da kontenjan senatörlüğüne atanmıştır. 28 Mart 1966 tarihinde yapılan seçimde, Sunay, 650 üyeli TBMM de 477 üyenin oyu ile cumhurbaşkanı seçilmiştir. Bu seçimde CKMP Genel Başkanı Türkeş de cumhurbaşkanlığı için adaylığını koymuş ve 11 oy almıştır. 17 Beşinci Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay ın cumhurbaşkanlığı 28 Mart 1973 te sona ermiştir. Fahri Korutürk (6 Nisan 1973) 28 Mart 1973 te görevi sona erecek Cevdet Sunay, yeni cumhurbaşkanının kim olacağına ilişkin siyasi liderlerle yaptığı birebir görüşmeleri tamamlayınca önce kuvvet komutanları ile daha sonra da Genelkurmay Başkanı Faruk Gürler ve Başbakan Ferit Melen ile görüşmüştür. Böylelikle yol haritası ortaya çıkmıştır: Genelkurmay Başkanı Orgeneral Faruk Gürler cumhurbaşkanı tarafından kontenjan senatörlüğüne getirilecek, 13 Mart günü de parlamento tarafından cumhurbaşkanlığına seçilecektir. 18 Genelkurmay Başkanı Faruk Gürler, aday olmak amacıyla görevden ayrılarak 6 Mart 1973 te Cumhurbaşkanınca Kontenjan Senatörü seçilmek suretiyle TBMM üyesi olmuştur. 13 Mart ta seçim süreci başlamış, Adalet Partisi ve Demokrat Parti Gürler in adaylığına karşı çıkarak kendi adaylarını göstermiş, CHP ise seçimlere katılmama kararı almıştır. Gürler in karşısında Adalet Partili üyelerce aday gösterilen Tekin Arıburun ve Demokrat Partili üyelerce aday gösterilen Ferruh Bozbeyli yer almışlardır. Arıburun ve Gürler, ilk altı turda seçilmek için gerekli oyu sağlayamayınca 21 Mart ta adaylıktan çekilmişlerdir. En çok oy alan iki adayın çekilmesi üzerine iki büyük parti, bir ara çözüm üzerinde anlaşarak görevdeki cumhurbaşkanı Cevdet Sunay ın görev süresini iki yıl uzatacak Anayasa değişikliği üzerinde anlaşmışlardır. Ancak değişiklik Millet Meclisi ve Senato tarafından reddedilmiştir. Sunay ın görev süresinin uzatılamaması üzerine siyasi parti liderleri yeni aday tespiti için görüşmelere başlamıştır. Uzlaşma arayışları neticesinde AP, CHP ve CGP, Anayasa Mahkemesi Başkanı Muhittin Taylan ismi üzerinde uzlaşmışlar ancak Cumhurbaşkanı Sunay ın, Taylan ı kontenjan senatörü olarak atamayı reddetmesi üzerine başka bir aday arayışına girmişlerdir. Nitekim AP, CHP ve CGP halen Senato üyesi olan Fahri Korutürk ün adaylığı üzerinden anlaşma sağlamışlardır. Korutürk, 6 Nisan 1973 teki oturumda yapılan 15 inci tur oylamada gerekli olan oy çoğunluğunu sağlayarak 365 oyla cumhurbaşkanı seçilmiştir. 19 Altıncı Cumhurbaşkanı Korutürk ün görev süresi, 6 Nisan 1980 de sona ermiştir. 1980 Seçimi (Sonuç Alınamamıştır) Korutürk ün görev süresi sona ererken cumhurbaşkanı seçimine yönelik tartışmalar çok önceden başlamıştır. 22 Mart 1980 de başlaması gereken turlar aday olmaması nedeniyle 25 Mart tarihine ertelenmiş, aday çıkmayınca Mardin Bağımsız Milletvekili Nurettin Yılmaz aday olmuş, turların başlamasını sağlayarak, ilk iki turdan sonrada çekilmiştir. 20
20 Başta CHP ve AP olmak üzere pek çok partinin bir aday etrafından uzlaşma sağlayamadıkları seçimde, turların devamı boyunca pek çok aday çıkmıştır. 5,5 ay süren 118 birleşimde cumhurbaşkanı seçimi için yapılan 115 turda sonuç alınamamış ve ülke 5 ay 6 gün cumhurbaşkansız kalmıştır. Meclis te gerçekleşen turlarda CHP adayı Muhsin Batur ile AP nin adayı Saadettin Bilgiç arasında çekişme söz konusu olmuştur. Daha sonra bu çekişme Batur ile Faik Türün arasında yaşanmıştır. Sonunda 99 uncu turda Muhsin Batur senatörlükten ve adaylıktan çekilmiştir. Tek aday AP adayı Faik Türün ün ise Meclis ve Senato birleşik toplantı yapılamadığından seçim şansı olmamıştır. Tuncer e göre, 115 tur sonunda cumhurbaşkanı seçemeyen TBMM nin toplum gözündeki saygınlığı büyük ölçüde zedelenmiş; ülkenin 5,5 ay gibi uzun bir süre cumhurbaşkansız kalması askeri müdahaleyi gerçekleştiren komuta heyetinin gerekçelerinden biri olmuştur. 21 Kenan Evren (7 Kasım 1982) Kenan Evren, 12 Eylül 1980 askeri darbesiyle devlet başkanı olduktan sonra, 7 Kasım 1982 günü yapılan halkoylamasıyla onaylanan anayasa hükmü 22 uyarınca cumhurbaşkanı seçilmiştir. Turgut Özal (31 Ekim 1989) Bu seçim, 1982 Anayasasına göre TBMM de yapılan ilk seçim olmuştur. ANAP ın Meclis teki sandalye sayısı yalnızca kendi oylarına dayanarak cumhurbaşkanı seçmeye yeterli olduğu için, ANAP Genel Başkanı ve Başbakan Turgut Özal cumhurbaşkanlığı için aday olmuştur. 6 Kasım 1989 tarihinde görev süresi son bulan Kenan Evren yerine, oylamanın üçüncü turunda 285 milletvekilinden 263 oy alan Turgut Özal 8 inci Cumhurbaşkanı seçilmiştir. Aynı partiden aday olan parti içi muhaliflerden Fethi Çelikbaş ise 14 oy Makale almıştır. Muhalefet ise seçimi boykot ederek oylamaya katılmamıştır. 23 İktidar ile muhalefet arasında gerilimin en üst düzeye çıktığı bu seçimin en önemli özelliği seçimin yalnız bir partinin katılımı ile gerçekleşmiş olması ve seçimin meşruiyet tartışmalarına konu olmasıdır. 9 Kasım 1989 da göreve başlayan Turgut Özal ın 17 Nisan 1993 te vefatı üzerine cumhurbaşkanlığı makamı boşalmıştır. 24 Süleyman Demirel (16 Mayıs 1993) Turgut Özal ın vefatı üzerine yeni cumhurbaşkanı seçiminin 1 inci turu 8 Mayıs 1993 te yapılmıştır. Seçimde DYP-SHP koalisyon hükümetinin başkanı Süleyman Demirel, hükümet ortağı SHP nin de desteğini alarak aday olmuştur. Muhalefetin Demirel e karşı ortak bir aday çıkarma girişimleri sonuç vermemiş, partiler ayrı ayrı aday göstermişlerdir. 25 Seçimde MHP nin de büyük bir bölümünün desteğini alan Demirel, 16 Mayıs 1993 te 3 üncü turu yapılan seçimde 244 oy alarak cumhurbaşkanı seçilmiştir. 26 Süleyman Demirel in 9 uncu Cumhurbaşkanı olarak seçildiği cumhurbaşkanı seçimleri cumhuriyet tarihimizde belki de gerilimin en az olduğu seçimler olmuştur. 27 Ahmet Necdet Sezer (5 Mayıs 2000) 2000 yılında yapılan cumhurbaşkanı seçimleri, cumhurbaşkanlığı seçim süreçleri arasında medyanın en fazla devrede olduğu ve yönlendirme yaptığı seçimler olmuş, tartışmalar bir yıl öncesinden hareketlenmiştir. 28 16 Nisan 2000 de başlayacak olan cumhurbaşkanlığı seçimi yaklaşırken 9 uncu Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel in yeniden seçilmesine olanak verecek Anayasa değişikliği (5+5) gündeme gelmiştir. Anayasanın 101 inci maddesinde önerilen değişikliğin amacı, cumhurbaşkanının görev süresini 5 yıla indirmek ve bir kimsenin iki kez seçilmesinin önünü açmaktı. DSP, MHP ve ANAP ın gündeme getirdiği değişiklik önergesine DYP den de destek gelmesine rağmen anayasa değişikliği için yeterli oy çokluğu sağlanamamıştır. 29 Bunun üzerine ortak aday arayışına giren koalisyon ortakları, Meclis üyeleri arasında bir aday üzerinde anlaşma sağlayamayınca, dönemin Anayasa Mahkemesi Başkanı Ahmet Necdet Sezer in adaylığı üzerinde uzlaşmışlardır. Doğru Yol Partisi ve Fazilet Partisi de Sezer in adaylığını desteklemişlerdir. Buna rağmen çeşitli partilerden milletvekilleri, adaylıklarını devam ettirmişlerdir. Ahmet Necdet Sezer, 3 üncü tur oylamada 330 oy alarak cumhurbaşkanı seçilmiştir. Bu seçim, partiler arasındaki uzlaşmanın Cevdet Sunay ve Fahri Korutürk ün seçilmesinden sonraki üçüncü örneği oluşturmaktadır. İlaveten Sezer, TBMM de yer alan siyasi partilerin tamamı tarafından desteklenmiştir. Sezer 1982 Anayasası döneminde Meclis dışından seçilen ilk cumhurbaşkanıdır. 30 Abdullah Gül (28 Ağustos 2007) Ahmet Necdet Sezer in görev süresinin bitimi yaklaşırken cumhurbaşkanlığı için adaylar açıklanmaya başlamıştır. İktidar partisi AK Parti aday olarak Abdullah Gül ü göstermiş, aynı partiden Ankara Milletvekili Ersönmez Yarbay da adaylığını açıklamıştır. Cumhurbaşkanı seçiminden önce tartışılan konu ise Meclis in açılabilmesi için 367 milletvekilinin katılımına ihtiyaç olup olmadığıdır. Cumhurbaşkanı seçiminin ilk turunda oturuma 361 milletvekili katılmış, CHP milletvekili Kemal Anadol en az 367 milletvekilinin genel kurul salonunda bulunması gerektiğini ve Meclisin açılmamış sayılacağını ileri sürmesi üzerine oturumu yöneten Meclis Başkanı Bülent Arınç usul tartışması açmıştır. Tartışma sonunda Başkan ın tutumu oylamaya sunulmuş ve onaylanmıştır. Daha sonra seçime geçilmiş ve Abdullah Gül 357 oy alarak cumhurbaşkanı seçilmek için gerekli 367 oya ulaşamamıştır. 31
Cumhurbaşkanı seçiminin ilk turu tamamlandıktan sonra Genelkurmay Başkanlığı gece saat 23:25 te TSK adına bir bildiri yayınlamıştır. 27 Nisan Bildirisi (e-muhtıra) hükümet tarafından sert bir şekilde eleştirilmiştir. 32 CHP cumhurbaşkanı seçimine ilişkin oylamanın iptali ve yürütmenin durdurulması için aynı gün Anayasa Mahkemesine başvurmuştur. Mahkeme, Meclis in toplantı yeter sayısının 367 olması gerektiği yolunda karar almıştır. Mahkemenin ilk turu iptal etmesi üzerine seçimin ilk turunun 6 Mayıs ta yenilenmesine karar verilmiştir. Ancak oturuma 358 milletvekili katıldığı için Gül adaylıktan çekilmiş ve cumhurbaşkanlığı seçimi sonuçsuz kalmıştır. Bu durumda Anayasanın 102 nci maddesi gereğince TBMM seçimlerinin derhal yenilenmesi gerekiyordu. 3 Mayıs ta zaten bu yönde karar alındığı için cumhurbaşkanlığı seçimi genel seçimlerin sonrasına bırakılmıştır. 33 22 Temmuz 2007 milletvekili seçimlerinde sadece siyasal partiler ve siyasal liderler değil, aynı zamanda 27 Nisan e-muhtırasının ve dolayısıyla Abdullah Gül ün de oylandığı iddia edilmiştir. 34 Erken seçim kararının ardından Anayasa da önemli değişikliklere gidilmiştir. 21 Ekim 2007 tarih ve 5678 sayılı Kanun, Anayasa nın 96 ncı maddesinde yeni bir düzenleme yaparak, seçimler dâhil TBMM nin üye tamsayısının üçte biri ile toplanabileceğini hükme bağlamıştır. Ayrıca cumhurbaşkanı seçimleri 7 yerine 5 yılda bir yapılacak ve cumhurbaşkanı halk tarafından seçilecektir. Bunun üzerine Cumhurbaşkanı Sezer, hem kanunun iptali için Anayasa Mahkemesine başvurmuş, hem de kanunu halk oylamasına sunmuştur. 5678 sayılı Kanun 21 Ekim 2007 tarihinde yapılan halk oylamasında %68,95 oy oranıyla kabul edilmiştir. 35 Abdullah Gül, 28 Ağustos 2007 de üçüncü tur oylaması yapılan seçimde 448 oyun 339 unu alarak cumhurbaşkanı seçilmiştir. 36 DİPNOTLAR Makale 1 Erol Tuncer, 1923 ten Günümüze Cumhurbaşkanlığı Seçimleri (Ankara:TESAV, 2013), s.27. 2 TBMM Tutanakları, 29.10.1923, D.1, YY.1, B,43, http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/tutanak/tbmm/d02/c003/ tbmm02003043.pdf. 3 1 Kasım 1927 de yapılan oylama sonucunda tek aday M. Kemal Paşa toplantıda hazır bulunan 288 (toplam üye sayısı 316) milletvekilinin oybirliğiyle yeni genel seçime kadar yeniden cumhurbaşkanı seçilmiştir. 4 Mayıs 1931 de yapılan cumhurbaşkanı seçiminde, Mustafa Kemal Paşa, toplantıda hazır bulunan 289 milletvekilinin oybirliğiyle (Meclis in üye sayısı 317), yeni seçime kadar, bir kez daha cumhurbaşkanı seçilmiştir. 1 Mart 1935 teki seçimde ise, M. Kemal Atatürk, toplantıda hazır bulunan 386 üyenin oybirliğiyle (üye sayısı 399) dördüncü kez cumhurbaşkanı seçilmiştir. Tuncer, 1923 ten Günümüze Cumhurbaşkanlığı Seçimleri, s.34, 35. 4 TBMM Tutanakları, 11.11.1938, D.5, YY.5, B.4, http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/tutanak/tbmm/d05/c027/ tbmm05027003.pdf. 5 TBMM Tutanakları, 03.04.1939, D.6, YY.1, B.1, http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/tutanak/tbmm/d06/c001/ tbmm06001001.pdf. 6 TBMM Tutanakları, 08.03.1943, D.7, YY.1, B.1, http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/tutanak/tbmm/d07/c001/ tbmm07001001.pdf. 7 TBMM Tutanakları, 05.08.1946, D.8, YY.1, B.1, http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/tutanak/tbmm/d08/c001/ tbmm08001001.pdf. 8 Tuncer, 1923 ten Günümüze Cumhurbaşkanlığı Seçimleri, s.51. 9 TBMM Tutanakları, 22.05.1950, D.9, YY.1, B.1, http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/tutanak/tbmm/d09/c001/ tbmm09001001.pdf. 10 TBMM Tutanakları, 14.05.1954, D.10, YY.1, B.1, http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/tutanak/tbmm/d10/c001/ tbmm10001001.pdf. 11 TBMM Tutanakları, 01.11.1957, D.11, YY.1, B.1, http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/tutanak/tbmm/d11/c001/ tbmm11001001.pdf. 12 Protokole göre, TBMM toplanmadan duruma el konulacak, siyasi partilerin faaliyetleri yasaklanacak, 27 Mayıs 1960 ta yönetime el koyan Milli Birlik Komitesi feshedilecekti. Hikmet Özdemir, Devlet Krizi: T.C. Cumhurbaşkanlığı Seçimleri (İstanbul:Afa Yayınları, 1989), s.111. 13 Özdemir Devlet Krizi: T.C. Cumhurbaşkanlığı Seçimleri, s.99. 14 TBMM Birleşik Toplantı, 26.10.1961, D.1, B.2, http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/tutanak/tbmm/t01/c001/ tbmm01001002.pdf. 15 Mustafa Serhan Yücel, Türk Siyasal Hayatında Cumhurbaşkanı Seçimleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi, 2012), s.82. 16 Yücel, Türk Siyasi Hayatında Cumhurbaşkanı Seçimleri, s.82. 17 Tuncer, 1923 ten Günümüze Cumhurbaşkanlığı Seçimleri, s.72-76. 18 Yücel, Türk Siyasal Hayatında Cumhurbaşkanı Seçimleri, s.93. 19 Tuncer, 1923 ten Günümüze Cumhurbaşkanlığı Seçimleri, s.66-70. 20 Yücel, Türk Siyasal Hayatında Cumhurbaşkanı Seçimleri, s.116. 21 Tuncer, 1923 ten Günümüze Cumhurbaşkanlığı Seçimleri, s.72-76. 22 1982 Anayasasının geçici birinci maddesine göre Anayasanın, halkoylaması sonucu, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası olarak kabul edildiğinin usûlünce ilânı ile birlikte, halk oylaması tarihindeki Millî Güvenlik Konseyi Başkanı ve Devlet Başkanı, Cumhurbaşkanı sıfatını kazanarak, yedi yıllık bir dönem için, Anayasa ile Cumhurbaşkanına tanınan görevleri yerine getirir ve yetkileri kullanır. 23 Akşin vd., Bugünkü Türkiye Tarihi 1980-2003, s.82-83. 24 Tuncer, 1923 ten Günümüze Cumhurbaşkanlığı Seçimleri, s. 87. 25 Tuncer, 1923 ten Günümüze Cumhurbaşkanlığı Seçimleri, s. 87-88. 26 Ensar Yılmaz, Çankaya Savaşları, Atatürk ten Bugüne Cumhurbaşkanlığı Seçimlerinde Yaşanan İktidar Kavgaları (İstanbul: Birey Yayınları, 2007), s.267. 27 Yücel, Türk Siyasi Hayatında Cumhurbaşkanı Seçimleri, s. 138. 28 Yücel, Türk Siyasi Hayatında Cumhurbaşkanı Seçimleri, s. 152. 29 Tuncer, 1923 ten Günümüze Cumhurbaşkanlığı Seçimleri, s. 96-97. 30 Tuncer, 1923 ten Günümüze Cumhurbaşkanlığı Seçimleri, s. 100. 31 Tuncer, 1923 ten Günümüze Cumhurbaşkanlığı Seçimleri, s. 105. 32 Yücel, Türk Siyasi Hayatında Cumhurbaşkanı Seçimleri, s. 182. 33 Tuncer, 1923 ten Günümüze Cumhurbaşkanlığı Seçimleri, s. 106. 34 Yücel, Türk Siyasi Hayatında Cumhurbaşkanı Seçimleri, s. 185. 35 Tuncer, 1923 ten Günümüze Cumhurbaşkanlığı Seçimleri, s. 108. 36 Tuncer, 1923 ten Günümüze Cumhurbaşkanlığı Seçimleri, s. 109. 21
22 Haber Erzurum Kongresi nin 95. Yıl Dönümü Anadolu da baþşlatýılan Milli Mücadele nin tarihin kaydettiðği en disiplinli, en sistemli kurtuluþş savaþşýı olduðğuna dikkat çeken Çiçek, planlama, koordinasyon, diplomasi ve savaþş yeteneðğinin bu mücadelede birleþştiðğini dile getirdi. Erzurum Kongresi nin 95. yıl dönümü dolayısıyla 23 Temmuz da Erzurum da çeşitli etkinlikler düzenlendi. Havuzbaşı Meydanı nda düzenlenen ilk törende, TBMM Başkanı Cemil Çiçek, Erzurum Valisi Ahmet Altıparmak ve 9. Kolordu Komutanı Korgeneral Kamil Başoğlu, Atatürk Anıtına çelenk koydu. Çiçek ve beraberindeki heyet daha sonra Erzurum PTT Başmüdürlüğü tarafından Yakutiye Medresesi nde düzenlenen Milli Mücadele Kongresi Pul Sergisi nin açılışını yaptı. Katılımcılar pul sergisini ve Erzurum fotoğraflarından oluşan 23 Temmuz Sergisi ni gezdi. Kongre Binasında Düzenlenen Tören Erzurum Kongresi nin 95. yıl dönümü dolayısıyla Erzurum Kongre Binasında da tören düzenlendi. TBMM Başkanı Çiçek törende yaptığı konuşmada, Erzurum Kongresi nin yıl dönümünde Erzurum da olmaktan mutluluk duyduğunu dile getirerek dadaşlar diyarı, tarih ve kültür şehri olan Erzurum un bugüne kadar pek çok sevince ve hüzne tanıklık ettiğini belirtti. Çiçek, devlet yeniden kurulurken doğudan batıya kutlu yürüyüşün başlangıç noktası olan Erzurum un 93 harbinde kendini istiladan kurtardığını, Mustafa Kemal i de bağrına basarak Anadolu nun kurtuluş kapısını açan bir şehir olduğunu kaydetti. Sıradan Bir Coğrafyada Yaşamıyoruz Bir milletin acılarını, sevinçlerini paylaşmazsa, değerlerine sahip çıkmazsa, şehitlerini rahmetle anmazsa o milletin geleceğinin karanlık olduğunu ifade eden Çiçek, sıradan bir coğrafya üzerinde yaşamadığımızın farkına varmamız gerektiğini vurguladı. Anadolu da başlatılan Milli Mücadele nin tarihin kaydettiği en disiplinli, en sistemli kurtuluş savaşı olduğuna dikkat çeken Çiçek, planlama, koordinasyon, diplomasi ve savaş yeteneğinin bu mücadelede birleştiğini dile getirdi. Erzurum, Bir Devrin Başladığı Şehir İçişleri Bakanı Efkan Ala ise Erzurum un ve önünde bulundukları mekânın bir devrin başladığı yer olduğunu söyledi. İstiklal Savaşı nı sürdürdüğümüz yıllardaki kadar büyük sıkıntıyı milletimiz tarihinde hiç yaşamadı. İşte böyle sıkıntılı bir dönemde Erzurum da kongre toplanıyor ve yurt dışından ülkemize yönelen taarruzlara yüksek sesle itiraz ediyor. Burada alınan kararlardan en önemlisi, bundan sonra milletimiz yönetecek ve her türlü baskıya, mandaya, emperyalizme hayır diyecek. diye konuştu. En problemli zamanda burada bugünkü adıyla bir meclisin toplandığını anlatan Ala, Milletin başı derde girdiğinde, meclis kapatılacak yer değildir. dedi. Meclis Başkanı Cemil Çiçek törenin ardından beraberindeki bakanlarla restorasyonu tamamlanan Erzurum Kongre Binası nın açılışını da yaptı. Binayı gezen Çiçek ile beraberindeki heyet, Erzurum Kongresi nin gerçekleştirildiği salonda Erzurum Devlet Tiyatrosu tarafından hazırlanan canlandırmayı izledi.