Seramiğin Tarihçesi; Sepet Teorisi

SERAMİK

Seramiğin Tarihçesi; Sepet Teorisi

Sanatsal malzeme olarak kilin tarihte ilk kullanımı; Kil, bir malzeme olarak kolay temin edilebilirliği ve şekillendirmedeki kolaylığı sayesinde plastik sanatların ortaya çıkışında kendine önemli bir yer bulmuştur. Kil, seramik sanatının vazgeçilmez, esas malzemesiyken heykel sanatında yerini taş, metal, mermer, ahşap gibi üç boyutlu şekillendirmede kullanılabilen diğer malzemelerle paylaşmaktadır.

Tarihte bilinen ilk sanatsal seramik ürün;(dolni Vestonice Venüsü) Anadolu da Paleolitik Çağ dan kalan pişmiş toprak ürünlere rastlanılmamıştır, fakat M.Ö 25.000 de Orta Avrupa da bugünkü Çek Cumhuriyeti nin bulunduğu bölgede pişmiş topraktan yapılmış çıplak bir kadın figürini bulunmuştur. En eski seramik örneklerden biri olarak kayıtlara geçen bu figürin bulunduğu bölgenin adını alarak Dolni Vestonice Venüsü ismiyle anılmaktadır. Venus şu anda Çek Cumhuriyeti nin başkenti Prag da bulunan Moravian Müzesi nde yer almaktadır.

Tarihte bilinen ilk sanatsal seramik ürün;(dolni Vestonice Venüsü) Orta Avrupa da Üst Paleolitik Çağ a ait seramik tanrıça figürini olan Dolni Vestonice Venüsü. M.Ö 25.000.

Anadolu da Seramik; Anadolu da yapılan arkeolojik kazılar, seramik sanatının çok eski bir gelenek olduğunu ortaya koymaktadır. Yapılan kazılarda çok sayıda seramik formlara rastlanması, bu sanatın Anadolu da yerleşmiş en eski halkların günlük hayatlarına kadar girebildiklerini açıkça göstermektedir. Eski Anadolu Uygarlıkları ndan Hitit (1750-700), Frig (750-350), Lidya (700-300) ve Urartu (900-600) Uygarlıkları dönemlerinde yapılmış olup günümüze kadar gelen bazı buluntular bunu net bir şekilde ortaya koymaktadır.

Anadolu da ele geçen seramik buluntulardan örnekler; Pişmiş topraktan yapılmış hayvan biçimli törensel içki kapları, Boya bezemeli üzeri çeşitli hayvan motifleriyle dekorlanmış pişmiş toprak çömlekler, Gaga ağızlı terrakota testiler, Ritonlar, Oyuncaklar, takı malzemeleri. Mühürler, Emzikli yüksek kaideli pişmiş toprak kaplar, Üzeri kutsal evlilik töreni tasvirleriyle betimlenmiş kabartma ve boya bezemeli büyük kült vazoları, Stilize kadın heykelcikleri gibi adlandırılabilmektedirler

Orta Tunç Çağı na ait Orta Anadolu gaga ağızlı seramik testileri. M.Ö. 1900 de Kültepe de yapılmış, tek ağızlı, kuş figürlü gaga ağızlı testi.

M.Ö. 1900 de Kültepe de yapılmış, kartal biçiminli, üzeri çizgi dekorlu törensel içki kabı. Tunç Çağı sonrasına ait, ağız kısmında hayvan heykelcikleri bulunan seramik kap Erken Hitit dönemine ait Kaz biçimli törensel içki kabı (M.Ö. 1750)

Hitit Uygarlığı döneminde kullanılan, Tarsus Mühürü.

Friglere ait kaz biçimli, seramik, törensel içki kabı. M.Ö. 8. yüzyıl sonu 7. yüzyıl başı. Kütahya Müzesi nde yer alan Friglere ait kuş biçimli bir grup seramik oyuncak. Urartular a ait perdahlı, astarlı, geometrik çizgisel bezemeli seramik çömlek örnekleri

Anadolu dışında tarih boyunca ele geçen buluntulardan örnekler; M.Ö. 2000 de İran-Tepe Giyan da yapılmış olan stilize kuğu betimli seramik kap. M.S. 700 lerde Güney Amerika da Peru da yaşayan Nazca yerlileri tarafından yapılmış olanvazo. M.S. 550-800 yılları arasında Maya yerlilerince yapılmış olan hindi ve akbaba biçimli düdükler.

M.Ö. 800 de İran- Ziwiye de yapılmış olan kuş biçimli kolye boncukları. Tahran-İran da yapılmış, üzeri geometrik şekiller, kuş ve hayvan betimlemeleriyle süslenmiş at biçimli seramik kap.

Seramik malzemenin iç-dış cephe yüzey üzerinde kullanımı - çini örnekleri; Kubad Abad, Küçük Saray çevresinde bulunan sır altı tekniğindeki çinilerle tasarlanan duvar kompozisyonu.

Seramik sofra eşyası ve dekoratif ürünlerden örnekler; - 18.yüzyılın ikinci yarısında yapılmış, gövdesi stilize kuş ve bitki betimlemeli matara, Kütahya. - 19. yüzyıl sonlarında yapılmış, bitki bezemeli, kuş kabartmalı ikili kap, Kütahya. - 19. yüzyıl sonu 20. yüzyıl başlarında yapılmış kuş betimli vazo, Çanakkale. - 16.yüzyıl, Tavus kuşu betimlemeli çini tabak, İznik.

Seramik sofra eşyası ve dekoratif ürünlerden örnekler; - 18.yüzyılda Çin de yapılmış, renkli sırlı, zümrüdü anka kuşu ve bitki betimlemeli kapaklı küp. - 11.yüzyılda Mısır da yapılmış lüster sırlı, kuş betimli seramik tabak - 16.-17.yüzyıllarda İran da yapılmış kuş betimlemeli, sırlı seramik vazo. - 16.Yüzyılda Çin de yapılmış kobalt mavi sırlı kase.

Çağdaş örnekler; Hamiye Çolakoğlu nun vefat eden kardeşi için 1986 senesinde yaptığı ve halen Hacettepe Üniversitesi Beytepe Kampüsü girişinde bulunan Derman Çeşmesi

Hamiye Çolakoğlu nun 1981 senesinde Bilkent Üniversitesi Kütüphanesi duvarı için yaptığı Evrende Barış Senfonisi isimli iç mekan duvar panosundan detay görünümler.

İlgi Adalan a ait seramik form çalışması. Jale Yılmabaşar a ait figüratif bir seramik form çalışması Erdinç Bakla nın 1998 senesinde yaptığı Zafer Tanrıçası Nike isimli eseri. Şerif Günyar a ait seramik form.

Mehmet Kutlu ve Jale Yılmabaşar a ait fayans çalışmaları.

Adrian Arleo ya ait kuş bedenli insan yüzlü seramik form örnekleri. Brendan Hesmondhalgh a ait seramik formlar. David Cooke ye ait seramik penguen form.

Annette Corcoran a ait kuş figürlü seramik çaydanlıklar.

Kişisel sanatsal porselen uygulamalarımdan örnekler;

SERAMİK; İNORGANİK bir bileşiktir. En temel tanımı ile; bir veya birden fazla metalin, metal olmayan element ile birleşmesi sonucu oluşan bileşiklerdir.

KİL; Kil, tabiatta bol miktarda bulunan minerallerdendir. Seramiğin ana maddesidir. Genellikle kayaların dış etkiler altında parçalanması ile oluşan kilin içeriğini; belirli oranlarda kaolen, kuvars ve feldspat maddeleri oluşturur. Kil sarımtırak, kurmızımtırak, kahverengi renklerde bulunur. Bu özelliğini bileşiminde bulunan yanıcı maddeler verir. Kil, yapısı itibarıyla su çekme özelliği vardır. Bu nedenle kil daima nemlidir. Bu yapı su ile birleşerek şekillendirilebilecek kıvama getirilir.

KİL İN ÖZELLİKLERİ; Kilin başlıca dört özelliği vardır. Bunlar; Plastisite, Kohezyon, Renk Rötre

Plastisite: Ezilmiş kile uygun miktarda su karıştırıldığı zaman işlenebilme ve şekillendirme özelliği kolaylaşır. Böylece kil kolayca şekil alır. Örneğin, Un su ile karıştırıldığı zaman işlenebilir ve şekillendirilebilir. Buna karşılık kum, su ile karıştırıldığı zaman herhangi bir plastik özellik kazanamaz. Kilin plastisite özelliği kazanabilmesi için muhakkak surette su ile karıştırılması gereklidir. Su dışında hiçbir madde kile plastisite özelliği kazandırmaz. Bu konuda yapılmış deneylerde bir çok sıvı ( alkol, gaz, terebantin, amonyak, aseton vb.) kullanılmışsa da hiç birisi ile bu özellik elde edilmemiştir.

Kohezyon: Kohezyon özelliği kile kuruduğu zaman kendisine verilmiş olan şekli muhafaza edebilme kabiliyeti sağlar. Örneğin; kum bu özelliğe sahip olmadığı için su ile ıslandıktan sonra kurumaya terk edildiği zaman küçük bir darbe ile kendi kendine dağılır. Kilin kohezyona sahip olabilmesi için mutlaka su ile yoğurulması gereklidir. Su dışında kalan diğer sıvılarla kil kohezyon kazanmaz.

Renk: Kilin saf hali kaolen adını alır ve beyaz renkte olur. Killer metal oksitlerle karışık bir şekilde bulunduklarından doğal olarak renklenmiş durumdadırlar. Ayrıca organik maddeler de ihtiva eder. Bunun ötesinde killerin renkleri sarı, pembe, kırmızımsı, mavimsi gri, yeşil ve siyahımsı olabilir. Kilin rengi içinde bulunan maddeler hakkında fikir vermektedir. - Kilde limonit bulunması halinde rengi esmerdir. - Kilde demir peroksit bulunması halinde rengi kırmızıdır. - Kilde manganez bioksit bulunması halinde rengi siyahtır - Kilde organik maddeler bulunması halinde menekşe rengindedir. Bununla beraber, kilin pişmeden evvelki rengi piştikten sonrada aynı renkte kalacağını göstermez. Çünkü oksitlerin yüksek ısı derecelerinde renkleri değişir.

Rötre: Kil hamurunun kuruma sırasında hacmi küçülür. Bu olaya kilin rötre yapması denir. Rötre, kilin kuruması sırasında olduğu gibi pişmesi sırasında da devam eder. Kilin kurumasından meydana gelen rötre, kilin plastisite özelliğine bağlıdır. Plastisitesi fazla olan killerin rötreleri de daha yüksektir.

Farklı yöntemlerle şekillendirilebilen kilden yapılmış ürün; Öncelikle, bünyesindeki nemin bir kısmını atacak şekilde kurutulur. Daha sonra yüksek sıcaklık atmosferinde pişirilerek mukavemet kazandırılır. SERAMİĞİN OLABİLMESİ İÇİN KİLİN PİŞİRİLMESİ ŞARTTIR.

KİL-SERAMİK Kil,pişirim sonrasında, sert ve deforme olmayan, bazı özel etkenler dışında hiçbir dış etkiden kolayca etkilenmeyen bir malzeme haline gelir. Seramik malzeme üretiminde, kil hamuruna belirli maddeler katarak, değişik şekillendirme yöntemleriyle, kullanılan hamurun bünyesine uygun bir pişirme ile, seramik malzemeye istenilen niteliği kazandırma imkânı vardır.

KİL BİLEŞENİ; Bileşiminde değişik türde silikatlar, alüminatlar, su,metal oksitler, ve alkali bileşikler bulunur. Bazıları amorf, bazıları da kristal yapılıdırlar. Isı ve elektriksel yönden yalıtkandırlar. Erime sıcaklıkları kilin yapısıyla orantılı olarak 900ºC-2050ºC arasında farklılıklar gösterir. (silis 1750ºC'de alüminat 2050ºC'de erir.) (Silise %6 alüminat katılırsa erime sıcaklığı 1550ºC'e düşer. Demir oksit ve alkali bileşikler erime sıcaklığını daha da azaltarak 900ºC ye kadar düşürebilir.)

Seramik malzeme üretiminde, kil hamuruna belirli maddeler katarak, değişik şekillendirme yöntemleriyle, kullanılan hamurun bünyesine uygun bir pişirme ile, seramik malzemeye istenilen niteliği kazandırma imkanı vardır.

SERAMİK MALZEMENİN SINIFLANDIRILMASI I- Boşluklu seramik malzeme: kullanılan kilin çalışma derecesinden daha düşük bir ısı derecesinde pişirildiklerinden boşluklu bir bünyeye sahiptirler. A) Kaba seramikler 1- Pişmiş toprak malzeme - Tuğla ve Kiremit - Taşıyıcı döşeme malzemesi - Değişik kaplama malzemesi - Dekoratif malzeme - Diğer pişmiş toprak malzeme

2- Ateşe dayanıklı malzeme (refrakter malzeme) B) İnce seramikler - Fayanslar - Adi fayanslar - Karo ve Sıhhi tesisat fayansları - Kalaylı fayanslar - Mozaik fayanslar - Plaket fayanslar - Bisküvi fayanslar

II-Yarı boşluklu seramikler - Kaplama malzemesi - Sıhhi tesisat malzemesi III-Boşluksuz seramik malzemeler:kullanılan kilin camlaşma derecesinde pişirilmiş olduklarından camsı bir bünye yapısına sahiptirler. Bu nedenle ısı geçirme dirençleri düşük, su emmeleri pratik olarak % 0 sertlikleri çelikten fazla ısıya dayanıklılıkları boşluklu seramiklerden (ateşe dayanıklı olanlar hariç)fazladır. A) Greler - Karo ve Mozaik greler - Sıhhi tesisat greler - Kimyasal endüstrisi greler

B) Porselenler - Sıhhi tesisat malzemesi - Alçak ve yüksek gerilim izolatörleri - Mutfak eşyası - Mozaik porselenler - Özel porselenler - Bisküvi porselenler

SERAMİKLERİN GRUPLANDIRILMASI; 1. Geleneksel Seramikler Kil, kaolen ve feldispat gibi minerallerin yüksek sıcaklıklarda pişirilmesi ile elde edilirler. Bileşimlerinde değişik türde silikatlar, alümünatlar ve bunların yanında bir miktar metal oksitler bulunur. Cam, tuğla, kiremit, aşındırıcı tozlar, porselen, taş ve refrakterlerdir. 2. İleri Teknoloji Seramikler Bu seramikler oksitler, karbürler ve nitrürlerden oluşmaktadır.yüksek mukavemet, rijitlik ve sertlik, aşınmaya kimyasal etkilere ve yüksek sıcaklığa dayanıklılık, boyutlarda kararlılık gibi üstün özellikleri sebebiyle uçak ve uzay endüstrisinde önemli ölçüde kullanılmaktadırlar.

SERAMİK TÜRLERİ; Endüstride geniş kullanım alanına sahip olan seramikler iki gruba ayrılabilir. 1-Camlar: Silikatlar ençok cam üretiminde kullanılırlar. Soda-kireç camı, (Pencere camı) kurşunlu cam, bor-silikat camı ve silis camı. 2- Pişmiş kil ürünleri: Tuğla,kiremit, porselen ve refrakter malzemeler

SERAMİK MALZEMENİN ÜRETİMİ; Seramik malzeme üretiminde kilin seramik malzeme haline gelebilmesi için başlıca dört üretim aşamasından geçmesi gerekir. Bunlar, Hamurun hazırlanması Hamurun şekillendirilmesi Hamurun kurutulması Hamurun pişirilmesidir. Bu aşamalardan herhangi birindeki bir hata, diğer aşamalardaki işlemler doğru olsa bile, elde edilecek seramik malzemenin niteliğini bozacaktır.

SERAMİK SIRLARI; Endüstriyel kullanım amaçlı sırlar. Sanatsal kullanım amaçlı sırlar Seramik malzemeler şu amaçla sırlanır: Su geçiren bir seramik malzemeyi su geçirmez hale getirmek. Boşluklu veya boşluksuz bir seramik malzemeyi renklendirmek ve iyi bir görünüş kazandırmak için, Seramik malzemeyi kir tutmaz ve kolay temizlenir hale getirmek için,

SERAMİK MALZEMELERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ; Su emme Özgül su emme: Bir dakika sürede 1 dm2 alanda kapiler olarak emilen su miktarının gr olarak değeridir. Dona dayanıklılık: Isı iletkenliği: Isı genleşme katsayısı (ısıl genleşme): Rengin ışığa dayanımı:

Seramik Üretimi Nerelerde Yapılır? Fayans, vitrifiye, sofra eşyası üreten fabrikalar. Özel üretim yapan küçük atölyeler. Geleneksel üretim yapan atölyeler. Seramik eğitimi yapan eğitim kurumları. Sanatsal ve özel üretim yapan serbest seramik atölyeleri. Tuğla fabrikaları. Yapı malzemesi, refrakter, sıhhi malzeme..vb üretimi yapan üretimhane ve fabrikalar.

Küçük ölçekli seramik üretimi yapan bir atölyeden görünümler;

Seramik fabrikaları;

Eğitim kurumları ve özel atölyeler;

Geleneksel üretim yapan lokal işletmeler;

Tuğla ve briket fabrikaları;

Seramikler Hangi Tip Fırınlarda Pişer? Geleneksel fırınlar ve pişirim yöntemleri. Fabrikalarda kullanılan kamara tipi fırınlar. Atölye ve işletmelerde kullanılan elektrikli ve gazlı fırınlar. Sanatsal amaçlı kullanılan özel tip fırınlar ve pişirim yöntemleri.

Seramik fırınları;

Seramikler Nasıl Sırlanır? Püskürtme Daldırma Fırça ve Serbest sır uygulamaları Serigrafi ve benzer seri üretim metodları Dekorlama Sırlı/Sırsız Astar Uygulamaları

Sırlama;

Ürün yelpazesi;

Öğr.Gör.Deniz ONUR ERMAN http://www.ktunnel.com/index.php/1010110a/7384f0 10587353fb2f969240dea2cdf4d78be63957aa14a7649 5f17eec0045a1ace399e4609a15bd19576# http://www.ktunnel.com/index.php/1010110a/e8684 50b5b45bf3755b7861f1ee14e4e93b552c363284a1bb 1c1b95827a27e4d717bebae226f4a7e16722 http://www.ktunnel.com/index.php/1010110a/e8684 50b5b45bf3755b7861f1ee14e4e93b552c363284a1bb 1c1b95827a278716566ffa023386e5416722