ACİL BAKIM HEMŞİRELİĞİ EĞİTİM PROGRAMI UYGULAMA YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Hukuki Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1- Bu yönergenin amacı; Acil bakım hemşireliği ile ilgili sağlık kurum ve kuruluşlarında çalışan hemşire, ebe, sağlık memurlarının (toplum sağlığı) eğitilerek, acil bakım hemşireliğinin ülke sathında eşit ve dengeli dağılımının sağlanması, kaliteli ve etkin olarak sunulmasını sağlamaktır. Kapsam Madde 2- Çocuk ve erişkin acil servislerinde çalışan hemşire, sağlık memuru (toplum sağlığı) ile bu Yönergenin yürürlüğe girdiği tarihten önce bu birimlerde görev yapmaya başlamış ve hali hazırda çalışan ebeleri kapsar. Dayanak Madde 3-13/12/1983 tarihli ve 181 sayılı Sağlık Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 43 üncü maddesine dayanılarak hazırlanmıştır. Tanımlar Madde 4- Bu yönergede geçen; a) Bakanlık: Sağlık Bakanlığını, b) Acil Sağlık Hizmetleri: Acil hastalık ve yaralanma hallerinde, konusunda özel eğitim almış ekipler tarafından, tıbbi araç ve gereç desteği ile sağlık kurum ve kuruluşlarında sunulan tüm sağlık hizmetlerini, c) Eğitim Koordinatörü: Eğitim merkezlerinin bulunduğu illerdeki hemşirelik hizmetleri hizmet içi eğitim il koordinatörlerini, d) Eğitim Merkezi: Bakanlık tarafından acil bakım eğitimi vermek üzere yetkilendirilmiş olan kurumları, e) Eğitim Programı: Eğitim merkezlerinde hemşire, ebe ve sağlık memurlarına yönelik uygulanacak teorik ve pratik eğitimi, f) Eğitimci: Eğitim merkezlerinde acil bakım eğitimini verecek olan kişiyi, g) Kursiyer: Eğitim merkezlerinde acil bakım eğitimi verilecek olan kişiyi, h) Sertifika: Eğitim programı sonucunda yapılacak sınavda başarılı olan kursiyerlere verilen belgeyi, ifade eder. İKİNCİ BÖLÜM Eğitim Merkezlerinin Tespiti, Nitelikleri ile Eğitimcilerin ve Kursiyerlerin Nitelikleri Eğitim Merkezlerinin Belirlenmesi ve Nitelikleri Madde 5- Eğitim merkezi yetkisi, üniversitelere ait hastanelere, eğitim ve araştırma hastanelerine ve şartları uyan Bakanlığa bağlı diğer hastanelere verilebilir. Eğitim merkezi olarak yetkilendirilecek yataklı tedavi kurumları aşağıdaki şartlara haiz olmalıdır: a) Eğitim merkezinin acil ünitesi en az 15 yataklı olmalıdır.
b) Eğitim merkezinin acil ünitesinde; triyaj alanı, resüsitasyon odası, acile özgü yoğun bakım odası, hasta muayene odaları, ortopedi acil odası, ameliyathane ve radyoloji odaları (ultrasonografi, röntgen vs.) bulunmalıdır. c) Eğitim merkezinin acil ünitesinde, çocuk acil dahil, tıbbın genel dallarında hizmet verilmelidir. d) Eğitim merkezinin acil ünitesinde uzman hekimler ve Yönergenin 6 ıncı maddesinde belirlenmiş olan eğitimci niteliğine sahip hemşireler görev yapmalıdır. Eğitimcilerin Nitelikleri Madde 6- Teorik ve pratik eğitimlerde görev alacak hekimlerin uzman, hemşirelerin ise yüksek lisans ya da bulunamadığı durumlarda çalışma alanında deneyimli lisans mezunu hemşire olması şartı aranır. Kursiyerlerin Nitelikleri Madde 7- Eğitim programına genel acil, çocuk acil hizmetlerinde çalışmakta olan veya çalıştırılması planlanan hemşire, sağlık memuru (toplum sağlığı) ile bu Yönergenin yürürlüğe girdiği tarihten önce bu birimlerde görev yapmaya başlamış ve hali hazırda çalışan ebeler katılabilir. Acil Bakım Hemşireliği Eğitim Programına katılıp sertifika alan hemşire, ebe, sağlık memurları (toplum sağlığı) en az iki yıl acil sağlık hizmetlerinin verildiği birimlerde çalışmakla yükümlüdürler. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Eğitim Programına İlişkin Genel Esaslar ve Eğitim Programının Kapsamı Eğitim Programına İlişkin Genel Esaslar Madde 8- Eğitim programı, teorik ve pratik eğitim programı olmak üzere iki kısımda yürütülür. Eğitim Programı: Sertifikalandırmaya esas eğitim programının süresi üç hafta teorik, iki hafta pratik olmak üzere toplam beş haftadır. Eğitim Programının Kapsamı Madde 9 Eğitim Programı eğitim müfredatı Ek-1 de yer alan teorik ve pratik konuları kapsar. Bakanlık tıbbi gelişmelere paralel olarak, ayrıca yeni konular ilave edebilir. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Eğitim Programına Başvuru ve Kabul Eğitim programına Başvuru Madde 10- Sağlık kurum ve kuruluşlarının bu Yönergenin 2 inci maddesinde belirtilen birimlerinde görev yapan hemşire, ebe, sağlık memurları (toplum sağlığı) görev yaptıkları kurumlar aracılığı ile Acil Bakım Hemşireliği Eğitim Programına müracaat edebilirler.
Başvurunun Değerlendirilmesi ve Kabul Madde 11- Başvuru dilekçeleri ve ilgili kurumun uygunluk yazıları Bakanlıkça değerlendirilir ve talebin uygun bulunması halinde kursiyer eğitim programına başlatılır. Eğitim Programlarına Devam Zorunluluğu Madde 12- Eğitim Programlarına kesintisiz devam edilmesi esastır. Sadece yasal mazeret veya hastalık izni sebebiyle pratik uygulamada eksik kalan süreler eğitim süresine eklenebilir. Mazeretsiz olarak % 10 teorik veya pratik eğitime katılmayan kursiyere sertifika verilmez ve daha sonra eğitim programlarına katılma talepleri değerlendirmeye alınmaz. BEŞİNCİ BÖLÜM Kursiyerlerin Değerlendirilmesi ve Sertifikalandırılması Kursiyerlerin Değerlendirilmesi Madde 13- Eğitim Programına katılan kursiyerlerin başarılı sayılarak sertifikalandırılması için eğitim merkezinde yapılacak teorik ve pratik sınavlarda alınan notların ağırlıklı ortalamasının 100 üzerinden (teorik %50, pratik %50 olarak değerlendirilir) 70 ve üzeri olması gereklidir. Yapılacak itirazlar eğitim merkezi tarafından değerlendirilir. Sertifikalandırma Madde 14- Teorik ve pratik sınavlar sonucunda başarılı olan kursiyerlerin eğitim çalışmalarına dair uygulama ve müfredat programı ile bilgi ve becerileri değerlendirilerek başarı durumlarını gösteren belgeler eğitim merkezince düzenlenerek, bir dosya halinde Bakanlığa gönderilir. Dosya Bakanlıkça değerlendirilir ve kursiyere Bakanlık tarafından sertifika düzenlenir. Yenileme eğitimleri ihtiyaca göre Bakanlıkça planlanır. ALTINCI BÖLÜM Son Hükümler Yürürlük Madde 15- Bu Yönerge, Bakan onayı ile yürürlüğe girer. Yürütme Madde 16- Bu Yönerge hükümlerini Sağlık Bakanı yürütür.
EĞİTİM PROGRAMI A) Teorik Eğitim Konuları: (EK- 1) KONULAR SÜRE I. Genel Konular 1. Acil ve Çocuk Acil Servis İle Ambulansa İlişkin Genel Bilgiler Fizik Yapı Ekip Çalışması Sevk ve Koordinasyon (Servisten ambulansa, ambulanstan servise hasta ve malzeme teslimi) Acil Servis ve Ambulans Yönetimi 2. Hemşirelik Süreci Hemşireliğin Temel Kavramları Hemşirelik Süreci Bütüncül Yaklaşım Acil Hemşiresinin Görev Yetki ve Sorumlulukları 3. Acilde Hemşirelerin Hukuksal ve Etik Sorumlulukları (Adli Rapor Hazırlama) 4. İletişim Temel İletişim Becerileri Acil serviste İletişim Sorunları 1 saat 5. Triyaj ve Hasta Taşıma (Erişkin ve Çocuk) 6. Hastane Enfeksiyonları Enfeksiyon Kaynakları Önleme Yolları Asepsi İlkeleri Sık görülen hastane enfeksiyonları 7. Sıvı-Elektrolit Dengesi ve Bakımı (Erişkin ve Çocuk) 8. Temel Yaşam Desteği (Erişkin ve Çocuk) 9. İleri Yaşam Desteği (entübasyon) (Erişkin ve Çocuk) 3 saat 6 saat
10. Şok ve Hemşirelik Bakımı (Erişkin) Tanımı Tipleri Fizyopatolojisi Tedavisi ve Bakımı 11. Travmalar ve Bakımı (Erişkin) Travmaya metebolik endokrin yanıt Kafa Travmaları Spinal Travma Torakal Travmaları Abdominal Travmaları Ekstremite Travmaları Multi Sistem Travmalar 12. Yara ve Bakımı Yara çeşitleri ve bakımı Sargılar, pansumanlar 6 saat 13. Ağrı Özellikleri Tipleri Ağrı tanımlaması Ağrısı olan hastaya yaklaşım II. Sistemler 1. Solunum Sistemi Acilleri ve Bakımı (Erişkin) Pulmoner emboli Tbc ARDS Astım Akut Bronşit KOAH Plevral Effüzyon Pnömoni 2. Kardiyo-Vasküler Sistemi Acilleri ve Bakımı (Erişkin) MI, angina Aritmiler Hipertansiyon Kalp yetmezliği Anevrizma rüptürü Akut arter tıkanması Endokardit, perikardit 3 saat
EKG 3. Abdominal Acil Hastalıkları ve Bakımı (Erişkin) Cerrahi Akut Batın nedenleri Cerrahi Akut Batınla karışan hastalıklar Künt Batın Travmaları Kesici delici alet yaralanmaları 5 saat 4. Ürolojik Aciller ve Bakımı (Erişkin) Akut böbrek yetmezliği Üriner Sistem Taşları Üriner sistem Enfeksiyonlar Testiküler torsiyon Hematüriler 5. Obstetrik-Jinekolojik Aciller ve Bakımı (Erişkin) Düşüğe bağlı vajinal kanamalar Gebeliğin ileri döneminde kanamalar Ektopik gebelik Hipertansiyon Hiperemezis Gravidarum Acil Doğum Gebelik ve doğum travmaları Jinekolojik aciller: Kanamalar Kist rüptürü Pelvik inflamatuvar hastalıklar Taciz ve saldırı 6. Nörolojik Aciller ve Bakımı (Erişkin) SVO Demans Gullian Barre Sendromu KİBAS Şant Epilepsi 4 saat 7. Endokrin Aciller ve Bakımı (Erişkin) Hipoglisemi Hiperglisemi Diyabetik ketoasidoz Hiperglisemik hiperosmolar nonketotik koma Miksödem koması Troid krizi Adrenal kriz
8. Hematolojik, Onkolojik Aciller ve Bakımı (Erişkin ve Çocuk) Kan elemanlarının eksikliği Lösemi krizi Hemofili Nötropenik ateş Kemoterapi komplikasyonları Talassemi 4 saat 9. Göz Acilleri ve Bakımı (Erişkin ve Çocuk) Enflamatuvar durumlar Glokom Retinal arter tıkanması Kornea yaralanmaları Yabancı cisimler Retina dekolmanı Kimyasal yanıklar Travma ve yaralanmalar 10. Yanık, Donma, Zehirlenmeler ve Bakımı (Erişkin ve Çocuk) Yanıkların sınıflandırılması Yanık nedenleri Fizyopatolojisi Tedavi ve Bakımı Zehirlenmeler : Solunum yolu zehirlenmeleri GIS zehirlenmeleri Cilt yolu ile olan zehirlenmeler Böcek ve hayvan ısırıkları ve sokmaları Boğulma Sıcak Çarpması 4 saat 11. NBC Yaralanmaları, tedavi ve bakımı
12. Enfeksiyon, İmmunoloji Acilleri ve Bakımı(Erişkin ve Çocuk) Menenjit Ensefalit Herpes Cilt enfeksiyonu Varisella Yüksek ateşli durumlar Hepatit Kuduz Tetanoz Amipli dizanteri Alerjik durumlar Şarbon Brusella SARS 13. Psikiyatrik Aciller ve Bakımı (Erişkin ve Çocuk) Panik atak Depresyon İntihar girişimi Şiddete maruz kalma Psikotik davranışlar Madde bağımlılığı 14. Pediatrik Aciller ve Bakımı Febril konvülsiyon Alerjik reaksiyonlar Sıvı-elektrolit bozuklukları Statüs epileptikus Akut batın KİBAS Solunum yolu acilleri Hipoglisemi, hiperglisemi Diyabetik Ketoasidoz Çocuk istismarı Yabancı cisim aspirasyonu Kalp-Damar Sorunları İdrar Yolu Enfeksiyonu 5 saat 3 saat 10 saat III. Biyomedikal Cihaz, İlaç, Sıvı Kullanımı ve İşlemler
1. Biyomedikal Cihaz Kullanımı ve İşlemler Defibrilatör Vakum sistemleri Aspirasyon Mekanik ventilasyon Monitor Pulse oksimetre Oksijen Verme Yolları EKG cihazı Hazırlanacak setler Acil arabası ETT ve trakeastomi Lavaj 2. İlaç ve Sıvı Uygulamaları Sık kullanılan ilaçlar ve sıvıların verilmesi Acilde bulunması gereken ilaçlar Narkotik ilaç kullanımı ve takibi İlaç alerjileri Bazı ilaçların kullanımında dikkat edilecek noktalar (K, Ca, antibiyotikler, dijitaller, steroidler, aşılar, antitoksin serumlar, hipertansiyon ilaçları, bronkodilatatörler, diüretikler, serumlar, koroner dilatatörler, aneljezikler, sedatifler, antitrombotik ajanlar, TPA tedavisi) Kan ve kan ürünleri transfüzyonu IV. Afetlerde Sağlık Hizmetleri ve Afet Yönetimi Toplam: 1 Gün Toplam: 1 Gün Toplam: 1 Gün B) Pratik Eğitim Konuları: Teorik eğitim konuları ile ilgili olarak acil ünitesinde pratik uygulamaları yapılır. 1.Triyaj 2. Aspirasyon, oksijen verme, göğüs tüpü takılması 3. Nebulizatör ile uygulaya katılma 4. Oksijen saturasyonu, ETT ve trakeostomi takibi 5. Acil ve canlandırma arabası 6. Yara izlem 7. Yara tanılama formu 8. Kanama takibi 9. Extremite dolaşım takibi 10. ACİT 11. Sıvı izlem standartlarının izlenmesi 12. Ağrı tanılama formu 13. Ameliyat öncesi hasta hazırlığı 14. CPR a katılma 15. Travmalı hastayı izleme 16. EKG çekme ve yorumlama 17. Monitör
18. Narkotik ilaçları kullanma 19. Kan transfüzyonu 20. CVP ölçümü 21. GKS 22. Alçı ve atel uygulamalarına katılım 23. Ateşli gelen çocuğun takibi 24. NG sonda yutturma 25. Lavaj 26. Foley sonda uygulama 27. Ex olan hastaya yaklaşım 28. Vaka hazırlama 29. Servisten ambulansa, ambulanstan servise hasta ve malzeme teslimi